Nieuwe Leidsche Courant NU hebt U extra voordeel nog NU is het tijd abonneer U NU op de DINSDAG 19 DECEMBER 1933 TWEEDE BLAD PAG. 8 Kunst en Letteren. NEGERWOORDKUNST (Pr.) Prof. Dr. A. Bursscns, hnogleeraar le Gent, heeft een aantal Kongoleesclie sprookjes verzameld en ze onder de titel „Negerwoordkunst" ui'gegeven bij de U t- ge\ersinaatschappij „De Sikkel" te Antwer- Als men deze primitieve verhalen als kunst hoort betitelen, staat men toch aan vankelijk eenigszins versteld. We zijn er aan gewend geraakt voor kunst te houden dat gene wat als de uit ng van de fijnbesnaarde ziel van een kunstenaar in beeldhouwwerk, in architectuur, op het schildersdoek of in de literatuur tot ons komt. Die uitingen zijn dan min of meer welverzorgd en voldoen rm zoogenaamde acstheiische e schen. In de inities worden misschien ook nog wel miilere kenmerken genoemd, maar over het .ik neen zal men de uitingen van primi- 1 ew: vnlkorm niet zoo maar zonder meer ;i!s kini-i erkennen. Men spreekt wel van „proniii :\e kunst" of van „kunst der pri- niiticN 'i maar past er gewoonlijk voor op do ende bepaling niet weg Ie laten. Z.^i e onder de uitingen van pr.initiev*» volkeren werkelijk die zonder meer „kuns»" zijn. Zoodat in de diepste grond der zaak er punten van overeenkomst zijn tusschen een werk als Galsworthy'? Forsyte Saga en een verhaal van een negerme sje, dat al do jongens uit vele dorpen tot zich trok door haar schoonheid, en de zieke jongeling dio de huid van z'n gezonde moeder leende, ■waardoor plotseling aan de idylle een einde kwam. Kunst is het maken van mooie dingen *egt een bekende definitie. Als we hier de verzameling van Prof. Burssens aan toftscn, yreeren we dat w ij er niet veel van „mooie dingen" in zouden ontdekken. Maar vermoedeli!k zullen de negers aan w.e ze .verteld werden en worden ze beter weten te waardeeren. Kunst heeft behalve de subjec tieve expressionistische zijde van de kunste naar, de objectieve zijde noodig, de ontvan kelijke, de receptieve ziel van wie van de kunst kan genieten. We zouden ook de zaak kunnen omkeeren, en zouden dan tot de conclusie kunnen komen, dat de Forsyte Saga, om bij ons voorbeeld te blijven, in de Kongo-jungle waarschijnlijk weinig waar deering zou vinden. Maar daarom blijft Japt toch wel kunst. Dat maakt het waardeeren van ieze ver zameling zoo uiterst moeilijk. In de geschie denis der West-Europecsche literatuur heb ben we echter een even primitief verschijn sel in de balladen. Daarbij zijn er vele, die ruw en onbehouwen van vorm zijn. Maar ze geven uiting aan diep-mcnschclijke roerse len der ziel. Daarom rekent men ze tot de literatuur. Op dezelfde wijze kan men deze negersproken beschouwen Er is in de letterkunde een richting ge weest die beweerde dat de kunst eigenlijk piets nieuws en beters meer kon vooitbren- gen, omdat op de grens van barbarisme en beschaving uiting was gegeven aan alles wat er le zeggen was en verder dus hetzelfde thema wel op andere wijze kon behandeld worden, maar niet op nieuwe. Homerus stond aan de aanvang der literatuurgeschie denis, en kon niet meer overtroffen worden. Als men het zóó beschouwt, dan zijn deze ïiegerproducten werkelijk kunst. Zij behan delen' alle vragen die ook een „beschaafd" Europeaan zich kan stellen. Waarom s'erven de mcnschen? Waarom loopen de jongens de meisjes achterna? Waarom wonen man en vrouw bij elkaar? enz. Dezelfde soort vragpn zijn het die onze kunstenaars zich al'ijd weer hebben gesteld en die zij hebben getracht te beantwoorden. Op nog een ander _punt zijn deze neger- verhalen eigenaardig. Ze zien geen verschil in de natuur, die is voor hen één groot ge heel, waar de menschen een deel van zijn. (Dat een meisje met 'n krokodil trouwt, of de dochter is van 'n slang, is niets vreemds. Ook niet dat de dieren spreken en dat het mo gelijk is hun taal te leeren. Maar zijn daar voor geen parallellen in de Europeesche letterkunde? Wat komen er geen wonder lijke verhalen voor in de Morte Darthur. Zou het echter daarom geen literatuur zijn? Om die reden kunnen negerverhalen dus nipt worden afgewezen. We willen hier een der kortere verhalen afdrukken om een g idee te geven van wat Prof. Burssens bijeengebracht heeft. Het is „Do vrouw en de Mpoeloevogel". Een vrouw ging hoozen om visch te van gen. Zij ging. Lang, lang, lang. Zij kwam aan een waterpoel. En hoosde, hoosde. De pop| werd droog. De vrouw ving veel visch. Zij ging naar haar dorp terug. Lang, lang, lang. Onderweg kwam een klein Mpoeloe- vogeltje aangevlogen. En zij hoorde dat het kogeltje riep: „Boto-ee-to-to-to van waar komt gij?" „To-to-to ik ben gaan visschen." „To-to-to wat hebt gij gevangen to-to to?" „Een ben gansch vol, een kaar gansch vol, een mand gansch vol to-to-to". „Geef mij wat to to-to". „Ik geef u niets to-tn-to". „Gij zult hem niet meedragen to-to-to". En de vrouw ging verder. Doch zij voelde wel dat de vogel haar yisch roofde en er mee weg vloog.. Slechts een prul \an een visch liet hij liggen. De vrouw weende bitter. Zij ging haar man het gebeurde vertellen. Haar man riep zijn Batwa-slaven en ging met zijn vrouw mee. Zij troffen de vogel aan. Hij verslond al maar door visch, al maar door. Zij sloegen hem dood. Zij wouden hem op hun schouders tillen. Zij konden niet. De .vogel woog zwaar als oen dikke steen. Zij trokken hem dan aan stukken, laadden hein in hun manden, droegen hem naar huis en aten hem op. Luistert toe: de vrouw was gierig, de vo gel gulzig. Zij hebben malkaar gestraft. Men z:et het, de zedeles, die vroeger van onze eigen letterkunde een der voornaam ste kenmerken was, ontbreekt niet. Sommige van de opgenomen verhalen too- nen merkwaardige punten van overeen komst met het bijbelsche paraclijsverliaul. In zijn voorwoord wijst Prof. Burssens daar wel met een enkel woord op. Vermoedelijk hadden echter vele lezers juist daar wel wal meer over willen weten. De bron wordt in de inhoudsopgave wel opgegeven. Maar voor de meeste lezers zegt het zoo goed als niets als ze weten dat het verhaal van „De verboden vrucht" voorkomt L. de Brandt's „Congo". De gelijkenis met het Genesis verhaal is zoo treffend, dat men zich onwil lekeurig afvraagt, of in de Congo niet onder in\loed der missie dit verhaal is ontslaan en verspreid. Dan zou de geli'keni» met i> paradijs-geschiedenis natuurlijk niets bclee- kenen. In een Inleid ng verklaart de verzamelaar ■waarom deze negersproken waardevol ee- nor-g gevonden werden om in het Neder- landsch te worden overgezet en uitgegeven. De suggestieve teekeningon die er in grooi aantal in voorkomen zijn ven de hand van Frits van den Borghe. die blijkt greft in het wezen der ncgerkunsi te zijn doorgedrongen. Verschillende herinnerden ons stprk aan de fetishen en d .elijke. die we in het Missie huis te S'evl in Limburg jaren geleden eens gezien hebben. PROTESTANTSCHE KERKMUZIEK (Kerstuitgave 1933) Als Kerstu tgave 19.33 in Willem Zorgmans serie „Protestantsche Kerkmuziek" is ver schenen een tamelijk uitgebreide „Koraal- finlasie" van J. G. Grootliengel, organist dei Groote Kerk te Hilversum „Daar is u t 's werelds duistere wolken". Deze koraal-fan tasie beslaat zeven bladzijden druks in de welbekende u tgave. Ze begint met een be werking van het thema in forto op het eer ste ier, gevolgd door het gefigureerd koraal op het tweede met 8 en 4 voetstem- men, zonder ppdaal, daarna volgt een vrij uitgebreide meditat e op het tweede klavier, met afwisselende stemmen en ten slotte, maestoso-herhaling van het koraal op hel eerste, met volle grepen in de rechterhand en levendige begole ding aan den discant. Kennismaking aanbevolen. Rechtzaken. De 25-jarige boekbinder J. K. i politierechter, die hem terzake v< derde de straf t DE BEVOEGDHEID OVERSCHREDEN beslag kwam leggen wegetw achterstalIIge be lastingschuld bij zekeren R. en daarbij zijn be- naa^De'officie re lschte° een* gel'd boete van'"/20. subs. 20 dagen. De politierechter, dadelijk von nis wijzend, legde Van H. een geldboete op 10, subs. 10 dagen. SLACHTOFFER VAN BIOSCOOP EN DANSZAAL Voor de Haagsche polltis.-eoliter nai zich te verantwoorden de 19-Jarlge .oopjongen Oh. D. H. uit Delft wegens herhaalde diefstallen bij een winkelier in huishoudelijke artikelen. H bleek het geld noodig te hebben voor aan bioscoop en danszaal. H. doen Instellen. Haagsche gerechtshof Inzake den i Mei 1933 gepleegd op een winkelier takstruat te Rotterdam veroordeel gevangenisttaf van 4 jaar. ECONOMIE EN FIN ANCIEN HET DUITSCHE TRANSFERMORATORIUM In de eerste helft van 1934 zal slechts 30 pCt. der rente worden getransfereerd UITZONDERING VOOR YOUNG- EN DAWES-LEENINGEN De Centrale Commissie der Reichsbank heeft gister beelc-ten voor de volgende zes maanden, hoewel (aldus het Duitsche com muniqué) de noodzakelijke verhooging der valutareserve daaronder opnieuw moet lij den, weer het maximum te transfereeren wat volgens de statistieken mogelijk is, nl. 30 T. a. v. de tran6fereering der in den tijd van 1 Jan. 1934 cn 30 Juni 1934 vervallende bedragen is de volgende regeling getroffen: 1. Rente- en amortisatiebedragen van de 7 Dawes-leening van 1924, zoomede «ie rente dor 5% Youngleening 1930 worden ten volle getransfereerd; 2. Van alle vervallende bij de Konversions kasse gestorte rente- en winstaandeel-bedra gen, zoomede van alle aan deze prestaties, volgens par. 1 van de wet inzake de beta lingsverplichtingen tegenover het buitenland d.d. 9 Juni 1933, gelijkstaande betalingen, mot uitzondering van de schulddelgings- bedragen, za. 30 worden getransfereerd; 3. Een transfereerng der amortisatiehedra- gen met uitzondering van die voor de Dawce leening zal niet pleats vinden; 4. Voor de niet te tran-.fereeren h«dragon, waarvoor de crediteuren bij de Konveraions- kaeee zijn gecrediteerd, blijft de tot nu toe bestaande regeling van kracht: 5. Voor binnenlandsclie bezitters -en Dr.it sche buitcnlandsche waarden, geiden, zoo- als tot nu toe, principieel dezelfde bepalin gen als voor de buitcnlandsche bezitters. Do verklaring van de Pijksbank is door de leden van de Centrale commissie met aJ- gemeene stemmen goedgekeurd. In het de ale hun opgemerkt. unlqué wordt 1 eeenwoordilgers lag hebben iiitgesprok' motlveer-3 door de feitei. gedane ervaringen, juist Is geweest of niet. Motiveering van Dr Schacht ^Dr. Schacht heeft bij dit besluit de volgende de Reichsbank blijkens een diepgaand onder zoek 50% te transfereeren. Sinds 1 Juli 1933 tot 15 December 1933 ls de Reichsbank gestegen met 'er „wlrtschaftlichen Voll derhalve dat niet In verband staat me insfermoratorlum. Met de cijfers kan he chot der handelsbalans In de eerste vijf tn len van dit Jaar gemiddeld R.M. 52 millioei Iroeg. stelde de Reichsbank een transfer 'an 50%. omdat n.l. een ultvoersaldo van X mlliloen per maand voldoende zou zijn. lat er don zoodoende nog gelegenheid blee taan voor een bescheiden versterking dei riezenreserve. Dit doel werd echter niet eikt. In hoofdzaak doordnt delijksche bedrt Vcor het gemiddelde der maanden Jull-No- vember 1933 bedroeg het Duitsche uitvoerover- schot ongeveer R.M. 65 mllliuen. Dat de Reichs bank desondanks toch niet in staat Is wederom 50 te transfereeren. Is daaraan toe te schrij ven. dat dit uitvo .roverschot niet voor het volle bedrag met deviezen wordt betaald, doch voor een groot gedeelte betaald werd met Sperr- marken en Duitsche z.g. Auslandsbonds, welke aan het buitenland behoorden. Uit de statistiek blijkt, do betallngsmlddeler Derhalvt t.M. 127 ir an devies in, doch met blnnenlandsche Bovendien vonden de het geheel pet naar Dultschland terugkei De ReLcdisbank beeft echter ook thans om besloten In de volgende 6 ma om het maximum te tronsfereerei zich In staat acht. hetgeen volge: legde statistieken 30 pet. Is. Dr. Schacht wees er tenslotte neer de z.g. zus&tzliche exporten i gelijk waren de transfer van de t schuld verplichtingen geheel act VER. TRANSATL. HYPOTHEEK BANKEN Verlies 1932/33 4787 (v. 20.162) Koersreserve gevormd van 4.421.260 iet Jaarverslag o I. HypotheekbaJiV end: Ondanks de koersdallr .ïogelijk zal zijn, dient te worden afgewac Op den verderen gang van zaken In ons t drijf en op de rentabiliteit kan de dollarkot een Invloed oefenen waarvan thans de gev gen nog niet zlin te overzien. Verdere voortgang ondervond de omwissel! van de pandbrieven der instelllr Hypotheekbank HollandAi In liq. Holland—Washington Hypotheekbank iq. tegen 3 obligaties. Van T «--- d 24.080.000 is thans 23 248. deerd tegen ƒ2.50' per dit verlies naar nlerr Het bedrijf In Canada Omtrent het bedrijf In Canada 'olgende medegedeeld: De najarsmaanden zijn de tijd, •rderheld der vele gevallen de 7ntcre.= t^op h ten volle voldoen en zij. die e iddelmatige: •aren dikwijl: zelfs niet in staa hun belastingen ten volle te betalen. De lage prijzen van landbouwproducten maak ten het dit jaar uiterst moetliik om boerderijei te verkoopen en la vele gevallen was het zelf niet mogelijk hi -rders voor de minder gunsUi minderde koopkracht dei nok de toestanden In de stedei invloed. De werkloosheid was d •Ig Jaar 'allei rcutle hypotheken, 'n vrijwel iedei leegstaande huizen en de hi dit Janr verdei teruggeloopcn. In den zomer van het Jaar 1933 vertonnder h -del en Industrie In Oostelijk Canada eenigi ve betering. In de We.'ehjke provincies vie echter geen verbetering te constateeren. hoofd zakelijk tengevolge van de slechte oogstvonr. uitzichten in de prairies. De werkloosheid, di< gedurende het geheele jaar In de steden dei prairie-provincies heerschte. vertoonde teger het einde van ?n« boekjaar eerder een toeuam< dan een vermindering. Het bedrijf in de V. S. Over het bedrijf In do V. S. wordt hot vol gende medegedeeld: D oogsten van het loopende Jaar zijn alge meen aan den gunstlgen kant In het Noord westen: als de bestaande prijzen gehandhaafd blijven, kumen de graanbouwers en melkvee houders rondkomen. Het eenlge landibouwproi.uct. waarvan met zekerheid kan worden gezegd, dat het dit Jaar bepaald loonend Is voor de verbouwers, zijn aardappelen, welke omstandigheid voor ons -an belang Is. In verband met onze beleggingen In de Yaklma Vallei en in Zuid Idaho. Zoowel wat de steden betreft als In den land- wij du: NED. HANDEL-MÏJ Nieuwe directeur gekozen In de gister gehouden vergadering van stem rerechtlgde deelhebbers in de Ned. Handel-Mi verd eervol ontslag verleend aan Mr J. Bieren: le Haan. directeur der Mij. In zijn plaats wert rekozen ue heer C. J. baron Collot d'Escury. AMERIKAANSCHE GOUDPRIJS WEER VERHOOGD Gister 5s voor "t eerst weer de Am sche goudprijs verhoogd en wel van 34.06 per ounce. De dollar heeft da; De staalindustrie VIT AMERIKA GEEN STABILISATIE IN DE V.S. NOG TIEN MILLI0EN WERKL00ZEN HANDELSBEWEGING MET RUSLAND 16 December 1933 Op alle economische fronten Is Amerika aan het ageeren. Op het moment wordt groote aan- "lesteed aan den buitenlandschen handel. bekenJ^ voelt Roosevelt het meest voor Het schijnt dat de ndelen. al be i de oorlogsschu'- ïftie der oorlogs boycot uit len opzichte van Fransche waren, hetgeen voor een vrouw een héél ding was. ge zien de toiletbenoodigdheden. welke door Fra ik rijk nog steeds het best geleverd worden. En nu staat verlevendiging plan. Amerika heeft t eerste kwartaal 1934 handelsbeweging met Rnsland bankwereld iet risico eraan verbonden, at Roosevdt, die geld voor i op credlet worden gel gedeelte der ts. In allen geval zullen binnenkort dc alsof de Noord-A t het er niet nai vulden buldel zulen terugkecren. De Zuld-Atne- rlka ïen zijn van nature eenigszins wantrou wend tegen den Noordelijken broeder vooral nu herhaaldelijk blijkt, dat de Vereenigde Staten de leidlne op het Amerikaansrhe Vastela id wil len nemen, hoe angstvallig Washington ook de schijn daart ^w||| niet scheutig, want wat de Zuld-Ame- rlkaansche Staatjes dolgraag zouden zien, el. geld en crcdlet-n. wordt door Washington niet gebracht. Ook de tarievenkwestlee wil de Amerikaaische staatsecretaris, Cordell Huil, Morgen kunt TJ al lezer van de NIEUWE LEIDSCHE COURANT sijn, zonder dat het U tot 1 Januari 1934 iets kost. Lezer, van het positief Christelijk dagblad dat zoovéél biedt en zoo weinig kostl Pittige hoofdartikelen, interessante correspondenties, uitgebreid politiek en kerknieuws, Nieuwsberichten even volledig als welk neutraal blad ook. Extra Zondagsblad, Vrouwenblad, Land- en Tuinbouwblad, Foto pagina, Illustraties, Ontspanningsrubrieken. Een dagblad dat niet voor niets haar lezerstal ondanks de crisis tijd vooruit ziet gaan vooral ook omdat het haar abonnementsgeld verlaagde tot 2.35 per kwartaal 18 cent per week. Abonneer U NU voor den jaargang 1934 en U ontvangt: 1®. alle tot 1 Januari a.s. verschijnende nummers gratis; 2°. de uitgebreide prachtig verzorgde Kerstbijlage 1933 gratis, een uitgave van meer dan lOO pagina's lectuur en afbeeldingen. VOOR WAT HOORT WAT: U krijgt voor eiken jaarabonné een bijzonder mooi luxe gebruiksvoorwerpeen verrassing. Verder krijgt weer elke werver, op wiens naam de 25ste, 50ste, 75ste, 100ste, 125ste een nieuw abonné valt, buiten de gewone premie een extra verrassing Men kan daarvoor kiezen tusschen een bronzen Dr Kuyper plaquette, ter waarde van 5.of een fraai boek. Deze laatste premie wordt direct toegezonden. Zend deze coupon Aan het bureau van de Nieuwe Leidsche Cour.. Breestraat 123. Leiden Hiermede verzoek ik U in te schrijven als abonné op ons blad voor minstens één jaar met gratis toezending van de bladen tot 1 Jan. a.s., alsmede uw Kerstnummer 1933 NAAM: ADRES: kwartaal NAAM: week De aanbrenger (ster) ADRES: Doorhalen wat niet verlangd wordt. vertegenwoord gier van Roosevelt, niet aanroe ren. zoodat het congres wel zal doodbloeden en verdaagd zal worden tot de achtste conferentie, ditmaal te Lima te houden, zul worden geopend hardnekkige geruchten omtrent de wensoh van Washington om den dollar te stabiliseeren en vermoedelijk ten op zichte van net Fond. zijn afdoende uit de we reld geholpen door een verklaring van Roos.» velt. dat hij niet aan stabilisatie dacht. Ver moedelijk hebben de Amerikaa :ele au' uta-prc Wij gelooven niet, dat deze dagen nog i bijzonders zal gebeuren. Nog enkele luttele Ken en de jaarwisseling staal voor den boeg. ._>lmachten aan den President, na dat enkele richtlijnen zullen worden uitgestip peld. Zoo schijnt de M t uitwerken te algeheele herziening van het An belastingstelsel, '.at op he den gevestigd zonder dat de lasten c wijze op de t drukken. ünder dan chlllende groepen zullen blijven oosevelt niet onaangenaam, dnt hij zijn belofte heeft k: Uoen' werkloo nen d«>en opi tcndeal publie! staande dei n'saT empiooT bil1 jv-n zoeken. Vermoedelijk zal de President enn wetsvoorstel indienen, waarbij De hooge Ioo ven en breng' --.jndien schatkist zoo zegt Prof. Rt„ :lke niet gedekt '"de' In k o m s te n P 'd e r"s a t - der Federal Reserv. deel te der herstelko inken.6" een°Ugroo! zal delgen, ledrljvlgheld tegen i dc 30% vun haar capa- onstructlon Finance Porpt rl Pacific hetft 25 000 ton Leid. de Chicago North-We gemeld. Ook het bouwbedrijf li leven, terwijl de autumobiel-indi tn deze tijden ge rln 1934 ongel w! jk kalm houdt, zich he- De olie-dictator, lekes schijnt voorloopig to hebben afgezien van het vaststellen van mini mumprijzen. terwijl hij een fonds van 10 mll iloen door belanghebbenden wil doen bijeen brengen. teneinde de overtollige olie-voorraden uit de markt te houden. Van verschillende zij den wordt hierop crltlek uitgeoefend: het van de markt houden van verraden heeft volgens hen nimmer tot succes geleid. Wij zijn het met tevens andere maatregelen'genomen worden ter beteugeling van de over-productle. En hiermed© is Amerika ongetwijfeld bezig: de dagelijks-ho olie-productie wordt van bovenaf vastgesteld en gecontroleerd, terwijl binnen afzienbare» tijd natuurlijk ook een dwang komt ten op zichte van het olie-boren. Zoolang een leder nog vrij is oliebronnen ts zoeken en te exploi- teeren zoolang zal een maximum-productie tot moeilijkheden en ontduikingen aanleiding blij ven geven. De combinatie: voorraden-pool en productie-beperking, heeft bij de tin-lndustrla wél succes gehad, al heeft men hierop lang ir~- Vandaar. d: gl tgen. die in Ai wij geloof hol ka ten opzichte van 09 gedaan, al bestaat ooK hier de mogelijkheid, dat men geduld zal heb ben te koesteren. De financleele resultaten van de meeste Amerikaansche olie-ci.ncerns over het derde kwartaal van dit jaar waren zeer bevre digend. terwijl de verwachtingen omtrent do cijfers lerkt het feit. dat Baltimore and Ohio C'.esppcake und Ohio Norfolk and Western Pennsylvania 9 Dec. 16 Dc.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1933 | | pagina 8