VACANTIE-ADRESSEN
Rechtzaken.
M
BOEKEN EN GESCHRIFTEN
Nu de vacantietijd weer aanbreekt en
velen onzer lezers de krant aan hun
vacantie-adres willen ontvangen, ver
zoeken wij dezen vriendelijk de tijde
lijke adressen zoo spoedig mogelijk,
liefst 3 dagen van te voren, aan de
administratie schriftelijk op to
geven, met duidelijke vermelding van
het vaste adres en het vacan
tie-adres, de data van begin
en einde der vacantie.
Komen de aanvragen op het laatste
oogenblik, dan is het niet zeker, dat
men aan het nieuwe adres direct den
eersten dag de krant ontvangt, terwijl
dit toch zeker door de lezers, evenals
door ons op hoogen prijs zal worden
gesteld.
adhaesie-betuigingen. met groot enthousla!
Reeds na de eerste publicatie, waarbij w
medegedeeld, dat de vereeniging was opgerl<
kwamen uit alle deelen van Nederland
zelfs van Nederlanders, die buiten ons land
wonachtig ztfn. aöhaesiebetuigingen ln.
menechen. dlo de oprichting der vereeniging
onen die schreven waren ook ze
id. Zoo schreven Jonkheeren. age
ill tie. oud.striiders. Hoofden van sch
[officieren (vele). resem o-officlere
't het circua (Zyrk) Stanew
n staand bur-
PHILIPS' OCTROOIEN
De Ar rond i ss em ents Rechtbank van Am
sterdam heelt J. M. Musch, 2e Nassaustraat
24, Amsterdam, veroordeeld op te houden-
het verhandelen van electrisclie gloeilampen
pen, welke inbreuk maken op het Nederl.
octrooi 9269, toebehoorende aan de N.V. Phi
lips' Gloeilampenfabrieken te Eindhoven.
Een gelijkluidend vonnis werd door de
Arrondissements Rechtbank te Utrecht uit
gesproken tegen A. Fresco Slotlaan 98 te
Zeist
Verder werden door deze Rechtbank de
Gebr. Sluyter Bern. Weerd W. Z. 3, Utrecht
in kort geding veroordeeld op te houden
met den verkoop van gasgevulde electrische
gloeilampen, welke inbreuk maken op het
Nedorlandsch octrooi 1940 toeoehoorende
aan de Patent' Treuhand Gesellscliaft te
Berlijn.
De President van de Maastrichtsche Recht
bank heeft W. Severeyns, Markt.34, Maas
tricht veroordeeld op te houden met het ver
handelen van gasgevulde electrische gloei
lampen, welke inbreuk maken op het Ne-
derandsch octrooi 1940, toebehoorende aan
de Patent Treuhand Gesellschaft, te Ber
lijn, tegen betaling van 15000 ingeval van
herhaling der overtreding.
DOODELIJKE AANRIJDING.
OP DEN HAARLEMMERWEG
Voor de Haarlemsohe rechtbank heeft terecht
gestaan een 22-jarige chauffeur uit Den Haas,
die in den avond van 3 Febr. jl. op d
lemmerweg nabij Halfweg den tandal
A. B. Lindeboom udt Amsterdam heeft
den. 'tengevolge waarvan deze korten tiju daar
na aan de gevolgen ia overleden.
Er had dien avond een botsing plaats gehad
tusechen twee auto's. Een daarvan kwam ge
deelte!] Jk op__de jdwars ^er^en" weg
intu^eJe hulp te ver-
oogenblik naderde verd. met zijn
.•eed den dokter aan met het reeds ge
melde gevolg.
Het O. M. eischte vijf maanden hechtenis en
één jaar intrekking van het rijbewijs,
1 'erdedlger fiSA1"
blei
L vernielde wielen dw
stapte
Op dat
rechtbank zal
uitspraak
INGEZONDEN STUKKEN
[((Buiten verantwoordelijkheid der Redactie)
GEWRAAKTE CIJFERS
De heer Dr J. H. van Zanten, lid van het
„bekende" Comité Colenbrander-Feberwee, dat
heel de openbare onderwijl ■t"~
i de aanval in
heeft geroepen, schrijft
op de openbare
„De Vrijzlnnig-D<
der het opschrift: „SCholen-concei
juist gebruik van cijf«»*%^eer-
beschouwingen.
becijferingen van de genoemde
mieeie. ook die in dat artikeltje.
Kort. omdat 2
n artikeltje,
loodzaakt.
t Schoolblad en
Maar" mijn "fout dan in de niet-uitgesproken
radio-rede: 106 moet 206 wezen. Inderdaad, dat
s zo. Een aftrekking op de kop de cijfers
Ier onder elkaar geplaatste statistlese opga
ren schijnt mij moeilik te zijn gevallen. En
ie erkenning er van valit mij helemaal niet
1 betekenis i
mgetaat geWevei
van niet de 1
dit nog versterkt.
Dat van de als cijft.
in dit tijdvak ontstane 1183 biezondei
er ook bij zijn voor ULO (in één dorp zi
nu door de splitsing vaak drie, die all"
kwijnend bestaan lijden, terwijl
van de soort: ..Een school voor axien- zou Kun
nen bestaan) doet niets af: ook ULO en MULO
is lager onderwijs. Het ging en het gaat om
het aantal scholen, dat nodig zou zijn geweest,
als we in ons land niet het gesplitste echool-
BtelBel hadden.
De opmerkingen betreffende de afschaffing
van het ambulantleme bij het openbaar onder
wijs en daardoor ontstaan van. 7-klas$igeli
i-klastsige scholen,
1 het t
de
t henstel i
Geen water van de zee wat
toename van 68.000 leerlingen
scholen, openbare en biezonder
1389 scholen zijn ontstaan, wi
1389
Daal
330
t Comité Colen-
n het ambulan-
- zijn tot niets
of, dat bij de
op de lagere
in diie 7 jaren
land
kich, dat zich dicht bjj dSHHHBHHHHHIV
Voorzitters van verschillende Partijen boden
aan om met hunne Partijen achter onze ver
eeniging te komen staan O.a. de heer Voorzit
ter der Agrarische Partij.
Voorts zal men zeer waarschijnlijk In ver
schillende plaatsen in ons land (en vermoede-
llik ook in het buitenland) een vereeniging
..De Princevlag" oprichten, met gelijkt
ten als die 'te Overschie.
de oprichting.
fatolglngen
Jlidmaat
schap en statuten, dat het voor den secretaris
een onmogelijkheid is leder voor zich van ant
woord te dienen in een afzonderlijk schrijven
1 oen rondschrijven samengesteld,
Ieder antwoord zal vinden. De ver-
eerstdaags plaats hebben.
t. verplicht men zich bö de
tot vlaggen en het drager
van nee insigne der vereeniging „Do Prince
vlag" op de nationale feest- en herdenklngs
dagen).
(f 0.50 p. jaar), insignt
zenden aan den secre'taris der vereeniging „De
:n heer F. J. Woerts, Inspecteur
Overschie.
itreding als lid.
v.1*?"..
van Politie t
Hillegersberg, 3 Juli 1933
Hooggeachte Redactie,
Beleefd verzoek ik als trouw lezer van uw
blad een plaatsje voor het onder volgende,
waarvoor bij voorbaat hartelijk dank.
Onder het motto „er is geen geld" heeft de
Indische Rëgeering besloten een korting toe t«
gaan paascn op de eenmaal toegekende bedra-
niet hebben
pensioeneerd»
belofte werd gedaan dat na een bepaald "aar
'tnsiocnVuwor,
die belofte niet meer gestand kuni
Critek op deze voorgenomen maatregel leest
men in onze pers nergens, waaruit men meent
te mogen afleiden dat men door dik en dun
met dit plan meegaat. Dit mijnheer de Redac.
teur wil ik vooralsnog niet veronderstellen.
Maar ter zake. Eenmaal dezen eersten stap
gedaan zal het straks gemakkelijk vallen de
tweede te doen omdat daarvoor dezelfde argu
menten kunnen blijven gelden „er is geen
geld".
- -lyj- - hebben over de zorgei
Ook
ik het niet
die dea
brengen, doch
In de eerste plaats
Indische Regeering (ook die hier te landi
gedaan om de eenmaal gegeven be-
duizenden zal
dit Nimmer heeft de
fonds heeft waardoor „recht" is ontstaan en
ïen niet afhankelijk is van 's Lands middelen.
•Gaarne neem ik aan dat allen een offer heb-
en te brengen aan het welzijn en de instand-
oudlng van het maatschappelijk leven, doch
et zou- dan nog niet noodlg zijn geweest de
ensioenen aan te tasten, indien men intijds
ïaatregelen had genomen.
Hier laat men echter een offer brengen door
eel offers hebben gebracht door
ropen door te brengen,
ieeste kommervolle omstandig
heden. En nw nog niet eens de garantie dat
1 beste jaren in
de Minister
De korting zal,
nlën.^medewerklng heeft toegezegd.
Zou het echter niet mogelijk zijn de korting
te halveeren of beter te splitsen en b.v. het
eene deel te gebruiken tot het in het leven
pensioenfonds waardi
jrkregen wordt dat korting niet
:al voorkomen, terwijl het
dere deel
worden
en dat God geve
beschouwd? Laten we
eens een betere tijd aanbreke,
[an gelegenheid zou kunnen vinden
het geleende terug te betalen, zij het zonder
rente, toch zou men door dezen maatregel kun
nen voorkomen dat men de Overheid beschul.
digt van contractbreuk.
Mijnheer de Redacteur. Ik ben «reen finan-
ciecle specialiteit,
geld
huid
.-entelen op hen die
begrijp ten volle dat
liet kan betalen. Doch
en blijft
island waarin de gepensioneerden
gekomen aansprakelijk. Let wel, ik zeg
Mijn
slotte een persoonlijk getuigenis,
v aan de van God gestelde Machten
ilrnmer afhankelijk zijn van den gul-
is het gevolg van de erkenning van
Gods Souvereiniteit lover allen en alles. Dus
ouw blijf ik, maar dat wil niet zeggen dat lk
_llo maatregelen van die Overheid kan goed-
MODERNE BOUWKUNST
IN NEDERLAND
Twintig monografieën. W. L. èn
J. Brusse's Uitg. Mij. N. V Rot
terdam.
Reeds vroeger vestigden we de aandacht
op den inhoud van de nummers I, III, IX
XIII ,die respectievelijk behandelden: Alge-
meene inleiding, de volkswoning, laagbouw,
gebouwen voor technische doeleinden en
We hebben daaihij gelegenheid gehad er
op te wijzen, dat deze kostelijk verzon jgf
uitgave van Bmsse onder redactie van
meest bekende architecten van ons land be
doelde te laten zie-n wat hier in de laatste
twintig jaar is gemaakt
Dat de redactie niet eenzijdig te werk
is uit die vroeger besproken nummers wel
reeds duidelijk.
De thans voor ons liggende nummers VI:
het groote landhuis en het groote stadshuis,
X: kantoren, banken en administratiegebou
wen, XIV: scholen II en XV: kenken, bevesti
gen die objectiviteit
Zoo vinden we in nummer VI naast villa's
van de Bazel, Berlage, Kromhout en Han-
rath ook die van Brinkman en van der
Vlugt, Rietveld en andere jongeren.
Veel ervan is bekend, maar telkens vér-
rast dit nummer met minder bekende speci
men van houwkunst van de laatste decennia.
We noemen in dit verband het idyllisch
gelegen landhuisje in Wassenaar van archi
tect Eschauzier een landhuisje van Gerret-
sen ©n als specimen van de moderne richting
Elling's landhuis in Hilversum en een werk
van Rob van 't Hoff in Huis ter Heide.
Dat werk van Dudok, Granpré Molière,
Verhage en Kok, Herm. v .d. Kloot Meijburg,
Alb. Otten, Smits, Stuivinga, Vorkink en
Wormser in dit nummer een plaats vond,
behoeft nauwelijks gezegd.
Dat bij de bijgevoegde plattegronden een
enkele ontbreekt vergemakkelijkt het bekij
ken van de mooie foto's niet
Ook nummer X der serie, dat kantoren,
banken en administratiegebouwen te zien
geeft, bevat werken van architecten van ver
schillende richting.
Bij het reeds oudere Sdheepvaarthuis van
Van der Mey vinden we van de Amsterdam-
Publieke Werken met de gebouwen
van de Tram, Geneeskundige Dienst en het
Bureau van de Verkeerspolitie.
Van dc gemeente Rotterdam het hooge ge-
bduw ran het Electriciteitsbedrijf.
Van de Bazel het enorme kantoorgebouw
ran de Nederlandsohe Handelsmaatschappij
en van Berlage het Londensche gebouw van
Muller Co.
Verder het kantoorgebouw ran Braat m
Delft van de Bie Leuveling Tjeenk, de Rot-
terdamsohe Bank en de Unilever van Mer-
tens, de Noordzee en Heineken's Bierbrouwe
rij van Kromhout, de Nederlandsche Spoor-
egen te Utrecht van Dr. van Heukelom.
Daarnaast is de moderne richting verte
genwoordigd door verschillende werken
1 van de Vlugt, waarbij
Nel-Ie een voorname plaats inneemt; de
beiderspers te Amsterdam en de Volharding
te 's-Gravemihage van Buys en Liirsen.
Tenslotte vermelden we het kantoorge
bouw van Philips van Roosenburg en van
de O. L V. E H van Jan Wils.
No. 14 van deze serie brengt een tweede
scholennummer met 49 foto's en een aantal
plattegronden.
De foto's zijn ook hier over het algemeen
mooi, een klein aantal is van matige kwali
teit, terwijl slechts een enkele bepaald zwak
is ,wat b.v. met 34 het geval is.
Verscheidenheid van opvatting is ook hier
weer aanwezig, doch minder dan in de an
dere objecten is de „nieuwe zakelijkheid" in
de scholenbouw toegepast,
Bij de enkele voorbeelden, die hiervan
gegeven worden: school te Aalsmeer van Ir.
Wiehenga, vraagt men zdoh af of de prak
tische inrichting van een schoolgebouw met
een soortgelijke oplossing wel gediend is.
Overigens lijkt ons dit voorbeeld een ge-
aagd specimen van betgeen in deze rich
ting te bereiken is.
Een serie Amsterdamsche scholen, die de
één meer de ander minder aan de roman-
ek offeren.
Gebogen muurvlakken en vensters zijn
zelfs voor schoolgebouwen bij de Amsterdam
mers nog altijd gebruikelijk. Hoewel de la
tere gebouwen ook wel strakkere vormen
ivoudige, ongezochte vormgeving is
hier wel bijzonder op haar plaats en dit
ert deze waarheid Op
klare wijze.
i No. 15 brengt ons kerken en een synagoge.
Wat hiervoor over de scholen werd gezegd,
geldt voor het religieuse gebouw nog in
sterkere mate. Sterker dan in eenig ander
soort gebouw speelt de traditie hier een rol.
Eigenlijk is het gebouw, dat Oud ontwierp
voor de Hersteld Apostolische Gemeente het
eenige van waarlijk moderne allure. Maar
het is ook niet meer dan een rechthoekige
doos, waaraan alle wijding ontbreekt.
Het eenvoudige kerkje van Boeijinga in
de plattegrond is de vergissing begaan om
de preekstoel als priesterkoor en de catechi
satiekamer als sacristie aan te geven terwijl
hét hier een protestantsch kerkje geldt is
wel het meest geslaagde van de protestant-
sche, terwijl van de katholieke het wenk van
Hendriks en van Moorsel tot de beste be-
hooren.
Weer opnieuw blijkt uit deze serie hoe
moeilijk het vraagstuk van kerkbouw i:
Een gevoel van teleurstelling is nauwelijks
te onderdrukken als we dit nummer hebben
doorgekeken en het komt ons voor, dat
eenige afbeeldingen hadden achterwege kun
nen blijven ten behoeve van andere die
we noode missen.
Bij het bezien der afbeeldingen van
voltooide St. Bavo blijkt, dat de westelijke
aanbouw met torens die enkele jaren gele
den werd voltooid met de vroeger tot stand
gekomen keiik geen eenheid vermag te vor
men. Zeker knap werk, maar het blij'ft ach
terstaan bij het subtiele werk, dat in vroe
ger jaren hier was tot stand gekomen.
Acht van de twintig monografieën zijn
thans verschenen en de uitgave blijft zich
zelf handhaven. Het ivordt een serie, die niet
alleen voor deskundigen maar voor allen,
die in de Nederlandsche bouwkunst van deze
eeuw belangstellen, van groot belang moet
worden geacht.
I>E INDISCHE PROVINCIE-. Inleiding
tot het Ned.-Indisch Prov-nciaal Recht.
Uitgave" van J. B. Wol tere te Groninge:
Dr van Beusekom geeft in dit werk de vei
b?j "uiteen de "beteekenla diei
"LmIÏ,
_et provl
den provincialen raad en het college van ge
deputeerden. de bevoegdheden en verpliohtingen
van de provinciale besturen, de provinciale
geldmiddelen en het hooger toezich
De auteur heeft zich onthouden
oordeeling of waardeering van het verschijnsel
ilf, dat Indië door bestuurshervormlng ook
in spreken van Provinciale Raden en College
in Gedeputeerden.
Maar wel gaat hij de verschillende voor
schriften en bepalingen na en geeft aan, hoe
ze tot stand zijn gekomen en welke beteekenis
zij hebben.
Is het over het algemeen waar, dat men wei-
bekend is met de inrichting van bestuur
land. gewest en stad. ln veel sterkere mate
geldt dit van het bestuur van Indië.
Dr van Beusekom geeft ons In zijn werk een
breede en omvangrijke studie, welke door allen
die kennis willen of moeten nemen van het Ned.
Indisch Provinciaal Recht, op hoogen prijs ge
steld zal worden.
SCHELP. Amsterdam, Uitgeversmaat
schappij Holland.
De hoofdfiguur van dit verhaal is Rato, een
jongen geboortig uat een der stranddorpen van
Halmahera's westkust Als zesjarige jongen
gaat hij als verstekeling mee op een lange
tocht naar Toboengkoe. Deze tocht wordt voor
ondernemers een mislukking, en bovendien
>or de familie van gAto een o.orzaak van gr.oo-
droefheid. De Jongen lsspoorloos verdwenen
_ij het zoeken verliest zijn vader, de groote
hongt-krljger Tawd-Tawi, het leven. Zijn oom
P-anikl heeft hem eindelijk ontdekt in een hut
waar hij met het even oude dochtertje, des hui
zes slaapt. In de duisternis tast hij helaas mis,
want inplaats dat hij Rato grijpt en meeneemt,
heeft hij Poelasari te pakken gekregen. Rato
krijgt nu z'n opvoeddng bij de Taboengkoes en
Poelasari bij de moeder van Rato. De avoa-
toren zaten de Jongen echter in het bloed, en
oen zijn pleegmoeder door een krokodil ver-
tonden was, trok hij erop ujt en kwam op
Java terecht. Een Inlandache korporaal maakto
iet het Christendom bekend, maar de
Jngen der blanken brachten hem bittere
teleurstelling.
:uissohen kwijnt Ratq's moeder van ver-
al is Poelasari hpar tot een Ruth gewor-
Ook zij zijn met het Chrlste.riom bekend
geraakt, reeds vóór er een zendeling zich kwam
vestigen. Als eindelijk haar ------
korf
!?en
•ord op de Controleur
de opstand. Het ver
van Rato. d e bij de ac_
ontsuapJon dwangarbeider
*X-
icuee «wiutu nu opge-.oopen.
De figuur van Rato i<i in dit boek wol het
best geteekend. Er ligt een zwaarmoedige trek
ir hem na zijn kennismaking met de blan-
l We leeren hem kennen als een zesjarig
knaapje, een uitgelaten inboorlingetje. begeerig
r avontuur. Dat avontuur wordt ruimschoots
deel, maar het brengt nem ook diepe teleur
1 hij
de
i parelschelp h
Toboengkoes
ad hij
was geroofd en kenni:
droom hadden de nimfen hem de soh<
Poelasari. In de
n hem de schelp ge
gewaarschuwd die 1
aaar hij bewaarde haar tot het eind
even. En die schelp symboliseerde zijn
Telkens als hij een ideaal traohtte te
:en, ontglipte het hem. Dat gaf hem de
moedige trek. Maar hij ia ook werkelijk
Ihristen geworden. Niet een die van het
i gevallen is: hij :s
n. Als hij op zijn
>uw hem de sohelp,
?eft bewaard. „Mijn
>arsten schelp, maar
ora
met Allah s*prekenToon
het Onze Vader op de lippen,
•an Rato is de tweede hoofd-
?rlangen naar haar zoon brengt
in het graf. maar in het geroof-
Eigenlijk had Rato
enkele trekker
het i
Poelasari
he-bben geleld.
)des zijn er ln dit boek. die dikwijls
-iet het gegeven van doen
zijn.
eigenlijk heelei
De eenheid van heit verhaal wordt er niet doe
bevorderd.
DE ORANJE NASSAUMIJNEN
t iDt N V", Maatschappij tot Exploitatie van
Llmbungsobe Steenkolenmijnen, genaamd Oran-
assaumijnon te Heerlen is op het denk-
1 gekomen vam haar bedrijf, alsmede t
installaties en producten een fraai i
treeo-de reclame-album te doen samenst
De uitgave is bijzonder goed verzorgd
geeft een overzichtelijken duidelijken kijk
dit typisch Nederlandsch bedrijf dat in t
loop der Jaren tot een grootsche ondernemi
is jJitgegroeid.
album is op aantrekkelijke wijzo L-
treerd en werd gedrukt bij de N.V. Druk-
- Walman te Delft.
styleerde omslagteekeni
den bekenden kunst sch
Maastricht Een groot
illustraties verluchten den tekst. Achterin vindt
men een aantal reproducties van foto's waai
van wij in onze bekende Mijnennummere va
het vorige jaar ook een aantal opnamen
De beschrijvende tekst, de inleiding 'en h.
technisch^ overzicht zijn sober en kort. doch
en daardoor juist zeer Inter
verdient dit mooie boekw.
Leningen met de hand gekleurd zijn.
r zijn lesjes met aaneengeschakelde zinnen,
ke den grondslag leggen voor het doorloo-
d verhaal in volgende leesboekjes. Doch
maast komen ook lesjes voor. waarin alleen
.rdoefenlngen gegeven worden.
Hugo Penning: D
Uitg. Van Hol kern;
Mij., Amsterdam
oman De Weldoener teekeni
i het hoofd der familie.
kerij Walman te Delft. De fijn verzorgde ge-
Jos. A. Postmci
De Inleiding geeft
schledenls dl
overzicht van de ge
schiedenis der maatschappij en geeft een op
lossing van de vraag, hoe het komt dat pas be
trekkelijk kort geleden de stille landelijke ruit
mimwnmaTierd omsezet ln de bedrij"vighei4
kolenveld meT zich meebreigt Yn
e Vr d2 ,alb"™ Mt 6en technisch
irzloht van het bedrijf gegeven en een
ets van de ontwikkeling daarvan. Talrijke
nader de bedoeling
schrijver w.
De album
geeft
tot ln de
ruk van L..
gemoderniseerde Nederlandsche n
waarop elk recht geaard vaderlander
trotsch kan zijn.
üire nanoDoeKjes, Deoogende ons
betrouwbare voorlichting te vers
ken op het gebied der hygiëne. Onder
leiding van Prof. Dr F. J. J. Buyten."
Vellïïï,eX/-V- L'"*' MU- ■■K~»
-
aanstaande' moeder'""
Dr J. L B. Engelhard. „De verzorging
_en zuigeling" door Prof. Dr E. Gorter.
-Ee.r,st? hulp bij Ongevallen" door Prof. Dr P.
Miehaél. „Tuberculose" door Pref. Dr L. Po-
Daniëls en Beroepsziekten en Bedrljfs-
hygiëne" door Dr L. Heyermans.
Met gerustheid kunnen wij deze populaire
boekjes aanbevelen. In deze kleine, keurig uit
gevoerde handboekjes zijn deskundige mai
aan het woord, die bet~-fa--
kunnen en willen geven.
Vijf van de zes auteuns zijn pr
edische faculteiten in ons vaderland.
En Dr L. Heyermans is als DireoteaiT
.n Gem. Geneesk. dienst te Amsterdam alles-
ns bevoegd en bekwaam öm te schrijven ovei
beroepsziekten en bedrijfshygiëne.
Van niet-deskundige zijde wordt dikbvljli
met de beste bedoelingen verkeerde raad ge-
i onherstelbare gevolgen mei
betrouwbare voorüchtdnf
Voorts ligt het all.
in de auteurs om d„
dokteren, wat uit den aard der zaak n
gelaten worden aan hen. die daarvoor
dige kennis bezitten door jarenlange
te de bedoeling
bepaald ziekte-geval niet licht he enk
Ben dokter gaat niet de huizen langs, om
vragen of er soms iemand is. die zióh eeniger
te ongesteld voelt. 4
rden door zli
|>lljk, dat
idpleegd
En het
bekend is met de gezondheidsleën "dat' me^T ook
bij schijnbaar lichte afwijkingen ertoe gedrori-
f?"_^_worden' contact to zoeken met den ge-
>mt dan nog. dat er altijd gevallen
«.-»• £il tSfKSKSJ*WSSSïï,,
ziekte of ongeval en de komst van den dokter
van groote beteekenis moet geacht worden.
Tenslotte vermelden wij nog. dat deze boek
jes bijzonder fraai zijn uitgevoerd. In kunst
jederen bandjes zien deze uitgaven er aantrek
kelijk uit. En de Uitgeefster heeft zeker op
een ruim debiet gerekend: anders kon de prijs
-1et zoo bijzonder laag zijn.
Met belangstelling zien we uit naar de vol
gende deeltjes over Sporthygiëne, het voor
komen van besmetting, voedlngshygiëne en ve
nerische ziekten.
KUNST EN LETTEREN
hebben; o ja toch, de h>-._
de splitsing bij het openbaar onderwijs i
14- in 7-kliasslge scholen.
Welnu, loten er dat te
Jaren eres 50 zijn geweei
ln andere grote sitedien
dat zijn er dan samen 100, en dan wordt die
1389 veranderd in 1289. [(Juist het cijfer in mijn
heer Van Zam
tie onpartijdig en billijk beoordeel,
men beginnen haar zuiver te stelle
cijfers hun juiste beteekenis gever
Juist, zo is het. Dat men dit da
als de heer Van Zanten i
betrekking tot de arbeid
bevredigingskommissie. 1
dat do heer Van Zanten
belangrijke kw
mogen uitdelen,
het slot doet in
KLAAS DE VRIES
lakt
Hli rekent sle
slecht.
is. dat hij eenvoudig concludeert: de tijden zijn
te ernstig om bijzondere scholen te bouwen.
Allee moet naar mijn openbare school. Had dc
heer De Vries maar aan de ernst der tijden
gedacht, toen hij in plaats van te rusten on
rust bracht ln Vierhouten, omdat de openbare
school daar niet zijn cachet dj-oeg. Overbodige
achoolbouw was daar gevolg van zijn drijven.
VEREENIGING „DE PRINCEVLAG"
JOANNES REDDINGIUS
Joannes Reddimgius werd 19 Juni 1873 ge
boren te Deurne in Noord-Brabant, waar zijn
vader predikant was. Op zesjarige leeftijd
vertrok hij naar Arnhem, vervolgens van
daar naar Deventer, nog later naar de kost
school „Gooiland" te Bussum.
De middelbare studie liep niet zoo erg *vlot
van staipel en op zeventienjarige leeftijd
deed de jonge dichter zijn intrede in de
boekhandel. Later vestigde Reddingius een
eigen zaak te Hilversum.
Zéér opvallend is dit levensverhaal niet,
de dichter heeft het eens „heel onbelangrijk"
genoemd. En evenmin opvallend is het op
treden van Reddingius in onze dichtkunst.
Hij behoort tot de school van Gorter in
zijn eerste periode en Willem Kloos, maar
hij heeft niet die bekendheid en beroemd
heid van dezen bij het groote publiek; Red
dingius gaat min of meer schuil achter de
groote Tachtigers.
Het zou echter zéér onbillijk zijn dezen
dichter te verwaai-loozen. In de verschillen
de bundels van zijn hand, liggen naast
minder gave ook zeer zuïvere en treffende
fragmenten.
Van Reddingius' werk mogen met name
genoemd worden: Johannes kind, 2e druk
1913, met veel autobiografisch materiaal:
Reqenbooq (1913), Morqenrood (1917), Zorir
neqoud (1920), Licht (1923), Eqyptische Zan-
qen (1926). Spoedig zal bij De Tijdstroom
te Lochem een nieuwe bundel 't licht zien
Tusschen twee werelden (voorziang, vier
zangen en epiloog). De losse gedichten ge
schreven na de publicatie van Reqenbooq
zullen verschijnen als een keurverzameling
onder de titel Lichtvcrbeeldinq.
In 1929 schreef Reddingius een studie over
zijn vriend Jacob Winkler Prins als voor
rede tot diens Verzamelde Gedichten. Andere
letterkundige essay's handelden over Jules
Schürmann, Augusta Peaux, Pol de Mont,
Hélène Swarfch, Jacques Perk enz.
Joannes Reddingius is een zuiver-Tachti-
ger dichter en heeft dit karakter tot thans
toe ongerept weten te handhaven.
Ik schrijf voor u af het vers van bladz. 17
uit Johanneskind (de verzen uit deze bundel
dragen geen van alle een titel):
Ik heb gepreveld litany'n
en was ontroerd den avond lang
van weer heel stil te kunnen zijn
van mijmerij en zang.
Te luistren als gevoelig kind
naar melodie die rijst en zwelt
en van het liefste mij vertelt
dat ooit ik heb bemind.
Wel gaat de wilde dagen-dans
aan u voorbij
voorbij aan mij,
maar 'k weet het leven eeuwig thans
en zing als wordt gegeven
een lied dat rein vervlieten gaat.
en luistrend mij genieten laat
goudene lach van het leven.
Ik heb gepreveld voor mij heen
al wat oprees van woorden, licht,
én 't werd, aleer Ik wist. gedicht,
als lang, heel lang geleên.
Dit is een zuiver Impressionistisch ver
een ontroering, een stemming, op het
schoonst verklankt Er worden weinig of
geen feitelijkheden meegedeeld, het eenige
is, dat de dichter op de avond, die hij be
schrijft, litanyen heeft gepreveld. Maar ook
deze mededeeling is eigenlijk slechts aan
leiding tot een beschouwing (over de snelle
vlucht der wilde dagen en de schoonheid
van 't leven) en een gevoelsexpressie (nl.
van de innerlijke ontroering, die de litanyen
in hem opwekken en de daardoor ontstane
ontvankelijkheid voor melodie en poëzie).
Daar is verder in dit en andere vereen
van Reddingius de lichte muziek der woor-
denval; de zuiver gekozen, prachtige klan
ken; de alliteraties en echt-tachtiger zins
wendingen („de wilde dagen-dans", ,,'k weet
het leven eeuwig", „de herfst gaat gouden
rond door stille streken", de „goudene lach
van 't leven"), de ongewone woordschikking
(„Toen eens ik door de landen ging"). Aan
Gorter wien Reddingius heel veel te dan
ken heeft gehad (Gorter leerde hem de
Grieksche klassieken lezen en verstaan) her
inneren: „woordjes voor zielslieyeling",
„mensoh-volle straten", „lied-geviied".
Merkwaardig is Reddingius' voorliefde
xtr het lied. In een interview heeft hij
daarover in 1907 gezegd: „Ik voel heel veel
voor het lied, de liedvorm is zulk een na
tuurlijke vorm, ue kinderen zingen liedjes,
het volk zingt liedjes, geen sonnetten. Ik
héb zelf een tijd een gevoel gehad, dat ik
't opgaf met de sonnetten, ik dacht, ik kan
dat toch niet meer en toen zijn heel onver
wacht, als een verrassing voor mijzelf, die
liedjes er uit gekomen."
Reddingius is in eerste aanleg een lyrisch
dichter. En het is vooral door zijn liedjes,
dat hij, gelijk Kloos zegt (N. Literatuurgesch.
deel V, blz. 138) terwijl hij de fijnstgevoeli-
gen bevredigt ,ook een dichter is voor de
velen; het is „het menschelijk-teere, breed-
lieve aangenaam-wiaime, waardoor Reddin
gius' prettige werk zich zoo verheugend
onderscheidt".
Dat Reddinglus ook werk kan schrijven
van epische structuur blijkt klaar, uit zijn
Eqyptische Zanqen, waarin hij de sfeer van
het oude Egypte meesterlijk heeft weerge
geven en uit sommige gedeelten van Morqen
rood, het meest innige van zijn werk, dat
ook bestemd L om het langst in de harten
ran die dezen dichter waarlijk liefhebben
te blijven nazingen, is te vinden in de di
recte argeloos-kinderlijke uitingen van zijn
zuiverste gevoelens.
„Wat ben ik lang, heel lang, een ikind
geweest,'zegt Reddingius ergens en in Re
qenbooq maakt de dichter melding van een
kracht die „leeft en wekt altijd in ons het
kind".
Deze zanger heeft een kinderlijk hart be
houden, dat alleen in vrijheid en blijheid
leven kan: „zon aan alle zijen, zon in 't hart
dat dansen moet". Vandaar die trek naar
„lang geleden" dat verlangen naar 't
eerste vaderland, de kindertijd, dat zoovele
dichters hebben uitgezongen en dat in 't
hart ran geen mensch ooit geheel sterft,
vormt een wezenlijk bestanddeel van Red
dingius' poëzie: „Vrijblij (te worden) als
een spelend jong kind". Hoe gevoelig en
teeder zijn de woorden waarmee hij het
kleine kindje nadert en bezingt als het „ster
retje licht".
Vandaar ook die liefde tot. de natuur,
welke zich openbaart aan de kinderlijke re
ceptieve natuur. De natuur in haar verschei
den verschijningsvormen: 't eerste uchtend-
rood boven wei en water, de zachte regen,
de wouden staand in nevel-grijze waden;
het dal .waar ligt de sneeuw gehoopt, de
zomerzon, die goudsohijn werpt overal; de
leeuwerik in de lucht; 't eenzaam berkje,
de roode meidoorn en de blauwe beek enz.,
vormt bij Reddingius als bij Klqps en Hé
lène Swarth het onderwerp van een groot
deel der poëzie. Ook hier vinden wij natuur
lyriek, die he' natuurgebeuren tracht uit te
beelden, ook lyriek, die de impressie uit de
natuur op de ziel, tracht weer te egven, ook
lyriek, die de natuur gebruikt als en6cènee-
ring voor den mensch, ook lyriek die de in-
spireerende kracht op de dichter, de balse
mende invloed op het verward gemoed,
zoekt uit te drukken.
Tachtiger is Reddingius ook naar het die
pere levensgevoel.
Als dichter voelt Reddingius zidh priester
der schoonheid. De schoonheid is voor hem
de eigenlijke essence van het leven.
.«Schoonheid, ik héb u lief en ik aanbid",
heet het in Tusschen twee werelden.
En wanneer hij mannen en vrouwen ziet
hooien in 't dal, dan zegt hij alleen:
Het levensbesef en -ideaal van Reddin
gius is dat der ouden. In zijn eerste werk
kwamen momenten voor van. besef, dat de
geloovige iets bezit, dat bij mist en dat
hij den eenvoudigen dorpeling benijden moet,
die meer gelooft dan hij. Ook Perk kende
deze oogenblikken. Is van hem niet deze
regel uit de Mathilde: 't Geloof is beter dan
het niet gelooven?
Maar ook Reddingius is evenals Kloos en
Perk geëindigd, met zich aan de stemming
en de ernst dezer dingen te onttrekken en
„stil te zijm en zonder doel en 't sohoone
alleen te minnen."
Wanneer hij in een vers 't levensleed, met
't lief tredeeld, beschreven heeft, klinkt het
als overwinningsjubel: „maar wij bleven die
wij waren". En elders lezen wij:
„Wij moeten sterk staan in het leven, sterk,
en M aanvaarden wat ons geeft het lot,
maar blij moet zijn, de held in ons, de God,
die zich verkoos dat moedzaam-oware werk."
Hier zijn wij aangekomen bij de panthe
ïstische levensbeschouwing, die het .godlijk
zelf" wil doen deinen op de golven van een
groot verlangen en zoo doen opgaan in de
Al-Eenheid, om vervuld te worden met „het
woord vol godenkrachten".
Aan Van Dokkum heeft de dichter inder
tijd medegedeeld, welke zijn lievelingsschrij
vers waren, dus van welke groote geesten
zijn geestelijke ontwikkeling de meeste in
vloed heeft ondervonden: Novalxs, Jacob
Böhme, Maeterlinck.
i oen cavalerde-offici
irenoude begrippen van g
ling. Hij voelt zloh boog
mgavtng; hij leeft voort ir
met de adellijke dorpaburgei
Maar op den duur loopt hij fin an
Wel heeft hij nog gepoogd, door een
ter te nemen en deze de vrije band te laten ln
loopen. maar tenslotte valt' hij en met hem zijn
De schrijver is er op buitengewone wijzo ln
geslaagd de karakters van do leden dier oudo
familie te teekenen, waardoor dit boek. on
danks de weinige actie, van begin tot eind blijft
boeien.
Het is echter Jammer, dat de schrijver dit
boek ontsierd heeft door Gods Naam herhaal
delijk te misbruiken.
Letterkunde
(met oefeningen). Uitgave
12-tal opgaven
DE SMID VAN WILNA, door Bric P,
Kelly. Vertaald door W. FickLugten,
Geïllustreerd door Jan Wiegman. Uit
gave van N.V. Van Holkema en Waren-
dorfs Uit.-Mij te Amsterdam.
Een prachtig boek voor jongens van 12IS
jaar. Aan dit boeiend geschreven verhaal ligt
breed een diepe studie ten grondslag. De sohr,
heeft een dankbaar gebruik gemaakt van de
bibliotheek der Universiteit te Wilna, om in
;rhaal
als ..De smid van Wilna" heeft op-
vaarde. Zij toont ons. dat zelfs met
historisch gewordene niet kan ver-
rden.
levedien we dit boeiende en leerzame
REIS. door
Marokko.
Wie door lectuur als deze zijn kennis vart
land- en volkenkunde verrijkt voor dien zal
het niet zoo moeilijk vallen de les in het leer
boek der Aardrijkskunde te begrijpen en vast
"---vden.
MAART JE ONVERSTAND, door J.
TAND, door J. P,
Geïllustreerd door;
weelde-kind i
ndorfs Uit.-M
bezit ddt meisjesboek, bestemd
in 1012 jaar, vele goede eigen-
•tje Jansen, opgevoed als een'
een groote boerderij, heeft
ziet uit de hoo,
flie in armoedige
- het ergste is. dat z
.ndere kinderen nog
Jaantje Be»
schilderes tot model w<
een schilderstuk, kan Maartji
oo n weelde -
misgunt het
hun leven verrijkt. A13
leeding door
van haar onverstand gem
gebeuren, ^voordat Maartjö
heid is inderdaad dwaasheid.
Gelukkig, dat eindelijk de hoogmoed ln Maar-
tjes leven begint te wijken.
Wij herhalen het: dit meisjesboek bezit vele
goede eigenschappen. Maar toch voelden we bij
vernieuwing, hoe vooral in een boek als dit. dat
ons spreekt van den strijd tegen karakter
gebreken. het gemis van het positief Christelijk;
element een leemte geeft, welke door alle ove-
?oede eigenschappen niet vergoed wordt
WILLEM RODA, door E. Heimans. Ze
vende druk. Geïllustreerd door Joh.
Braakenslek. Uitgave van Holkema eö
Uitg.-Mij. te Amsterdam.
ek een zevenden druk be-
leefde, is wel een^ bewijs, hoezeer het bij de
wnièm°^oda "is ^een jongen met een edel ka
rakter en een sterk doorzettingsvermogen. Door
een vechtpartijtje met een jongen, die op de
gemeenste wijze plaagde en sarde, komt Willem
terecht in een opvoedingsgesticht bij Doetln-
F weet hij echter te ontsnappen. Eo;
zijn zwervend leven, totdat hij lu
zijn bestemming vindt.
kracht. De^ vel^moeiHjkheden. waa
te worstelen heeft, stalen zijn karakter en
prikkelen telkens tot verhoogde krachtsinspan
ning. Wat zullen onze jongens genieten van;
et kordate optreden van Willem, waarbij toch
[oortastendheid nimmer in ruwheid ontaardt,
vn op de meest, onderhoudende manier wordt
tegelijk de bennis van land- cn volkenkunde
verrijkt door het verhaal van WiUema verblijf
Australië.
Een hoogst enkele maal wordt ln <t
oek Gods Naam ijdel ffebfuikt. o.a. op
Faillissementen
John Franklin
ROTTERDAM. J C van Rcede, zonder beroop
Rotterdam Hudsonstraat 229. R.-c. mr J Over-
r; cur mr W J Jongencc
handelende onder
lorte Warande 43, Rotterdai
van Oosten Slingeland; cur
J M Buitendijk, aannemer.
der Ark, koopman. Rotterdam Delft-
58. R.-c. mr J Overwater; cur mr Li
van den Berg.
trische Confectiefabriek De Nijver.
W Monshouwer en Zn., gevestigd
im. Gedempte Binnenrotte 20. R.-c
van Oosten Slingeland; cur mr A H,
hap van Jacob Kool. overleden te
1 gewoond hebbende aldaar Vaart
als voren; cur mr J W Huljser te
J. Sonneveld, koop:
M C van Beüeren
•adio-techniker te H
Gerrit Verheul aan
J. E. Pols. kastelei
U. Marchal. sigai
1 Heiland.
:e Waddlnxvee
e Rotterdam.
