t
ft
ZATERDAG 30 DECEMBER 1933
De Indische Cultures in 1933
De Java-Suikerindustrie staat er slecht voor
Concentratie onvermijdelijk
Met de rubbercultuur staat het er beter voor
In het algemeen trekken op de Amstetdamsche overgangstijd mogellik te maken. 1*1 talrijke dis-
beïïn bnlto de Amerikaaasche afdeeling en cessies werd deze steun verleend, dooh het spreekt
enkele speciale Nederlandsche industrieels fond- vanrelf. dat de Regeering medeieg^nsc^p e.schm
sen looaU Ph.llps en Unilever, de Indische cul- Immers de taak van een Overheid Is onder meer
tuurfondsen het grootste gedeelte van de aandacht, een het a.gemeene be.ang te d.oien en niet da
Wil .ouden dus onvolledig >l|n. wanneer w| in van enkele pardculiere maatschappen. Om tot
ome beschouwingen over het financieels jaar 1933 een gecentraliseerde» verkoop te kernen, werd
de.e fondsen n,e, «da b.handcldem I
Suiker naamd plant-plan moest worden overgelegd, dat
de goedkeuring der Regeering moest verkrijgen,
m de suiker-situatie kwam geen v—J H.U - -
welke rich hier
1„ de óver-prodüctie of w,l1 me» to* ««jrbllde
t komen tot
suiker meest geschikte
tijd van zes jaar noodig om in tap te kunnen
worden genomen.
Wat z.en wij hierdoor?
De voortschrijding van het auto-verkeer in al
zijn geledingen, dus de luxe-auto, de autobus en de
vrachtauto, welk verkeer eigenlijk nog in zijn kin
derschoenen staat, doet bet verbruik van rubber
krachtig stijgen. Deze stijging is in de jaren voor
1929 zeer groot geweest en veroorzaakte een span-
nng tussefcen rubberproductie en consumptie, een
spanning, die in de jaren 1924-1928 den stcot g3f
tot een geweldige expansie in het Dcplante areaal.
Tevens zocht men naar methoden om de productie
per eenheid krachtig te vergrooten. Was in de
jaren 1924/6 de vraag naar rubbei die van de
productie vèr vooruit met gevolg buitengewoon
hooge en abnormale rubberprijzen, geleidelijk begon
het omgekeerde plaats te vinden. De productie aam
zulk een omvang aan, dat er sp.ei'ig een teveel
aan rubber ontstond, waardoor de prijzen dras
tisch gingen dalen en de voorraden tot ongekende
kwantiteiten stegen. De prijs kwam op een sterk
verliesgevend niveau en alom moest worden bezui
nigd. Op vele ondernemingen moest de tap worden
rege- j gestaakt, terwijl andere deze beperkten. De iniand-
I sche rubbercultuur, die een zeer greote vlucht had
nHewant dit Ten en de best geoutilleerde fabrieken ln stand genomen, want de hooge prijzen deden de inlan-
in *t gevpl «ggen. dn óver-commnipW. wnnt^ wordeo%TOl|1 de rEsl hebb„
i I imllnn Ha Dana mnnfcrkannll kppff ppn nciprlP
maatschappij heeft een goedi
ainder productieve gronden, de
irtoe trouwens net tusschen I andere daarentegen een verouderde, of minder
zou alsdan de du" goed geoutilleerde technische uitrusting, maar uit-
productie- en consumptie en _naarmate w„ mcn tot een
van de crisis, zou oo WOrden afge- I geperfectioneerde regeling komen, dan zou men de
waarmede rekening ge- eigendommen en de terreinen der nog bes^ande
me.en. ve groote nprmanenten aard Java-suikeronderncm:ngen door e.kander moeten
2,Tdrnd"ng van dn mncstn Innden am en daaruit dn beste elementen lbezen. In
zich ten opzichte van suiker zooveel mogelijk
de minimale productie, in verband met
- - "uóh'k.Tifpn'and "Dit ver-1 den mogelijken afzet, tegen zoo laag mogelijken
afhankelijk te ma en 0,tuurll|ke .hïtaebieden Pdl^Kjeveren. Het spreekt vanielh da. een der-
schijnsel ziet i
rJo'k TS ^ar iïïk tn Europa. j k^S"- Toch nal he, die richiin, worden nltge-
•1 V, la. es„rv- arHpidvntensief stuurd en houders van suiker-aandeelen zullen dus
waarde fJgïïdS rekcnlo9 te houden met groote versdmi-
ls en de ernst ge wer Afaezien I vingen. Omtrent deze verschuivincen kan men niets
t zegjjenieerst de komende
de gedaalde koop-verhoudingen kan hieromtrent uitsluitsel geven.
„Umac I Het bezit van suiker-aandeelen mag daarom on-
de tpoote rtetsulker-cenlra. Cuba'«ker worden genoemd; de cnltaar ral rich hebben
ti.re.r.nde oehteden van vervonnen, doch hoe die vervorm'ng ra
ts vinden en welke lichamen daardoor den tol
de gewijzigde toestanden hebben te betalen,
zal eerst de geschiedenis kunnen uitmaken.
van de tijdelijke vermindering
kerverbruik als gevolg van d
kracht zal de suikervcorzlening niet
vinden vanuit de groote rietsulker-c
en lava. om de andere prcduceerende gebieden vOU .,en
minder belang, zooals de Philippljnen. Hawaii etc.PIaats, vind«
niet te noemen, maar. zooveel mogelijk uit de eigen
bieten-arealen. Deze tendenz zal oorzaak zijn. dat
ook Java zijn suikerproductie-apparaat blijvend zal
hebben ln te stellen op een kwantum, dat onder
alle omstandigheden zal kunnen worden verkocht,
terwijl een mogelijk grootere vraag zou kunnen
worden voldaan uit de groote voorraden, die de
laatste jaren zijn opgestapeld. Het zal nog gerul-
men tijd duren, voor dat deze
voorraden zullen zijn weggewerkt
en vermoedelijk zal men dan wel de noodlge erva
ringen hebben opgedaan om den minimum-afzet te
kunnen bepalen. In suikerkringen hoopt men elk
jaar minstens 1.500.000 ton te kunnen verkoopen
buiten betgeen Incië zélf neemt en welk kwantum
op ongeveer 4Ö0.C00 ton wordt geschat. In totaal
dus zou Java zich volgens deze verwachtingen
hebben ln te stellen op een productie van 1.900.000
ton. een hoeveelheid, die wij als te hoog aannemen.
Men moet bedenken, dat het Britsch-Indlë ernst Is
met zijn pogingen een eigen suiker-cultuur te
scheppen en al mag men aldaar nimmer zoover
kunpen komen, dat men het zonder suiker-import
zal kunnen stellen, het neemt niet weg, dat elke
boeveelheid suiker, die mijder van Java wordt
gekocht, een niet onbelangrijke reductie ln de Java-
productle beteekent Bovendien komen tegenwoor
dig tal van concurrenten op de Britsch-Indische
suikermarkt. De landen, die zich zooveel mogelijk
van eigen suiker willen voorzien en die daarvoor
beschermingsmaatregelen nemen, zooals hooge In
voerrechten, contingents-ringen etc., zullen trach
ten hun eventueel export-surplus kwijt te raken.
De in het binnenland gemaakte winsten op den
suikerverkoop Tuinen ten-deele-worden benut voor
het verleen en van export-premies en het zal moei
lijk voor Java zijn om rijn exportsaldo met een
behoorlijke winstmarge te kunnen spuien. Hieruit
zullen twee belangrijke consequenties moeten voort
vloeien en wel ten eerste, dat getradht zal worden
om zoo rationeel mogelijk te werken en ten tweede,
dat de totale suikerproductie van Java belangrijk
zal dienen te worden verminderd.
De Regeerlngslnmengtng
De Java-suiker is echter niet geheel vrij. Toen
de vroegere verkoopcentrale voor de Java-suiker-
industrie. de Visp, werd geliquideerd, werd de
steun der Indische Regeering ingeroepen om den
De saneering zal plaats vinden door
verhooging van de efficiency het com
bineer en van de beste arealen bij de beste
fabrieken. Een «.n ander zal onvermijdelijk moeten
leiden tot conceniratie. Deze concentratie z«I plaats
vinden rond kernen en deie kernen nullen hoogst, d-ngeo product zullen^ gaan Javj
waarschijnlijk bestaan uit de groote Java-su ker-
financieringsinstituten, t.w. de Nederlandsche Han
del Maatschappij, de N.I. Landbouw Maatschappij
als dochterinstellln^ van de Nederlandsch-Indische
Handelsbank, de Koloniale Bank, de Cultuur Maat
schappij der Vorstenlanden, de Internationale
Crediet en Handelsvereniging Rotterdam, de Han-
delsvereeniglng Amsterdam, de firma Mac Neill
om de voornaamste te noemen.
Het heeft geen nut om statistische cijfers te
noemen. De suiker-ontwikkeling gaat te veel langs
nationale lijnen en het hedendaagsche nationalisme
geeft niets meer om werelddjfers van productie,
consumptie en voorraden. Men meet het geheel af
naar de eigen belangen en de ln elk land toegelaten
suiker-import zal afhangen van de inzichten van
de betreffende regeering .De voor deze niet bere
kenbare Import te maken prijzen zullen beinvloed
worden door de intensiteit der concurrentie van de
oo den suiker-export aangewezen regionen en zoo
als het zich laat aanzien, zal die concurrentie de
eerste jaren nog uiterst heftig blijven.
Suiker-aandeelen gaan dus een zeer onzeker en
tijd tegemoéti
Sabber
De toekomst van de rubber-cultuur is gunstiger
dan die voor suiker. Dit is niet moeilijk te bewij
zen. Rubber kan niet in elk land worden aange
plant: men is er voor op de tropen aangewezen.
Het Is een gemakkelijke cultuur, waarvoor relatief
weinig kapitaal benoodigd Is factoren, welke
natuurlijk niet bevorderlijk zijn voor speciale winst
marges, omdat het aantal rubberplanters hierdoor
toeneemt en de spoeling dun wordt maar waar
door een drang ontstaat om door bijzondere maat
regelen, zooals geselecteerd materiaal de produc
tie per eenheid zoo hoog mogelijk op te voeren,
wat als resultaat heeft een sterke verlaging van
den kostprijs. Verder hebben de boomen een groei-
ders ln groote getalen naar de rimboe trekken,
moest worden ingekrompen, terwijl van uitbreidin
gen geen sprake meer w?s. De kostprijzen der
Europeesche ondernemingen daalden belangrijk en
op deze wijze trachtte men den slimp door te
komen. Door he: taaie gestel van den rubberboom
kon men flink bezuinigen, zonder dat van ver-
waarloozing van den aanplant sprake behoefde te
zijn en wat men destijds niet mogelijk had geacht,
geschiedde: ongeacht afschrijvingen wisten som
mige ondernemingen den kostprijs beneden de f 0.10
per Yi kg. te drukken.
Terwijl i et saneeringsproces in de rubber zijn
gang ging. hield de vooruitgang van de auto, niet
tegenstaande de cr.sis, niet op. Men verwacht zelfs
voor 1934 een zoodanige vraag, dat de Amerikaan-
sahe autoverkoop, die over 1933 drca 2 millioen
eenheden bedroeg, vcor 1934 op drca het dubbele
wordt geschat, terwijl ook buiten Europa de afzet
sterk zal worden vergroot. De vraag naar banden
uit de eerste han*. zal dus ook sterk moeten toe
nemen, terwijl het meerdere autorijden, uat hiervan
het gevolg zal zijn men denke maar eens aan
het zich steeds toespitsende auiobusverkee- en aan
de geweldige uitbreiding van het j-ifovachtvervoer
ook de vraag naar banden uit de tweede hand
zal doen stijgen. De cydische beweging zal voor
het voordeel van de rnbbercnltnur
gaan. Immers, wanneer de gunstiger verwachtingen
tot uitbreiding dezer cultuur lelden, dan duurt het
tooh nog ongeveer zes jaar alvorens deze uitbrei
dingen product zullen gaan leveren. De mogelijk
heid bestaat dus, dat de vraag naar rubber op een
gegeven moment de productie-capaciteit zal gaan
overtreffen, hetgeen prijsstljgend zal gaan werken.
Pessimisten wijzen op de groote productie-poten-
tialiteit, maar zij vergeten, dat het aantal tappers
niet beschikbaar is om de max mum productie te
kunnen bereiken. De Westersche ondernemingen
zullen hun kosten niet beduidend opvoeren.' zoo
lang de zekerheid bestaat, dat geen nieuwe ürz'n-
king zal plaats vinden, terwijl de inlanders even
min arbeidskrachten uit andere streken zullen laten
komen, daar de kosten hiervan niet gering zullen
moeten worden geacht.
Het zal vanzelfsprekend eenigen tijd duren, al
vorens het rubberverbruik de practische mogelijke
productie zal overtreffen. Vandaar, dat getracht
wordt tot rubberrestrictie te komen, hetgeen boven
dien noodig is. nu de strijd om de markt zoo fel
begint te worden. Hoe eerder internationale rege
lingen tot stand komen, hoe beter het voor de be
langhebbenden is en daarom Juichen wij het toe.
dat nagenoeg alle beduidende productiecentra voor
rubberrestrictie geporteerd zijn. De onderhandelin
gen zijn vanzelfsprekend tpoellijk, omdat men mei
elkanders belangen rekening moet houden. Het ii
beter, een deugdelijke regeling te maken, welke tijd
van voorbereiding vereischt .dan vlug een overeen
komst tot stand te brengen, welke later een bron
van narigheden veroorzaakt.
FINANCIEEL JAAROVERZICHT
Muntverhoudingen, die alles
beheerschten
Ups en Downs in 1933
De weg terug is moeilijk en zwaar
De conjunctuur in de V.S. moet aan het draaien zijn
Nederland past zVih aan
Wanneer het jaar 1933 ten opzichte van
de Ams'erdamsche beursverhoudingen in
zijn eenvoudigste gedaante ontleed wordt,
dan komen wij tot de conclusie, dat de sinas.
1929 ingetreden deflatie, dus vermindering
der waarden van goederen, in de ruimste
bleef de belangstelling in een gepronon
ceerde richting bestaan. Het ziet er naar uit,
dat ook in 1934 deze shares z ch in een blij
vende belangstelling zullen mogen verheu
gen. Er rijden in Amerika milliocnen auto's
rond, die driijgend vervanging behopvi
beteekenis van het woord genomen, verder doch welker eigenaren door gebrek aan mid-
is voor geschreden en dat de lusteloosheid,
die daaraan te wijten Is, zich heeft doorge
zet Er waren markante momenten op te
merken, waarin deze lusteloosheid in koorts
achtige bedrijvigheid omsloeg en deze mo
menten v elen steeds 'ezamen met geruch
ten omtrent het mogelijke verlaten van don
gouden standaard door ons land. Dan wera
op het Damrak de stormbal geheschen cn
dan werden aandeelen gekocht en obliga
ties verkocht met de gevolgen, daaraan ver
bonden.
Rij deze algemeene lusteloosheid, enkele
malen afgewisseld door nerveuze hausse-
bewegingen, die echter spoedig verflauwden,
omdat de Nederlandsche Regeering telkens
positief verklaarde geen neiging te koesie
ren aan de mu.itpolitieke verhoud ngen in
ons land iets te willen veranderen, bleef ons
helega:§nd publiek toch oog houden voor
gunstige- dan wel ongunstige factoren ten
opzichte van verschillende aandeelen of aan-
deelengroepen.
Tabaks-aandeelen reageerden sterk op den
slechten uitslag der gehouden veilingen, ge
paard aan de uiterst sombere verwachtingen
voor 1934, nu de tabaksindustrie allerwege
zal worden gekortwiekt, eensdeels door de
nieuwe belastingen en anderdeels door de
verm nderde koopkracht, die men natuurlijk
in de allereerste plaats opmerkt hij artike
len. welke men missen kan. Suikor-papieren
ondergingen den druk der uiterst slechte
suiker-verhoudingen in de wereld en de
groo'e onzekerheid welke er op dit. gebied
ontstaan is, terwijl thee-shares prof'teerden
van de ingevoerde exportbeperking, waarbij
de voornaamste thee-gebieden zich hebben
aangesloten. Olie-aandeelen waren het groot
ste gedeel'e van het jaar loom gestemd van
wege de olie-óverproduetie en de weinige
geneigdheid, die er onder de producenten
bestond om tot een onderlinge regel'ng te ko
men. Toen in Amerika de olie-code werd in
gevoerd. uitvloeisel van het Rooseveltsclie
economische- en sorialp regime, veranderde
oliensituatie fundamenteel, hetgeen zich
in de koersen der olie-aandeelen weerspie
gelde
delen en inkoms'en niet in staat waren tot
die vervanging over te gaan. Nu de con
junctuur in de Vereenigde Staten aan het
eranderen is. mag men rekenen, dat tal
van nieuwe auto's zullen worden gekocht,
terwijl het aantal buslijnen en het vervoer
goederen per truck, de vraag naar bus-
en vrachtauto's belangrijk zal doen toe
nemen. De
jdj
is
LOOP DER INDEXCIJFERS
■h
"'SS\ 1
-V
5^-
H
V
H«t Indexcijfer voor 1925 op 100 aangrenomen. Deze indexcijfers zön oatloend aan de Econo
misch Statistische Berichten.
Tarwe Manitoba No. 2 loco Rotterdam/Amsterdam
Koper Standaard loco-prUzen Londen per Eng. ton (op goudwaarde)
Tin loco-prijzen Londei per Eng. ton (goudwaarde)
Petroleum Mid-continental crude 3S t/m 33.9 Eó s.g. per barrel (goud)
Suiker witte kristalsuiker loco Rotterdam/Amsterdam
Thee afl. N. I. theevelllngen Amsterdam Java-Sumatrathee
Rubber standaard ribbed smoked sheets loco Londen
Goud cash Londen per ounce fiae
Dit den loop dezer indexcijfers ziet won, dat de wereld zich aog steeds In een depressie
bevindt: het laagste punt wordt nog steeds benaderd. Toch Is er voor vele artUelen een stij
ging tegen het einde van het Jaar 1933 t9 bemerken. Het blijft natuurltjk de vraag, of deze
stijging zich in 1931 zal doorzetten, al wijzen de voorteekrenea hierop.
Thee
Dit jaar is de thee-restrictie in werking getreden
en de resultaten ervan zijn gunstig geweest. De prij-
op de veilingen zijn gestegen: opende 1933
een noteering van circa 25 cent per Vi Kg.,
In November J.l. werden prijzen bereikt van onge
veer 45 cent. Deze krachtige stijging noopte de
internationale thee-commissie tot een voorstel om
het restrictie-percentage van !5 pet. tot 12^2 pet.
terug te brengen, hetgeen een practisch voorstel,
moet worden genoemd. Ook bij de thee moet men
zorg dragen voor een logisch prijsniveau en het
maken van abnormale winsten moet om practische
redenen worden tegengegaan. Immers hooge prij
zen stimuleeren de productie ln landen, welke niet
bij de restrictie zijn aangesloten, zooals bijv. China
en doen aan de andere zijde het verbruik terugloo-
pen. Beide factoren zullen per saldo een gunstige
werking der restrictie teniet kunnen doen. De thee-
taat onder de auspiciën van de verschil
lende regeeringen, waardoor het particuliere eigen
belang wordt gecorrigeerd ter wille *'an het alge
meene belang. En het algewen® belang eischt een
rechtvaardigen prijs, oox »oor den consument.
De Nederlandsch-Indische thee-onderaem'.ngen
bevinden zich momenteel weer op een winstgeven
de basis; de meeste .nee-onderne.n:ngen hebben zich
echter ook bij andere cultures geïnteresseerd, zooals
bij rubber en koffie, die nog niet op een behoor-
lije winstbasis staan. Vandaar dat een gedeelte
der thee-winsten zal worden opgeslokt door verlle-
op die andere cultures geleden.
Koffie
heeft van de nog steeds bestaande overproductie
als gevolg van de Braziliaansche koffie-valorisatie
te lijden. De kunstmatige beperking,
in Brazilië met opoffer.ng van groote gelds
bedragen doorgevoerd, heeft geleid tot een uitbrei
ding der productie in andere gebieden. Brazil zal
lang niet meer ln staat zijn om de valorisatie te
kunnen handhaven en liet land heeft onlangs den
elsch gesteld, dat ook de andere koffie-producenten
zich bij de koffie-restrictie zullen aansluiten. Bra
zilië wil niet alleen den druk blijven ondervinden
van een maatregel, welke ook de andere koffie-
streken ten goede bomen en deze opmerking is bil
lijk te noemen. Het land heeft in 1932/3 groote
hoeveelheden minderwaardige koffie vernietigd
maar de productie bleef op een te hoog peil. Een
en ander leidde tot een drastischen prljsval; begin
1933 noteerde robusta-koffie loco Rotterdam
f 0.24 per Vi Kg. om geleidelijk tot f 0.16 te da
len .Het spreekt vanzelf, dat de Nederlandsch-Indi
sche koffie-ondernemers hiervan den gevoeligen
terugslag hadden te ondergaan.
Tin
De ln 1931 gesloten tin-restrictie tusschen de
geeringen der voornaamste tlnproduceerende lan
den heeft eerst in dit jaar succes opgei :verd. De
s:aag dalende prijzen met de even staag verminder
de consumptie veroorzaakten een telkens
mend restrictie-percentage en eerst in dit jaar Is
hierin verander.ng ingetreden, hoofdzakelllk gevolg
van de verbetering in de automobiel-industrie er
van het blik-verbiu'k. De tinorljj, in Londen. begiL
van dit laar ongeveer 145 per ton steeg tegen
het eind vaD het jaar tot circa 230 en in goud
omgerekend vu 100 tot bijna 154. De tmpool,
die. om de prijken nog eenlgszlns op te houden,
overvloed'g tin uit de markt nam tot circa 21.000
ton. kon in Juli van dit laar een aanvang maken
mei het geleideliik spuien van een gedeelte van de
zen voorraad. De tln-restrlctie Is aangegaan tof
begin 1934. doch sindsdien met drie jaar verlengd,
terwijl verschillend outsiders zich erbij hebben
aangesloten. Vandaar, dat met een verdere verbe
tering ln de tin-situatie rekening mag worden ge
houden.
Wanneer men echter deze speciale facto
ren elimineert kan men de beschouwing
over het gebeuren op de beurs groo'endeels
typeeren door te zeggen, dat muntverhoudin
gen d.e grootste rol speelden. Vandaar, dut
men onderscheid moet maken tusschen dp
jondsen van Amerikaansche origine,
leelen. behoorende_ tot het Sterling-blok,
löch (Te hVer nagenoeg niet genoteerd wor
den en de eigen papieren.
Een geheel aparte lijn volgden de Duit-
$che waarden, vooral toen de nationaal-
socialisten aan het bewind kwamen en een
-super-nationale politiek gingen volgen.
Zooals gezegd, kunnen wij Engclsche pa
pieren uitschakelen, omdat de belangstelling
h'ervoor de laatste jaren door de ingewik
kelde en dure formaliteiten aan het verhan
delen ervan verbonden en de hooge kosten
van het innen van coupons en dividenden
tezamen met het indienen van affidavits etc.
«sierk is ingekrompen. Het Pond Sterling
mocht zich in groote belaigstell ng verheu
gen, gevolg van het feit. dat velen in hJt
Pond vluchtten, toen do dollar ging fluctu-
.eeren en de goudvaluta's op hun basis wan
keiden. Toch heeft het Pond een dalende
richting ingeslagen, hetgeen doelbewust ge
schiedde door middel van het Exchange
Eauilisation Fund, omdat de Engelsche
Regeer'ng noode den voorsprong prijs gat.
welke was verkregen door het loslaten van
hot goud. Toen Roosevelt ook den dollar van
het goud afnam en de Amerikaansche valti'n
met een vaartje den berg afrolde, begon
men in Londen te vreezen. dat Amerika
zich in de Engelsche afzetgebieden ging
nestelen en om dit te voorkomen werd ook
het Pond gemanipuleerd.
Het Rooseveltsche experiment leidde tot
:n stijgjng van verschillende Amerikaan
sche aandeelen, ook in goudswaarde omge
rekend. Hier had men geen algemeene
tendenz te registreeren, want de onzckerheii
was zóó groot, dat men op een gegeven mo
ment niets meer kon berekenen. Men werd
dan eens de cene richting, dan weer de
andere uitgeslingerd. Alleen voor auto
waarden, olie-shares en enkele industrieele
fondsen met een speciale lijn, zooals de
canning-industrie (het vervaardigen van
metalen verpakkingsmateriaal) en concerns,
die in voedingsmiddelen handelden en die
zich tevens na het opheffen van de droog
legging, op 't vervaardigen en 't \erknop?n
van alcoholische dranken gingen toeleggen.
zal do strijd tusschen spoor en auto naar de
zijde van de au o deen overhellen, wat onder
tot gevolg zal hebben, dat ook benzine
en gasoline meer zullen worden gevraagd.
De olie-code heeft als hoofddoel de produc
tie en het verbruik van olie en zijn deriva
ten beter aan elkander te doen aanpassen
Dit zal prijsverhoogend werken, waardoor
binnenkort de goed gefundeerde olieconcerns
veer op een winstgevende basis zullen staan
cn het dividend binnen afzienbare» tijd zal
kunnen worden hervat. Doch de Amerikaan
sche olie-code heeft ook een vérstrekkende»
Invloed op de internat onale olie-verhoudin
gen. Tot dusverre is elk interna'ionaal over
leg gestrand op de Amerikaansche concur
rentie. Het grootste gpdeelte der olie komt
juist uit Amerika, zoodat de Vereenigde S'a-
ten het verstorende element in de ol e-
kringen vormden. Als spelbreker op de twee
de plaats kwam Moskou en nu de Sovjets
door omstandigheden gedwongen zijn, door
welke oorzaken ook en voor onbepaalden
tijd, in te binden, mag men de wereld-olie
situatie als gunstig afschilderen. Dit kan
zijn uitwerking op alle intern solide maat
schappijen niet missen.
De canning-industrie, waaronder wij noe
men de American Can, de Continental Can.
de Mc Keesport Tinplate en de National
Steel, bevindt zich in opgaande lijn, nu het
verbruik van geconserveerde levensmidde
len staag toeneemt, terwijl de voedings
middelen-fabrikanten en handelaren zooge
naamd depression-proof kunnen worden
genoemd, omdat, hoe heft:~ een crisis ook
moge zijn, het verbruik van levensmiddelen
"n onze maatschappij niet beneden een vrij
hoog gestelden norm kan dalen. Deze norm
is ongetwijfeld be.reikt en bij zich in gun-
stigen zin wijzigende economische omstan
digheden zal die norm op een hooger niveau
worden gesteld.
De locale markt heeft zich hoofdzakelijk
gericht, zooals wij reeds ze:den, naar de va
lutaverhoudingen, en naar de h.iizondere om
standigheden in de verschillende bedrijven
en bedrijfs'akken geldende.
Om een goed overzicht te verkrijgen over
den loop van zaken La 1933, geven wij onder
staande koersen:
1933
4 Jan. 5 Apr. 5 Juli 20 Dec.
H'vg Amsterdam 175 177 23
Java' Cultuur 105 118 13!
Ned. Ind. Suikerunie 76 77 10!
Amsterdam-Rubber... 64 54 9
Randar Rubber 41 32 7i
Hcssa 23 21 3
Sedep 170 177 23
Kon. Olie 157 137 19
Algem. Exploratie 130 124 13
Philips 133 111 18
Unilever 109 86 10
Deli Batavia tabak... 153 120 15
De groote koersstijging van aandeelen
Philips komt hierin direct tot uiting.
Eindhovensche maatschappij moet zich weer
in een zeer gunstige periode van bedrijvig
heid bevinden, waartoe onder meer de uit
vinding van het natrium-licht heeft medege
werkt. Bovendien heeft de Directie de nomi
nale waarde der aandeelen met 25 pet ver
minderd door terugbetaling ad pari, zoodat
het aandeel op 5 Juli jl. f 1800 waard was en
op 20 December 750 x 251 of f 1875, hetgeen
bij de oude nurn nale waarde op een koers
van 187% pet. uitkomt Men ziet dus, dat
in werkelijkheid de koersstijging sinds be-
ein Juli j.l. niet groot kan worden
noemd. Men veronderstelt binnenkort
nieuwe terugbetaling op het kapitaal.
aandeelen boven pari noteerden, gingen over
tot verminder ng der nominale waarde door
terugbetaling ad pari, zooals Philips en Ford.
Anderen, wier aandeelen beneden pari no
teerden, kochten hun waarden ter beurze ln
en mochten hierdoor boekwinsten verkrij
gen, waardoor een deel der crisis-verliezen
kon worden goedgemaakt. Een ander aan
tal lichamen had den bitteren p l te slikken,
reorganisaties voor te stellen teneinde ver
liezen weg te werken en waarbij niets anders
overbleef dan aan de rech'en van obligatie
houders te tornen. Hieronder noemen wtf
enkele scheepvaartmaatschappijen, zooals
de Holland-Amerika Lijn, Nievelt-Goudriaan,
terwijl als industrieele maatschappij, van
Berkels Patent onder het mes moest. Het a
de vraag, of dit concern zich niet te vroeg
aan de operatie heeft gewaagd en of Lz.t-
niet een nieuwe saneering zal moeien plaats
vinden.
Ook de Nederlandsche Ford heeft een ka>
pltaalsreductie van niet minder dan 40 pet.
toegepast door terugbetaling ad pari en hier
op zijn de aandeelen kracht g gestegen. Ter
algemeene vergadering deelde de voorzitter
mede, dat over 1932 een bevredigend divi
dend zal worden voorgesteld en op de twee
de vergadering de eerste had geen vol
doende meerderheid om de statuten-wijzi
ging te kunnen aanvaarden werd dit di
vidend nauwer omlijnd. De kans bestaat, dat
dit dividend 10 peti zou bedragen op het ge
reduceerde kap taal ad f 3 millioen (het
oude kapitaal bestond uit f 5 millioen) het
geen op 6 pet. uitkomt op het oude tegen
5 pet over 1932. Dit verschil met het vorige
Jaar is niet zoo groot om van een bevredigen
de uitkeering te kunnen spreken: de aandee
len reageerden hierop onmiddellijk in koers.
De Duitsche waarden hadden een teor
onregelmatig verloop. De koersen werden,
aan de eene zijde gesteund door aankoopen
van Duitschers zélf, die op de bestaande
lage koersen, dus met zeer groote boek-
wins'en, hun uitstaand kapitaal konden ver
minderen, maar aan de andere zijde de
laagte Ingedrukt door de maatregelen van do
Duitsche Regeering. Het door haar vermeen
de tekort aan buitenlandsche betaalmidde
len heigeen door de cred'teuren bestre
den wordt leidde tot een zeer ongunstige
regeling. Slechts 50 pcL der coupon- en
dividendbetalingen werden in deviezen be
taald en het overblijvende benevens alle
losbaren in Marken bij de conversiekas ge-
s'ort, waarvoor scrips werden uitgegeven.
Deze scrips konden alleen voor betaling van
den z.g. Zusatszlichen Export dienen on
werden door de Duitsche Regeering voor
50 pet der waarde in vreemde valuta aange
nomen, waarbij de Regeering dus aannam,
dat van dien Zusatszlichen Export ten volle
zou worden gebruik gemaakt. Van deze be
perkende bepaling werden uitgesloten de
coupon- en losbarenbetaling van de Dawes-
leening en de coupons (niet de losbaren)
van de Voung-Ieening. De Nederlandsche
Regeering maakte een handelspolitieke rege
ling met de Regeering van Duitschland, waar
bij ten slotte de scrips ten volle betaald wer
den, hetgeen ging ten laste van ons bedrijfs
leven, dat moest aanvaarden, dat er een
groote partij rogge in ons land werd inge-
oerd.
De *reg terug
Het is een typeerend feit geweest in de
laatste maanden van 't jaar. dat vele maat
schappijen hun kapitaal tot geringere |»m-
porties gingen terug brengen. Door de hoog
gespannen verwachtingen voor de toekomst,
welke in de boom-jaren voor 1929 bestonden,
heeft men een expansie-politiek gevolgd,
welke achteraf uiterst speculatief Meek Ip
zijn. Men moest terug. De concerns, wier
-U-
✓T
V
V'
••j
fi**
f'
•fax
nV
aóë
X"
s
ti
1
w f>
±.i
i
-L A
1
1* c
IA t
Waar wil Berlijn heen?
Onlangs maakte Berlijn bekend, dat de mo
netaire siluatle van Duitschland de hand
having van de bestaande regeling n'e-t meer
kon toelaten (de regeling was gemaakt voor
het tweede semester van dit jaar) en dat
gedurende het eerste-half jaar van 1934
slechte 30 pet. in contanten kon worden
voldaan en de rest in scrips. Welke maat
regelen ten opzichte der nieuwe scrips zul
len worden genomen, is tot dusverre nog niet
bekend. Het ziet er naar uit. dat Duitsch
land geleidelijk de richting uitgaat van op
heffing van den zwaren rente- en schulden-
druk en dat alles er op gezet wordt om de
economische krachten ten volle te kunnen
ontplooien. Het devies „arbeid vóór kapi-
taalsdienst" begint te leven en men gaat
uit van de praemisse, dat kapitaal zouaer
arbeid wegvloeit gelijk het zand voor den
vloed, doch dat arbeid alleen in staat is om
het kapitaal te verdedigen en te doen aan
groeien.
Ook onze obligaties hadden een sterk
fluctueerend verloop naar gelang van de
grootte van den vrees voor den gulden. Ten
slotte wisten de koersen der guldens-obliga^
ies zich flink te houden, terwijl de schat
kist steeds op de geldmarkt tegen zeer be
vredigende voorwaarden kon aankloppen.
Het is echter de vraag, of deze situatie zal
blijven bestaan; hoe grooter de eischen der
schatkist, hoe meer kans er is dat de rente
voet gaat stijgen. De kwestie der goudclau-
sule, hield de gemoederen bezig. Verschillen
de rechtelijke uii6praken verwierpen deze
clausule, terwijl onlangs een kentering in
de opinie is gekomen door de besliss'ng van
het Engelsche Hoogerhuis, de hoogste rech-
terlijko Ins'antie in Engeland, dat de obli
gaties Société Intercommunale Beige d'Elec-
tricité ln gouden Ponden moesten worden
voldaan, terwijl lagere rechters, pap eren-
ponden hadden verordineerd. Rotterdam be
taalt tot dusverre de verplichtingen op haar
dollar-leening ln papieren dollars maar op
de begrooting zijn gouden dollars uitge
trokken, waarbij de gemeente dus een voor
zichtig beleid toont en voorzorgen heeft ge
nomen, indien zij tot het betalen van goud
dollars gedwongen zou worden. De Ba'aaf-
sche en de Koninklijke voldoen hun ver-
plichtingen eveneens in papieren dollars
terwijl Nederlandsch Indië zich aan de goud-
clausule houdt.
cL&LltAAS l«0
L
Po,
ol
Lit
i
y
i
s
f
JA
re
VC i
t
"1
-i
tJ i
JA I
