VRIJDAG 12 JANUARI 1934
DERDE BLAD PAG. 9
De Overwinning van de Verten
PELIKAAN. POSTJAGER EN RADIO BRENGEN
NEDERLAND EN INDIE DICHT BIJ ELKAAR
Per Postjager
5 Jan. 1 u. vm. v. Batavia
(Van onzen Indischen correspondent)
Luisterend naar het radio-verslag
Van het vertrek van de Pelikaan ver
leden week Dinsdagnacht kon ik nog juist
met het den anderen morgen vertrekkend
iloestel, de Oehoe, die heden of morgen in
Amsterdam aankomt, verslag geven*). Naai
rte glorierijke aankomst op Zaterdagavond
heeft ieder radiobezitter die zelf niet naar
Schiphol kon, wel geluisterd. En ook wij
hier in Indië, al kostte het ons een nacht
Slapen, wilden erbij zijn. 's Middags om half
{es Java tijd deed de voorzitter van de Bata-
tiasche Radio Vereeniging mededeeling, dal
hij den minister van binnenlandsche zaken
ferzocht had, uitzending naar Indië via de
Hjkszender mogelijk te ma,ken, en dienzelf-
flen nacht hoorden wij minister De Wilde
flaarvan melding maken in zijn toespraak
lot het moedig viermanschap. Om twee uur
tlieh nacht ratelde de wekker en om half
drie zaten wij aan het toestel. De ijverige
ladïovereeniging was nog steeds in de lucht
>n de moedige omroeper bereidde ons voor
t>p de spoedig te verwachten gebeurtenissen,
'laar het liep anders dan men verwachtte,
ie laatste honderden kilometers waren het
„waarst voor den vertenverwinner en het is
P°len nacht, van spanning geworden voor In-
en voor de Hollandsche luisteraars na-
deiuurlijk een spannende Zaterdagavond. Voor
anil de berichten van Vaz Dias, dat er pas een
op weg naar Schiphol en een
h,,$Iiegtuig van de Imperial Ainvays in Bel-
j zië waren verongelukt wegens den zwaren
jiist en het moeilijke weer boven Westelijk
Europa brachten, vooral toen het tijdstip
lS<%n aankomst der Pelikaan-vliegers steeds
vütjerder terugweek, angstige spanning. En
Hijocn na den doorwaakten nacht, waarin wei-
'ireoig te verstaan was van het eentonig ver-
dehaal van den veel te snel en laag spreken-
peden verslaggever op Schiphol, kwam einde-
Sjk tegen het morgenkrieken het bericht,
jat de motoren boven Rotterdam waren ge
boord. Maar na een kwartier was er de ver
nachte landing nog niet. Toen het zeer dra
matische uui', dat men op Schiphol wel de
etftotoren hoorde en radiotelefonisch vernam,
enlflat het vliegtuig boven het veld was. maar
linicen daling in de grijze ondoordringbaar-
Wat moest dat worden? Zou men bij
ie landing nog verongelukken? De stem
ming in de voorgalerij waar wij zaten in
mVama's en kimono's, wat geeuwerig en
onklcumerig, werd ernstig. Een stille vrees:
het gezicht (was het maar „in het ge-
eniiicht"!) van de haven nóg vergaan?
ierS En telkens weer naderde het toestel, na-
Rijpat het soms dreigend lang was weggeble-
a,ltFen. En opnieuw weer vloog het weg. Dat
'jverden bange oogenblikken. Wat, als men
Diet zou kunnen landen? Zou het toestel
benzine genoeg aan boord hebben om het
■"jiog lang genoeg uit te houden? Angstig
Plagen wij elkaar aan.
sia Toen eindelijk, tóch. nog onverwacht, dc
landing! En het gejuich tienduizend
4
°.3 *y Men zie ons blad van 6 Januari.
kilometer ver. Dan de toespraken. Wij reali
seerden ons, welk een vreemd gevoel het
moest zijn voor die vier mannen, zooeven
nog in gevaar, vier dagen lang temidden
van het zware motorgeronk, de nu plotse
ling irf een w elgeordende ontvangstbewe
ging terecht kwam, en wij verzuchtten:
maak het kort: laat ze toch gaan slapen!
De Postjager komt
Van onzen slaap kwam niet veel meer.
Want nadat Pelikaan en radio den afstand
Nederland hadden overbrugd, werd de aan
dacht gevraagd voor de aankomst van een
anderen afstahdvefslinder: 's morgens
kwam de Postjager op Tjililitan aan. Eerst
zou hij nog den avond tevoren aankomen,
doch men wilde liever geen risico nemen op
een veld, dat voor een nachtlanding van dit
toestel niet zoo geschikt was, en daarom
overnachtte men in Singapore. Geysendnrf-
fer, Asjes en Van Straten hadden niet te
klagen over gebrek aan belangstelling toen
ze 's morgens om hall tien op Tjililitan land
den. Het zilveren toestel was bijna niet te
ontdekken in de zonnige verte, maar hoe
snel groeide het in grootte! Duizenden had
den de stekende zon op het vliegveld ver
duurd en zich den langen weg naar Bata-
via's vliegweide getroost, om de aankomst
bij te wonen van dezer drie pechvogels, die
toch nog van Italië uit in enkele dagen naar
Indië waren gekomen en in totaal over den
afstand 46 vlieguren en 55 minuten hadden
gedaan. Het hinderde niet, dat ze slechts
met een „symbolische" mail kwamen. Men
heeft door zijn huldiging dit driemanschap
den tegenslag doen vergeten, die hen in Itar
li« heeft opgehouden en voor Asjes het ge
volg heeft gehad, dat zijn huwelijk moest
worden uitgesteld. Dat had hij nl. vastge
stcld op 2 Januari, op welken datum hij ge
hoopt had, lang en breed in Nederland te
rug te zijn. In plaats van het bruiloftsmaal,
zat hij dien datum hier in Batavia aan een
feestmaal aan! En de zoenen van twee schat
tige jongedames, die hem bij aankomst te
Bandoeng bloemen boden, zullen hem wel
een kleine vergoeding zijn geweest voor an
dere kussen die hij missen moest.
Nu moot het bruidje in Holland wachten,
maar zij kan zich troosten, aldus merkte het
Bataviaasch Nieuwsblad geestig op, dat de
bruiloft zal worden voltrokken als de brui
degomgevlogen is! Misschien bespoe
digt het liefdeverlangen de terugvlucht van
den Postjager wel!
En bloemen «:al hij om zich of in elk ge
val bij zich hebben. Want er is hier inder
haast een comité gevormd om namens In
die's bewoners II. M. een nieuwjaarsbloemen
groet, uit schitterende orchideeen bestaande,
per Postjager toe te zenden. Ook een brieven
mail neemt hij mee. De P.T.T. heeft er in
toegestemd, dat de Postjager de luchtmail
meevoeil, ondanks het feit, dat dit natuur
lijk zeer schadelijken invloed heeft op het
gewicht van de post die het gewone K.L.M.-
iijntocstel meenam. Dat nam gister dan
ook enkele honderden kilo's minder mee
dan gewoonlijk. De P.T.T. verdient voor deze
royale geste zeker aller dankbaarheid.
Met een geweldige vaart scheerde het.
sterk op een vogel gelijkende toestel over
Tjililitan. een gejuich ging op, men wuifde.
Onmiddellijk zat het in de verte in een heek
van den hemel, maar even snel snorde het
weer terug, en nu waren plots de wielen
de voelhorens, uitgestoken naar de aarde,
waarop de machine even later neerstreek en
op de menschen af, die geestdriftig, weer
DE POSTJAGER OP TJILILITAN
De aankomst van den Postjager op het vliegveld Tjililitan, Hoe heel anders zag t er
gisteren op Schiphol uit!
het cordon verbraken en op het toestel af
stormden. Asjes en Geysendorffer werden op
de schouders getild, het Wilhelmus werd ge
zongen, in de loods dromde men om het
drietal heen en daar werd het toegesproken
en bejubeld, terwijl intusschen vele anderen
het toestel bekeken, dat zooveel lager is gd
lichter dan de geweldige K.L.M.-toestellen.
Een uur lat«T vertrok het weer naar Ban
doeng. het eindpunt van de vlucht, waar
Asjes' vader professor is aan de Technische
Hoogeschool. En hedennacht om 1 uur ho
pen "wij weer getuige van het vertrek naar
Nederland te zijn.
Er was nogal veel aan te verbeteren, aa.
moesten er drie nieuwe olietanks in gezet
worden, daar tengevolge van de hevige kou
de in Europa op de tanks ijzel zich had af
gezet. die de ontsnapping van de heete dam
pen belette, waardoor de tanks wegens de
enorme spanning zijn uitgezet.
Lnitenant Asjes' kritiek
Asjes heeft zich hier, waarschijnlijk wat
,J)ingoeng" van de huldiging, eenige critiek
op dc K.L.M. veroorloofd, die als verkeers-
maatschappij niet zulk een risico had mo
gen nemen als bij de vlucht met de Peli
kaan is gebeurd. Misschien heeft hij gelijk.
Het was wellicht, wat gewaagd om b.v. in
eén streek dwars de Middellandschc Zee
over tc vliegen, maar Asjes had toch beter
gedaan zijn mond te houden. Thans is er
nogal ongenoegen over zijn critiek op een
daad, die gansch Nederland en Indië heb
ben geëerd. Wel gaf hij den vliegers alle eer,
zijn critiek richtte zich voornamelijk op de
K.L.M., maar waar hij eigenlijk een concur-
rèntie-vlucht doet tegen deze luchtvaart
maatschappij, was het verstandiger en spor
tiever geweest als hij geziwegen had.
Zeer zuiver geeft „een Pelikaanbewonde-
tar" in de krant van hedenavond de mee
ning van velen weer als hij zegt: „De vraag
of het gerechtigd is, dat de gesubsidieerde
KLM een dergelijke topprestate had mogen
toelaten, kan, nu zij gesteld is, volmondig
met „ja" worden beantwoord. Het enthou
siasme van een heel volk en de bewonde
ring van het buiten'and op te wekken, is in
deze gedrukte tijden wel meer waard. Ove
rigens vragen wij. nu we, dank zij de „Peli
kaan allemaal ons een beetje luchtvaart
specialisten voelen ons af of in de toekomst
het niet een te groot risico is; om op tochten
als die van de „Postjager' marconist en
monteur in één persoon te vereenigen, waar
juist de marconist aan boord het toch druk
genoeg heeft, om niet van hem te mogen
vergen, dat hij op den grond zich met de
motoren bezig moet houden. Een andere
vraag, speciaal dezen tocht van den Post
jager betreffend, is, of nog niet grooter effi
ciency zou zijn te betrachten geweest, door
ook de persoon van commandant en piloot
in één persoon te vereenigen. De piloot be
zit daar zeker de capaciteiten toe en het zou
nog een man aan boord hebben bespaard".
Tot zoover deze schrijver. Wanneer men
weet, dat vooral den heer Gevssendorffer de
eer van deze vlu.ht (als piloot) toekomt, is
deze laatste opmerking wel wat onaange
naam voor Asjes. Maar waarom hield hij
zijn mond ook niet*
Enfin, laten wij zijn verprating op zijn
jeugdig enthousiasme schrijven en hopen,
dal hij met ,.Geys" en Van Straten een njeu-
we lauwer zal vlechten aan het monument
van den Nederlandschen vlipgroem. dat de
Pclikaanvaarders zoc stevig hebben gegrond
vest.
RUBRIEK
ZATERDAG 13 JANUARI
HILVERSUM 1875 M.
VJUi-A.
8.00 Gramofoonmuziek.
Vi».R.O.
10.00 Morgenwijding.
VJV.RJL
10.15 Uitzending voor de arbeiders in de
Continubedrijven. De Notenkrakers o.l.v.
Daaf Wins.
12.00 njn. V-A.R.A.-Orkest oJ.v. Hugo de
2.00 n.m. Verzorging zender.
2.15 n.m. Gramofoonmuziek.
3.00 n.m. Orgelspel door Cor Steyn.
3.30 n.m. Rotterdamsch Philharmonisch Or
kest o.l.v. Eduard Flipse. m.m.v. Taras My-
kyscha, piano. Salomon Brill, cello.
4.30 n.m. Overschakelen naar den zender
Kootwijk en gramofoonmuziek.
4.50 nun. Rot.erdamsch Philharmonisch Or
kest o.l.v. Eduard Flipse. Symphonie no. 5
op. 64. Tsjaikofski.
5.30 n.m. Van het Witte Doek. Filmkwar
tiertje door M. Sluyser
5.50 nun. de Flierefluiters o.l.v. Jan van der
Horst.
630 n.m. Letterkundig overzicht door A. M.
de Jong. „De één zijn doodSam. Goud-
6.50 n.m. Gramofoonmuziek.
7.00 nun. Orgelspel door Joh. Jong.
7.15 n.m. He; Urgcnticprogram van S.DA..P.
en N.V.V. Toelichting van punt 6 van het
programma „Scherp verweer tegen belemme
ring van de Nederlandsche export. Handels
politiek. gericht op vereffening van in- en
uitvoer. Bevordering van het gebru.k van
Nederlandsch fabrikaat, ook door publiek
rechterlijke en semi-offideele lichamen",
door J. W. Matthijsen.
8.00 n.m. Herhaling S.O.S.-berichten. Vaz
Dias en Varia.
8.15 n.m. Henry Marchand zingt levens
liedjes. Piano- en accordeonbegeleiding van
Albert Stokking.
8.30 n.m. V.A.RA.-Orkest o.l.v. Hugo de
Groot
9.00 n.m. Toespraak door G. J. Zwertbroek.
9.10 n.m. V.A.R.A.-Orkest o-l.v. Hugo de
Groot
9.30 n.m. Henry Marchand zingt levenslied
jes. Piano- en accordeonbegeleiding van Al-
bert Stokking.
9.45 n.m. V.A.R.A.-Orkest o.l.v. Hugo de
Groot.
10.15 n.m. Persbureau Vaz Dias. Daarna:
gramofoonmuziek.
10.30 n.m. V.A.R.A.-Orkest o.l.v. Hugo de
11.15 n.m. Vroolijke gramofoonplaatjes.
HUIZEN 296.1 M.
KJï.O.
8.009.15 Morgenconcert.
10.0011.30 Gram of oonm uztlek.
11-30—12.00 Godsdienstig halfuurtje doe*
Pastoor L. H. Perquin OB.
12.00—12.15 n-m. Politieberichten.
12.15-1.45 nun. Het KJLO.-Sextet olv,
Piet Lustenhouwer.
1.45—2.00 n.m. Verzorging zender.
2.00—2 30 n.m. Halfuur voor de rijpere
jeugd. W. H. Rijff: „Aquarium".
230—4.00 n.m. Kinderuurtje door Mevr.
Sophie NuwenhuisVan der Rijst en Mevr.
Corrie MarresVan der Ven.
4.00-430 De KRO-Boys olv. Piet Lusten,
houwer.
4.30—5.00 n.m. Schriftverbetering door mevr
M. Reiber—Nan.
5.00-530 n.m. De KRO-Boys.
5.30—5.45 n.m. Esperantonieuws door P.
He'lker.
5.45-6.20 n.m. De KRO-Boys.
630—6.45 n.m. Journalistiek weekoverzicht
door Paul de Waart
6.45-7 00 n.i
7.00-7.15 n.m
7.15-7.35 n.
Frysk Boun".
7.35-7 45 n.n
7.45-8.00
800-9.30
Gramofoonmuziek.
Politieberichten,
i. L. v. d. Meer. „Roomak
Gramofoonmuziek.
R.K.F -kwartiertje.
De Voortrekkers van ét
Stad Utrecht houden een kampvuur. PLtn.
830 n.m. Vaz Dias.
930—9.45 n.m. Gramofoonmuziek.
9.45—10.00 njn. Microfoonvertelsel doof
D'n Dré. „De Boerentrek".
10.00-10.45 n.m. He* K.R.O.-Orkest o.l.U»
Marinus van 't Woud.
Pl.m. 10.45 n.m. Vaz Dias.
10.50—11.15 n.m. Gramofoonmuziek.
11.15-12.00 Het K.R.O.-Orkest
STRAATSBURG 345.2 M.
5-20 mm. Pasdeloup-concert
BRUSSEL 338.2 M.
(VLAAMSCH PROGRAMMA)
635 nun. Lode Baekelmans bespreekt werk
van Nico van Suchtelen.
8.20 n.m. „Rigoletto". Opera van VerdL
BEROMüNSTER 459.4 M.
7.50 njn. „Le domino noir". Opera vaa
Auber.
RADIO SUISSE ROMANDE 403.8 M
7.50 njn. Symphonie-concert, mjn.v. Wand*
Landowska, klavecimbel.
BRUSSEL 509 M.
(FRANSCH PROGRAMMA)
8.20 n.m. Concert oJ.v. Franz André.
(MJhau! en Kurt Weill).
DAVENTRY 1554.4 M.
830 njn. Music-Hall-programma.
LONDEN REG. 355.9 M.
9.45
Trovc
m. Derde en vierde bedrijf vaa
van VerdL
Set
^Onderwijs in 1933
Ta»
111
'aal OP EN OM DE OPENBARE SCHOOL
In dit artikel hebbe het Openbaar Onder-
Jtvijs onze aandacht
„Die mooie Openbare SchoolI" zou het
socialistisch dagblad „Voorwaarts" zeggen.
I Nu, 1933 is een jaar van grooten ijver voor
haar geweest. Haar „frontmakers" ijverden
Zelfs voor beëindiging van de Pacificatie
fan 1920, dus voor opheffing van de l.g.
inancieele gelijkstelling (let wel: „zooge
naamde', want de Openbare School trekt
sindsdien altijd nóg aan het langste eind!).
Be druk op de Bijz. Scholen was nu verlicht
en zij kwamen nu tot nóg meerderen groei.
Vanzelf ten koste van de Openbare. Dat gaf
bij de voorstanders der O. S. schele oogen.
En die scheelheid is nu zóó erg geworden,
dat zij begonnen te prakkezeeren of de Pa
cificatie nu maar niet de wereld uitgehol
pen kon worden. De roode Bond van Ned.
Onderwijzers (B.N.O.) ziet haar n.b. als „een
l^oor het Openbaar Onderwijs noodlottige be
voorrechting van het Bijzonder Onderwijs!"
(Wat dus al geweldig scheel gezien is.
Op voorstel van de afd. Amsterdam be-
poemde het Hoofdbestuur der Vereeniging
Volksonderwijs" maar vast een Commissie
Van 13, om „een onderzoek in te stellen naar
Öe gevolgen van de Bevrediging" (Pacifica
tie) om „eventueel met bepaalde voorstellen
lo komen". Nu, wat daarvan het resultaat
zal zijn, valt niet moeilijk te gissen. In Ant-
,.Averpen is dezer dagen de Gemeentebegroo-
uwïing sluitend gemaakt, door met één penne
nstreek allen steun aan het Vrije Onderwijs
ia4e schrappen. Dat zou „Volksonderwijs" ook
ar-kunnen voorstellen! Er moet immers toch
gsfcezuinigd worden, nietwaar?
De afd. Rotterdam van het Ned. Onder-
sotoijzers-Genootschap wilde het liever zónder
ngbnderzoek doen (ja, waar is dat eigenlijk
;t4Dok noodig voor, als men toch tevoren weet
.'i,welken kant men uit wil!) en het N.O.G.
Yjterstond zich laten „uitspreken tegen pacifi-
'catie". Neen, adviseerde het Hoofdbestuur
tactisch: „Het beginsel der pacificatie
kan thans niet worden losgelaten". Dat
L,thans niet" is sprekend. Zoodra „het begin-
isel kan worden losgelaten" mot behoud van
'de roocle kool en de liberale geit, wordt het
joogenblikkf.lijk: „thans wèl"!
Maar Rotterdam laat zich niet zoo makke
lijk in de watten wikkelen. Nu stond de af-
deeling van den Bond van Ned. Onderwij
zers op en noodigde bij motie zijn Hoofdbe
stuur uit togen de pacificatie „een krachti-
gen strijd aan te binden en alle afdeelingen
op te wekken, zich tot dien strijd vaardig te
maken'', 't Is ons ontgaan, wat de motie uit
gewerkt heeft. Maar, wijl de Bond, de roode
B.N.O.. niet zoo angstvallig scrupuleus is, zal
„het zaakje" er we) met vlag en wimpel
doorgegaan zijn.
Intusschen bestaat de Pacificatie, nog. En
om te behouden, wat men nog hield, is er
voor de O. S. met man en macht gewerkt
In Amsterdam bedacht men als reclame
middelen dagblad- en raam-advertenties,
strooi- en raambiljetten. In Rotterdam, al
dus berichtte de „Klasse-onderwijzer" in de
vorige maand, „is een legertje van huisbe
zoekers regelmatig op stap, een eigen or
gaan werd gesticht en een gansche reeks
van schitterend geslaagde en geestdriftig
gestemde propaganda-verga deringen ligt
achter ons'. Het Westland deed het N.O.G.
besluiten een propaganda-affiche te laten
ontwerpen. Als we onszei ven mogen noe
men. kunnen we nog meedeelen. dat wij ons
II stond in ons blad van 10 Januari.
gaarne bereid 'verklaren gratis een onder
schrift voor die reclameplaat te leveren. En
in het Land van Cadzand, bekend om zijn
poldervergaderingen met de „malen" (Breu
ghel's penseel waardig), organiseerde „Volk
onderwijs" onderscheiden plaatsen ouder
avonden, wiAir do animo voor de O. S. ver
sterkt werd door verloting van taarten en
tulbanden.
't Moet ook wel heerlijk en bemoedigend
werken zijn „voor die mooie Openbare
School", om maar weer eens het roode dag
blad ..Voorwaarts" te citeeren, want: „de
Bijz. School rust op drijfzand, lijdt aan in
nerlijke zwakte en een inwendige hechtheid
welke overeenkomt met die van een kaar
tenhuis", maar „de Openbare School staat
innerlijk sterk en stevig"!
Juist zoo, dat klopt precies: over 1932 zag
het Openbaar Onderwijs zijn schoolbevol
king ny?t 11.078 verminderen, terwijl het
aantal leerlingen bij het Bijzonder Onder
wijs steeg met 12.127. De statistiek over 1933
is er nog niet. Maar dat jaar zal 't nog wel
eens „dunnetjes overgedaan" hebben. Be
grijpt de lezer het nu? Zoo nu staat de O. S.
„innerlijk sterk" en de B. S. „innerlijk
zwak". Toch zeker wel duidelijk?
De O. S. moet wel „innerlijk sterk" zijn,
wij] „de School waaraan de natie gehecht"
is! In Juli opende de heer J. J. W. v a n d e r
S1 u y s de alg vergadering van den Bond
ran Ned. Onderwijzers en riep uit: „Ik wek u
op tot grooten en feilen strijd voor onze
mooie Openbare School waarop plaats is
voor iedere richting". Deze „neutraliteit"
was immers het superieure kenmerk, waar
om de O. S. werd aangeprezen.
Maar reeds in Mei had B. H. Bakker
in het „Schoolblad" geschreven: „Wij blij-
strikt neutraal. Dat is mooi. Maar het is
slechts negatief. En dat is 't nu juist, waar
mee een groot deel van het publiek geen ge
noegen neemt Het publiek, de gemeenschap,
eischte wel een positieve houding van de
School ten opzichte van haar ideeën. En
toen zij die van de officieele Openbare School
niet kreeg, keerde zij zich van de Staats
school af en stichtte haar eigen School".
Dat zijn in den mond van een Openbaar-
Schoolman toch rare klanken! Ja, nog er
ger, zelfs de afd. Amsterdam van het N.OiG.
bleek niet precies te weten, wat de Open
bare School eigenlijk wil. Zij verzocht het
Hoofdbestuur „te trachten een meer positie
ve formuleering te vinden ten opzichte, van
de doelstelling van het Openbaar Onder
wijs". Daar is in die vergadering nog al een
woordje over gevallen. Het Hoofdbestuur
noemde het „een moeilijk probleem" Geluk
kig bleek uit de toelichting van den afge
vaardigde van Amsterdam, dat (zoo lazen
we in het liberale ,,VaderIand"-verslag)
„meer bedoeld was een verduidelijking van
het dikwijls aangevallen woord „neutraal".
Anderen meenden, dat de doelstelling vol
doende duidelijk en bekend is. Maar tenslot
te nam de vergadering het verzoek van
sterdam toch maar over. Bij de propaganda
moeten de tegenstanders en de twijfelaars
toch warm gemaakt worden voor de Open
bare School! Welnu, het Hoofdbestuur be
loofde „zijn krachten aan de oplossing te be
proeven''.
Gertrouw tegen den tijd dat de aanmelding
van nieuwe leerlingen plaats heeft, is door
de ..frontmakers" de jaariijksche reclame
campagne voor de Openbare School gevoerd.
De O. S. voedt op tot alle Christelijke en
maatschappelijke deugden, wat wil men
meer? In de „Bode", het orgaan van den
rooden Bond van Ned Onderwijzers, werd
geschreven: „Christus Die sprak dat kinder-
kens tot hem zouden komen, zou met droef
heid dat uil elkaar jagen van de kinderen,,
die Hij zoo liefhad, aanzien. Hij zal, als Hij
nog eens op aarde verschijnt, alle kinderen
naar één school zenden. Alleen de Cper.bare
School kan voldoen aan het heerlijk idee
menschenmin en broederschap, waar
over 's Zondags in de kerken gepreekt
wordt".
Zou men, tegenstander der O. S. zijnde,
nu niet de Agrippiaansche bekentenis sla
ken: „Gij beweegt mij bijna"?
Jammer echter, dat die duizenden roode
openbare onderwijzers nooit in de School
an Christus spreken en nooit een voet in
de kerk zetten.
Wel zei de heer H. D. Louw es (lib.) in
de Tweede Kamer dat de „Christelijke deug
den", waartoe de O. S. opvoedt en op welke
taak wij „onze liefde en waai deering rich
ten", „vast verbonden zijn aan het Christen
dom". Maar jammer is dat ecu Christen
dom zonder belijdenis niets i=- Christus heeft
gezegd: „Wie Mij belijden zal voor de men
schen. za] Ik ook belijden voor Mijn Vader,
Die in de hemelen is, en wie Mij zal verloo
chenen, die zal Ik ook yerloochenen".
Jammer dat al die roode B.N.Ü.-onderwij-
2Crs er nooit aan denken in de O. S-
Christus te belijden tegen alle ontkenning
en verloochening in.
Jammer, dat de communistische onderwij
zer, die op een Maandagmorgen in zijn lo
kaal een blaadje met Bijbeltekst vond, daar
den vorigen dag op Zondagsschool tussehen
de banken gevallen, terstond daarover aan
B. en W. der gemeente schreef. die den Zon-
dagsschoolcnderwijzer heel neutraal-getrouw
waarschuwden, dat zoo iets niet meer mocht
voorkomen.
Jammer dat de „Klasse-onderwijker" (Bot
terdam) naar aanleiding van de Deputaten-
rede van den tegenwoord!gen Minister-presi
dent Dr H. Col ij n schreef: „Hij wil ons
doen gelooven, dat de oordeelen Gods over
de aarde gaan", waarom het blad meende te
moeten waarschuwen tegen de „verachte
lijke volkshedriegerij in den mond van
dezen modernen Jeremia".
Jammer, dat een maand later hetzelfde
blad van dezelfde Openbare School bij een
opwekking tot massale deelname der klasse
onderwijzers aan den lMei-optocht, een vers
opnam, waarin geestdriftig bezongen wordt
de ineenstorting van ons maatschappelijk
stelsel: „Dan helpt er geen geld meer, geen
moord en geen God, Dan is de dag onzer
wrake nabij Wee u dan, o wreede tirannen".
Desniettemin stelde de afd. Westland van
het N.O.G. bij motie vast, dat de Openbare
School „de School is, die van dag tot dag en
van uur tot uur de allerhoogste beginselen
van het Christendom verkondigt" En de
propaganda-circulaire, allewege aan de hui
zen verspreid, hield ons nog eens voor: „De
Bijzondere School verdeelt en bewerkt schei
ding: de Openbare School leeft uit de hoo-
gere beginselen, is de levende belichaming
van het hoogchristelijk beginsel der ver
draagzaamheid en de Christelijke School hij
uitnemendheid". De onderwijzer aan de O. S
geeft onderwijs „in die sfeer van hooge, ech
te, algemeene Christelijkheid".
Bedoelde circulaire recommandeerde de
O. S. nog als volgt: ,De O. S. heeft tot taak
de opleiding tot naastenliefde, barmhartig
heid, oprechtheid, vaderlandsliefde, gehoor
zaamheid aan de wet, enz., enz." Ja dat
moet dan toch wel jè School zijn! En tot
verdere aanbeveling werd er aan toege
voegd: „De personeelon der Scholen zorgen
er zelf voor. dat het onderwijs aan de O. S.
tot die deugden opleidt". Dus zoo iets van:
't is geen humbug wat we zeggen: neen. de
zonk is solide en safe: „de personeelen der
Scholen zorgen er zelf voor".
Nu hebben we met die deugden-beoefe
ning vorig jaar wel vreemde dingen onder
schooltijd en onder de openbare onderwij
ze re zelf beleefd.
Toen de plannen voor de Willem de Zwij
ger-herdenking gepubliceerd werden,
schreef het orgaan van de Haagsche af dee
ling van den Bond van Ned. Onderwijzers:
„Zoodra men de Openbare School er in wil
betrekken, zoodat het beginsel van die
school in het gedrang zal komen, zal men
ons, als vroeger, paraat vinden om dat be
ginsel te beschermen". En de afd. Amster
dam van den B.N.O. sprak als haar meening
uit, „dat de Lagere School niet dient te wor
den betrokken in de Wiljem de Zwijger-her
denking" en zij droeg het Bestuur op „alles
te doen om dat te voorkomen" Toen het
Herdenkingscomité de onderwijzersorgani-
saties uitnoodigde daarin zitting te nemen,
namen alle het aan, behalve de Bond van
Ned. Onderwijzers, waarvan7900 van de
bijna 16.900 onderwijzers en onderwijzeres
sen der Openbare Scholen lid zijn. Nu, de
viering op de Openbare Scholen te Amster
dam is dan ook zoo lamlendig mogelijk ge
weest. Daar hebben de onderwijzers in hun
schoolparlement en in overleg met den so-
cialistischen Wethouder Boekman, zooais
deze in den Raad heeft bekend, wel voor ge
zorgd. De wijze van herdenking van Willem
van Oranje, den grondlegger van onzen
Staat, werd „aan de schoolvergadering van
elke school overgelaten". En zij bestond
uitéén kwartier, zegge één kwartier ge
schiedenisles over Willem van Oranje. Daar
bij konden de leerlingen uit socialistische en
communistische gezinnen, die „bezwaar te
gen het hijwonen van deze herdenking door
hun kinderen" hadden, daarvan vrijgesteld
worden. En een portret van den Prins mochl
niet worden uitgereikt. Of zulk een viering
van een nationaal feit in een ander land
denkbaar is, gelooven we niet In Nederland
was deze opzettelijk lamlendige viering niet
alleen mogelijk, maar is zij werkelijkheid
geweest „Het Onderwijs", orgaan der Ver
een. van Hoofden van (Openb.) Scholen
moest achteraf spreken van „een ietwat
eigenaardige Overheidsschool, wier diena
ren afzijdig blijven als de natie zich ten
feest opmaakt ter eere van haar grondves
ter". Te Rotterdam werden door het Ge
meentebestuur wèl portretten van den Va
der des Vaderlands voor do scholieren be
schikbaar gesteld, maar na het uitgaan der
Openbare School hebben vele leerlingen op
straat die verscheurd. In Hillegersberg,
waar al de schoolkinderen bij een aubade
het Wilhelmus aanhieven, hielden tu»e
openbare onderwijzers ostentatief den hoed
op het hoofd. In een andere plaats, zoo vin
den we in het „Hbl." vermeld, deden op
Koninginnedag de leerlingen van de Openb.
Scholen wel met de viering mee, „maai bu
het zingen van vaderlandsche liederen hiel
den de openbare leerkrachten en hun disci
pelen stijf hun mond: zij bepaalden zich tot
kauwen op uitgedeeld snoepgoed".
Hét heeft ons goed gedaan, dat het
„Schoolblad" van het N.O.G. eerlijk ver
klaarde, „dot er geen sprake van kan zijn,
dat deze onderwijzers de spil kunnen zijn
van onze volkscultuur". In de Tweede Ka
mer merkte het lid H. W. T i 1 a n u s (Chr.-
hist.) terecht op, dat het ongepast is, dat de
vraag opkomt of de openbare onderwijzers
aan vie Willem de Zwijger-herdenking zul
len deelnemen, en zei: „De O. S. is de School
van de Overheid en niet de School van Je
onderwijzers; het is dus niet de vraag of de
onderwijzers iets willen maar of de Over
heid als zoodanig iets wil". In den Raad var
Amsterdam stelde Prof. Dr R. H. W o 11 j e i
(•a.r.) een motie voor, uitsprekend, dat vrij
stelling van het bijwonen der geschiedenis
les op de O S. niet behoort te worden gege
ven, maar, waar de Raad gebogen ging on
der het Caudijnsche juk der Sociaal-Demo
cratie kon de motie het niet „halen" on
werd verworpen! Een eerlijk en juist woord
zei de heer G. van Veen openhaar onder
wijzer en lid der S.D.A.P., in Maart te Am
sterdam: „De openbare onderwijzer kreeg
een geheel verkeerde sociaal-paedagogische
richting. Zijn School moest nationale School
zijn. Maar hij schrikte door zijn houding in
die School en uitingen daarbuiten zeer veel
ouders af". En in October moest hij in het
„Hbl." van de O. S. erkennen, dat „haar
neutraliteit te duidelijk in strijd komt met
het levende volksbewustzijn".
Weet ge, wanneer de openbare onderwij
zers zich niet lamlendig hielden? Toen m
Indië twee hunner roode collega's wegeas
insubordinatie gevangen genomen werden,
belegde de afd. Rotterdam van den B.N O.
een vergadering en protesteerde bij motie
„ten krachtigste tegen den bruten aanval
der reactie op de vrijheid van meenings-
uiting". Dat komt we] in goed licht te staan,
als men leest wat „Voorwaarts" schreef:
„Nog altijd is die O. S. onze belangstelling
dubbel waard, want ze is een monument der
vrijheid"!
Het O. S.-blad de „Volksschool" deelde van
nog een vergadering vanwege den Bond van
Ned. Onderwijzers mee: „Het begon heel
plechtig; allen verhieven zich van hun ze
tels ter eerbiedige herdening van de geval
len slachtoffers aan bourd van de „Zeven
Provinciën". Zij vielen (aldus de Voor.,:iter)
in een strijd, die ook de onze is". En het
Bondskabaret „De Rooie Frik" te Potten
dam hield een „soirée met bal", waar een
„keur van vaderlandsche vooizekens" gezon
gen werd met „heel aardige herin up ringen"
aan „de bom". Zoo werd door de openbare
onderwijzers sympathie uitgesproken met
revolutie tegen de Overheid.
We denken nu aan de propaganda-circu
laire voor dp O. S.: „De personeelen der
Scholen zorgen er zelf voor. dat het onder
wijs aan de Openbare School tot die deug
den opleidt".
Op het in Juli gehouder 60ste Congres
van den Bond van Ned. Onderwijzers sprak
zijn „vrijgestelde", het tegenwoordige «oc.-
dem. Tweede-Kamerlid H. J. T h ij s s e n
over „de hetze tegen den rooden onderwij
zer" en hij betoogde dat het „werk in de
school er op gericht moet zijn, .om de kinde
ren op te leiden tot volwassenen, die de lust
en de capaciteit hebben, om zich een eigen
meening te vormen en zich een eigen levens
beschouwing te veroveren'Er volgde „don
derend applaus". Wat de preciese strekking
van dit betoog is, kan ieder na al het voor
gaande nu wel verstaan.
En andera wordt het verder nóg duide
lijker.
Ds J. A. Bruins Jr, door het „School
blad" genoemd „een ervaren en bezadigd
journalist", vroeger hoofdredactour van „De
Blijde Wereld' schreef in Augustus in het
relig.-soc. weekblad „Tijd en Taak" een ar
tikel over de vraag of de socialistische open
bare onderwijzer „neutraal" onderwijs kan
geven, aldus: „Wij zijn overtuigd, dat dc
socialistische geest zeker meermalen in zijn
onderwijs zal spreken. Hij zal over oorlog
vrede 3nders spreken dan een liberale me
ter of een meester die „njks" is aan „niks"
meedoet of „nergens" bij hoort De onder
wijzer is een levend mensch en daarom kan
hij geen doode leermaohino zijn, niet neu
traal. Zonder proseüetjes te willen maken,
zonder de kinderen te mengen in den poli-
tie-ken en maatschappelijke» strijd, zal toch
zijn geest inwerken op de kinderen, met wie
hij eiken dag meer uren omgaat dan de
eigen vader en moeder in het gezin. Een
goed verstaander heeft maar een half woord
noodig". Tot zoover de socialistische jour-
rulist
Aan 7900 van zulke openhare onderwijzers
is nu i i*n deel van de Ned,»p,anr,«che jeugd
overgelaten. Mihstens. Toen de S.D.A.P.-voor
zitter Ir J. W. Al hard a op een verkie
zingsvergadering in Mei te Groningen klaag
de* ..Men wil zelfs alle roode onderwijzers
van de Openbare School weren", riep de
geestverwante voorzitter der vergadering. d«
heer Molendijk: „Dan blijft er geen één
over!"
Dat zal niet zoo heel veel meer schelen,
dunkt ons. Het blad der openbare onderwij.
zers in Rotterdam schreef 20 April een hoofd
artikel „Stembus-advies", zei van het Kabi-
net-Ruys. dat het „met duvels geweld wil
schragen een maatschappelijk siesteem, dat
z'n ondeugdelijkheid heeft bewezen; men
weigert hardnekkig het voorbereiden en be
vorderen van de social istiese gedachte" en
adviseerde daarom: „Stemt Jan ter Laan
(S.D.A.P.)". En de „Bode", orgaan van den
B.N.O., nam van den heer A. B. KI eere
koper een oproep voor de verkiezingskas
der S.D.A.P. op. Vanzelfsprekend, dat ter
vergadering van den Bond van Ned. Onder
wijzers de Voorzitter van den Belgischen
Socialistiscben Onderwijzers-Bond de harte,
lijke groeten overbracht
Maar wat moet dat nu met al die on
christelijke, onmaatschappelijke anti-natio
nale en zelfs revolutionaire gezindheden in
de Openbare School'?
Dr W. E m m e n s trad uit de redactie van
„Volksontwikkeling", omdat deze er niet
voor te vinden was in haar kolommen te
eischen, „dat alvast de onderwijzers aang«v
sloten bij de Communistische Partij, uit het
onderwijs worden verwijderd".
Het liberale „Handelsblad" gaf in Septem
ber te lezen: „Uit de Marine is thans het so
cialisme geweerd, omdat men het daar. te
recht, als staatsgevaarlijk beschouwt. Hoe
lang zal het nog duren, dat onze Overheid
voortgaat het niet alleen toe te laten, maar
ook met groote bedragen aan landsgelden te
bevorderen, dat onze jeugd wordt opgevoed
tot een verzameling chagrijnige klassebe-
wustelingen?" En de liberale „N. Rott. Ct."
een paar maanden vroeger al: .Aanhangers
van Bolsjewistische en Marxistische ideeën,
van Wibautsche huwelijkstheorieën mogen
niet de opvoeders zijn van ons volk op de
School, die de pretentie heeft nationaal te
zijn".
„Het Onderwijs", orgaan der Vereen, van
Hoofden van (Openb.) Scholen schreef In
Mei hij herhaling, dat de achteruitgang der
O. S. „niet voor het geringste deel'* de
schuld is van haar „vurige vrienden" van
den Bond en dat de O. S. door hen gebracht
wordt „in een sfeer waarin ze dreigt te ver
schrompelen tot een spcte-srhool van niet te
groot formaat". Minister Marchant zei
in de Tweede Kamer, „det er heel wat pro
pagandisten voor rle OS. zijn. die deza
schoo! naar den kelder helnen". Genoemde
heer Van Veen voorspelde reeds, dat de
O. S. ten gronde" gaat.
Dat is nu de Openbare School, waarvan
„Voorwaarts" zei, dat ze „innerlijk sterk en
stevig stnat".
En al het harde werken voor „die mooie
Openbare School?" In het „Schoolblad"
schreef B. H. Bakker: „Wij gaan onver
droten door met onze O S. aan te prijzen als
de eenig zrlie-makende. in de naïeve verbeel-
ding, dat het nog wel eens weer anders
worden zal. Dat zal het nietl De practijk
heeft het bewezen".
Zoo is het: de Onenbare School beeft baar
tiid gehad. Het etiket van „neutraliteit" ver
schalkt bijna niemand meer. De socialist A.
B. K 1 e e r e k o p e r zei eens in een toe
spraak: „De neutraliteit, die u ons voor
houdt, het gelaat zondor licht of uitdruk
king, is een masker". Zoo is het ook bij do
Openb. School. Dat hebben duizenden begre
pen: zij keerden de O S. den rug top. Fn
verder bpHhpn de onderwiizprs telf bun
..mooie O. S" kanot gemnokt. gancob t-'r
kanot En niemand kan haar heele-
het anders zegt. is ziende blind,..
-5? I'h"rel<' -N- R°«- et.- fc*
