BUZONDER FUN MET RUK5MERK
onderzoek in
DINSDAG 7 NOVEMBER 1933
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Bedankt: Voor Bolsward, J. Boonstra te
Gieten. Voor Ossendrecht, C. J. F. Hopster
te Wormer.
CANDIDATEN TOT DEN H. DIENST
De heer J. Papineau Salm, Valerius-
straat 52, te Arasterdam, Theol. cand. aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht, is door het Prov.
Kerkbestuur van Friesland, toegelaten tot de
Evangeliebediening in de Ned. Herv. Keifk.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Men bericht ons:
D s. G. E. A1 e r s, rust. pred. te Den Haag,
deed Zondog, na bevestiging door Ds. M. G.
Gerritsen, van Amersfoort, intrede als pred.
der Ned. Herv. Evangelisatie te Hoorn met
Jesaja 40 31 in aanwezigheid o.m. van de
Herv. predikanten Visser (Enkhuizen), Dijk
stra (Opperdoes), De Jong* (Medemblik),
evang. Maarhuis te Andijk, de kerkel. kies-
vereeniging „Rom. 1 16" te Enkhuizen en
afgevaardigden van de Evang. Luth. Kerk,
Doopsgez. Gemeente en Bapt. Gem. te Hoorn.
Toespraken hielden Ds. J. Visser Kzn., eeni-
gen der afgevaardigden en P. Nooteboom,
voorz. der Evangelisatie. Toezang Gez. 215 4.
Ds. G. van Dijk preekte voor de Ned.
Herv. Gemeente van Anjum, die hij 33 jaar
diende, afscheid wegens vertrek naar Oude-
mirdum. Tekst was Joh. 3 36. Toespraken
volgden van Ds. J. W. Pieper (Ooster-Nijkerk)
als consulent: Ds. J. B. Vegter (Engwierum)
namens den Ring Metslawier; Weth. Heeringa
voor het Gemeentebestuur van Oostdongera-
deel; en oud. Eijsinga namens de Gemeente.
Toezang Psalm 121 4.
Ds. H. Marra preekte Zondag voor de
Néd. Herv. Gemeente van Huizinge (Gron.)
afscheid met 2 Cor. 13 13. Toespraken wer
den beantwoord door oud. Luurssen, Ds. Bru-
cherus Cleveringa (Middelstum), Ds. J. Hoo-
genraad (Uithuizen) en cons. Ds. C. A. Snoep
(Kantens). Toezang Psalm 121 4. Ook de
Burgemeester van Middelstum was aanwezig.
De. W. L. Mulder preekte Zondag
afscheid voor de Ned. Herv. Gemeente van
Huizen (N.-H.) met Jer. 54 10. Na gewezen
te hebben op de vergankelijkheid van het aard-
sche, zelfs van de bergen, sprak hij over de
onvergankelijkheid en trouw van het Verbond
des Vredes. Na de toespraken (ook tot Burg.
Egberts en Raadsleden) werd Ds. M. 'toege
sproken door zijn ambtsbroeder Ds. B. N. B.
Bouthoorn namens de Gemeente en als vriend
en door Ds. G. Lans namens den Kerkeraad.
.Toezang Psalm 134 3.
Cand. H. M u ij s, van Bilthoven, deed
Zondag, na bevestiging door Ds. R. Zijlstra,
van Rotterdam-Delfshaven, met Joh. 1 6 en
7, intrede als predikant der Geref. Kerk van
Hijum en Finkum (Fr.) met 2 Cor. 520.
Toespraken hielden, oud. H. Snijder namens
Kerkeraad en Gemeente; oud. F. Bisschop,
van Oude Leije, waar Ds. M. consulent zal
zijn Ds. F. W. Geerds, van Hallum, namens
de Classis; en d'e bevestiger.
D s. P. Zwier, preekt D.V. Zondag
7 Jan. '34 afscheid voor de Chr. Geref. Kerk
te Alphen a. d. Rijn en doet Zondag 21 Jan.
d.a.v. intrede te Schiedam. Bevestiger. Ds.
;W. Byleveld', van Haarlem-Centrum.
Ds. K. F. CREUTZBERG
Ds. K. F. Creutzberg, nieuwbenoemd predi
kant der Prot. Kerk in Indië p. „Indrapoera"
te Batavia aangekomen, zag zich Semarang
als standplaats aangewezen.
Ds. M. MEINDERTSMA
Ds. M. Meindertsma, sinds kort em.-pred.
der Geref. Kerk van De Leek, heeft de benoe
ming voor het verrichten van hulpdienst bij
de Kerk' van Staphorst aangenomen.
EMERITAAT
Ds. W. Bax. en D s. N. Warmolts, Ned.
Herv. predikanten, resp. te Maastricht en
Wezep, werd om gezondheidsredenen emeri
taat verleend, ing. 1 Jan. '34 en 1 Dec. '33.
DS. H. W. LAMAN t
Gisteren is te Kampen in den ouderdom
van 63 jaar overleden Ds. H. W. Laman, em.-
pred. bij de Geref. Kerk van Assen.
Ds. Hendrik Willem Laman werd 6 Juni
1870 te Leiden geboren.
De overledene was aanvankelijk bestemd
voor onderwijzer. Hy or/tving zijn op
leiding aan de normaalschool te Leiden,
waar hij in 1888 zijn onderwij zersacte behaal
de, Ongeveer zes jaar heeft hy het onder
wijs to Leiden gediend,
Vervolgens stu
deerde hij aan de
'heol. School te
'ampen. Op 6 Mei
'900 deed hij zijn
ntrede bij de Geref.
'terk van Kruirün-
gen. Na vier jaar
vertrok hij naar
Zierikzee, waar hij
zeven jaar arbeidde.
Sedert 29 Oct. 1911
stond hij te Assen.
Op 2 Juni 19*29 ver-
"kreeg hij emeritaat.
De overledene is onderscheidene malen
afgevaardigd geweest naar de Part. Synode
en driemaal lid der Generale Synode, het
laatst in 1926 als assessor van de Synode
van Assen.
Geruim en tijd was hij curator vain de
Thedl. Sdhoofl voor Drente. In Zeeland redi
geerde hij het Zeeuvsch Kerkblad (thans Z
Kerkbode) en later ot Kerkblad van Assen,
het Kerkblad van Drente en Overijssel en
De Bazuin.
Ds Laman was voorzitter van die stidhitfog
Dm me noord te Zuid laren.
De overledene was bestuurslid en mede
werker van „Filippus". aTl van tractaten
werden door hem verzorgd; zoo ook de Fi-
lippus-kalender „Licht en Heil" was een
bundel preeken van zijn hand. Verder is
bekend zijn brochure „Oude-gewoonten".
Ook was hij medewerker van „Menigerlei
genade".
Ds. Laman was reeds langen tijd lijden
de. Sedert weken kon hij niet meer ter
kerk gaan.
Ds. P. W. VERKOUW f
Te Oes overleed, bijna 66 jaar oud, Ds. P.
W. Verkouw, pred. der Ned. Herv. Gemeente
aldaar. Hij had bijna 35 dienstjaren en stond
te Geervliet (1898), Heerewaarden (1900) en
Oss (4 Juli 1915). De begrafenis heeft plaats
te Lith.
VERKIEZINGEN
Franeker. Ned. Herv. Kiescollege. Ge
kozen de vryz. cand. met 459447 stemmen
tegen 222 op de rechtz. candidaten.
Kampen. Ned. Herv. Kiescollege, 15 ge
machtigden. Gekozen "de candidaten van „Onze
Belijdenis" (Geref. Bond).
DIACONIE.
Tot de redactie van „D i a k o n i a", maand
blad der Federatie van Ned. Herv. Diaconieën,
is toegetreden Jbr. Dr. C. G. G. Quarles van
Ufford, scriba van het College van Diakenen
te Utrecht.
DIACONALE CONFERENTIE.
Men verzoekt ons mede te deelen, dat de
Ned. Herv. Prov. Diac. Conferentie te Katwijk
aan Zee niet op Donderdag 9 November, doch
op Woensdag 8 Noveipber zal plaats hebben.
LUTHER SCHE KERKEN.
Te Amsterdam zal Prof. Dr. Joh. W.
Pont, kerkelijk hoogleeraar vanwege de Herst.
Ev. Luth. Kerk, in de Lutherkapel-Buterpe-
slraat op Dinsdagavonden 14 Nov., 12 Dec->
9 Jan. en 13 Febr. a.s. lezingen houden over:
„De geschiedenis der Luth. kerken in Am
sterdam".
KERKGEBOUWEN.
Te H e n g e 1 o (O.) zal 21 Nov. a.s.. de bouw
KERK EN BINNENSTAD.
Te Amsterdam treft ook de Roomsche
Kerk het lot, dat Prot. Kerken daar en elders
ondergaan tengevolge van het feit, dat de
oude „city" hoe langer hpe meer ontvo'kt en
door winkels, kantoren en magazijnen in beslag
genomen wordt. Tengevolge daarvan zal de
St. Catharinakerk aan het Singel bij het Ko
ningsplein, na 113 jaar dienst gedaan te
hebben, 1 Jan. '34 worden ges'oten.
KERK EN JEUGD.
Te Hoorn heeft de Kerkeraad der Geref.
Kerk de leegstaande pastorie der Rem. Ge
meente pahuurd voor Jeugdwerk en Evange-
lsatie-arbeid.
ACADEMISCHE EXAMENS
GEM. UNIVERSITEIT TE
CesJ.: Hajidelawetenaohappen: c
Apotheker3a^>sdstent, de dames H Torenbeek
J G
camd.ex., 'de 'heer J W
de heer O Koefoed
Apotheker®^
Schoolnieuws*
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM
Prof. Dr. H. N. 'ter Veen, benoemd
tot hoogleeraar in de Sociale Aardrijkskunde
en de Vergelijkende Volkenkunde, zal Maan
dag 13 dezer zyn ambt aanvaarden met een
prof. Dr. J. CLAY
Prof. Dr. J. Clay, van Delft, en zijn vier
medewerkers voor waarneming van de kos
mische straling zijn met de „Baloera" te
Batavia gearriveerd De waarnemingen ver
liepen vlot Men reisde heden verder naar
Bandoeng.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN.
Heerejiveen, K. Greven te Steenwijk.
Voor tijdelijk.
Assen (Dr. de Visserschool voor U.L.O.,
hoofd L. O. Paul), mej. J. F. E3derskamp te
Assen.
Mevr. W. L. OOSTERLEE-GERRETSEN. f
Te N ij m e g e n overleed mevr. W. L. Oos-
terlee-Gerretsen, die ve'e jaren een beteekenis-
vollen invloed had op de a.s. Christelijke
onderwijzers, die aan „de Klokkenberg" stu
deerden en in het Internaat aan de Oude
Stadsgracht verblijf hielden.
SAMENWERKING.
Te Bolsward hebben de Besturen van
Herv. en Gqref. U.L O.-Scholen beide de voor
stellen aanvaard om plannen voor samenwer
king te vormen.
KLOK EN KLEPEL.
Het soc.-dem. „Volk" heeft een bericht ovei
saamvooging van Chr. Scholen met een onder
titel: „Maar van Reitsum begon de victorie
niet!" En wel omdat de Herv. School geen
vrijwillige saamvoeging wil. Het blad heeft
het glad mis: de onderhandelingen zijn nog
loopende. Maar het kopje is toch goed: de
victorie begon reeds te Gaast, waar het
besluit tot saamvoeging van Herv. en Geref.
Scholen al genomen is.
OPHEFFING VAN OPENB. SCHOLEN.
Te Ouddorp (Z.-H.) ontving
Te Hoog- en Laag-Keppel wor
den de beide Openb. Scholen opgeheven.
Het Rijk werkt mee tot den bouw van een
nieuwe school halverwege tusschen beide
dorpen.
Te Jlzerloo wordt naar Raadl* sluit
van Aalten de Openb. School opgeheven.
Ged. Staten van Friesland hebben goed
gekeurd de besluiten tot opheffing van de
Openb. Scholen te St. Johannega
F o 11 e g a.
Door de goedkeuring der desbetref
fende Raadsbesluiten zullen de Openbare
Scholen worden opgeheven in de navolgen
de plaatsen: Bronkhorst, Noorden, Houwer
zijl, Milwolda, Nieuweschans, Noordwolde,
Westerwijtwert en Winschoten.
Te Sassenheim werd goedkeuring
ontvangen voor opheffing van de Openb.
School 'met ingang van 1 Jan. '34.
RIJKSUNIVERSITEIT TE
Geel.: Geneeskunde: doet ex., d*
M U Wiersema.
EXAMENS-AARDRIJKSKUNDE
EXAMENS-STAATHUISHOUDXUNDE
DEN HAAG, 6 Nov. M.O. Akte K10. GetSx. 2
cand., gr&sl. geen
EXAMENS-MACHINIST
EXAMENS LICHAAMSOEFENING
HILVERSUM. 6 Nov. Sportleider. GeSx
cal. 2 cand., nl. de heeren A van Waart te
laag en G Caat te Amsterdam
I Dleokens te Hilv<
i Vogelenzang en
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. G.esl
Wis- en Natuurkp,pde. hoofdv.
uyfcer; id. F: cand.
UNIE-COLLECTE
fti nuumageearl
Groote-IJpolder
Oud-Beijeria.nd
H. I- Ambacht
Loosdulnon
110.67
98.31
7 4.S0
Tin te hij Den Brief
V lanen
Vlaardmtrer-Ambacht
Totaal van 300 LocaJe Comité e 38.162.38
Ook Roden (Dr.) en Wezep hebben ddt Jaar
de Unle-ooJleote weer gehouden. Te Deersum la
de opbrengst der collecte ruim verdubbeld.
Mr J. J. HANGEjjBROEK,
Secretaris van de Unie
„Een School met den Bijbel"
AMSTERDAM
LOONSVERLAGING GEMEENTE-
PERSONEEL
De voorstellen betreffende verlaging van
het gemeentepersoneel, die B. en W. in
den loop dezer week aan het Georgani
seerd Overleg zullen voorleggen, zijn Zater
dagmorgen in de vergadering van de Com
missie van Bijstand voor Arbeidszaken ten
Sttrrlhuize besproken.
De vergadering, die werd voorgezeten door
den wethouder voor Arbeidszaken, M r.
Kropman (r.-k.), duurde vrij lang, en
ofschoon de voorstellen van het Dagelijksch
Gemeentebestuur nog voorloopig zijn,
kan wel worden nagegaan welken kant
B. en W. uit willen.
Uit den aard der zaak beteekenen de
voorstellen achteruitgang van de positie
van het gemeentepersoneel over de geheele
Zoo ligt het in de bedoeling van B. en W.
de gratificatie bij 25-, 40- en 50-jarige
dienstvervulling voortaan achterwege te la-
ten; een maatregel die ons niet zeer sym
pathiek voorkomt, omdat de arbeidsvreugde
er niet door wordt bevorderd.
Dan worden o.a. verlaagd de percen
tages voor nacht- en Zondagsarbeid. De
pensioenkorting wordt zoo hoog mo
gelijk gebracht en de arbeidstijd in
ziekenhuizen verlengd tot 55 uur per
Do belangrijkste wijzigingen zijn: le. dat
de t ij d e 1 ij k e loon- en salariskorting
wordt gewijzigd in een vaste korting, in
gaande 1 Januari 1934, en 2e. dat vele werk
lieden door herziening der loon-
klassen in een lagere loongroep terecht
zullen komen.
In het algemeen is het voornemen van
B. en W. de loonen der werklieden te
rug te brengen tot het peil van October 1919,
en (ongeacht de algemeene salaris-verlaging
voor de ambtenaren) eenigo salaris
groepen van ambtenaren te doen dalen tot
het peil van 1 Januari 1919. In dit verband
zal van periodieke verhoogingen in 1934
niets komen.
Een lichtpunt is de voorgestelde kinder
toeslag, die B. en W. willen toekennen
aan gezinshoofden, die niet meer dan ƒ3000
per jaar verdienen. Deze kindertoeslag wordt
aldus gedacht: ƒ1 per week of 52 per jaar
boven het tweede kind beneden 16 jaar.
Naar verhouding zullen de salarissen van
hoofdambtenaren minder worden ver
laagd dan die van werklieden en ambte
naren aangezien de salarissen van hoofd
ambtenaren indertijd eveneens in verhou-
dig minder zijn gestegen.
Gelijk reeds werd opgemerkt, is dit niet
do definitieve voordracht aan den Raad,,
zoodat wijzigingen in de nota door bespre
kingen in het Georganiseerd Overleg moge
lijk blijven.
INBRAAK
Bij de firma A. Nietveld, kantoorboekhan
del en postzegelhandel. Nieuwendijk 178, is
's nachts ingebroken.
Vermoedelijk zijn de inbrekers door hel
opensluiten van een brandgang binnen ge
komen. Zij forceerden aan het eind van de
gang een branddeur en kwamen toen ach
ter den winkel. Een poging is toen gedaan
om de brandkast open te boren. Bij dat
werk is de boor gebroken. Het gebroken
instrument is achtergelaten. Bij hun ver-
DAME UIT DEN HAAG LEED LANGEN
TIJD AAN SPIERPIJNEN
Nu van alle pijn verlost.
„Sedert langen tijd leed ik aan spierpijnen,
die in hoofdzaak veroorzaakt werden door
het zenuwgestel. Van alles had ik al gepro
beerd om van die pijnen af te komen, eflfctejr
zonder resultaat. Totdat ik nu een jaar
geleden begonnen ben met het gebruiken
van Kruschen Salts. Eigenlijk gezegd had ik
er al na een half jaar zooveel baat van: de
pijnen waren nagenoeg geheel weg. Toen had
ik U reeds willen berichten, hoeveel succes
ik met het gebruik van Kruschep Salts ge
had had. Ik heb echter een vol jaar gewacht
om met te meer zekerheid de genezing aan
bovengenoemd middel toe t« schrijven en het
iedereen te kunnen aanbevelen. Ik geef U
daarom ook het recht, van mijn schrijven ge
bruik te maken als aanbeveling van het
voortreffelijke „Kruschen Salts". A. B."
De pijnen van allerlei vormen van rheu-
matiek zijn meestal een aanduiding van te
trage werking der inwendige organen, een
gebrek, waarvan de lijdei* zich zelden, be
wust is. Deze toestand brengt echter een on
gemerkte ophooping van schadelijke stoffen,
die langzamerhand het bloed onzuiver ma
ken en de ondraaglijke pijnen veroorzaken.
De „kleine dagelijksche dosis" Kruschen
Salts houdt Uw inwendige organen in actieve
werking, zoodat alle onzuiverheden volledig
en regelmatig uit het lichaam verwijderd
worden. Het gevolg is een inwendige „rein
heid" en een zuivere bloedsomloop, vrij van
alle schadelijke stoffen, welke verantwoor
delijk zijn voor menigen, onverklaarbaren
toestand van slechte gezondheid.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar
bij alle apothekers en drogisten ƒ0.90 en
ƒ1.60 per flacon. Stralende gezondheid voor
één cent per dag.
Op het oogenblik kunt U Kruschen Salts
probeeren zonder dat het U iets kost. Er zijn
namelijk onlangs inder de apothekers en dro
gisten een aantal flacons Kruschen verdeeld,
die alle verpakt zijn met een gratis proefflac.
U kunt dezen gratis proefflacon gebruiken
zonder den gewonen flacon Kruschen te ope
nen. En indien U na deze proef niet volko
men tevreden bent, kunt U den grooten fla
con ongeschonden terugbrengen naar den
apotheker of drogist bij wien U dezen ge
kocht hebt. Hij zal U uwe geheele uitgave
1.60 onmiddellijk en zonder omwege*
terugbetalen.
Maar vergeet niet, dat de gratis proefflacon
alleen verpakt is bij de groote maat en
slechts voor een beperkten tijd verkrijgbaar
is. Gaat dus naar uw apotheker of drogist,
voordat hij deze „Groote Proefpakken" uit
verkocht heeft
Let op, dat op het etiket op de flesch,
zoowel als op de buitenverpakking de naam
Rowntree Handels Maatschappij Amsterdam
voorkomt (Adv.)
trek hebben zij een aantal vreemde postze
gels en vulpenhouders in den zak gestoken.
Toen men de politie telefonisch wilde waar
schuwen, bleek, dat de telefoongeleidingen
waren doorgeknipt
POGING TOT INBRAAK IN GOUDSMIDS
WINKEL.
Aangehouden werden, als verdacht van po
ging tot inbraak in een goudsmidswinkel een
46-jarig loswerkman en een 39-jarige colpor-
Ingezonden Mededeeliny
XL VIII
Slotbeschouwing (4)'
De aanval op het parlementarisme.
(H.D.) Dagelijks kan men de klacht beluisteren, dat in den
strijd tegen het nationaal-socialisme zoo weinig positieve klach
ten worden vernomen. Vroeger waxen wij positief, heet het dan.
Nu alléén slechts in de verdedigende houding, om toch boven
alles het parlementarisme in stand te houden. Aan deze klacht
kan zeker niet alle waarde worden ontzegd, integendeel, zij
wijst op een groote leemte. Het parlementaire stelsel zou er wél
hij varen, wanneer zijn voorstanders ernstig gingen zoeken naar
de aan den dag getxeden gebreken, en niet deze als het ware
zochten te bedekken. Blijft dit zoeken, en het treffen van maat
regelen uit, dan zal het begin van aderverkalking, hetwelk valt
op te merken, niet meer te stuiten zijn.
Het parlementaire stelsel toch, gelijk wij dat in ons land ook
kennen, stelt buitengewone eischen aan het volk. Onder het
beperkte kiesrecht, gelijk dat tot vóór 'n twintig jaar gevonden
werd, was dit lang niet in die mate het geval, 't Is zeer merk
waardig, dat de uitbreiding van dit kiesrecht tot alle mannen
en vrouwen, waardoor het als het ware vervol
maakt werd, in de practijk er op neerkwam, dat
de bijl aan den stam van den boom werd gelegd.
De nationaal-socialisten staan gereed, om den bijl op te heffen
en dén boom te vellen. De vraag is nu, of het mogelijk zal zijn,
den boom nieuwe levenskracht te bezorgen, waarna de bijl kan
worden opgeborgen.
Aan de buitengewone eischen, welke aan het volk gesteld zijn,
is niet voldaan kunnen worden. De meest revolutionaire begin
selen zijn gaan doorwerken in het parlementaire stelsel. En niet
ter sluiks zijn zij binnengedrongen, maar langs den koninklijken
weg. Afgevaardigden, die het voorzien hebben op den ondergang
van onzen Staat, en de Overheid den voet dwars zetten in het
vervullen van haar regeeringstaak, nemen plaats in het par
lement, en worden uit de staatskas in de gelegenheid gesteld
zich te wijden aan deze revolutionaire bezigheid.
Maar naast deze zware klacht worden nog veel meer andere
beschuldigingen gehoprd. De regeering is vaak te slap en laat
allerlei excessen toe in het gewone leven van de burgerij. De
vrijhèid van arbeid komt vaak in gedrang; de vrijheid van pers
en vergadering leidt tot excessen. En het parlement verzwakt de
kracht van de regeering dooj* mee te willen regeeren, en door
den wensch om den volksimflbed op to voeren tot volksbeslissing.
Zóó is geen krachtig gezag wogelijk. Maar als het parlement
dan zelf aan den arbeid tijgt, blijft het ook verre van het stellen
van daden. Echter de redeneerkunst wordt Ijverig beoefend, en
deze dient niet om het algemeene volksbelang te behartigen,
doch bepaalde groepsbelangen roepen de afgevaardigden in het
geweer. De maatschappij met al haar geledingen
is zoo overgeleverd aan de politiek. Do politiek is
een vak geworden, waarbij in de eerste plaats wèl varen zij, die
toegang verkregen tot dit vak.
In een kort begrip heeft men hier den hoofdinhoud der klach
tenreeks. Die het meest ver gaan in de bestrijding en zich een
geheel ander beeld voor oogen hebben gesteld, verwerpen nu
het parlementaire stelsel volkomen met zijn meerderheids
uitspraken, zoogenaamd door eigen belang ingegeven, en wen-
schen een regeering van „knappe mannen" met een leider aan
den top. Wie niet zoo ver gaan, en deze laatsten zijn zeer
sterk in de meerderheid, laten het bij afbreken, mopperen en
wrokken. Maar ook dit laatste is in zijn gevolgen heel erg,
wijl het de basis, waarop het parlementarisme
steunt, grondig kan ondermijnen, 'tlsal heel erg,
wanneer er geen algemeene eerbied meer is voor wie het
volk vertegenwoordigen. Een deputatie, welke van
het eene land naar het andere wordt gezonden, om overleg te
plegen, moet gedragen worden door de zenders, en dus in hoog
aanzien staan. Zóó nu moet het ook zijn met wie door de kiezers
worden aangewezen om namens hen op te treden bij de Regee
ring, en dat is niet het geval bij de zeer velen, die behooren tot
de ontevredenen over het stelsel. Natuurlijk slaat dit niet op de
personen der afgevaardigden, maar op de poli
tieke mandatarissen.
Over deze zich steeds meer baan brekende volksopvatting zou
men zich slechts kunnen ergeren, en verder overgaan tot de
orde van den dag, doch zóó wordt het paard achter den wagen
gespannen, en komt er geen uitkomst. De zoo véél voorkomende
teleurstelling over de werking en de resultaten van het par
lementarisme moet toch wel nopen tot een ernstig onderzoek
der oorzaken. Men kan beproeven nog scherper voorwaarden te
treffen om de opkomst van kleine partijen te verhinderen, maar
in den grond der zaak is ook dat een stuk veroordeeling van
het kiesrecht, waarop het stelsel rust.
Naar onze overtuiging kan het parlementarisme slechts een
lang leven beschoren zijn, wanneer voldoende lessen getrokken
worden uit de ervaring. Op zichzelf is ons land, gezien het
karakter van ons volk, niet geschikt voor een fascistischen
regeeringsvorm. Maar Wanneer de voorstanders van het fascisme
er eens in mochten slagen, een der allergrootste vaderlanders,
een man van onbesproken karakter, aan hun hoofd te
plaatsen, zou men in tijden, waarin door de moeilijke levens
omstandigheden zoo velen zonder hoop de toekomst inzien,
wondere cijfers tegemoet kunnen zien. Het fascisme
wordt gedreven door het verlangen naar rust.
In Italië, in Duitschlapd, en zoo zöl het elders wellicht ook
gaan. Rust, hierop neerkomend, dat men alle verantwoordelijk
heid legt in handen van sterke figuren, die men geheel ver
trouwt. Men heeft er den persoonlijken invloed op het staats
bestel volkomen voor over. Men verlangt naar een stil en gerust
leven, om te spreken in taal, in onze kringen niet onbekend.
Daarom is een centraal, sterk gezag de beste
waarborg tegen den fascistischen vloed. Dat
door een sterk gezag tegelijk ultra-democratische donkbeelden
van klassenstrijd-overwinning van kracht beroofd worden,
sprepkt vanzelf.
Dit is geheel iets anders dan dictatuur. In de dictatuur zit
het gevaar, dat er nooit geep correctie kan worden aangebracht
op de daad van den alléén-leider, al omringt deze zich vooraf
van allerlei waarborgen. Déze correctie kan in negen gevallen
onnoodig zijn. In hot tiende geval kunnen de gevolgen van het
stellen van de daad door den alleen-leider voor het volk
ondragelijk zijn.
Het sterke gezag echter kan den teugel vieren, als er rust is
Precies als in een gezin. Ieder weet dan, hoever hij gaan kan.
Springen de leden weer uit den band, de teugel moet weer
Zoo snel als in een gezin meerdere of mindere vrijheid elkaar
kunnen afwisselen, zal het in den Staat niet gaan. In den Staat
zullen de onderscheiden perioden van langen duur zijn.
Niemand behoeft eraan te twijfelen, dat wij thans een niet korte
periode ingaan van een sterk, cei^naal gezag. De moderne
democratie heeft ten eenenmale gefaald. De beginselen, waarop
gebouwd is, gingen uit van de gedachte, dat de mensch lot alle
goede werk volkomen in slaat was. Dit is gebleken een droom
beeld te zijn met een chaos aan het eind van den weg. Bij een
stijgende welvaart zou deze moderne democratie het er wat
beter af brengen de winnende hand maakt over en weer
mild maar bij lang aanhoudende maatschappelijke teleurstel
ling, wanneer het er juist voor den mensch op aan moet komen,
de gave van evenwichtigheid te vertoonen, schept zij een
ondraaglijke geestelijke en economische onrust. En dit terwijl
rust het voornaamste medicijn is, hetwelk een ziek lichaam,
ook een zieke samenleving noodig heeft.
Hoe zeer alleen reeds de wetenschap, dat er
een voor allen optredend sterk gezag de regee-
ringsteugels in handen heeft, nuttig kan wer
ken, blijkt waarlijk heden voldoende in ons
eigen land. Met verbazing bespeurt de lezer uit zijn dag
blad, hoe thans de Staten-Generaal op één enkelen dag méér
afdoet, dan vóór kort in een volle week: De Kamerleden wrijven
zich als het ware al vergenoegd in de handen, wanneer een
minister te kennen geeft, dat er toch veel goeds schuilt in hun
opmerkingen. Natuurlijk is dit ook niet het ideaal, maar wiens
schuld is dit?
Welke maatregelen getroffen moeten worden om de juiste
verhouding tusschen het sterke gezag en de volksvertegenwoor
diging tot stand te brengen, is niet voor alle tijden zoo maar te
zeggen. Wel kan gezegd worden, dat ondermijning van liet
staatsgezag door zoogenaamde volksvertegenwoordigers niet
mag worden toegelaten, evenmin als door de dienaren van de
Overheid zelf. Op dezen weg is men aan de hand van de
moderne democratie al heel ver voortgeschreden. Geen beter
middel om het fascisme te versterken, dan door dit kwaad te
laten voortwoekeren. Ook zal de persvrijheid, een buitengewoon
mooi woord, in haar excessen beteugeld moeten worden, evenals
de wijze, waarop vergaderingen benut worden, om de menschen
„voor te lichten".
De anti-parlementaire opvattingen steeds meer leven inblazen
tot het oogenblik dadr is, dat de volksvertegenwoordiging ter
ziele is, zou gevolgen oproepen, waarvan niemand de draag
wijdte kan beordeelen. De mensch is vaak zoo kort
van memorie.' Mogen wij, die voor de gebreken van het
parlementarisme, zoo het heden beoefend wordt, alles behalve
blind zijn, dan eens twee voorbeelden noemen?
In 1918, toen mr. Troelstra het voorbeeld van zijn Duitsche
vrienden wilde volgen, en hier den sociaal-democratischen staat
dacht te stichtA, is de ontvangst, welke hem in ons Parlement
is bereid, vernietigend geweest voor zijn revolutionaire plannen.
Hoe zou het in dien verwarden tijd hebben kunnen loopen,
wanneer er eens geen dusdanige volksvertegenwoordiging was
geweest? En in 19*27 was het onze Eerste Kamer, welke tegen
het ministerie in, ons land bewaarde voor aanneming van het
Nederlandsch-Belgisch Verdrag. Hoe zou het gegaan zijn, wan
neer wij slechts een college van sterke mannon hadden gehad,
zonder dat een volksvertegenwoordiging correctie kon aanbren
gen op haar plannen? De heer Mussert moot zich dit eens
voorstellen. En iets zeer voornaams schuilde in de sedert aan
genomen houding van de regeering en haar medestanders. Niets
wijst er op, dat dezen nu beproefden op andere wijze toch hun
doel te bereiken. Voor beide zijden was dit een der mooiste
bladzijden uit het geschiedenisboek van het Nederlandsche
Parlement
Maar hier heeft m n dan ook zaken van de
allergrootste orde, waarmede de toekomst van
ons volk kon geacht worden te staan of te
vallen. Niet te vergelijken met den wensch om dagelijks mee
te willen regeeren over alles en nog wat, met het oogenschijnlijk
doel vooral de belangen van bepaalde volksgroepen te dienen.
Wanneer bij talrijken de ernstige wil aanwezig is om het
parlementaire stelsel te zuiveren van gebreken, is er echter
geen enkele reden te gaan ij veren voor den corporatieven'
Staat. Een duidelijk beeld hiervan gaf nog niemand. En van
een van onderen op groeien, gel ijk misschien eens, ook nog niet
snel, het geval kan zijn met een soort organische ordening van
het maatschappelijk leven, is hier geen sprake. De tijden zijn te
ernstig om leuzen zonder vaststaanden inhoud
op te heffen. In geen enkel opzicht zij hiermede echter uit
gesproken, dat het individualistisch algemeen kiesrecht onze
liefde heeft. Het gaat in tegen de verhouding, waarin wij gezin
en Staat, alsook gezin en Maatschappij zien. Dat op dit voor
name beginsel den laatsten tijd veel te weinig het licht wordt'
geworpen, is te betreuren. Deze tijd is bij uitstek geschikt om
de juistheid van dit ons beginsel aan te toonen.
Maar het voornaamste middel om de samenwerking tusschen
Regeering en Volksvertegenwoordiging te behouden, is gelegen
ta gö<ède voorbeeld van hen, die dan geroepen worden voor
de vrijheden en de rechten van het volk het pleit te voeren
Ook hier moet de wedergeboorte van binnen uit beginnen en
doorgezet worden. Dat is het brengen van het offer, waarbij
vóór moet gaan, wat in hoogheid zit, in maatschappelijke hoog
heid, in geestelijke hoogheid, en in de hooge sferen der Over
heid, om In dit ééne woord allen te begrijpen, die noodig zijn
om het gansche volk aan zijn baak te doen beantwoorden. Het
volk ziet scherp en luistert nauw; het wil volgen, als het offer
zichtbaar wordt gebracht; het mokt en verzet zich, als het voor
beeld uitblijft Dit beteekent niet, dat de enkelingen moeten
uitgezocht worden, om te wijzen op wat zij ontvingen van het
hun welgevallige leven. Het wil zeggen, dat de tocht door de
diepte en misschien nog verder de diepte in, waarbij het par
lementarisme zich aanbiedt als de leider op te treden, in volle
overgave zal worden ondernomen, als de politieke, de geestelijke
en de maatschappelijke officieren in het gemeenschappelijk offer
ook vóóraan willen staan.
De psychologische werking van dit zichtbaar offer is geweldig
groot Het verzet ertegen, terwijl de mond overvloeit van
wenken voor anderen, roept bij liet volk een stemming ln het
leven, welke niet veel goeds voorspelt Zonder voorbeelden te
willen noemen, is er op dit gebied zeer veel te doen.
Het volk is er niet voor wie het vertegenwoor
digen. Die de taak van vertegenwoordiger op
zich meenen te moeten nemen, zijn er voor het
volk. Het bedrijf is er niet voor den ondernemer.
Die den plicht ontving in onderneming of be
roep als aanvoerder op te treden, zijn daar ge*
plaatst om het algemeen belang te dienen.
Zoodra dit besef gemeengoed zal zijn geworden, zal het ln de
verte beginnen te dagen, en is het mogelijk als gemeen*
schap den last der tijden to torsen.
