Het Saargebied en
ZATERDAG 14 OCTOBER 1S33
DPRDE BLAD PAG 10
het Saarolebiscief
EEN BELANGRIJK GEBIED VOOR
INI- EN EXPORT
Voor buitenstaanders een eenvoudig
vraagstuk, maar voor de bewoners
van het Saargebied ingewikkeld
IT)
Waar men komt in het Saargebied, wordt
Duitsch gesproken, tenzij door de Fran?rhe
beambten en de Fransche arbeiders der
mijnen. Maar zij allen gebruiken Fransch
geld, gelijk het geval is sedert het oogenblik
dat de Duitsche valuta zoo geweldige daling
onderging. Waar ge komt in de kleine en
groo'e plaatsen, ziet ge Duitsche winkels,
maar het zijn voor het meerendeel Fransche
waren, die deze verkoopen.
Er wordt in het Saargebied reeds sedert
jaren, maar vooral in den laataten tijd,
een krachtige Duitsche propaganda gevoerd,
he'geen intusschen degenen, die de hand
in deze propaganda hebben, niet verhindert
den uitvoer naar Frankrijk te bevorderen.
Dit alles geeft reeds een beeld van de
Ietwat zonderlinge toestanden,
die op dit kleine stukje grondgebied heer-
schen tengevolge van het feit, dat de
machthebbers weer eens geprobeerd heblvn
de wegen der econonvsche samenleving te
wijzigen! Die verwarring wordt, wat het al
gemeen aspect van het vraagstuk van het
Saargehi d betreft, nog vergroot doordat de
direct belanghebbende kringen buiten het
Saargebied in beide landen niet gelijk te
genover de oplossing staan.
Sedert 1910 is het Saargebied niet slechts
een kolengebied, maar ook een van veler
lei industrie, en dit zal er zeker niet toe
bijdragen om de vergemakkelijking van een
verbinding van bet Saargebied met DuMsch-
land in de oogen van sommige Duitsche
kringen welkom te doen zijn. Daartegen
over kan onmiddellijk gesteld worden, dat
in de Fransche belanghebbende kringen er
een sterke partij is onder leiding van de
Wendelfabrieken, die de kolen van het
Saarbekkeri hard noodig hebben en dus
gaarne behoud van den tegenwoordigen
toestand zien. Maar er is ook een partij
onder leiding van Schneider Creuzot, die
de opkomende ijzer- en staalindustrie van
het Saargebied den toegang tot Frankrijk
met genoegen zullen bemoeilijken!
Intusschen. dat bemerkt men In het
Saargebied wel: in politiek-etnografischen
zin bestaat het vraagstuk niet. Het is land
van Duitschen oorsprong, en land met een
uitgesproken Duitsche bevolking. Toen
Frankrijk het laats<e stuk Saargebied in
1815 verloor, was dit bevolkt door wellicht
200.000 inwoners. Dit aantal is thans tot
ruim h t vierdubbele toegenomen, gevolg
van immigratie bijv. van Mecklenbur-
gers, Oldenburgers, Pommeren en andere lie
den uit Duitsche streken, die weinig toe
komst beloofden. Dientengevolge echter be
staat het Saarvraagstuk op economisch ge
bied zooveel te meer. Vooral tengevolge van
de veranderingen, die het regime van 1919
heeft gebracht.
De drie omliggende Fransche Departemen
ten hebben ervaren, dat het Saargebied niet
alleen waarde heeft wat d® kolenmijnen
betreft, maar ook als
land van import.
Het is niet algemeen bekend en het schijnt
ook bijna ongelooflijk te vernemen, dat
het Saargtbied in de ranglijst van Frank-
rijks klanten de zesde plaats inneemt en
meer koopt dan Italië, Zweden, Nederland
en Spanje, ja zelfs de landen van de Kleine
Entente. In 1928 steeg de Fransche invoer
n het Saargebied zelfs tot 2.3 milliard; dat
cijfer is in 1932 en 1933 aanmerkelijk ver
anderd, zoodat het thans op ruim de helft
dient te worden geschat, hetgeen echter
tegenover het totaal uitvoercijfer van Frank
rijk nog geenszins onbelangrijk is.
Wanneer men alleen maar rekening
houdt met wat de statistiek van de spoor-
wgen leert, dan hebben de drie bedoelde De
partementen in 1931 aan het Saarland 4.7
millioen ton waren geleverd.
Daartegenover staat, dat Duitschland den
invoer vnn 700 millioen franca in 1928 tot
851 millioen francs in 1931 zag stijgen, waar
tegenover de uitvoer van het Saargebied
naar Duitschland van 1.3 milliard in 1928
tot 685 millioen in 1932, alles iifc francs uit
gedrukt, is gedaald. Zulke cijfers doen be
grijpen, dat Frankrijk niet gaarne liet Saar
gebied zou verliezen, hetgeen ongetwijfeld
het geval zal zijn, wanneer dit gebied voor
aansluiting bij Duitschland opteert en zoo
doende in het Duitsche tolgebied wordt op
genomen. D i t argument heeft tegenover de
regeling, te Versailles getroffen, uiteraard
geen kracht: zelfs het tractaat van Versail
les houdt hier niet met Fransche wenschen,
doch met die van de Saarbevolking reke
ning-
He t is echter met elke bevolking zoo ge
legen, dat men, vooral in moeilijke tijden
a'.s deze, het zekere voor het onzekere neemt
De economische kant van de zaak telt in
I stond in ons blad van 11 October.
het Saargebied men verneemt dat duirie
I k - mede. Men weet wat men van Frank
riik krijgt en op welke wijze men hei
krijgt: men weet. dat de verbindingen goed
zijn, en men moet afwachten hoe bet naar
"*n anderen kant zal loonen.
Overigens is de gem dd-lde Saarlander i
nuchter genoeg om te hegrijpen, dai thans
alles wat Fransch of Dui ;ch is het beste i
beentje voorzet, en dat hef de vraag moet
hee'en of het zoo zal blijven, wanneer de j
toestand eenmaal Is geconsolideerd. Dat
men van Franschen kant trouwens de mich
terheid niet geheel uit hot oog verliest, blijkt
wel u t waarschuwingen, c'ie van sommigen
Franschen kant worden vernnmpn met be
trekking tot de finanrieele schadepost, die
het Saargebied kap gaan beteokenen. in
dien er geen verbetering komt in dp con
junctuur. Inderdaad. li*t is één van de
schaduwzijden van de getroffen regel ng.
dat het Saargebied geen economische le
venskracht op zichzelf heeft en. eventueel
daaraan overgelaten, wel eens spoedig een
begrooting, die allesliehalvo sluitende zou
te zien zou geven.
De algemeene these, die van Duitsche zijde
het Saargebied wordt on'wikkeld, heeft
het voordeel van grooten eenvoud en daar
door van groote bevattelijkheid. Het Saar
gebied is Duitsch land; het behoort politiek
eonomisch bij Du tschland. Tijdelijke
afstand daarvan is geschied om Frankrijk
het nadeel, aan de Fransche kolenmiin-n
toegebracht, te'vergoeden; dit is thans ge
schied, en bovndien krijg' Frankrijk voor
de kolenmijnen geld. Nu stelt men van
Fransche zijde daartegenover, dat Frank
rijk zich in den loop der achter ons liggen
de periode heeft geinteresseerd bij tal van
industrieele wenken, die in het Saargebied
zijn opgericht, zoodat vele dezer, zelfs die,
welke uitsluitend Duitsche namen hebben,
50 a 90 pet. in handen van Fransche
aandeelhouders zijn. Alweer van Fran
schen kant een begrijpelijk standpunt, maar
dat in het gegeven geval niet merktelt,
omdat de regeling van Versailles daarop
niet is gebaseerd en ook niet kon gebaseerd
zijn.
Iets anders is echter, dat wij'leven in een
materiaTstischen tijd, helaas veel te mate
rialistisch. Ook hier staat dus het econo
mische vooron. vóór den oorlog nu was ge
heel de Elzas en een deel van Lotharing'n
Duitsch gebied. En de natuurlijke aanvul
ling van d t gebied aan het Saarland kon
anuit Duitschland geschieden.
Nu heeft de te Versailles getroffen rege
ling het Saargebied naar het Zuid-Westen
an Duitschland, waar het tegen de omge-
ing van Tr er aanleunt, gescheiden. Dat is
een onmiskenbaar nadeel geblekenvoor
de bevolking van dit Duitsche gebied, het
geen geenszins zeggen wil. dat het ook een
nadeel is \oor de bevolking van het Saar-
ed. Dat is wel zeker, dat in bijkans elk
opzicht de onverbroken verbinding met
Elzas-Lotharingen voor het Saargebied be
langrijker is dan die met het land van
Trier.
Zelfs van Duitschen kant wordt toegege-
in, dat eenerzijds Frankrijk door concessies
aan tie Saar-kolen, op welke het krachtens
Versailles een blijvend recht kan doen gel
den,druk op de Elzas-Lotharingsche land-
bouwprodu'cteh kan. uitoefenen. Maar ander
zijds heeft het Saargebied voor zijn verdere
ontwikkeling behoefte aan het erts uit Lo
tharingen, en kan Lotharingen, bijv. door
Engelsche kolen te betrekken, geheel de
Saarland-kolenindustrie op hopelooze wijze
in de war brengen.
Daar komt nog hij de aardrijkskundige
gesteldheid, die dc verbindingen tusschen
deze twee gebieden vergemakkelijkt, cn die
an het Saargebied met het verder Duitsch
land eerder bemoeilijkt. Daar komt ook
bijdat de spoorwegen, die Duitsch
land na 1871 in d t gEbie^ heeft aan^plegd,
alle gaan in de richting van den Elzas en
an Lotharingen, begrijpelijk in verband
nvt de strategische bedoelingen, die ze had
den.
Voor den buitenstaander is het vraagstuk
an het Saargebied zoo eenvoudig, maar
voor don bewoner van het Saargebied is bet
ingewikkeld, al naarmate zijn belangen ui
deze of ene richting leiden, en bij een volks
stemming spelen overwegingen als deze een
niet onbelangrijke rol!
DOODELIJKE VAL
Dc 30-jarige landbouwer A. Schoenmaker
te Ba am brugge, had het ongeluk uit
pen hoogen appelboom te vallen en daarbij
zijn halswervel te breken. Korten tijd daar
na is hij overleden.
De 64-jarige Th P.. technisch amb
tenaar van de P.T.T. is. terwijl hij bezig
was met het spannen van draden voor elec-
'rische voorziening op de ijsbsan te Ubber-
gen uit een der masten gevallen. Hij werd
zwaar inwendig gekneusd en is overleden
OUDF ..VOLKSGEBRUIKEN" IN
NOORDBRABANT
GEVOLGEN VAN EEN DORPSGEHICHT
Donderdagavond heeft zich in bet dorp
Iterliknm fN.R I lipt oude volksgebruik van
het z.g. teufelen op gewelddadige wijze ge
openbaard. lien 80-jarige man, een zekero
Van G. kon het met zijn vrouw en dochter
niet meer vinden. Maandagavond nam de
oude man zijn vlucht door het raam en
ging naar zijn zoon, bij wien hij introk. De
buren van den ouden mun namen het voor
hem op en besloten de twee vrouwen te
straffen. Omstreeks 8 uur Donderdagavom.
werd de strafoefening ingeluid door hei
gebruikelijke blazen op lampeglazen en het
makpn van ander lawaai, dat in het geheele
dorp te hooren was. Het huis van Van G.
werd met steenen gebombardeerd en mei
steigerpols gerammeid. Yan deuren, ramen
en binten bleef geen stuk heel. Een schoor
steen werd van liet dak gebeukt en de dak
pannen werden stukgesmetcn. Met een paal
stak men door de ramen alles stuk, wat Ir»
het huis te vernielen was Van het huisraao
bleven slechts een paar stoelen, tafel, een
onkel bord en een beeld gespaard. Toon men
het beleg begon vluchtten de vrouwen in
een kast, zoodat zij er heelhuids afkwamen.
Tegen kwart over 9 verscheen een veldwach
ter, toen werd de vernieling gestaakt en kon
den de vrouwen uit haar schuilplaats
komen. Van de biina nog nieuwe woning
zijn alleen de buitenmuren onbeschadigd
gebleven. De politie zal veel moete hehben
de daders oj5 te sporen, daar de dorpelin
gen elkaar niet zullen verraden. Dit balda
dig gebruik is in het dorpje sinds men-
schvnheugenis nog slechts éénmaal in zoo
ergerlijke mate voorgekomen.
Te Groningen was de 25-jarige ongehuwde
chauffeur KI. Zwart aan den Verlengden
Heerpweg bezig met het repareeren van het
achterlicht van zijn vrachtauto. Hij werd
daarbij door een luxe auto in volle vaart
aangereden. Hij werd tusschen beide auto's
gedood.
DOOR EEN PAARD DOODGETRAPT
Te Marrum (Gr.) is de 71-jarige landbou
wer J. S. v. d. Velde, toen hij een paard
voor een bietenkai wilde spannen, door dit
naard zoodanig in de hartstreek getrapt, dat
hij ongenblikkelijk is overleden.
BRANDEN
Te Almelo is de kapokfabriek van den
heer A. Blauwbroek, Btaande aan den Vissche-
dijk afgebrand. De brandweer, die spoedig ter
plaatse was, wist den brand tot die fabriek
te beperken en daardoor te voorkomen, dat de
in de onmiddellijke nabijheid staande spinnerij
der firma H. ten Cate Hzn., gevaar liep.
De oorzaak is vermoedelijk broeiing in de
kapok. Alles wre laag verzekerd.
VERDRONKEN
P. de Gauw uit Arnhem was met drte
andere personen aan het visschen in de
IJsel te De Steeg. Hij is toen zonder dat
een der anderen het bemerkte, waarschijn
lijk vnn den kon van de pier af, voorover
in de IJsel gevallen en verdronken
Bij het sDPlen op de veerpont is hei
tienjarig zoontje van H te Kerkdriei
in de Maas gevallen en verdronken. He»
liik is later opgehaald.
Land- en Tuinbouw.
DE WESTLANDSCHE DRUIVENJAM
Te duur voor ruimen alzet
uit Westlandse
heer J Barende
Westland over
held van de dn
gevraagd,
deelde m«
daad hier een goed produet \v,
De prlje die thai
gelijk dat In de toeknms. afwijkend-, .-oort
druiven voor een deel voor genoemd doel vat-
UITKEERING TUINBOUWSTEUN
Naar we vernemen zad binnen enkele weken
worden aangevangen met de ultkeerlngei. van
de steungelden aan den tuinbouw. De uitbe
talingen vinden plaats via de veilingen
RONDOM DE RUNDVEEBEPERKING
Door de R.K. Slachterspatroonsvereeniglng
„St Petrus" wordt ln een perscommuniqué,
het volgende gezegd:
De rundvee-Inkrimping is thans niet zoo
urgent als een jaar geledon. Betwijfeld wordt
of het „rekensommetje" van Minister Oud In
zijn mlllioenenrede zal uitkomen.
Van het Nederlandsche volk wordt een
eenlging meent, dat door
mood- en klauwzeer en
heden in de vee- en vle-
stuk der Inkrimping en
ledegedeoid wordt, c
e-retariaat. P. C. Borstraat
an deelnume bed.ragen 0.75
fslachtlng thans
roeselaan te Utrecht.
In verband met bevoi
anlsatle. verzoekt het
in het najaar de prijzen van het
re belangrijk daalden, toont de markt
i stijgende tendens. -
■an hot NederlandBOhe volk volgeus uw
an financiën ontzaglijke offer» zullen kt -k i
K:.;s*Jh,"v.rss, 4- V raag en Antwoord.
Schaakrubriek.
UIT PARIJS
Het is in Parijs tegenwoordig schering en
inslag dat er min of meer belangrijke
sr.haakgebeurtenissen plaats vinden. Thans
is de wereldkampioen Aliechin er voor een
kortstondig verblijf gearriveerd. Van die ge
legenheid hebben de chaakliefhebbers ge
bruik gemaakt om eenlge kleine matches te
organiseeren, waarin Aljechin meespeelt.
In de eerste plaats speelde Dr. Aljechin,
bijgestaan door den heer Lllienthern 'n con
sultatie partij togen Dr. O. S. Bernstein, aan
wien Prof. G. Bernheimer was toegevoegd.
Deze partij word na 70 zetten remise.
Hierna is een match van 4 partijen tus
schen Aljechin en Bernstein tot stand ge
bracht. De eerste dezer partijen is thans ge
snoeid en gemakkelijk door Aljechin ge
wonnen in 16 zetten.
Bmstein was blijkbaar niet erg op dreef
behalve dat hij (met wit) zeer passief op
trad, maak'e hij een tweetal, voor een spe
ler van zijn capaciteit, vrij ernstige fouten,
welke hpm vroegtijdig de partij kostten.
noeld. Br zijn goen k
vel uit het feit, dat t
jende tendenz op de
15 bce-sen te veel, en ook die
Bovendien zijn de gevolgen van
en klauwzeer op de achteruitgang
vleeech- en zuivelproductle niet t
Hier komt bij. dat bet vrijgekomen land
Lichamelijke Oefening.
WANDELEN
HDRFSTMARSCH
Do Sportvereen. „Neerlandla" te Utrecht, or
ganiseert op Zaterdag 28 Oct. a.s. een 30 KM
Herfatmarsch. welke tevens d-e slotmarsch zal
zijn van het wandelprogram '38 der K.N.A.U.
gewest Utrecht.
Daar deze marsch als propaganda voor d«
wandelsport bedoeld ls. kan elke vereeniglng al
>f niet aangesloten bij de K.N.A.U.. mededingen
aar den wlaselprljs. het groote Herfatmarech-
child. Daarnaast zijn ln evenredigheid met de
deelname, een aantal fraaie le 2e, 3e. en exira
prijzen bpschlkbaar gesteld, vereenlgingen en
elder ultkoi
relke
mlnatens tien le-den pl'
het parcours zonder ultval-
•ntvansen een groepaprlji
wiellge auto. mi
G. Natuurlijk i
3351. C. K. te A. De personeele belasting loopt
an 1 Jan. tot 31 December. U moest dus eerst
oor 2 maanden worden aangeslagen voor 1932
3353. A. B. U doet
n Octrooibureau v
wüst, bijv Vereen, tictrooiburi
hout 69, Den Haag. of Nederl.
wenden I
U verdei
reaux, Bezuiden-
1. Octrooi bureau,
L,aan Copes van Cattenburch 24. Den Haag.
M. t<« R. U kunt een o n gezegeld
Defensie.
de aan-
ilken tijd
8855. S. G. te R. zou graag onderstaande ffe-
dichtjes in z"n bezit hebben: le Getiteld: De
pantoffels; beginregel. Jansen was een krulie-
retjq komt In de kerk. Donilné
waier des levens, waarna bet
•aagt of hU dit wa
ter krijgen kan. Vil<
de i
hypotheek betaald aan genoemde verzekerings
maatschappij. Nu blijkt dat voor de tweede hy
potheek plechts f 500 meer was. U hebt Jus
recht op deze f 500 en tevens Is U concurrent-
crediteur voor de resteeronde f 14500. Als zoo
danig hebt U nu 3% ontvangen. Het beste is
dat U nogmaals met den curator spreekt en.
geeft deze geen bevredigend antwoord, wendt
U dan tot de Rechtbank. dle het faillissement
ln handen heeft
3857. W. te W. Volgens de Chr. Encycl. !s
moderator een Latilnsch woord, dat leider,
bestuurder beteekent. In Hongarije ls de leider
eener classis een senior-dienaar, een soort m me
rator, die meestal voor 10 Jaar. soms ook le
venslang gekozen wordt. bU wien het toezicht
over 'al de gemeenten van een classis berust.
Deze verklaring ls van Ds. Joh. Jansen te
Wierden. Geref. predikant. Event, zou deze U
misschien nog wel nader kunnen Inlichten.
Op uw verdere vragen komen wj) nog terug.
HET „SLOT OP DEN HOEF"
Bij den in April 1933 plaats gevond-m
hebbenden aankoop van duinterreinen onder
Egmond. grenzende aan het reeds in Provin
ciaal bezit zijnde terrein onder Bakkum,
werd de provincie Noord-Holland tevens
eigenaresse van het weiland .waarop eertijds
het „Slot op den Hoef" heeft gestaan, het
trotsche kasteel, dat in de geschiedenis van
ons vaderland zulk een belangrijke rol heeft
Teneinde deze historische plék, die in dén
loop der tijden in een dichtgroeiend moeras
veranderd was, een beter en waardiger aan
zien te geven, werd op initiatief van den
heer E. Vogelenzang, rentmeester der Provin
ciale landgoederen, door Gedeputeerde Sta
ten besloten, bij wijze van werkverruiming
een gedeelte van de gracht om het terrein,
waarop voorheen het slot gestaan heeft, in
den oorspronkelijken staat te herstellen en
uit te graven. Bij deze werkzaamheden stiet
men onverwacht op de fundamenten van het
vroegere kafiteel. Bij verdere doorgraving
bleek, dat in het geheele weiland fundamen
ten werden aangetroffen, die nog in betrek
kelijk goeden staat verkeeren. De werkzaam
heden werden nu uitgebreid met het uitgra
ven der fundamenten en thans heeft men,
hoewel het graafwerk nog niet geheel vol
tooid is, reeds een tamelijk volledig beeld
van de indeeling en de afmetingen der ge
bouwen, welke tot de veste der machtige
heeren Van Egmond hebben behoord.
Het „Huis op den Hoef" werd omstreeks
870 door Radboud, de vierde heer van Eg
mond, gebouwd. In den oorspronkelijken toe
stand bleef het ongeveer twee en een halve
eeuw staan. De twaalfde Heer van Egmond,
Wouter, werd in 1204 in een twist gewikkeld
met den Graaf van Loon, die het kasteel
verwoestte. Een jaar later liet Wouter zijn
huis nog veel mooier weer optimmeren dan
het ooit geweest was. In 1315, toen het slot
bewoond werd door Wouter, de zeventiende
Heer van Egmond. werd het echter door de
Friezen „te gronde afgebrand". Zijn opvol
ger, Jan van Egmond „deed het Huis Eg
mond weder repareeren, maar niet zoo
schoon als het geweest was". In 1390 liet
Arnoldus, de negentiende Heer van Egmond,
slotgrachten rondom het kasteel graven. Op
7 Juni 1574 werd, zooals in de kronieken
'Staat vermeld, „het vorstelijk Huis van Eg
mond door het eigen vplk verbrand op last
van Diederik van Sonoy, gouverneur van
Noordholland."
Meer dan twee eeuwen lang zijn de ruïnes
blijven staan, totdat zij ongeveer honderd
jaar geleden door de toenmalige eigenaresse
voor afbraak zijn verkocht. De sloopers heb
ben de fundamenten laten zitten en ook
een restant van een muur laten staan.
De opgravingen, die thans in vollen gang
zijn. hehben reeds een groot deel van de
fundamenten blootgelegd. In totaal is een
terrein van ongeveer 4000 vierkante meter
Ontgraven. Interessant zijn vooral de funda
menten van de twee torens welke volgens
oude afbeeldingen de hoofdtoegangspoort
flankeerden. Het zware metselwerk steunt
op een houten raam met daarop straalsge
wijs geplaatste eiker houten balken, welke
nog in zeer goeden staat verkeeren. In het
midden {Ier torenfundamenten staan thans
nog de stokken, welke waarschijnlijk ge
bruikt zijn om de cirkels der torens uit te
zetten.
Een eigenaardige ontdekking deed men bij
het uitgraven van den onderbouw van een
der zijmuren. Daarin waren nl. twee hou
ten tonnen ingemetseld. In een der tonnen
vond mer een paardekop, een bokkekop en
«>en hoeveelheid eierschalen. Vermoedelijk
heeft men hier te doen met een offer om de
kwade geesten van het bouwwerk af te hou
den. De tweede ton bevatte echter slechts
aarde. Veel belangwekkende vondsten heeft
men gedaan in de thans drooggelegde slot
grachten, waarin vier eikenhouten balken dn
nlaats aanwijzen, waar een brug het kasteel
met de slotkapel verbond.
On de plaats van Je kapel staat thans rip
Hervormde Kerk van Egmond aan den Hoef.
waarin de bij het opgravingswerk gedane
vondsten zijn ondergebracht. Daaronder zijn
zeer vele Jacobakannetjes, oude flesschen.
horden, ijzeren wapens, sleutels enz. In hoe
verre dit alles waarde heeft moet nog wor
den onderzocht. Vrijwel alles is in de oude
slotgrachten gevonden, welke eerst in 1390
gegraven werden. Dr J. Kalf, van het Rijks
bureau voor Monumentenzorg en Dr. Hol-
werda, van den Rijksgeologischen Dienst, zijn
reeds ter plaatse geweest om de vondsten
in oogenschouw te nemen. Dr Holwerda
heeft het vermoeden, dat vóór het jaar 870
reeds een gebouw hieft gestaan op de plaats,
waar later het slot gebouwd werd. Indien
het financieel mogelijk blijkt, zal ook in die
richting een onderzoek worden ingesteld
binnen de fundamenten, welke thans gevon
den zijn. Trouwens het hangt af van de
beschikbare financieele middelen, wat er
verder met de thans gevonden resten van
het slot zal gebeuren. Deze kwestie zal vóór
den komenden winter opgelost dienen !p
worden, daar de grondvesten, waarvan de
steenen slechts met kalk en zand zijn samen
gesteld, niet tegen vorst bestand zijn. Indien
men over voldoende middelen de beschik-
kring krijgt, dan ligt het in de bedoeling met
de gevonden steenen een der torenkamers op
te bouwen, deze als museum in te richten
en de gevonden voorwerpen daarin onder
te brengen, als eeuwenoude getuigen der
vergane glorie van het „Huis op den Hoef".
VOOR DUITSCH ONVOLDOENDE
Een groot aantal Nederlanders zou, wan
neer het thans in Duitschland in de Duiteche
taal zou worden geëxamineerd, zakken als
een baksteen. Zelfs leeraars M.O. Duitsch
zouder. groote moeite hebben een goed exa
men af te leggen. De Duitsche taal is de
laatste maanden nl. met vele nieuwe woor
den verrijkt, die wel is waar veelal uit de
oude doos zijn gehaald, maar nochtans zeer
modern zijn.
Het doel is. zooals men weet, de vreemde
woorden zoo mogelijk geheel uit te bannen.
Dat streven begon al gedurende den oorlog,
toen een menu een Speisekarte, een coupé
een Abteil, een 6ausje een Tunke, een servet
een Mundtuch werd, toen men niet meer
met adieu afscheid nam, maar alleen nog
auf Wiedersehn en per telefoon, pardon, per
Fernsprecher auf Wiederhflren zei. De laat
ste jaren werd het woord radio, hoe jong dan
ook, reeds door Rundfunk vervangen. Sedert
de nazi's aan het bewind zijn, gaat het
purisme echter met reuzenschreden vooruit.
De koopman, die zich respecteert, spreekt
niet meer van produkten, maar heeft het
b.v. over de Berlijnsche markt des Nflhrstan-
des, waar de Landwahre worden gehandeld.
Wilt u, geachte leeraar M.O. Duitsch eens
even het woord „st&ndischer Aufbau" ver
talen? En gij, onderwijzer met acte L.O.
Duitsch. zegt u er eens even de maanden des
jaars in het Duitsch op. Voor hen, die het
niet weten, willen wij het doen: Hartung,
Hornung, Lenzine, Oster. Maien, Brachmond,
Heumond, Ernting, Scheiding, Gilbhard,
Neblung, en eindelijk Julmond.
Nu weten onderwijzers natuurlijk alles
beter, en zij zullen u direct met een stalen
gezicht verzekeren, dat dit alles niets nieuws
is, en dat ze het eigenlijk wel geweten heb
ben, maar het enkel maar even vergeten
waren. Wat overigens zoo erg niet is, aan
gezien die terminologie toch enkel maar
theoretische waarde heeft; in de practijk is
het nog steeds Januar, enz. Maar daarin
vergist hij zich. Voor ons ligt een stapel
marktberichten, o.a. van de officieele Preis-
herichtstelle van den Duitschen Landbouw
raad, en steeds worden de namen der maan
den op zijn Germaansch genoemd. Diverse
Maden zijn er ook reeds toe overgegaan, en
evengoed als thans ieder Duitsche handels
brief, zelfs als hij over een partijtje bokking,
die niet al te frisch meer is, gaat, met een
Heil Hitier eindigt, evengoed zal over een
paar maanden geen enkele handelaar mee»*
Januar boven zijn brieven schrijven.
Leeraars in het Duitsch en onderwijzers met
de lagere Duitsche acte, en vooral candidaat-
leeraars, doet er uw voordeel mee!
FUUlLLUTOr*
WAT EEN KIND VERMAG
Naar het Engelsch
van FLORENCE MONTGOMERY
(22
Tegen dat het uit was, had Gillie zich
hersteld en fluisterend waren zijn oom e
hij overeengekomen, dat zij het verdere Ge
deelte van den dienst samen zouden Qojn
met één gebedenboek.
De heer Ramsav werd zeer zenuwachtig
toen hij, naarmate de dienst voortgang ban,
Gillie's onderzoekenden en vragenden bliv
gevestigd zag op de kleine rijtjes cijfers, die
nu en dan op de randen van de bladzijden ti
voorschijn kwamen en die hij innig gehoopt
had. dat het kind niet zou opmerken.
Zooals wij weten, waren het «ijfcrs, waa>
over hij liever niet ondervraagd wilde
worden.
Hij was blij. toen hij, na het laatste gezang
ziin gebedenboek weer in zijn zak kon
steken, en hoopte dat, waren ze ook nl op
gemerkt. ze vergeten zouden zijn, als de
preek uit was.
Gillie ging zeer dicht hij zijn oom zitten
en legde zijn hoofd op diens schouder. De
lieve, kleine hand gleed vertrouwelijk in die
van John Ramsay, welke aanraking diens
hart van een vreemd gevoel deed trillen
De preek begon.
Het is een merkwaardig iets een menigt"
menschen te zien, die als het ware hangen
aan de lippen van één man. en wier geest
en verstand cm zoo te zeggeir in eens ander;
macht zijn en beroerd en geleid worden
overeenkomstig diens wil, die voor het oogen
Mik met diens geest vervuld, van wietio
gedachten en gevoelens doordrongen worden
Verwarmd door zijn invlced, naarmate hij
zelf meer in vuur raakt over ziin onder
werp, oordeolen zij evenals hij, worden zijn
gevolgtrekkingen de hunne, en verheffen r.ij
zich met hem in die hooirere sfeei van waar
alles hier beneden juister wordt beoordeeld
en geoordeeld en overwogen.
In dp kerk bekijkt men de dingen op 7e-r
bijzondere wijze men krijgt ten anderen
blik op alle levensvragen
Rust en tijd van denken vinden enkelen
zelfs alleen daar.
Hun blik op het leven verandert voor eni
oogenblik en flauw worden de menschen er
zich van bewust, dat cr iets van meer ge
wicht is dan hunne dagelijksche belangen
en bezigheden, iets dat zelfs iraat boven
werehlschen voorspoed en geld verdienen,
iels, dat blijven zal, wanneer al deze dingen
ziin voorbij gegaan.
Deze gevoelens mogen verzwakken, zullen
zelfs verzwakken, wanneer zij de kerk hel
ben verlaten en weer opgaan in de be
langen. die zich buiten de kerkdeur weer
aan hen voordoen, maar voor een oogenbbk
ziin zij onder den indruk.
De macht van don Onzichtbare waart over
he.n en zij gevoelen, dat het tegen woordi.,/-
hot zichtbare, het tastbare hen meer en
meer ontglipt, en dat zij het eeris moeten
loslaten; dat zij droomen in een land van
nevelen en schaduwen, die voor een oogen
blik de werkelijkheid en datgene wat cr
achter ligt verduisteren.
„Een predikant", zegt Gordon, „staat voor
zijn gemeente als een man voor een Urn
vol zaad, dat hij moet begieten om het mei
leven te bezielen. Hij is het middel van ge
meenschap. Wanneer de man wereldsge-
zipd is, wordt het middel onbruikbaai en
zal hij met zijn preeken weinig uitwerken"
Maar de man, naar wien John Ramsay
luisterde, was niet wereldsch en was daar
om een machtig middel van gemeenschap
voor zijn hoorders.
„Alle vleesch is als gras aldus luidt tie
tekst, die hij had gekozen, „liet gras is
verdord en de bloem is afgevallen".
Hij stelt hun het leven voor als een p «-
heel, doet het hun zien als een veld, wau-
op groote dingen kunnen gedaan worden
en dwingt hun de overtuiging op. dat e'k
hunner die kan en mag verrichten; dat e'k
hunner, hetzij man of vrouw, de eenige is,
die ze in zijn, of haar eigen kleine omgeving
in het hoekje van Gods wereld, dat hun ls
toegewezen, kan verrichten.
Het leven als een geheel; niet het korre
tijdperk waarin zij zich voor hei.oogenh'il:
bevinden, wam zij voor een tijd in opgaan
maar het gi-he ;e levensveld, het verle le.re,
het tegen we "igp en het toekomende, met
dat eene r n Joel, dat zich steeds open
baart
De vei raden van ieders wissei-
valliglicd n m lotgevallen in het leven ver
gadei-t hij, en schikt ze vonr zijn gpestplii'
oog tot een geheel, wel is waar tot een in
gewikkeld geheel, maar waaruit iets hee --
lijks kan vervaardigd worden.
Ren vaste eigen overtuiging overtuigt
anderen. }Va'. hij zoo duidelijk schijnt te
zien, beginnen ook zij te zien.
Hij heeft de gedaenten en harten zijnei
hoorders tot een hoog peil opgevoerd en nu
vermag hij ze te dwingen, het leven uit uh»
oogpunt te beschouwen.
Zijn woorden zijn reeds krachtig uit zich
zelf, maar vooral het gevoel van zijn eigen
overtuiging, dat hij er in legt, doen ze on
middellijk ingang vinden in de harten zijner
hoorders. Hij heeft ze vervuld van zijn
eigen ernst, zijn eigen groolsch streven er
zijn verlangens. Hij heeft aan het gel-celt
leven een hoogere beteekenis geschonb»a
door de wijze, waarop hij hot zelf Leschouwt
door zijn diep gevoel voor het grootsdie
einddoel en heeft elkeen doen inzien, dat
zijn leven nog tot iets beters lelden kar:,
door te wijzen op de vele goede kracht-*
die er in sluimeren. Voor het oogenhli''
schijnt alles mogelijk en het beter „ik" vnn
iederen hoorder openbaart zich door den
innigen uitroep: „Zie, ik kom om uwen wil
te doen, o God'"
In den tuin met zaden, waarvoor hij dio-i
dag stond, waren er zonder twijfel vel"n
die gedrenkt en rn -i leven bezield werde"
maar wij hebber r aandacht slechts aan
£én te schonken
Nog niet lang-hm' John Ramsa*' geluister I
of een nieinv gev -el, waarvan hij zich gvn
rekenschap kon geven, bekrrop hem laug
znmeriinnd. Hij ondervond, dal hij in de
zedelijke macht van een ander was.
Hij gevoelde, dat hij hoe wist hij bijnr
zelf niet uit het moeras van zijn geworo
wereldsche wijze van denken en oonleplen
werd opgeheven.
Andere gedachten omtrent voor- en
spoed, nieuwe inzichten aangaande de oe-
teekenis van die woorden kwamen bij lie.n
op.
Hij gevoelde, dat hij ten laatste het leven
uit het ware gezichtspunt bcketk. het ge
zichtspunt dat, over honderd jaren, lederei n
uit deze gemeente voor het ware, het eenige
houden zou. En in dat licht beschouwd
scheen hem het welslagen in zijn werelds'h,
voorspoedig leven een schipbreuk tre i
mislukte pogingen er geluk in te vindon,
kwamen hem nu voor als een eerste licht
straal.
De woorden vielen als hamerslagen: iprior
schot trof en hij werd zoozeer overtuigd vu.
zijn verspild leven, van de doellooze, on
vruchtbare jaren, die achter hem lagen
van het volslagen gemis aan den gouden
draad, die er doorliep, dat het hem bijna
smart veroorzaakte De verdooving van zijn
geestelijk „ik" gedurende al dien rijd kweiu
hem voor den geest met vlijmende kwellir-g
Verdoofdl Niet 'alleen verdoofd, maar niei
bestaand doodl
Niet slechts dood, maar begraven F.lke
toegang tot zijn gemoed ontoegankelijk gj-
maakt. verstopt door zijn liefde voor g.-i-l
en de alles in beslag nemende b< i, ngen -u»
daaruit voortkwamen, belangen die hora
veertig jaren lang hadden bezig gehouden
en dat »vel zoozeer, dat zij elke ootere. ho
gere gedachte elk ander belang elk vet
langen naar iets honger? hadden buiten
gesloten. neen. moesten buitensluiten-
Een man zonder ziel, .een geestelijke reus
begraven onder een berg van goud" in wh>n
de rijkdommen wel waarlijk het Woord hnd-
de.i verstikt en aan wien God en de eeuwige
waarheid onbekend waren. En dit moei altijd
zoo zijn, wanneer elke gedachte uitsluitend
gericht is op een aardseh doel ot voorwerp.
Natuurlijk behoeft het geen geld te wezen.
Het kunnen zorgen, het kan vermaak z'jn,
het kan wereldsche eerzucht, zelfs een
alles verdringend streven of een groote ge
negenheid voor een of ander menschelijk
wezen zijn.
Maar wat het zijn moge, de uitkomst is
dezelfde.
Het koninkrijk Gods. de macht van den
Ongeziene, wordt buitengesloten. Zij kan
niet binnengaan. En hoe zou dal ook mo
gelijk zijn als elke toegang afgesloten is*'
Men zou evengoed kunnen verwachten,
dat de frissche lucht een kamer binnen-
diong, waarvan, om haar te ontsmetten, de
deuren en ramen waren toegeplakt en de
schoorsteen hermetisch was gesloten.
„Ziet, het kojiinkrijk Gods", zegt on
Heer. „is binnen ulieden", maar tot dezul
ken kan het niet ingaan-
In den verdorven bodem van John Ram
say's hart was een zaadje gestrooid door het
aanschouwen van het schuldolooze kinJcr-
leven, waarvan hij gedurende de la"ts'e
veertien dagen getuige wa9 geweest en au
werd het bevochtied en onlkionior het
HPt betere leven begint te ontwaken, de
hoogere natuur ojienbnart zich. Zij rijst op
uil het graf, dat hnnr -/onlang omsloleu
hield.
Toon hij weer blik'e hel onschuldige
gezichtje, dat op zijn arm rustte, dacht hij
ook weer aan de vlekkehmze onschuld vau
dat jonge loven en aan de tegenstelling, dat
het met het z'ïne aanbood.
Wordt vervolgd.
