Jeuk
MAANDAG 13 NOVEMBER 1933
ErRSTE BLAD PAG. 3
EEN ROEP OM RECHT
VOOR HET CHRISTELIJK
MARINEPERSONEEL
Men schrijft ons van welingelichte zijde:
We moeten de hulp inroepen van de chris
telijke pers, teneinde de groep christenen
bij de Weermacht bij te staan in hun schier
wanhopig streven.
Wat toch is het geval?
Na de muiterij bij de Marine greep de
Minister van Defensie met krachtige hand
in het organisatieleven in, omdat vast was
komen te staan de verderfelijke invloed der
sociaal-democraten. De Minister stelde een
reglement samen, waarlangs in den vei*vol-
ge een organisatie kon werken voor de be
langen harer leden.
Met ruwe hand werden de minderjarigen
uit het vereenigingsleven gebannen, onver
schillig op welken grondslag een bond staat.
De bond van christelijk marine-personeel
heeft op loffelijke wijze gestreden om de
jeugdige leden te kunnen behouden.
Als getrouw lezer van „Ons Baken'' trof
ons daarbij, dat de nadruk gelegd werd
op de geestelijke kant
Niettemin, tevergeefs.
Met bekwamen spoed heeft de Chr. bond
zich toen aangepast, de verantwoording
voor haar eisch nu aan de Regeering zelf
overlatende, en een nieuw stel statuten sa
mengesteld en ter goedkeuring voorgelegd
aan den Minister.
Volgens „Ons Baken" van 24 October
eischt de Minister nu weer, dat de Chr
bond gen begunstigers mag-heh-
b e n en terecht zegt genoemd blad, dat on
mogelijk rekening kan gehouden zijn met
het feit, dat de vereen, niet alleen belangen-
vereeniging is, doch tevens de geestelijke
verzorging behartigt.
We hebben wel drie keer de oogen uit
gewreven en toen niet langer te twijfelen
viel in wanhoop uitgeroepen: „In welk een
wereld leven we dan toch?". Na alles wat.
er gebeurd is, weet de Overheid niet beter
te doen, dan een organisatie, welke op den
juisten grondslag staat, in den hartader te
treffen.
Een regeering, regeerende bij de gratie
Gods, maakt het een christelijke organisa
tie in de weermacht onmogelijk haar arbeid
voort te zetten.
Dat is toch wel de zaak volkomen anders
om keeren.
Het is een schreeuwend on
recht Dat nergens anders door gesteund
wordt dan door het begrip gelijkschake-
Wie in de garnizoensplaatsen kerkt,
wordt steeds weer aangenaam getroffen
dat er veel meer militairen de godsdienst
oefeningen bijwonen dan voorheen.
Ook de kerk te Soerabaia en Den Helder
vertoonen dat beeld en dat is mede te dan
ken aan het streven van den Chr. Marine-
bond.
Welk een steun de Chr. Marinebond voor
de Regeering in de moeilijke Februaridagen
'33 is geweest, is blijkbaar nu nog niet
doorgedrongen.
We zullen maar eindigen hierover, aan
gezien het blijkt dat de Overheid zelf blind
is hiervoor en uitermate slechte adviseurs
bezit, welke naar we vreezen allen uit hei
liberale kamp zijn.
Het is immers een overbekend feit, dat
de officieren van de marine, van hoog tot
laag, de enkele goede niet te na gesproken,
liberaal denken en oordeelen.
Welnu deze officieren worden in diverse
commissies benoemd om de overheid ter
zijde te staan met hun adviezen en we aar-
z.elen niet om te zeggen, dat velen de Chr.
Marinebond liever vandaag dan morgen
zien verdwijnen.
Zoo beschouwd behoeft het niet zoo
vreemd aan te doen, dat de Chr. bond zoo
hard getroffen wordt.
Maar daarom behoeven we er niet m te
berusten als we zien, dat de organisatie,
vanwelke we voor onze jongens zooveel ver
wachten, zoo ernstig in haar streven beknot
wordt.
Ook een Regeering mag niet all
les doen. Ze heeft te regeeren volgens
recht en gerechtigheid. Zij mag niet den
onschuldige straffen met den schuldige.
Om op de Chr. Marinebond toe te passen,
wat op andere bonden, welke zich te bui
ten gingen, moet worden toegepast, moet
er toch een reden aanwezig zijn.
Christen Mannen en Vrouwen in Neder-
lad, we roepen uw steun in om de Chr. Ma
rinebond te helpen. Laiat ons niet in den
St(fetuigt met ons, dat de Chr. Marinebond
zoo niet behandeld mag worden.
Dat ze haar vredelievend, zegenrijk en
ordelijk werk verder voort moet zetten.
Het gaat toch ook om het belang van
uw jongens.
Een twaalftal jaren te mg was er een
groep mannen, die gevoelden de roeping
van Godswege om ook bij de Marine eer.
vereeniging te stichten om een steun te zijn
voor onze Chr. marinemannen en een dam
op te werpen tegen ongeloof en revolutie.
We vreezen maar al te zeer, dat de Over
heid zich vergist in het personeel van
thans.
Het is in wezen nog niets veranderd en
de angst voor ontslag doet zwijgen.
Laat de Overheid voorzichtig zijn en niet
het werk van de goedwillenden vernietigen
Laat onze waarschuwing niet te ver-
geefsrh zijn.
Christenvolk van Nederland, staat nu eens
niet toe, dat u verhinderd wordt het werk
op de vloot met uw gaven en gebed tel
steunen.
Helpt mede het in stand houden.
Getuigt van uw sympathie, op welke
wijze ook.
Kerknieuws.
endoet Zondag 28 Jan. d.a.v. te Oudega (Sm.)
intrede.
Ds. D. M. Vermet, van Oosterbierum.
preekt Zondagmiddag 14 Jan. '34 voor de Ned.
Hex-v. Gem. te Leidschendam intrede. Beves
tiger: Ds. H. Stolk, van Scheveningen, con
sulent.
JEUGDDIENSTEN
Te Amsterdam is in de Lutherkapel
Euterpestraat 35 vanwege een Jongerengroep
de eerste maandelijksche jeugddienst gehouden.
Ds. P. H. Borgers, van Den Helder, sprak over
.Waarschuwingsborden en wegwijzere".
J. DOLS
De Classis-Rotterdam der Geref. Kerken
besloot, na breede bespreking, ook met de-
putaten voor den arbeid onder de Chinee-
en Oosterlingen (Ds. T. J. Hagen, Dr
W. G. Harrenstein en Ds. D. Sikkel), dat
de uitvoering van het genomen besluit in
zake den heer J. Dols, door de vorige ver
gadering der Classis genomen, medebrengt
„dat we ons nader verstaan met de samen
werkende Classes en Kerken voor dezen ar
beid. De aanwezige deputaten der samen
werkende Classes en Kerken voor den ar
beid onder Chineezen en Oosterlingen ver
klaren zich, na samenspreking, bereid me
de te werken, dat voorstellen betreffende
br. Dols op de Decemberclassis aan de orde
komen."
GEEN GEHUWD PREDIKANTE
Er zijn nog wel gehuwde onderwijzeressen In de
school, helaas nog maar al te veel, maar ge
huwde vrouwelijke predikanten momenteel niet.
Me). A. A. van Royen, predikante bij de Remon-
strantsche Gemeente te Schoonhoven, gaat huwen
preekt Zondag 26 Nov. a.s. afscheid.
BELIJDENISSTUDIE
In Thüringen stelt de Landskerk een
nieuwen katheder in voor „BelijemAkunde" en
benoemde daartoe Prof. Dr. Waldemar Ma-
cholz, thans docent in Practische Theologie
VERKIEZINGEN
In de Ned. Herv. Kerk.
Akkrum. Kiescollege. De vrijzinn. cand.
werden gekozen met 145152 stemmen tegen
8690 op de rechtzinnige. De verhouding is nu
17 links—-4 rechts.
Alkmaar. Kiescollege. De vrijz. cand.
zijn bij enkele candidaatstelling gekozen.
Sliedrecht. Kiescollege. Alle 6 aftr. en
nieuwe leden zijn bp enkele cand.stelling
gekozen. Allen zijn rechtzinnig.
Hoorn. Gekozen alle vrijz. cand. bij enkele
candidaatstelling.
impen. Kiescollege. Tegen den reeds
gcmeldcn uitslag is bjj het Class. Bestuur pro
test aangeteekend
KERKBESTUUR
In Noor d-H o 11 a n d zijn voor 3 jaar herko-
:n in het Prov. Kerkbestuur der Ned. Herv.
Kerk: Ds. D. Mulder te Westwoud als voorzitter,
Ds. C. I- van Paassen te Haarlem tot secretaris en
Ds. P. W. Foeken te Haarlem als sec.-secretaris.
KERKGEBOUWEN
Te Klundert besloot de Kerkeraad der
Geref. Kerk tot publieken verkoop van de te
genwoordige kerk en aanbesteding van den
bouw eener nieuwe kerk. Door 124 gezinnen
wordt f 3200 aan bijdragen het kerkbouwfonds
gesteund. iZitplaatsengebrek noopte tot bouw
plannen.
Te Langerak (bez. de Lekis aan
T. Bouter te Ameide opgedragen het kerkge
bouw der Ned. Herv. Gemeente te voorzien
van centrale verwarming.
Te Oegstgeest aan de Mauritslaan
is Zaterdag voor een nieuwe Geref. kerk de
eerste steen gelegd, waarbij het woord voer
den Ds. Jac. Eringa, J. den Ouden (voorz.
Commissie van Beheer), Ds. W. Bouwman
(Leiden) en Ds. E. G. Broekstra (Rijnsburg).
Ds. Eringa legde den steen. Gezongen werd
~salm 89 1.
Te Waubach (mijnstreek) heeft de
Centrale Kerkvoogdij der Ned. Herv. Gemeente
Heerlen van het Gemeentebestuur van
Ubach over Worms een stukje bouwterrein aan
gekocht voor den bouw van een kerkje, dat
f 10.000 koeten zal. Aan de Synode is subsidie
gevraagd. Thans wordt voor 50 h 70 kerkgan
gers in een afgedankte bioscoop dienst gehou-
Te Zwollerkerspel (Berkum)
wordt, namens den Kerkeraad der Geref.
Kerk van Zwolle, een houten hulpkerk met
250 zitplaatsen gebouwd. Twee personen zeg
den toe de kerk zonder arbeidsloon te bouwen.
Voorts werd dtoegezegd dde gratis levering van
zand en grint en de benoodigde kachels. Reeds
werden een orgel en statenbijbel ten geschen
ke ontvangen.
IODEN-CHRISTENEN
Te Amsterdam vergadert vanmiddag de
Ned. Vereen, van Joden-Christenen (voorz. Dr.
J. H. Zalraann, Soest) overtaanslulting bij de Inern.
Hebreeuwsch-Chrlstelljke Alliantie, wier voorzitter
Sir Leon Levison begin 1934 een voordrachten-
reeks in ons land hoopt te houden. Ook wordt dan
overwogen emigratie (na landbouwopleiding) van
Joodsch-Christ. gezinnen naar Palestina, waar Sir
Levison land voor kolonie-stichting aankocht.
GEEN RANG OF STAND
In Saksen heeft het ProL Kerkbestuur be
paald, dat door versiering, wapenborden of naam
bordjes onderscheiden plaatsen in de kerk voor
taan verboden zijn.
BIJBELGESCHENK
In Saksen heeft het Bijbelgenootschap beslo
ten bij de officleele Luther-herdenklng (19 Nov.)
onder de armen 10.000 Bijbels te verdeelen en aan
de arbeidersdlenstkampen 1000 N. T. te schenken.
ZENDING
J a v a-C o m 1 té. Ds. R. Dijkstra te Amsterdam
is nu voorzitter, de heer G. Kreijenbroek vice-voor-
zitter en de heer E. René van Ouwenaller eere
bestuurslid.
GEREF. KERKEN
Tweetal: Te Gorinchem, J. van Herksen
te Ermelo en J. C. J. Kuiper te Oost- en West
Souburg.
Bedankt: Voor Groningen (vac.-H. van
de Elskamp), Mr. W. S. de Vries te Voorburg.
NED. HEKV. KEBK
Beroepen: Te Benthuizen, cand. K. van
der Pol te De Bilt (U.). Te Brielle (toez.),
J. Treffers te Marken. Te Oudeschild
(Texel), cand. G. W. Scholte te Hijlaard
Bedankt: Voor Hoorn, J. Boonstra te
Gieten. Voor Watergraafsmeer (Amster
dam-O.), G. J. Streeder te Leiderdorp.
BEROEPINGSWERK
Te Amsterdam adviseert de Commis
sie van Advies aan den Kerkeraad der Ned.
Herv. Gemeente in de vac.-Dr. P. A. Klap
het volgende drietal te formuleeren: Ds. M.
G. Gerritsen te Amersfoort, Ds. M. W. A.
Kalkman te Katwijk aan Zee en Ita. P. Visser
te Warnsveld.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Men bericht ons:
Ds. Th. Boersma, Geref. pred. te Hij
laard, preekt daar Zondag 14 Jan. a.s. afscheid
HANS EGEDE
„In gevaren menigmaal" was dat niet
het wachtwoord voor allo Zendingsreizen,
ondernomen door hen, die wij de pioniers
van het Zendingsveld der wèr.eld noemen?
En van die gevaren was het vooral de storm
op zee, die hun baanbrekend werk dreigde
af te snijden. In het jaar 1720 was de man,
wiens naam hierboven staat, op weg van
Noorwegen naar Groenland, waar sinds de
15e eeuw het in 999 daar gebrachte Chris
tendom scheen uitgestorven. Hans Egede,
de predikant van een Deensch visschera-
dorpje, liet het niet met rust en ofschoon
het hem van alle kanten ontraden werd, hij
kón zich van Gods roepstem niet losmaken,
legde zijn ambt neer en voer op een Deensch
zeilschip naar het land der Eskimo's.
En dan zien wij hem in een soortgelijke
positie als Paulus op den weg naar Rome.
Moedeloos en morrend scheepsvolk en
een man des geloofs rustig temidden dei-
gevaren. In Egede's geval waren het de ijs-
schotsen, waartusschen men dreigde verplet
terd te worden. Maar de Heer van den wijn
gaard waakte over Zijn boodschapper: de
wind keerde, het ijs raakte los en op 12
Juli 1720 bereikte men de kust van Groen-
Wanneer gij last hebt
Ekzaem, Open Beenen, Dauw
worm, Zweren of andere huid
aandoening, zendt dan een
briefkaart en U ontvangt gratis
een monsterflacon D.D.D., dB
vloeistof die in de huidporiën
dringt en de ziektekiemen doodt.
Enkele druppels doon de hevigste jeuk en
ondragelijkste pijn bBdarBn. Adres: D.E
Comp. Amsterdam. a
D U D Geneesmiddel
tegen HUIDAANDOENINGEN
Ingezonden Mededeeling
Dan pas begon de groote worsteling;
Egede kende, evenals Hudson Taylor toen
hij in China aankwam, volk noch taal, en
in letterlijken zin moest hij zich van az
de kennis veroveren, die onmisbaar was om
de blijde boodschap der verlossing den Es
kimo's te doen hooren.
Aanvankelijk werd Egede's hart verheugd
door menig bewijs, dat harten zich geopend
hadden voor de spraak van het Evangelie.
Maar alras kwamen de tegenspoeden; het
gedrag van de leden eener Deensche neder
zetting, uit handelsoogmerken naar Groen
land gekomen, deed weer veel van den in
vloed der Evangelieverkondiging teloor
gaan; daarbij kwamen financieele moeilijk
heden: de koning, die grootendeels het Zen
dingswerk bekostigd had, verminderde zijn
steun dermate, dat de arbeid nauwelijks kon
gehandhaafd worden.
Bijna moedeloos, maar in het gebed wor
stelend om te mogen volharden, ontving de
Zendeling, die er al in geslaagd was, een
Groenlandsche Catechismus te schrijven, be
zoek van een Eskimo met zijn beide kinde
ren. „Dezen willen", sprak de man, „dat u
bij ons blijft. U hebt ze gedoopt, u is voor
hen verantwoordelijk, en als de koning
geen geld meer geeft, zullen wij u onder
houden. Wij hebben genoeg walvisschen,
rendieren, vogels en eieren."
Door zulk een bewijs van trouw en liefde
verkwikt, zette Egede met nieuwen moed
zijn werk voort en God gaf zegen: hij mocht
kort daarna een groot aantal volwassenen
en kinderen doopen, de belangstelling in het
Evangelie nam in breederen kring toe en
in zijn trouwe gade Geertruida Ros met
zijn reeds groot geworden jongens kon hij
de toekomst van het Christendom op Groen
land veelbelovend tegenzien.
Maar opnieuw kwam een bittere tegen
spoed opzetten. De dood van den Deenschen
koning en het daarna geheel stopzetten van
den geldelijken steun was wel een zware
slag voor het Zendingswerk, doch door de
hulp van Graaf Zinzcndorf was de daaruit
dreigende hindernis overwonnen. Een ramp
naderde: Groenlanders, naar Kopenhagen ga
zonden om steun voor het Zendingswerk te
zoeken, keerden terug met de pokziekte, en
het duurde niet lang of een vreeslijke
pokken-epidemie brak uit Radeloos stonden
de Eskimo's tegenover dezen slag en de oor
zaak ervan werd gezocht bij den Zendeling!
Tegenover deze bitterheid ontplooide zich
de barmhartigheid in haar volle kracht:
Egedè en de fijnen vyerkten dag en nacht
aan de verpleging der zieken, en de Eski
mo's, dit ziende of hoorende, erkende: hier
had het Evangelie in een anderen vorm
redding gebracht. De nood was hoog geste
gen; van de 200 gezinnen in en om den door
Egede gestichten, Zendingspost waren er
nog drie over!
En nog was de beker des iijdens niet tot
op den bodem geledigd. Egede's vrouw be
zweek tengevolge der ontzaglijke inspan
ning, nadat zij hem 18 jaren trouw en sterk
in het Zendingswerk had terzijde gestaan.
Zij stierf als een geloofsheldin, maar de slag
is Egede niet meer te boven gekomen. Op
29 Juli 1736 was zijn taak op Groenland ten
einde; ook lichaamslijden had den pas 50-
jarigen voortrekker aangegrepen, zoodat er
van voortzetten geen sprake meer kon zijn-
Zijn afscheidswoord was het in deze om
standigheden wel zeer ontroerende van Je-
saja (49:4): „Ik heb tevergeefs gearbeid, ik
heb mijn kracht onnuttelijk en ijdellijk be
steed: gewisselijk, mijn recht is bij den
Heere, en mijn werkloon is bij mijnen God".
Terwijl thans Egede naar Denemarken
terugkeerde, nam zijn zoon Paul den Zen-
dingsai'beid op Groenland over. Maar in
Denemarken zelf stichtte de door zijn Zen
der terzijde gestelde arbeider een Zendings
gemeente voor het werk in Groenland. Daar
voor heeft hij de laatste levensjaren al zijn
nog overgebleven krachten gegeven.
In 1758 kwam het einde. Slechts één dag
was Egede bedpatiënt. Zacht en kalm ging
hij heen: „Het is mij, alsof eenige zaligge
storvenen mij gewenkt hebben".
Zoo stierf 175 jaren geleden een van God&
boodschappers, die met tranen gezaaid
maar óók met gejuich gemaaid hebben.
Schoolnieuws.
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN
of. Dr. H. J. Lam heeft Vrijdagmiddag het
ambt van buitengewoon hoogleeraar in de bijzon
dere plantkunde en plantengeografie aanvaard met
het uitspreken van een rede: „Over i
wantschap en verspreiding der planten"
Dr. P. G. J. Vredenduin is toegelaten als
privaat-docent om onderwijs te geven in eenige
hoofdstukken der Wiskunde in het bijzonder der
logische grondslagen.
VRIJE UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM.
Ring Monnikendam. Zaterdag jJ.
werd op Marken vergaderd. De voortgezette
actie geeft goede resultaten. Enkele corres
pondentschappen bereikten een hooger contri
butie-ontvangst dan vorig jaar. De gedenk
plaat, wartoe de Kring het initiatief nam, is
vrijwel voor distributie gereed. Tegen de Kers/
vacantie wordt een excursie naar de Univer
siteitsgebouwen georganiseerd. In openbare
vergadering trad op de heer B. Faber, admin.
V.U., met „Van Zegen en Zorgen".
NED. LECTORAAT TE STOCKHOLM
Aan de Universiteit te Stockholm bezet Dr.
Martha A. Muusses, te Utrecht opgeleid, als lec-
trice een leerstoel voor academisch onderwijs in
de Nederlandsche taal, waaromheen 20 a 30 stu
denten per jaar zich scharen. De Vereen. „Neder
land in den Vreemde" zal voortaan met f 2000
subsidieeren als ook van Zweedsche zijde zulks
geschiedt.
OVERBEVOLKING DER UNIVERSITEITEN
Voor niet-Nederlanders is studie aan de Rljks-
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN
Amsterdam (U. L. O. School), W
Brouwer te Amstelveen. Aang.
SCHOOLJUBILEUM
Te Heerenveen heeft de Chr. School
(hoofd I-I. de Vries) haar 25-jarig be
staan gevierd met een rede van Ds. K. den
Hollander (Amersfoort), vroeger te Nijehas-
ke-Heerenveen en feest voor de kinderen.
Het schoolhoofd vertrekt naar Meppel.
ONDERWIJZERSVERGADERINGEN
Te O u d-B e ij e r 1 a n d ter vergadering van
de afd. Hoeksche Waard van Chr. Onderwij
zers op a.s. Woensdagavond zal de heer A.
Bakker Jr. refereeren over: „Het gewijzigd
Unie-rapport" en mej. B. Herstel over: „Het
onderwijs in de eerste leerjaren".
VERVOLGONDERWIJS
De Regeering heeft allen Gedep. Staten verzocht
den belanghebbenden Gemeentebesturen te doen
weten, dat voor alle noodlijdende Gemeenten de
voorwaarde geldt, dat ze geen uitgaven m
gen doen voor vervolgonderwijs, in welken voi
ook, en dat, voor het geval nog niet naar dezen
regel mocht worden gehandeld, die afwijking ten
spoedigste moet eindigen.
OPHEFFING VAN OPENB. SCHOLEN
Te Hoogeveen besloot de Raad tot ophef
fing der Openbare Scholen te Alteveer en
Hoogevee n-N oord met 1 Jan. '34.
Aan den Rondweg te Almelo
wordt de Openb. School O opgeheven. Ged.
Staten keurden het desbetreffend Raadsbe
sluit goed.
„DE BODE"VERBODEN
Het orgaan van den (rooden) Ned. Bond
van (Openbare) Onderwijzers is tot nader
bericht in Duitschland verboden. De redactie
kreeg daarvan via de Nederlandsche en Duit-
sche postadministratie bericht.
OPENBAAR EN BIJZONDER
In een „Schoolblad"-betoog schrijft W. J.
Holl:
„De Openbare School is Staatsschool en
de Bijzondere Scholen zijn maar aanvul
lende Scholen, een wcelde-artikel, geschon
ken ana"... enz.
Tjonge tjonge, wat "ix somnaöuul
scribent!
't Is precies omgekeerd:
De Bijzondere Scholen zijn regel, de Open
bare School is slechts aanvulling. De statis
tieken liegen niet.
De Bijz. Scholen zijn scholen der ouders,
waar zij hun kinderen laten opvoeden en
onderwijzen. De Openbare School is een
Overheidsinstituut, waarheen ouders hun
kinderen sturen, als ze zelf geen beginsel
hebben, niet welen in welken geest hun
kinderen opgevoed en onderwezen mosten
worden, of er geen bezwaar tegen hebben,
dat hun kinderen voor een zeer groot per
centage door socialistische en communisti
sche onderwijzers voor de maatschappij
„rijp gemaakt' worden.
De Bijz. Scholen zijn geen geschonken
weelde-artikelen, maar naar recht verkre
gen noodige onderwijsinrichtingen, waarvoor
vooral vroeger de ouders milliponen geofferd
en soms gebrek geleden hebben. De Open
bare School is blijkens de mogelijke ophef
fing van de talrijke dwergschooltjes dikwijls
weelde en doorgaans peperduur.
SCHOOL EN VERKEER
Te Rotterdam zal op 5 k 6 Woensdagmid
dagen (November en December) In het Raadhuis
en de H.B.S.-aula Afrikaanderpleln vanwege de
Vereen, voor Veilig Verkeer door Mr. C. Kramer
ivoor onderwijzers L. O. voorlichting-worden gege-
„OLIPODROGO"
't Malle Kostesboekje. Daarover moet
eer nog dan in de Kerkrubriek wat gezegd worden
in de Schoolrubriek. Want „O 1 i p o d r o g o",
dat is: 't Malle Kostersboekje, bij W. J. Thieme
en Cie te Zutphen opnieuw uitgegeven en mei
historische inleiding en verklarende aanteekenin-
gen voorzien door K. ter Laan, den bekenden
Zaandamschen burgemeester en oud-onderwijsman,
is allereerst een getuigenis van een collega uit den
tijd zelf van den toestand van ons volksonderwijs
nader geïllustreerd door den handel en wandel
van de schoolmeesters (tegelijk kosters) in de
Groninger Ommelanden van de 18e eeuw.
Dit „maal-köstersboukje" bedoelde vooral de
schoolmeesters-kosters in hun dwaze eigenaardig
heden te hekelen. De meester van Haaren bracht
op het psalmbord in de kerk Ps. 1001 (bedoeld
honderd en een) aan. Meester Tjilker, een echte
stroopersbaas, rolde als vechtend jager ovei
herbergsvloer. De koster van Wittewierum vlschte
in verboden water en werd gegeeseld. Die van
't Zandt ging om zijn droge keel naar de herberg
en liet de school de school. De dominee van Gam-
werd en de meester hadden saam in de Stad var
't .jnoutig nat" genoten en rollebolden op de terug
reis over Oom Egges beurtschip. Een der meesters
was ook herbergier en een beste klant van zich
zelf. Die van Lettelbert, een der „rondetersplaot-
sen", kreeg vanwege het vele „gaail spek" last
zijn „postui r". Die van Godlinze speelde
advocaat, die van Onderwierum was tevens paar-
denkooper, die van Eenum maakte en verkocht
gedichten voor bruiloft en nieuwjaar voor een zij
spek enz. Meester Haverkamp van Stedura bood
aan lezen, rekenen, schrijven, muziek en kerkleer
te onderwijzen „voor een civile prijs", maa
zijn „goedkoopte" werd gezegd: „ons coste
niet wijs". En zoo gaat het vport. Van niet
der dan 100 plaatsen en gehuchten passeeren de
meesters-kosters de revue.
En toch, In weerwil van al dit kwaadaardig ge
tuigenis, zegt ter Laan dat op den regel van gebre
ken en onvolmaaktheden uitzonderingen waren
..mannen van grooten ernst, die opgingen In hun
beroep, zoo niet in hun roeping en dat er onder
hen waren die zich met de gebrekkigste middelen
vaak een groote schat van kennis hadden
worven".
Alles te zamen, geeft „Ollpodrogo" schetsen uit
een eigenaardig verleden ,dat toch In hoofdzaak
getypeerd wordt door de meestersbenoeming te
Mldwolda, die, ter Laan in zijn Aanhangsel rele
veert: De heer van Nienoord schoot twee patrijzen
neer, die over de sloot neerkwamen. De knecht
was te moe om over de wijde sloot te springen en
de patrijzen daar op te halen. „Ast ter over koms",
zei meneer, „din zeis schoolmeester van Midwól
wórnl". Dat hielp. De knecht sprong wel te s
maar krabbelde aan den anderen kant op het land
en bereikte de patrijzen. Maar verlegen met zijn
bevordering riep hij: „Ik meester van Midwól? ik
kin Ja zulf nalt lezen of schrievenl". Doch de
heer van Nienoord wist raad: „Dat is niks, ik goa
van week tot week noa stad en ik zei die 't Hoa-
nebouk wel mitnemen. Dan komt alles wel in
Kom daar nu eens oml De wereld is vol
mens en de „gedropenen" worden op zi) geduwd.
Maar de druipende heereknecht werd „meester
Midwól"!
Andere tijden, andere zeden! Lectuur als van
„Olipodrogo" leert die kennen.
„BETHSAIDA"
De Vereen. „Bethsaïda" hoopt, nu zeker
is dat de Kanaalvisscherij doorgaat, ook dit
jaar haar geestelijken en zeer gewaardeerden
arbeid onder de visschers te Dieppe te
richten. Vrij zeker zullen achtereenvolgens
daaid?>e uitgaan: Ds. H. J. Heida (Vlaardin-
gen), Ds. J. H. Rietberg (Maassluis), Ds. H.
Ph. Ingwersen (Katwijk aan Zee), en wellicht
ook Ds. G. W. Akkerhuis (Maasluis). Er is
bijzonder steun noodig. Penningmeester is Ds.
H. J. Heida te Vlaardingen (gironr. 137327).
EXAMENS
ACADEMISCHE EXAMENS
heeren J. Arr
ex-, de heeren F J A M Coebergh en F B
R.K. UNIVERSITEIT TE NIJMEGEN.
Rechtswetenschap: cand. ex.. de heeren l
O A van MierLo te Breda, A P J N Quae
te Sohaeeberg en P J C van der Dung
RIJKSUNIVERSITEIT TE
slaagrd.: Godgeleerdheid: kerkel.
heer P. C. "Wierenga.
Romaansche Taal (Spaansch):
Schlecht te Wolvega. Afgew. 2 vrou'
EXAMENS-WISKUNDE
de heer A. Th. H. Tourney
EXAMENS-GESCHIEDENIS
AMSTERDAM, XI Nov. M.O. Akte K 8. GeSx.
2. gesl. 1 cand., nl. de heer M J Ydema te Cu-
EXAMENS-AARDRIJKSKUNDE
Amsterdam en G Th Cam.iagne te Den Held
EXAMENS-STAATHUISHOUDKUNDE
0 Nov. M
n.l. de hi
M.O. Akte K 10. Geel. de heer J N
EXAMENS-STUURMAN
DEN HAAG, 10 Nov. Gesl voor iBten «tuur-
man gr. stoomv., de heeren T. L, J. AnkesteiJi
sn L. M. 't Hart
11 Nov. Gesl. voor 2den stuurman gr. stoomv
de heeren R C Jonker, H K Scheidel, G F SlottJ
J E Hooijkaas en P J Haan
EXAMENS-MACHINIST
EXAMENS-LICHAAMSOEFENING
r L.O. Geëx. 2, gesl. beide cand.
Strebe te Amsterdam.
EXAMENS-NOTARIAAT
DEN HAAG. "0 Nov. Gesl. voor het 3de deel,
mej. C A Appelboom, Breda, V M M v d Big-
gelaar, Rooiendaal, G M E Bleckman, Nijme
gen, J Blom, Deventer, OHM Bodeus, W Boer
lage, Oegstpeesi I P Booth, Voorburg, H E
Borghuis, Breda, G W Bülsma, Den Bosch, P
A Dethmers, Kantens (Gr.), F Ch Dupuys,
Haarlem. G W F vc.n DUk, Overasselt, W F
van Eek, Randwijk, A P E v d Eynden, Hal-
slern, Mr A P M M Geurts, IJoist, J C B Groen-
Heemstede, J v d Goot Sondei (Fr.). H
ma, Hasselt (OverUsel); R. den Har-
i-Gravenhage;
Haselen-de Vries, Amersfoort
man, Rottere-
nan, Rotterdam, T Heimans. Groenlo, C J van
Hengsten, Woerden, P j J Hllbrand, Obdam, S
Hoekstra, Akkrum, T Groeneveld, Rotterdam,
e,MrrC
d. RUn,
(Gr.), L J v d Linden, Breda,
ZIerikzee. J P A Lulnenburg, Haarlem,
E Masseaue, Potterdam. Mr. G E Men
Haarlem; T E MerteL, Den Haag; J. G. J.
Mourfk, Avezant.'J Munting. Alphen a
R A Nöenhuls. Groningen, H S van Os,
dam, H Paulis, Amsterdam, H H C Peters, Rot
terdam, R Plemper van Balen. Den Haag, B H
Plulmers, Markelo, A A Rlsseeuw, Groede, J
F Rodenberg, Huizen. C J Weysterborgh,
Dordt, Mr O G Sap. Den Haag, HAM Siewe,
Bussum, P J H Smits, Kerkrade, G H Smits.
Vries (Dr.). K W van Soest. Kerkrade. H
Steenmergen, Emmen, H W A Steenpoorte. Steen
berger., J A Stomps. Alkmaar, P H Themmen.
Groninger. G Veenman, Amersfoort. C j
VMthuizen, Utrecht, K Veniige, Nunspee
Verhage, Rotterdam. J A C M Verheggen, Mill,
F A M de Vocht Ol l'chot, J de Vries, Zwolle
R de Vries, Twüzel (Fr.). W G Weier, Bent
veld, H Welling, Katwijk a. d. Rijn. J W v c
Weyei, Valkenburg (L.); J J v d Weyer, Hou
then, J W de Wijn, Rotterdam, en D D Zuid
hof. Ede (Gld.).
UIT HET SOCIALE LEVEN
Door de Twentsche Stoombleekerij te Goor
is een loonsverlaging aangekondigd van 10%
voor gehuwden en 15% voor ongehuwden.
PROPAGANDA-ACTIE C. N. V.
Door het Chr. Nat Vakverbond zullen deze
week op de volgende dagen en plaatsen de b<
kende propagandavergaderlngen worden gt
Dinsdag 14 November: Bussum (C. Nauta
t, Dclft (C HnrdtJk A. fftauel-
(Th. Pali
Markering H H Spoelstra); Tilburg <H. de
Hoop M. J. Kunst); Uithoorn (P. Meydatn
L. Oosterbos); Vhasingen (G. J. van Riet
W. SUu'bls Pzn.).
Woensdag ir. Pi
Ameltnk J. v. 4„.
Augusteyn J. Veldwijk)Heerlen (H. J.
Vermeulen H. Wetselaar); Hillegom (H. A.
van Ingen Schenau P. Z. L. de Groot); Kou-
delcerk-Hazerswoude (W. Bakker P. Mey-
(H. H. Spoelstra A. C. Vreugdenhll)
Iden (K de Boer A. Stapekalmp); IJs-
inde (A. v. d. Heyden J. Pot); Zaandam
J. Schippers): Sassenhelm (Tj. Elslnga J
Hofman); Schiedam (W. de Jong IC. Krult
hof); Urk (J. Goote C. van Baren); Utrecht
(Dr. G. W. Oberman W. StvtJbls Pzn.); Vooi
schoten (F. Eikerbout P. Neydam): Wassc
naar (W. Kok G. Moll); IJsselstein (W.
Bakker A. Markering)
VHIdni
(D.
J. Vünderink); Baai
J. Wind); De Bilt (K. de Boer A. Stapel
kamp); Bunschoten (W. Kok A..S. Boone);
Driebergen 'H. A. van Ingen Schenau N. J.
Kunst); Gouda (J. Hofman A. Kooy); Har
derwijk (P. Kapinga K. Kruithof); Moor
drecht (P. Z. L. de Groot G. Hordtjk) NU
kerk (J. Augusteyn J. Veldwijk); Rhene:
(D. de Ridder H. H. Spoelstra: Schoonhoven
(Th. Pal ma H. Wetselaar); Soest (A. Mey-
nes L. Oosterbos); Veenendaal (H. Amellnl
C. Nauta)Voorburg (J. Goote W. Strübli.
P.zn); Waddinxveen (A. Markeriqg G. J. v
Riet); Woerden (W. Bakker G. Post).
Kunst en Letteren.
HET FRIESCH EN DE NED. LETTERKUNDE
Een commissie geïnstalleerd
Ter jaarvergadering van de Maatschappij der
Nederlandsche Letterkunde te '.elden van 14 Juni
J.l. werd besloten een commissie in te stellen, die
de mogelijkheid zou onderzoeken om het Friesch
in de wet der Maatschappij onder te brengen en de
beoefening aan te moedigen en den bloei te be
vorderen, door periodieke prijzen uit te loven als
anderszins.
Naar wordt gemeld Is die Friesche commissie
sedert geconstitueerd en bestaat zij uit de heeren
Dr. G. Gosses, M. Nijhoff en Dr. J. d
de Bilt
kreeg
gelijk:
de automobilist voelde
duidelijk, dat het regen
de. Maar een ander
dacht.dat hij linksafwilde.
Direct daarop werd zijn
auto zoodoende zwaar
beschadigd. Houdt Uw
hand in bedwang:
[Overbodige tsekens Tj
xijm gevaarlijk t
VAN DE WOESTIJNE-GENOOTSCHAP
Het van de Woestijne-Genootschap bestaat thans
een jaar. Het gaf twee afleveringen der „Mededee-
lingen" en twee bundels van den dichter.
Ook het tweede jaar zullen twee nummers der
„Mededeelingen" verschijnen met studies van T.
Toussaint van Boelare, Herman Rothers en August
van Houte en een bundel met kritieken en literaire
opstellen van Van dè Woestijne.
STEDELIJKE BIBLIOTHEEK ANTWERPEN
EMMANUEL DE BOM
De directeur dezer verdienstelijke Inrichting^
Emmanuel de Bom, zal binnenkort als zoodanig af
treden.
DE TECHNISCHE REORGANISATIE VAN
HET RIJKSMUSEUM
In de kamer van den Hoofddirecteur van het
Rijksmuseum, Dr. F. Schmidt Degener, is Zater
dagmorgen namens H. M. de Koningin door den
heer J. C. E. baron van Lynden, hoofd van den
Rijksgebouwendienst, de zilveren museummedaille,
een onderscheiding welke slechts zelden wordt
verleend, uitgereikt aan den heer W. van Rijn, als
blijk van erkentelijkheid en waardeering voor de
onder zijn leiding zoo voortreffelijk uitgevoerde
reorganisatie van het Rijksmuseum, een bouwkun
dig werk van groote beteekenis, dat tien jaar gele
den aangevangen, thans nagenoeg voltooid is.
Behalve door de reeds genoemden werd de in
tieme plechtigheid bijgewoond door den conserva
tor van het Rijksmuseum, jhr. D. C. RoëlI, den di
recteur van onderhoud en uitbreidingswerken van
den Rijksgebouwendienst, den heer L. Bok, en den
districts-bouwkundige bij genoemden dienst, den
heer A. A. Hes.
VAN ONZE ADVERTEERDERS
Jeanne Reyneke van Stuwe: De
hoogste prijs. Uitg.: Dc Erven de
Wed. J. van Neilile, Rotterdam.
De firma v. Nellie Ï6 ai geruimen tijd bezig
onze jeugd te verrijken met goede boeken.
Ook bovenvermeld meisjesboek, voor den
leeftijd van 1417 jaar, behoort daar toe en
de uitgeefster kunnen zij dankbaar zijn, dat
zij een zoo bekend schrijfster als Jeanne
Reyneke van Stuwe, heeft geanimeerd „De
hoogste prijs" in het Hóht te geven.»
Vier nichtjes genieten na haar eind
examen ll.B.S. van de vacantie. Het is een
dolce-far-niente. Wat rij nu zullen gaan uit
voeren, is hen onverechllHg. Daar dachten
zij niet aan, tot oom en tante Warnoutfi,
menschen met een helderen blik, hen daar
toe prikkelden. Dit kinderlooze echtpaar
boofde een prijs uit, een buitenlandsche reis,
voor haar, dde na 6 maanden het best ge
slaagd was in het vinden van een levensdoel
Het boek beschrijft dan het plannen ma
ken, bespreken, t\v ij feilen, wanhopen en
weer bemoedigd worden, strijd en overwin
ning der 4 nichtjes. Het komische ontbreekt
evenmin aJs, ja, Laten we maar eerlijk zeg
gen, het ontroerende. Wanneer beschreven
wordt hoe Bep groote plannen maakte om
binnen 6 maanden uit te komen met een
roman, maar hoe adilerieu tegenspoed io »iet
gezin haar eerst verbitterde en opstandig
deed zijn, maar tenslotte haar deed inzien,
dat haar levensroeping toch ergens anders
was, dan ontroert ons de diepe smart waar
mede zij zelf, aan het einde van dien strijd,
nog eens haar dagboek naleest en neer-
sohrijft: ,.Ben ik dat, die dit heeft neerge
pend, in afschuwelijk egoïsmeheb ik
mijn groote, lieve familie verfoeid, heb ik
den armen Lex verwaarloosdheb ik mijn
kleinen Bobbie bijna gehaat, omdat hij zoo
ziek was door mijn schuld?"
Om te eindigen, na gereleveerd te hebben
hoe mede dooi* haar trouwe verpleging het
broertje werd gered, mot de woorden:
„Maar aJ diien tijd was ik er mij van be
wust, dat iik schaterde en zong, om niet in
tronen uit te breker., tranen van hartstoch
telijke blijdschap, dat ik mager en bleek
was geworden want daarmee bewijs ik
voor mijzelf, dot ik mijn boete, zoowel in
mijn ziel als aan den lijve, zoo waarlijk diep
heb gevoeld".
Hoewel wij wel een aanmerking hebben,
o.a. deze, dat ook Broertjes genezing niet
onder Hooger Leiding geschiedt, kunnen we
toch voor dit ne„tnale boek een woord van
aanbeveling schrijven, omdat het neutraal
is van die beste soort.
