ZATERDAG 30 DECEMBER 1933
VIERDE BLAD PAG. 13
Amsterdam in 1933
Hoopvolle verwachtingen gingen niet in vervulling
Herinnering aan blijde dagen en aan interessante
politieke geschiedenis
Het goud der offervaardigheid glanst nog
Bij de herdenking van de min of meer
belangrijke gebourtenisscn dringen zich zoo
vele herinneringen aan ons op, dat slechts
in kort bestek een algemeene indruk kan
worden gegeven.
Beginnen wij daarom met wat het moei
lijkst schijnt waar het meest over geschre
ven cn gesproken wordt:
de economische toestand.
Deze was in hel bijna verloopen jaar ook
in do hoofdsL-.cl verre van rooskleurig. De
vele hoopvolle verwachlingen vooral in het
begin van hel jaar geuit, gingen niet in ver
vulling. Hot wolkje als eons mans hand, dai
betere 'ijdon bclocft, was nog niet te be
speuren ondanks sommiger spiedend oog
dat s'echts tata morgana's opriep.
De slapte in dc bedrijven verminderde
niet, veeleer moest hier cn daar diepere in
zinking moede'.ooze conclusie van naarstig
onderzoek zijn In verhand mot deze ver
minderde werkgelegenheid stuat het zorg
wekkende cijfer do.r werkloozcn, dat maar
niel dalen wil. Ken economisch probleem
van diep ingrijpende hetcekenis, waardoor
liet Gemeentebestuur in pijnlijke moeilijk
heden is gebracht
Ontstellend hoog zijn de bedragen uitge
keerd aan maatschappelijken steun cn ar
menzorg. Niemand weet er raad mee. En
tocli mogen ze niet achterwege blijven.
Het is in verband met het voorafgaande
wellicht niet te verwonderen, dat het aantal
arbeidsconflicten gering was. Alleen gaf een
hardnekkige huurstaking in het Westelijk
deel der stad niets dan zorg en ellende voor
de betrokkenen die zich te kwader ure aan
communfctiscbe volksleiders hadden ovor
gegeven
In de Haven bleef de toestand ondanks een
vlougje van opleving, toch nog zorgelijk en
do „vooruitzichten" voor de binnenschippenj
zijn bepaald slecht
Dat in verband hiermede het trambedrijr
maar niet op canr kan komen cn moeizaam
Voortzeult, kan geen verwondering wekken.
Niet bij de pakken neerzitten.
Hiermee is geenszins gezegd ,dat we bij de
pokken bleven neerzitten In gecnen deele.
luist dezer dagen is bij het jubileum van
'den burgemeester in herinnering gebracht
het devies waarmee hij 12Va jat"" geleden
optrad: „Amsterdam moet vooruit!".
Met dit doelwit voor oogen was het moge
lijk het hoofd boven water te houden. Al
greep dan ook de malaise geducht om zich,
heen, niet elke groep werd er cv«n diep door
getroffen In alle kringen kan men zelfs
waarnemen den moed om zich aan haar
greep te ontworstelen. Vandaar geruststei
lende verschijnselen nog in menig bedrijf
Vandaa.r ook het prijzenswaardig, streven
.«n nieuwe werken tot stand te. brengen. Wij
denken hier aan dc nieuwe Ford fabrieken;
san de stadsuitbreiding die hoewel getem
perd, toch doorging- aan de welhaast gereed
komeude markthallen, aan do restauratie
yan Vijzelgracht cn Rokin.
Nationale opleving
Verblijdend 'n hocge mate wns de nati
on Je opleving die ook de hoofdstad niet
onl cwogen lie
ven te bespeuren on nch aan lu i hoofd te
plaatsen van het „nationale réveil", waar
van de eerste ritselingcn bij de Willem de
Zwijger-herdenking m April konden worcTen
waargenomen.
Een merkwaardige week die laatste Apnl-
week. 's Maandags een opgewekte, enthou
siaste herdenking van den grooton Zwijger,
eopaaid gaande met een hartelijke huldi
ging van H -M. de Koningin en Haar Huis.
*8 Woensdags eei overweldigende stembus
uitslag (ruim 38.000 stemmen op de A.-R.
lijst .terwijl dc vorige uitslagen schommel
den bij de 21.000). Een schoon resultaat
dat de A.R. partij te midden van haar leider,
Dr .11. Colijn, op gepaste wijze mocht vieren
en dat alle aanleiding gaf tot moe-d voor de
toekomst.
Het grootsche huldigingsdefilé in het Sta
dion, door jubelende feestgangers, en een
opgetogen bevolking H. M. de Koningin ge
bracht, ligt nog verseh in het geheugen. Het
was een zeldzame nationale gebeurtenis, een
uitwisschen van vlekken van vorige jaren
en een hernieuwen van den eed van trouw
éusschen Oranje en Nederland. Weldadig
deed ook aan de ernstige ondertoon van dit
festijn, waaraan de Koningin qp treffende
wijze uiting gaf.
Het Christelijk leven
Biedt alzoo de herinnering aan deze blijde
dagen stof te over om Godc dankbaar te
zijn. ook in den engeren kring van 't Chris
telijk leven is veel wat stemt tot ootmoedi-
gen dank Moesten 21 openbare scholen ge
sloten worden, het Christelijk onderwijs kon
rich ruiin handhaven en verspreidde zijn ze-
zen onder de breode groepen van onze stad-
be\olking. Een nieuwe Gereformeerde Kweek
schoof en liet nieuwe Hervormde Lyceum
zonden worden ceopend. De Vrije l'nhcrsi-
tci't sloeg de vleugels wijder uit want niouwo
laboratoria werden in gebruik genomen, als-
nede het Puedalogiseh Instituut, terwij) op
je gr.-ns van Amsterdam het Leger desHeils
wederom een zijner idealen verwozenlijkt
:np in de nieuwe Kweekschool voor cadet
ien-
Het zoo wijdvertakte vercenigingslever.
tooi leefde eveneens een goed en gezegend
■aar. De liefde voor het Oranjehuis kwam
ot uitins in liet aanmerkelijk vermeerderd
Se'nl leden van Oranjevcreenigingen. in
lervormde kringen bloeide nieuw vcrccni-
gingsleven op De A R. Kiesvereeniging be
leefde tijdens de verkiezingscampagne gou
den dagen
Alles in dit verband vluchtig overziende,
tnogen wij niet vreugde constatcercn, dat
het Christelijk vorecnigingsleven in wijden
tring gcooter invloed uitoefent Breed is de
schare van jongeren en ouderen dip met toe
wijding voortdurend arbeiden aan het gees-
elijk en zedelijk heil van het Amsterdam-
iche' volk.
Politieke histarlo
Op het Prinsenhof, waar de vroedschap
Vergadert, speelde zich een interessant stuk
politieke historie af.
De sociaal-democratie, die wij ons moeilijk
inders konden voorstellen dan in de pose
van: „Is dat nic' het groote Babel, dat ik
tobouwd heli?" trad niettemin stap voor
dap terug Naarmate de economische om-
•tandighedon op aanhoudend buiig weer we
ien. en de zon dus niet meer scheen, taande
4o glorie der roode broeders.
.Wel tikte de socialistische wethouder van
financiën, de heer E. Polak voortdurend te
gen den barometer, maar daarmee werd het
weer niet beter. Het bleef regenen en
u-aaien, en al wilden de drie roode wethou
ders er met een parapluie doorheen, de Fe
deratie van de SDAP nam hun die uit han
den Ook de burgemeester on de andere wet
houders waren hiervan, zij het op andere
gTonden, niet gediend. Dies verlieten de drie
roode hceren de brug en een nieuw college
beraadslaagde over den te volgen koers. Dc
vaart werd zorgelijk, te meer omdat de mok
kende roode fractie het in 't geheel niet erg
scheen te vinden, dat een loods uit Den
Haag aan boord kwam, die de route van
het koggeschip zou oepalcn.
Maar de mannen op de brug hadden niet
tevergeefs het zwem\est aangeschoten en
den zuidwester opgezet. De burgemeester
wiens jubileum hier gaarne wordt gememo
reerd had al zooveel ..gesnor van buien"
over zijn ruige muts zien gaan. dat hij
meende het zonder den loods wel te kunnen
klaren. Het betere deel der bemanning lèrt
den heer de Miranda, die, gezeten in het
kraaiennest, al maar goed weer voorspelde,
maar praten. En alzoo is het geschied, dat
allen behouden aan land gekomen zijn. Al
zeggen de roode hoeren het niet, in hun
hart zijn ze toch blij, dat alles zoo goed
is afgeloopen Beerta is een afschrik welk
kend voorbeeld.
Een blik op de geestelijke toestand
Besluiten wij dit jaaroverzicht met een
blik op den geestelijken toestand van de be
volking. Bij alles wat in onze goed verzorgde
«tad tot tevredenheid stemt, mogon wij het
oog niet sluiten voor het geestelijk heil on
zer stadgen- oten, waarvan een belangrijk
deel zich steeds meer met bewustheid afkeert
van Gotl en Zijn dienst De cijfers der volks
telling, die in den loop van het jaar werden
gepubliceerd, wijzen uit dat circa 35 pet. tot
geen kerk meer behoort; tien jaren geleden
wat dit percentage ruim 21.
Hoewel deze uitkomst voor hen, die den
polss'ag van het Amsterdamsche volk waar
nemen geen al te groote verrassing was.
geeft dit feit toch telkens weer ruime stof
tot nadenken, tot spreken en tot handelen.
Het beteekent voor een groot deel een bre
ken met de traditie, en eer men daartoe
komt. moet toch strijd zijn voorafgegaan.
Des te meer moge het Christenvolk zijn roe
ping verstaan deze schare die de wet niet
kent te lokken met de roepstem van het
Evangelie
I-Iet kerkelijk leven ondervindt ook de ge
volgen van do sociaal-economische crisis, dp
groote Ned. Hf.-rv. Kerk wel het meest, Diep
te betreuren is hot, dat juist in dezen tijd
het aantal Evangeliedienaren hier niet kon
worden uitgebreid, zeifs moest worden be-
Toeh is behalve schaduw ook licht te zien.
Wateigraafsmeer beriep zijn tweeden Herv
nredikant. de Gcref. Kerk van Amsterdam-
Zuid maakt plaats voor een derden dienaar
De kleine Geref. Kerk bouwt eerlang een
nieuwe kerk. Ook in andere kerkgemeen
schappen slaat men de hand aan den ploeg
om fp dragen en te redden In menigen ker-
kelijkcn kring glanst in dezen donkeren tijd
het goud der offervaardigheid. En boven al
les is het zeker en vast, dat Christus als het
verheerlijkt Hcofd Zijn gemeente zal bevei
ligen tegen de stormen der tijden.
Rotterdam in 1933
Wachter! Wat is er van den nacht?
Aanpassing op lager niveau
Bestuursorganisme was niet te handhaven
Morgenschemering
Wachter! Wat is er van den nacht?
De wachter zeide: De morgenstond is geko
men en het is nog nacht; wilt gijlieden
vragenvraagt; keert weder, komt.
Drie jaaroverzichten kijken ons aan.
liet is een beklemmende repks: van de
pressie in 1930 toi crisis in 1931 tot nog die
per val in 1932 en nu
Wat te zeggen van het jaar 1933?
Het is al duisternis rondom, een beklem
mend zwarte nacht, waarin zelfs 't licht der
sterren schijnt schuil te gaan en tevergeefs
naar den morgen wordt uitgezien. Is het
niet of uit de keel des volks de kreet op
klinkt van de mannen van Seïr: „Wachter!
at is er van den nacht?".
Wij hebben ons ernstig afgevraagd of het
antwoord, dat de wachter op Sions muren
gaf. ook van toepassing kan zijn op het lo
ven van onze stad, nu we weer een nieuwe
'"'ïl'e wachter ze'Me: „De m<nv-
komen Geeft hot geen kijk van gevaar,
lijk optimisme om nu reeysuie sdigrj^Vng
van een nieuwen fop aan te kondigen? Zijn
trf-in. 'Vïflclyii leven dan waarlijk zoo
veel teekenen "van opleving, dal we mogen
zoggen: dc crisisnacht is voorbij?
Laten we het jaar overzien:
Het economische leven
In het economische leven kwam de ont
stellende val van voorgaande jaren eenigs-
zins lot staan De bedrijven stootten niet
meer die geweldige massa's arbeiders uit,
als in dt jaren 1931 en 1932, toen de werk
loosheidscijfers omhoog sprongen van 17.000
tot 30.000 en van 30.000 tot 18.000.
Oji een cijfer van rond 17.000 is de werk
loosheid in Rotterdam blijven staan.
Over het ontstellende van dat getal is
reeds genoegzaam geschreven; in liet ver
band van deze beschouwing willen we
slechts constateeren, dat dan toch eindelijk
de bodem van de put schijnt te zijn bereikt
Er zijn zelfs een paar maanden geweest
van een tijdciv.c daling van de werkloos
heidscurve, doch deze arbcidswiost is niet
blijvend gehleiven.
Wat de hancipl betreft valt het typeerende
verschijnsel op te merken, dat, terwijl men
eind van het vorig jaar algemeen „in de
wind ging", omdat de prijzen nog een voort
durende daling te zien gaven, thans een go-
heel andere koers.wordt ingeslagen. In
bourskringen rekent mor. er mee, dat liet
dieptepunt thans is bereikt en reeds vielen
verschillende prijsstijgingen op de produc-
tenmarkt waar te nemen.
De scheepvaart heeft een heel mooi]ijk
jaar gehad: eenerzijis had men te kampen
met de sluiting der grenzen als gevolg van
het overal doorwerkende autarkiesch stre
ven. (b.v. bij de la Plnta-vaart), anderzijds
viel een afbrokkeling van het verkeer op de
vroeger vaste vrachtenmnikten waar te ne
men. Allerlei ianden, die voorheen hun goe
deren te Rotterdam kwamen innemen, halen
nu rechtstreeks de lading op uit de produc
tic-gebieden.
In graan en hout vaart is er eenige ople
ving geweest, doch ze was niet blijvend.
Hoewel de verkoop van „opleggers" daar
toe ook heeft bijgedragen mag toch mot
eenige voldoening worden geconstateerd, dat
thans 75 pet. van de Rolterdamsche koop
vaardij lrot in de vaart is tegen 60 pet. aan
het eind van 1032.
Dat wil natuurlijk niet zeggen, dat er
groote winsten worden gemaakt: integen
doel lijkt tlo positie van sommige reedcrijen
nog vrij wankel, maar toch: er is meervaart
ómdat er meer vertrouwen is.
Ook in de Rijnvaart is er een vleugje van
verbetering, al blijft de toestand nog slecht.
De vrachtverdeeling werkte gunstig.
Over de donrweiking van de crisis op het
gebied van het gemeentelijk beheer en dp
draagkracht der bevolking zullen wij straks
nog handelen, \oorloopig kan worden gecon
stateerd, dat de hollende achteruitgang in
het economisch loven welke in de drie voor
gaande jaren moest worden geconstateerd,
voorlnopig tot stilstand schijnt te zijn geko
men. De toekomst moet loeren, of we nu te
recht zijn gekomen op een plateau vanwaar
weer hooger kan worden geklommen dan
wel na een korte rust nog lager zal moeten
worden algedaald.
Een adempauze
Rotterdam zal goed doen zich de adem
pauze. die nu geboden wordt, ten nutte te
maken door met verdubbelde energie in het
volgende jaar aan te pakken.
Het wekt voldoening, dat de gemeentelijke
overheid althans een bescheiden poging
heeft gedaan om de scheepvaart op Rotter
dam te stimuloeren door verlaging van het
haver.geid. (iroot.sch mogen de resultaten
die verlaging nog niet zijn gewc-est, de
steeds verder gaande teruggang kon tenmin
ste worden geremd. De landsov erlicid gaf
mede eer. goed voorbeeld voor verlaging van
de loodsgelden.
Niet zonder reden schijnt men verwach
tingen te hobben van het bezoek van drie
den onzer regeering aan Rotterdam.
Er wordt gef'uisterd, dat het Rijk mede-
erking zal verlccnen vcor het bouwen van
n tunnel onder de Maas in werkverschaf
fing. Dit zou voor stad e.n haven van veel
hetcekenis zijn omdat, indien ook de-nieu-
'mig I-ij Moerdijk gereed komt- alle
i knnr.cn- i ifteesnoiinpn
samentrokken van het Braliantsche en
Linihurgsche hand-lsverecr op Rotterdam.
Het zou tevens da mogelijkheid "bieden
roor tic on(pb_.oiing van het havengebied
aan den Linker Maasoever, waarin tiental
Ion milliocncn zijn gestoken, die thans niel
rendabel gemaakt kunnen worden.
Vanze'fsprekend zou het ook nieuwe be
drijven naar Rotterdam lokken.
Hot spreekt vanzelf, dat het economisch
herstel slechts zeer langzaam zal doorwer
ken. Men zal er zeker het eerste jaar nog
el mee moeten rekenen dat aan tienduizen
den geen gewoon werk kan worden ver
schaft. In zeer bescheiden vorm is het ge
mecntcbestuur in 1933 aangevangen met liet
uitvoeren van werken in werkverschaffing
Bij het Bosch- en Parkplan en in Blijdorp
werden een 400 man te werk gesteld. Deze
werk\ersehaffing was een groot succes en
dopt uitzien naar uitbreiding.
3t ten onrechte schreef dezer dagen het
Protcstnntsch Comité voor moreele steun
aan werkloozcn. dat het strikt noodzakelijk
i. dat de ledig-gnng met zijn verderfelijke
ïvloedcn worde tegengegaan, al moet dat
ook gubeuren door uitvoering van Onproduc
tieve werken tegen steunnormen, verhoogd
met een kleine toeslag
Hoe wreekt zicii thans het financiccle ge-
meentcbehcer uit vroeger jaren, dat gecner-
lei resenes kweekte en een berooide schat
kist achterliet op het oosenblik dat de ge
meente nuttiger dan ooit zou kunnen werk-
i moest men niet alleen afzien van dc
tering van groote werken, die aan vele
handen arbeid konden geven, maar ook het
meest normale publieke werk moest worden
stopgezet omdat de lecninglasten zoozeer
zijn opgevijzeld, dat de post „rente en aflos-
ring"' schier niet te dragen is.
Het gemeentelijk beheer
Wij zijn hier aangeland bij het gemeente-
beheer.
Hiei dood zich de teruggang als gevolg
van de. crisis pas in vol'e zwaarte gelden cn
zells wanneer er In het economisch leve»
eenige opleving mocht komen, dan nóg zal
dat eerst veel later de gomecntcfinanciëi'
ten goedp kon-en
Zooals ook de vermindering van dc draag
kracht. uitkomende in een daling van inko
men c-n vermogen van rond 20 pcL over
1!).'"»2, eerst dil jaar tof uitdrukking kwam
zullen de nog weer lagere cijfers over 1933
het volgend jaar doorwerken.
Allerlei andere bronnen van inkomsten
drogen ook op en vcor hel gemeentebestuur
staan dan ook wel geen andere wegen open
dan door krasse maatregelen naar behoud
van liet evenwicht te streven. Met bestaande
bestuursorganisme was niet te handhaven.
Wil een boom in den volgendon zomer
kunnen doorgroeien, dan moet in de herfst,
wanneer d° stormwinden waaien, gesnoeid
Werd voor het loopende jaar door bezui
niging, belastingverliooging cn loonsvcrla
ging, door het stopzc'ten van werken cn in
krimping van gemeentediensten nog een
sluitende begroot ng verkregen, voor 1934
ziet de toekomst er wel heel donker uil.
Het lijstje der gereed gekomen en begon
nen werken is onder deze omstandigheden
begrijpelijkerwijs heel kort: de Parksluizcn
konden worden opengesteld, een nieuw
bureau voor de Rivierpolitie kwam juisl de
zer dacren gereed, de oude Vischmarkt werd
afgebroken, een nieuwe V schhal cn afslag
kwamen tot stand, aan het Schie-Schieka
naa! en het graven van de Noorderhaven
werd doorgewerkt, de Blaak werd versmald
cn het uitbreidingsplan voor Oud-Mathe-
nesse afgewerkt.
Buiten het gemeentelijk beheer om valt
dan nog te noteeren het vernieuwen van de
Spoorwecviaduct bij het Westnieuwland en
van het Maasstation en het bouwen van de
Nieuwe Doelenzaal. Het nieuwe bankgebouw
van de fa. Mees kwam gereed en aan de ver
nieuwing van het warenhu s der fa. Gerzon
is een begin gemaakt.
Het mag verheugend worden genoemd, dat
ton spijt van alle crisistoestanden heden
eindelijk een aanvang kon worden gemaakt
met de uitgifte van grond in den Bergpoldcr
en Blijdorp, gebieden, die reeds jaar en dae
voor verbouwing gereed agen cn waarin
door getreuzel bij enkele bestuursinstant es
veel geld verloren is gegaan.
De toename van rond 4000 woningen heeft
ongetwijfeld een goede stimulans gehad in
de verlaging van dc huurprijzen en indien
dit proces nog wat kan worden aangemoe
digd zal ook in de woninghuren de noodige
aanpassing aan het lager levensniveau kun
nen worden verkregen. Vooral aan goedkoo-
pere arbe.derswoningen is dringend be
hoefte.
Nood der gsmeente-iinanciën
In bet gemeentebestuur openbaarde
zich aanvankelijk nog eenig gebrek aan in
zicht in den precairen toestand. Dat de s.d.
oppositie zich zou bepalen tot een zuiver
negatief optreden, was te verwachten.
Echter ook in andere fracties bleek aaman-
kelijk nog niet voldoende het besef te leven,
dat de toestand der gemeentefinanc ën er
toe noopte noodmaatregelen te treffen, die
onder andere omstandigheden zeker niet
zouden zijn voorgesteld.
Het vasthouden aan groepsbelang boven
algemeen belang leidde er toe, dat de Vrij
heidsbond den heer Koopmeincrs moest
loslaten. Voorts beleefden we de zooveelste
ommezwaai van den heer v. Burink en het
aftreden van den s.d. Mol. Hoewel niet in
de Raadzaal, verwekte toch het optreden
van de twee fascistische groepen in het ste
delijk leven eenige de'ning.
Beide fascisten-bonden openden een ^taf-
kwartier" en probeerden door reeksen van
vergaderingen de aandacht te trekken. De
in\oering van het mi form verbod beteugelde
althans op den publiokcn weg ccnigszins liet
rumoer dat door de wrijving van de e
mistische elementen werd veroorzaakt
Verheugend was het medeleven van de
burgerij met de herdenking van den geboor
tedag van den Vader des Vaderlands en het
ontwakend nat onaal besef, dat zich uitte bij
die herdenking en bij de viering van de
nationale feestdagen.
Dat de band nut de historie nog hecht is
gebleken en zich juist in dagen van druk
krachtiger manifesleert, geeft moed voo
toekomst.
Er zijn tijden geweest, waarin het er voor
volk en stad nog benauwender uitzag, dat
men sch er op geen topkomst van ons
meer durfde hopen. Onder leiding der
Oranjes heeft met Gods hulp liet vrijheids
volk van Nederland zich echter steeds weer
ontworsteld aan den greep, die het dreigde
Ie verpletteren.
Weer is een jaar doorworsteld.
„Wachter' wat is er \an dun nacht?" roe
pen we aan het eind van 1933.
Omsluierde lichtglansen voorspellen
reeds den nieuwen dageraadde morgen,
De harde slagen van de ongunst der tijden konden
worden weerstaan
Ingrijpende middelen waren echter noodig om de
einden bij elkaar te brengen
De Residentie in de crisis. I de zich in de maand September. De wethou-
der van Financiën, de hoer Droes, nam zijn
In den loep van 1933 deden zich de gevol- ontslag. Dat was voor liet Dagelijksch Be
rn der algemeene crisis ook in de Rcsiden-1 stuur der gemeente een verlies van betee-
tie steeds scherper gevoelen. De werkloos- konis. Maar men wist, dat dit ontslag komen
hcid nam toe en voorts wezen steeds meer
•schijnselen op dc voortdurend afnemen
de welvaart. De zorg voor hen, die niet heb
Ijcii, vroeg gestadig grooter of fors en het ge
meentebestuur zag zich gele'Jelijk genoopt
tot zeKere inperking van bemoeiing. Zuinig
heid was geraden, zoodat allerlei, wat niet
strikt onvermijdelijk was, diende te worden
nagelaten. Wel was onze gemeente, dank
zij een voorzichtig, gezond-conservatief be
heer in het verleden, bij machte de harde
slagen van de ongunst der tijden op te van
gen en te doorstaan, maar onze reserves
brokkelen toch in niet onbelangrijke mate
in. Een stevige deuk kwam in het tweede
geueeltc des jaars in het zicht, toen een
tweetal regeeringsmaatregelen werden aan
gekondigd: vermindering van het rijksaan
deel in den werkloozcnsteun en korting op
de uitkeer ine uit het Gemeentefonds, die
voor het volgende jaar een deining van in
komsten van circa 2-^2 millicen hcteokencn.
1-Iet nu voorbijgesnelde jaar heeft daar ech
ter nog geen last van gehad. Het had ech
ter genoeg aan zijn eigen kwaad.
néér
„liet is nog nacht" ja, ook in ons
dclijk leven overheerscht nog de duisterrws
zelfs mogelijk, dat we door nog
len zullen moeten trekken, r
toch: het licht zèl overwinnen.
Fiat Lux! De zonne, ontembaar, zegepraalt!
Zal het ai lichter worden in 1934?
Wilt gijlieden vragen, vraagt; keert we-
—f gm
Kaleidoskoop
Oudergewoonte geven wij ook thans weer
écn kaloidoskopiich overzicht van de ver
schillende stedelijke gebeurtenissen:
Groote branden bij de fa. Kramer Roder
én bij de Pharmaceutische fabriek aan de
Boompjes, aan boord van de Indrapoera en
op den Westzeedijk; verwoesting van de
Circus-Schouwburg. Rotterdamsche sleep-
booten helpen do Atlantique; sprongen van
den heftoren; de gemeenteraad neemt na 37
'ttingen de gcmecntebcgrooting aan. De
Rijnvaartstaking opgeheven; ontslag aan ge-
mochtepersoneel; optreden van nieuwe taxi
diensten cn achteru tgang bij de tram; zil
veren jubileum Graanelevator Mij; de nieu-
Chr. Ambachtsschool geopend; botsingen
tusschen communisten en fascisten; stagna
tie duor nieuwe \erkeersrcgcling op de Wil-
lemsbrug; de familie v. d. Leeuw vliegt
naar Afrika; geruchten over bedreiging van
onze Rijnvaart; relletjes naar aanleid ng
van de vertooning van dc film Morgcnrot en
bij hel Duitschc Consulaat; opening
Vredeskcrk en Prinsckerk; een wolf ont
snapt uit de Diergaarde en wordt gevangen;
aanvang van de werkverschaffingen: bij het
graafwerk aan het Gcrzon-pand worden fun
damenten van de oude stadspoort ontdekt;
Willem de Zwijgerherdenking in de Groote
Kerk; optreden voor overvolle zalen van
Colijn; oneeval bij de viaductwerken;
Icurstcllcnde voorjaars en verblijdende
jaarscollecte voor het crisiscom té; afbraak
Van de vischmarkt; opening van de Park
sluizen; de hoofdcommissaris A'. H Sirks
wordt waterschout en wordt opgevolgd door
Mr. Einthoven; ontslag aan de gehuwde
ambtenares; maatregelen tegen de ziekte
ran Weil; 40-jarig ambtsjubileum Dr. Callen-
bach; te waterlating Prins Hcndr kdok IV
door Prinses Juliana; Opleving in hei ha-
crkecr. verlaging van de haventarieven;
gouden jubileum van de Rotterdamsche
Lloyd; v. Burink zoekt naar zijn vorm; stra-
pcrlo in Schiebroek; oranjodéfilé; vliegveld
Waalhaven wordt drukker dan ooit bezocht;
aflossng van de dollarlccning in papieren
dollars; bezoek van drie ministers; het Vrij
Entrepot wordt bestemd tot marinerskazer-
le; bevrachtingscommissie in de binncn-
aart. De zeevaartschool bestaat 100 jaar;
Holland Amcrika-Lijn in handen van een
cndicaat. De Z.II.E.S.M. beslaat 25 jaai
icuwe Doelenzaal geopend; gouden jubi
leum school met den Bijbel Delfshaven: an
nexatievoorstel voor Pern s, Poortugaa
Rlioiin en Hoogvliet ingediend; nieuwe ver
keersregeling ingevoerd; in den BergpoUler
wordt druk gebouwd; brand in het Tropisch
ziekenhuis; 50 jaar Tehuis voor Vrouwen;
uitbreiding van Eudokia; bezook van Prin'
Nicolaas van Roemenië; uithreidingsplai
oud-Mat'ienesse poodgelrurd. Ijsvermaak en
ijslced in Januari en December.
De uitgebreide maaltijden op
Oudejaarsavond zijn, hoewel ivij
er ons niet meer van bewust zijn
eigenlijk niets anders dan een
overblijfsel van de offermaaltijden
voor de heidensclie godenDe kor
rel gold als teeken van vrucht
baarheid; daarom at men gaarne
iets korreligs, al was het maar kuit
(kaviaar!)en de zondie nu weer
langer scheen, werd vereerd door
ronde koeken, b.v. vannckoekcn.
Den Haag in 1933
De begrooting
r 1933.
Dat bleek al spoedig toen in de maand Ja
nuari dc behandeling van de begrooting
oor 1933 plaats had. Óp papier sloot zij,
maar iedereen was vast overtuigd, dat in
erkelijkhi-id er oonige millioenen aan
zouden ontbreken Om de einden bij elkaar
te brengen waren enkele ingrijpende mid
delen noodig
Op 9 Januari werd met 25—17 stemmen
(waaronder 14 der soc. dem.) besloten tot
invoering van een tijdelijke salariskorting
van 2t/o% voor liet gemeentepersoneel. In
April volgde echier de meest onaangename
verrassing- we moesten onze opcenten op
de Fcndsbelasting een sprong doen maken
in G op 45.
Een lichtpuntje bi| deze donkerheid was,
it aan het bijz. bewcarschoolondervvijs in
principe eenige verruiming geschonken
word doordat dc exploitatievergoeding van
U/2 op 395 (van de geschatte waarde van
liet schoolgebouw) zou worden gobracht In
April werd dit beginselbesluit werkelijk
heid. F.en taaie langdurige strijd was daar-
oor gevoerd Begonnen op een klein front
cn met een speciaal doel heeft ten slotte het
hecle bijz. Lievvanrschoolonderwijs van den
uitslag geprofiteerd.
De afgewimpelde anneintie.
Nog in de eerste maand des jaars scheen
er beweging te zullen komen in de annexatie
kwestie. Het bericht verscheen, dat Gedepu
teerde Staten van Zuid Holland bij den mi
nister van Binnenlandsche Zaken een an
nexatie-ontwerp hadden ingediend, waarbij
ten bate van den Haag o.a. aan 't zelfstan
dig bestaan van Voorburg en Rijswijk oen
eind zou worden gemaakt. Onmiddellijk her
iccfdo hot ouiie Verzot"«n Je hortrelgde dor
pen. Aan alle onzekerheid kwam na het op
treden van hel kabinct-Colijn een eind. In
October kwam de mcdodeeling, dat de
nieuw-opgetreden minister van Binnenland
sche Zaken Mr. do Wilde geen voldoende
termen vond om tot indiening van een an-
ncxntio-wetsoniwerp over te gaan. Vreugde
in Riiswijk cn Voorburg natuurlijk; bij oen
groot dee] van bet Ilaagsclie Gemeentebe
stuur was er echter teleurstelling. Deze laat
ste gevoelens konden wij echter niet doelen.
Bezuiniging.
Tot de beruinigingsverschijnselen die zich
in den loop des jaars voordeden behoort o.a.
dc opheffing van 7 open-bare scholen, waar
toe op 13 Maart besloten werd: op 31 Juli
gingen er nog 3.
In dit kader past ook het besluit van 15
ci om een bedrag van f 100 000 aan rente
in de II. T. M., met de exploitatie waar
van het niet best liep, niet in ontvangst te
nomen. Bij voorbaat werd dus een gelijk bo
drag aan verlies aanvaard.
Als besparing van betecken-is dient voorts
te worden vermeld een versobering in de ir.
uitvoering zijnde ziekenhuis-uitbreiding.
Hierdoor werd aan de gemeentekas een uit
gave bespaard van circa fSSOOOO.
Ook werd de wachtgeldregeling der amh-
tenaron herzien, waardoor deze minder
kostbaar werden.
Het gemeentelijk credict bleef gelukkig
ongeschokt. Hot was mogelijk tegen zeer la
ge rente te leenen. O.a. werd in Maart be
sloten om 41/2 milliocn te leenen tegen 4%
rente: op 22 Dec. werd opnieuw een leening
in 5 millioen i 4% goedgekeurd
In April werd een kalk- en plakverbod
uitgevaardigd, dat tijdens de verkiezings
campagne nuttig gewerkt heeft Enkele
maanden later, op 12 Juni,,werd het deel
nemen aan verboden optochten strafbaar ge
steld. De ontwikkeling der verhoudingen.
Imd dezen maatregel noodig en mogelijk
gemaakt
Wethouderlijke crises.
Den Haag heeft in den loop van 1933 nog
al wat met z'n wethouders te doen gehad.
Wethouder de Vries word door lanedurice
ongesteldheid verhinderd zijn ambt waar te
nemen. Met 32 van de 39 stemmen benoem
de de Raad op 15 Mei tot tijdelijk wethouder
de heer H Smitskamp. Deze bleef tot 1 Sept.
in functie en heeft zijn taak op buitenge
woon lofwaardige wijze vervuld. Noode zag
men hem het colloge van B. cn W. weer ver-
Op 29 Mei moest opnieuw in een vacature
worden voo 17.ien doordat de wethouder van
Onderwijs, Mr. Marrhant, benoemd was tot
minister van Onderwijs in het kahinet-
Colijn. Sedert Sept. 1931 wns de heer Mnr-
chanl wethouder geweest. Hij had zich in
dien tijd een stedelijk regent betoond,
wiens kraeht meer gelegen was in politieke
welsprekendheid en geschooldhoid, dan ii
parate technische kennis omtrent onderwij.
zaken. Hij vond den moed aanmatigend op
treden van roode schoolagitntorcn te bre
ken, bezuinigingen door te zetten, waar die
noodig waren en was te vinden voor een
recht doen nan gerechtvaardigde wcnschen
van de zijde van het bijz. onderwijs. Bij zijn
optreden als minister nam hij den uiterst
bekwamen chef der afdeeling Onderwijs tor
gemeente-secretarie, Prof. Mr G A. var
Poelje, mee en benoemde dezen tot direc
leiir-geiieraal van Onderwijs. Voor de ge
meente was dit heengaan een gevoelig ver
Prof. v. d. Bilt nam de plaats van den
heer Marchant aan Onderwijs in. Tot heden
toe is nog niet gebleken, dnt hij in kracht
en doortastendheid zijn voorganger evenaart
Een vrij onaangename situatie ontwikkcl-
omdat een partijbesluit der S.D.A.P. den
heer Droes .die in April 1933 tot lid van do
Tweede Kamer was gekozen, verbood de
functies van Kamerlid en wethouder te doen
cumuleeren.
De soc.-dem. waren zoo ontactisch een
door een groot deel van den Raad niet-ge-
rilde candidate als zijn opvolger aan te
rijzen. Op een wijze, waarover in het laatst
des jaars alle klaarheid is ontstaan, is toen
door R.K. cn liberalen de situatie benut om
in de vacature-Drees een niet-soc.-dem. be
noemd te krijgen. De leider der R.K. fractie
werd gekozen en nam dc benoeming ter
stond aan. Gevolg daarvan was, dat ook de
tweede soc. dem. wethouder, de heerVrijen-
hoeik, ontslag nam. Niet echter de canilidaat
der liberalen werd toen in zijn plaats ver
kozen, mnar de heer Snoeek Henkemans,
die de protest-can-didaat was var. de soc.-
dem. en ook de candidaat van zijn eigen
fractie.
oogpunt van politieke moraal is
het gebeurde, dat de soc.-dem. na 16 jaar
opkouwenden arbeid in de oppositie jaagde,
niet te verdedigen, terwijl het bovendien
ertulging in strijd is te achten
met de beLngen der gemeente.
Het algemeen debat over de hegrooting
heeft deze opvatting, naar het ons wil voor
komen, volkomen bevestigd. We zitten met
een slci'k verzwakt college van B. en W.,
dat onvoldoenden steun in den Raad vindt-
Men n.oge dat alles betreuren de teiten
zijn niet anders. En zij, die den toestand
verbeteren kunnen, laten dat na.
Losse dingen.
Ons resten thans nog slechts enkele feiten
te vei-melden.
Op 14 Dec. werd besloten tot een wijziging
van het profiel van de Prinsegracht. Dat
beleekende tevens, Jat binnen afzienbaren
tijd de ter plaatse gehouden algemeene
markt zal moeten verdwijnen.
Een voorstel van B. en W. om architect
Dudok te Hilversum te belasten met het ont
werpen van het verdere uitbreidingsplan
van den Haag geraakte, om financieele re
denen, voorloopig van de baan.
De laatsto raadsvergadering des jaars
was minder aangenaam voor het gemeente-
personeel. Bes'oten werd nl. op 22 Dcc. oni
de reeds bestaande tijdelijke korting van
21/j pet definitief te maken, den vaeantie-
bijslag voor 1934 buiten werking te stellen
en voor dat jaar alle periodieke verhoogin
gen slop te zetten.
Bovendien werd besloten tot invoering
van een nieuwe tijdelijke salariskorting per
Jan. 1934 van 2JA pet, terwijl B. en W.
voorts gemachtigd werden tegen 1 Mei as»
een algemecnp herziening der salarisrege
ling voor te bereiden. Aan deze loonsver
minderingen werkten de soc.-dem. mee.
Met medewerking van een groot deel der
Katholieke fractie slaagden zij er echter in
"te invoering van ie 54 "rise werkwen.K voor
erplcgcnd personeel te verhinderen. We
meencn evenwel hier het woord „voorloo
pig" te mogen inlasschen. We zijn overtuigd
dat het behaalde „succes" niet duurzaam
zal blijken te zijn.
Het personeel van de raad.
In bet personeel van den Raad kwam In
1033 weinig verandering. Wethouder Mar
chant werd opgevolgd door mevr. Ros—Vrij
man en in Nov. nam de R.K. heer Nederpel
ontslag. De heer J W v d Akker nam zijn
plaats in.
Niel onvermeld blijve ten slotte, dat de
secretaris der gemeente, mr dr G A W ter
Pelkwij-k, benoemd werd tot burgemeester
van Utrecht, zoodat spoedig aan het College
van B. en W. cn aan de gemeente een hoogst
bekwaam hoofdambtenaar zal ontvallen. Op
15 Januari 1934 zal hij in de oude Bisschops
stad het burgemeestersambt aanvaarden.
Dij het sluiten van 1933 was de begroo
ting \oor 1034 nog niet afgedaan. Dit werk
word goreservoerd voor het begin van het
nieuwe jaar. Dat zich daarbij niet ortbe-
lanerijke moeilijkheden zullen voordoen
staat te vreezen. Er dient nog heel wat ta
geschieden om de begrooting, 'die in Aug.'33
op papier sloot, meer reëel sluitend te ma
ken. Daarvoor zijn nog enkele millioenen
noodig Omtrent de dekking van dit tekort
loopen de meeningen nogal sterk uiteen en
het Ls niet onwaarschijnlijk, dat de weelde
der verdeeldheid tot eenige buitensporig
heden zal voeren. Ook dat is mede het be
treurenswaardig resultaat van hetgeen zich
in September bij de wethoudersverkiezingen
heeft afgespeeld.
OUDEJAARSAVOND
Een jaar is weer vervlogen;
Het snelde voor onze oogen
Gelyk een damp voorbij
Zijn blijde en droeve dagen,
Zijn zegen en zijn plagen
't Is al voorbij, voorbij.
Maar al wat wij bedreven,
Staat Boven opgeschreven.
Voor 't aangezicht van God.
Hij weet of onze harten
In voorspoed en in smarten
Betrachtten Zijn gebod.
Zijn oog zag onze vreugde,
Al wat ons hart verheugde.
Maar ook al wat het leed
Hij, die ons hart doorgrondde
Hü zag, hoe daar de zonde
Zijn heil'gen wil bestreed.
O, zalig die vergeving.
Vernieuwing vond, herleving
Bij Jezus Christus' kruis!
Wat onheil hem ook nader.
Hij kent God als zijn Vader,
Den Hemel als zijn huis!
Hoe vluchtig dan de jaren
Ook mogen henenvaren,
't Blijft rustig in zijn hart;
Dat hart blijft God vertrouwen
En op zijn hulpe bouwen
In eiken nood en smart!
B. TEN KATE.
