SLUM BOUTE
IDE AL
rnrwmnr
onderzoek
in
DUITSCHLAND
ZATERDAG 1 JULI 1933
DERDE BLAD PAG. 9
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Den Ham, J. C. Terlou tc
Suawoude (Fr.). Te Oudemirdum c.a. (Fr.)
J. P. E. C. Eerhard te Workum. Te Doorn
spijk, H. Japchen te Otterloo.
Aangenomen: Naar Ter Aar, cand.
Jhr. E. L. W. M. Hoeufft van Velsen te Sche-
veningeiu
'Bedankt: Voor Willige-Langerak er
Gouderak, cand. Jhr. E. L. W. M. Hoeufft var
Velsen te Scheveningen.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt: Voor Leiden, jM. Heikoop te
.Utrecht.
VRIJE EVANG. GEMEENTEN
Beroepen: Te Utrecht en te Nieuwvliet
;(Z.). cand. J. Verboom te Bath (Z.).
CLASSICALE VERGADERINGEN
NED. HERV. KERK
Ter Classicale Vergadering te Amersfoort
waren tegenwoordig 21 predikanten en 29
ouderlingen. Herkozen als pr.-lid van het
Classicaal Bestuur: Ds. J. C. Klomp, Ds.
M. G. Gerritsen en Ir. C. Hubers en als
sec.-leden: Ds. J. L. Klomp, Ds. F. G. Hos-
pers en Dr. B. Keulen. Gekozen als sec.-
lid W. D. Bins. Herkozen als scriba-quaes
tor Ds. M. C. Gerritsen. Voorstellen: I allen
voor; II 38 voor; III 20 voor en 29 tegen;
IV allen voor; V allen voor; VI allen voor;
VII allen voor; VIII allen voor; IV allen
voor..
Predikantstractementen: groote meerder
heid tegen.
Voorstel: Ned. Herv. Verbond tot Rerk-
herstel 39 voor; voorstel Cl. Bestuur van
[Wijk, allen voor.
HET RELIGIEUSE LEVEN IN SPANJE
De. M. H. A. van der Valk schrijft ons:
Mijn vermoeden, reeds eerder geuit, dat de
Spaansche vrouwen, die blootshoofds op straat
loopen, by het binnentreden van een kerk een
doekje op het hoofd leggen, omdat Paulus in
1 Cor. 11 10 schrijft: „Daarom moet de
vrouw een macht op het hoofd hebben, om der
engelen wil", blijkt juist te zijn geweest. Wat
ik nergens in Frankrijk zag, ook zelfs niet in
de grensplaatsen bij Spanje, als Canfranc.
Biaritz en Bayonne, nam ik in Spanje zonder
uitzondering waar van dat opzettelijk bedek
ken van het hoofd. Bij navraag vertelden my
de pastoors, dat de gewoonte inderdaad aan
dat apostolisch vermaan te danken is. Het
scheen mij toe, vooral in Madrid en andere
voorname plaatsen, dat de Spaansche bevol
king religieuser is dan het Fransche, hoewel
het me anderzijds zeer opviel, dat men, in te
genstelling met Frankrijk, in Spanje by na
nooit een kruis langs de landwegen ziet.
KERKGEBOUWEN
Te D e 1 f t is Donderdag jl. het nieuwe
kerkgebouw der Chr. Geref. Gemeente in
gebruik genomen.
Als vertegenwoordiger van het gemeente
bestuur was aanwezig wethouder J. Brink
man.
In den dienst des Woords ging voor Ds.
L. H. van der Meiden, van Den Haag, die
het groot aantal aanwezigen bepaalde bij
het woord uit 1 Kon. 9 3, tweede gedeelte:
Gods heiliging van het nieuwe bedehuis
door het zetten van Zijn Naam, door het
teeken van Zijn komst, en door het geven
van Zijn beloften.
Vervolgens spraken nog Ds. N. de Jong,
van Rijnsburg, namens de classis, Ds. L. J.
Lammerink, namens den Kerkeraad der
Ned. Herv. Gemeente te Delft, Ds. W. F.
van der Kodde, em.-predikant der Chr.
Lambrizeeringen - Badkamers Trappenhallen
maakt men snel en goedkoop met
van 4'/2 m.M. dik
ZEER MOOIE KLEUREN LICHTECHT* WATERECHT
Groote maten, kan geboord, gespijkerd, gezaagd worden.Vraagt prijs in:
DEN HAAG bij: Fa. J. VERHAGE, Loosduinscheweg.
SCHEVENINGEN bij: Fa. P. H. KNOESTER, Duinstraat.
UTRECHT bij: DE ERVEN H. TRIP, Oude Gracht, en bij de
Importeurs M. A, M. VAN DER KLOET, Houtkooperij „De Oranjeboom"
DORDRECHT
Te Den Helder werd in een gemeen-
te-vergadring van de Geref. Kerk besloten
tot den aankoop van grond teneinde zoo
spoedig mogelijk te komen tot stichting
van een wijkgebouw, waar des Zondags
kerkdienst zal worden gehouden en welk
gebouw 500 a 600 zitplaatsen zal bevatten.
De groote bovenzaal van het Chr. Mil.
Tehuis, welke reeds eenigen tijd als hulp
kerk in gebruik was, bleek reeds voor dit
doel te klein, waardoor definitieve uitbrei
ding noodzakelijk bleek.
Het is de bedoeling dit gebouw tevens te
benutten voor het houden van catechisa
ties, vergaderingen, Zondagsschool, enz.
Te Hoogeveen wordt het tweede kerk
gebouw der Geref. Kerk aan de Bentinckslaan
18 Juli a.s. in gebruik genomen. Het gebouw
heeft zeshonderd zitplaatsen.
KERKORGELS
In de in aanbouw zijnde Ned. Herv. Kerk te
uid-Bejjerland zal een nieuw kerkorgel
worden geplaatst.
Het orgel zal worden gebouwd door de fir-
..j Valckx Van Kouteren Co., te Rot
terdam, volgens het pneumatische kegellade-
systeem. Dit orgel krijgt 17 sprekende regis
ters. Alle registers met zelfstandige pijpen,
uitgezonderd één register, hetwelk als trans-
'e in het pedaal zal klinken. De registers
worden verdeeld over twee klavieren en vrij
pedaal. Het orgel front zal gebouwd worden
naar een ontwerp van de heeren Van der Gijp,
architecten te Slikerveer.
ZENDINGSDAGEN
Naar wy vernemen zal vanwege de classis
Den Haag der Chr. Geref. Kerk op Woensdag
19 Juli een Zendingsdag worden gehouden.
Deze vindt plaats op „Oud-Poelgeest", gele-
>n aan den Warmonderweg onder Oegstgeest
i vangt om half elf aan.
Ds. L. H. v a n der M e i d e n, uit Den
Haag, hoopt te openen, waarop achtereenvol
gens het woord zullen voeren D s. N. a e
J o n g, uit Rijnsburg, over het onderwerp:
..Verhinder het niet"; Ds. L. S. Boer, van
Leerdam, over: „De oogst der aarde"; Ds. W.
B ij 1 e v e 1 d, uit Haarlem, over: „Samgar's
Ossenstok"; Ds. W. Heerma, uit Aalsmeer,
over: „Noodige barmhartigheid" en Ds. J. L.
de Vries, van Bussum, slotwoord.
Teneinde den dag muzikaal af te wisselen
worden nog onderhandelingen met een muziek
gezelschap gevoerd.
GIFTEN EN LEGATEN
Te Burum (Fr.) is aan de Diaconie der
Geref. Kerk door de Wed. Komrij. overleden
te Visvliet (Gr.), haar geheele nalatenschap,
o.m. een huis met 42 are land, gelegateerd.
Schoolnieuws.
LEERMIDDELEN NOODIG?
J. VERHAVE - INSTRUMENTHANDEL
GALERIJ 24, AMSTERDAM.
REÜNISTEN N C S V.
Op Vrijdag 1 en op Zaterdag 2 September
wordt op „Woudschoten" by Zeist een Reu-
nisten-conferentie gehouden van de NCSV.
De Vrijdag hoopt men te bestemmen voor
een reünie en een gemeenschappelijke ver
gadering. met als spreker Dr. W. J. Kolkert
over een practisch-paedagogisch onderwerp.
Zaterdagmorgen zal door een der theologen
onder de N.C.S.V.-leden behandeld worden
het onderwerp: ,JDe plaats van den Chris
ten in dezen tijd".
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN
Leiderdorp (op 1 Oct. e.k. te openen
Herv. School): mej. L. Kroon te Almelo.
Utrecht (Ned. Herv. Gem. school. Thor-
beckelaan 5, hoofd M. Kruishoop): H. J. Plan
ten te Utrecht. Tijdelijk.
H a 11 e m (Van Heemstra-U.LO.-SchooI,
hoofd H. Visserman): F. de Jong te Barne-
veld.
Enschedé (Groen van Prinstererschool)
mej. M. J. Kloppenburg te Zierikzee.
Lis se (School der Geref. Gemeente, hoofd
W. P. de Jonge): J. Burger te Amsterdam.
pen-Werkbloc's; 200 vel h 25 ct.
JUBILEA
Maandag 3 Juli as. zal het 25 jaar geleden
zyn, dat de heer H. Geuchies zyn functie
als hoofd der School met den Bijbel, te Dwin-
geloo, aanvaardde. Tevens bestaat de Chr.
School daar ter plaatse ook 25 jaar. Dus
dubbel zilveren jubileum en voor de vrienden
van het Chr. Onderwijs een dubbel blijde dag.
Het leven der School heeft zijn ebbe en vloed
gekend. Begonnen met ongeveer 60 leerlingen,
was het leerlingental in 1916 zoover gestegen,
dat- een derde lokaal moest worden bijge
bouwd. Wel daalde in de latere jaren het ge
tal leerlingen door veel verhuizing?n, maar m
de laatste tijd stijgt het weer. Op velerlei ge
bied heeft de heer Geuchiee zijn beste krach
ten gegeven en heeft hjj de genegenheid van
zeer velen zyner dorpsgenooten weten te ver
werven.
KLASSENSPLITSING.
Door den Minister van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen is de volgende circu
laire verbonden aan de besturen van de ge
subsidieerde bijzondere hoogere burgerscho
len, gymnasia, lycea en handelsscholen (dag
en avondscholen):
„In verband met den toestand van 's
lands middelen zullen de ministerieele
voorschriften betreffende de. vorming van
parallelklassen aan gymnasia, lycea, hoo
gere burgerscholen en handelsscholen met
ingang van 1 September a.s. worden ge
wijzigd en zal met ingang van dezen zelf
den datum het Koninklijk besluit van 28
December 1922 (Staatsblad no. 744), laat
stelijk gewijzigd bij dat van 7 Maart 1933
(Staatsblad no. 88), wijziging ondergaan.
In afwachting daarvan bepaal ik, dat
gedurende den cursus 19331934 parallel-
afdeelingen van stamklassen, ongeacht of
zij thans al dan niet reeds bestaan, slechts
dan voor Rijkssubsidie in aanmerking zul
len komen, indien ik erin heb toegestemd,
dat zy worden gevormd.
Ik geef u in overweging mij eventueele
desbetreffende verzoeken, vergezeld van
een omstandige motiveering, onverwyld ter
goedkeuring toe te zenden."
Het orgaan der Vereeniging van leeraren
by het Chr. Middelbaar Onderwijs teekent
hierby aan: (i
„Het springt in 't oog, dat deze circu
laire heel wat last, en voor de leeraren fi-
nancieele gevaren meebrengt. Hoe haar
werking zal zyn is nog niet erg duidelyk".
SCHOLENBOND LAND VAN AXEL
Bovengenoemde Scholenbond hield zijn
jaarvergadering. De voorzitter, de heer J.
C. Jansen, presideerde voor het laatst we
gens zijn vertrek met pensioen naar Voor
burg.
De heer C. J. Nobels bracht hem een
woord van dank voor de 12-jarige arbeid
"oor den bond verricht.
In de plaats van den heer J. C. Jansen
werd tot bestuurslid gekozen de heer J. de
Ridder, hoofd Chr. School te Axel.
De bestuursleden: P. Bakker, S. van
Harn, D J Littooy, C J Nobels, A P de Ruy-
ter en J de Visser werden allen herkozen.
LEGATEN VOOR „EFFATHA"
TE VOORBURG
Men meldt ons:
De Vereeniging „Effatha", Chr. Instituut
voor doofstomme kinderen te Voorburg,
ontving door bemiddeling van notaris Mr.
G. Ruys, te Amsterdam, f 200, door wijlen
mevrouw C. G. Goldschmedingde Haas
aan de vereeniging gelegateerd en v<
van notaris D. Straatsma te Veenwouden
bericht, dat wijlen mej. Y. Wijngaarden
f150 aan „Effatha" legateerde. Het bestuur
heeft beide legaten, vrij van successierech
ten en kosten dankbaar aanvaard. Het
blijdt er zich over, dat het werk van
fatha" voor de doofstomme kinderen cïoor
de algemeene sympathie gedragen en ook
door testamentaire beschikkingen gesteund
wordt. In dezen tijd, waarin de gewone in
komsten verminderen krijgen buitengewo
ne baten als legaten, des te meer beteeke-
nis. De rentewinst, welke daardoor verkre
gen wordt, is een blijvende bron van
inkomsten.
Het bestuur hoopt gaarne, dat velen aan
„Effatha" hun sympathie zullen blijven ge-
Gemengd Nieuws*
AUTO-ONGELUK VAN Ds. KERSTEN.
Vrijdagmiddag heeeft Ds. Kersten, het
Tweede Kamerlid uit Rotterdam, een auto
ongeluk gehad te Benningbroek bij Hoorn.
Ds. Kersten bestuurde zelf een groote auto.
aarin hy met familie uit Duitschland een
tocht over den Afsluitdijk zou maken. Naby
den voormaligen tramoverweg maakt de
straatweg een gevaarlijke dubbele bocht, waar
ïle ongevallen hebben plaats gehad. Reeds
eerste bocht maakte de wagen zulk een
zwenking, dat de bestuurder de tweede bocht
niet meer kon nemen en via oen boom, die
geraakt werd, in de breede sloot naast den
weg terechtkwam.
Een automobilist uit Hoorn, die juist pas
seerde, verleende hulp en bracht het gezel
schap, dat behalve Ds. Kersten bestond
ier dames, een heer en een kleine jongen
op het droge. Allen hadden lichte kwetsuren
opgeloopen. Ten huize van Dr. de Vries te
Benningbroek werd het gezelschap verbonden,
aarna in twee auto's de terugtocht naar
otterdam werd aanvaard.
De auto is later, zwaar beschadigd, opge
haald.
BRANDEN.
In den nacht van Donderdag öp Vrijdag
hebben de Biltsche-, Zeister- en Bunniksche
brandweer een brand gebluscht bij de firma
Van Dam te Bunnik, alwaar een groote lood?
r. opslagplaats van hout, ongeveer "2500 M2
groot, een prooi der vlammen werden. Per
soonlijke ongevallen kwamen niet voor Oor
zaak is tot heden onbekend. Verzekering dekt
de schade.
DE „INDRAPOERA".
De directie van den Rotterdamschen Lloyd
?rzeekt ons mede te deelen, dat er bij den
brand te Southampton geen direct gevaar
het schip van die Maatschappij, de „ln-
arapoera" heeft bestaan. De brand woedde in
loods naast die. voor welke de „Jndra-
poera" gemeerd lag. Het schip is verhaald als
■orzorg-smaatregel tegen een eventueel ge
vaar. De verbrande lading was niet bestemd
de „Indrapoera."
ORIGINEEL RECEFT^S^^Dr.fcA.l_ PILGRIM
EETLUST OPWEKKEND
VERSTERKINGSMIDDEL
ENERGIEVORMER VOOB KINDEREN.
)t bij Apeth. en Drag. In
EEN RECORD OP LUCHTVAARTGEBIED.
Gisteravond landde op Schiphol het Indië-
vliegtuig der H.L.M., gezagvoerder Parmen-
tier. Twee Engelsche passagiers stapten over
in het K.I,.M.-vliegtuic naar Londen, ioen ze
daar aankwamen om halftien 's avonds hadden
zij een record gemaakt, want zij waren in drie
dagen tijds van Britsch-Indië naar Londen
gevlogen. Dien morgen waren zy in Athene
gestapt, den morgen tevoren in Bagdad en
den morgen daan-oor in Karachi. De passa
giers waren, ondanks deze geforceerde vluch-
zeer opgewekt en onvermoeid. De spoed
noodig geworden, omdat gezagvoerder
Parrrentier te Karachi ongesteld was gewor
den en gedwongen werd gedurende twee dagen
het bed te houden. Van deze twee dagen heeft
hij er één weten in te halen.
Dezelfde gezagvoerder heeft indertijd een
zelfde kranige prestatie geleverd toen hy on
verwacht moest invallen voor een toestel, dat
in Siam tengevolge van weersomstandigheden
aveiij had gekregen. Hij haalde toen op den
afstand Bataria-Amsterdam twee dagen in en
kwam aan op denzelfden dag, waarop het met
avery stilstaande vliegtuig het eindpunt ha'*
moeten bereiken.
EEN VERDWAALDE ZEEHOND.
Door een paar visschers is in het zijka-
kaal B, nabij Spaarndam, een zeehond ga-
vangen, welke vermoedelijk verdwaald en
door de sluizen te IJmuiden in het Noord
zeekanaal terechtgekomen was. Het dier is
inmiddels anar Artis te Amsterdam opge
zonden, alwaar het een plaatsje heeft ge
kregen.
INGEZONDEN STUKKEN
•antwoordclljklield
DE ZEEUWSCHE SALARISKORTING
n mindere korting toe te passen. Hoe-
:nstaander zijnde, veroorzaakt het lezen
zoodanig bericht een wrevelig gevoel.
?ft hier daden van een Overheidsorgaan,
iar buiten door vriend en vijand wor-
>rdeeld. Ieder Overheidsorgaan moet
bepaalde gevaUen, doch hetgeen Gedep.
van Zeeland thans voorstellen Is m. U
soht. Indien het beginsel meer werd voor-
ar draagkracht" of
daar vrede bij kunnen hebben en "willen i
■mogen. Dusdanige gevallen als
-j.
boven gesignaleerd, zijn m. I. mede c
menigeen zich uit over de Overheid
oordenkeus. die de hoogheid van het gezag
de eerbied voor de gezagsdragers aantast.
Beleefd dankend voor de plaatsruimte.
Haag, 27-6-'33 Abonné D. iL
De macht van het woord
(H.D.) Het nationaal-socialisme wil de tegenvoeter zijn van de
zoogenaamde democratie en zij is het ook, en toch is er nog
nooit ergens ter wereld een beweging geweest, welke zich meer
gewend heeft tot demos, tot het volk. Volksverzamelingen,
welke tot in de tienduizenden loopen, worden toegesproken op
nationaal-socialistische wijze, en gedrenkt met de leer van het
nieuwe stelsel. Wanneer men dat zoo opmerkt, zou men bijna
tot de conclusie komen, dat er op openbaar gebied alleen nog
kans op slagen bestaat voor geroutineerde sprekers. Vroeger
kwam het voor den volksleider, Cesar, Napoleon, Bismarck, aan
op politiek inzicht èn op een sterk leger met bekwame gene
raals. Op meetings behoefden zij niet op te treden, «noch op
balcons te verschijnen om voor de vuist weg het woord te
'spreken, waarnaar de schare verlangt. Thans is één der on
misbare kwaliteiten de gave van het woord. En dan weer niet
om deze te ^enutten in den kring van een uitgelezen, fijn
publiek, maar juist te midden van demos, van het volk.
Wat dit betreft, hebben zij, die nu vooraan staan in de regee
ring van het Duitsche Rijk, hun sporen wel verdiend. Natuur
lijk hadden de beste redenaars alles wat hiervoor noodig was
van de natuur gekregen, maar cursussen hebben de minder
goed toegerust'en toch op zulk een wijze bijgewerkt, dat er met
recht van een heirleger sprekers gewaagd kan worden.
Door de debatten op de woeste vergaderingen uit de eerste
periode zijn de zenuwen gestaald geworden, en is de slagvaar
digheid ongemeen bevorderd. In onzen modernen tijd is dit
yoor een persoon uit het publieke leven van onschatbare waar
de. Mij is meegedeeld, dat de positie van Hitier bij zijn politieke
tegenstanders ongemeen is versterkt door de wijze, waarop hij
den aanvoerder der sociaal-democraten, Otto Wels, beantwoord
heeft in de Rijksdagzitting van 23 Maart Dit was in één woord
schitterend en getuigde niet alleen vam een diepe levensover
tuiging in eigen stelsel, maar ook van een politiek inzicht,
evenwel nog meer van «en kennen der Duitsche volksziel, welke
yerbaasd deden staan.
De oude Von Moltke moet gezegd hebben, dat de Duitsche
Schoolmeester den oorlog van 1870 had gewonnen. Nu kan men
gerust zeggen, dat de sprekers de omwenteling bevochten
hebben.
Hitier zelf moet in tien jaren op 2000 bijeenkomsten het
woord hebben gevoerd. Hoeveel Duitschers zoo tezamen onder
zijn gehoor zijn geweest, valt niet te zeggen, maar het zullen
er millioenen en millioenen zijn geweest. Van het spreken van
Hitler is een fascineerende, een betooverende indruk uitgegaan
op de massa. Aan den indruk konden weinigen ontkomen. Men
heeft gezegd, dat zijn stem niet welluidend was, dat zij snel
oversloeg en zijn spreken uitliep op een soort hcesch uitstooten
,van woorden. In Nederland had ik door de radio Hitier be
luisterd en kon deze kenschetsing niet geheel onjuist noemen.
Daarna ben ik in Duitschland onder zijn gehoor geweest en het
zien van den mensch Hitier, terwijl hij zich kwijt van zijn
taak als volksredenaar, en het tegelijk in zich opnemen van
zijn woorden, doen de algeheele overgave van het publiek
begrijpen. Daar staat een profeet, bezield met het ideaal van
tien Duitschen eenheidsstaat, bezield met onbluschbare liefde
■voor zijn volk, en die waarachtig meent, dat door z ij n stelsel
(het verloren geluk weer te grijpen zal zijn.
Alles is er op ingericht, om het volk te brengen onder de
bekoring van het woord. De mise en scène, de aankleeding van
het geheel wordt altijd goed verzorgd. Ik heb het eenige malen
precies kunnen volgen en trok een vergelijking met de wijze,
waarop wij onze groote samenkomsten inrichten.
De wanden van de zaal zijn gedekt met spreuken. Ik noteer
er enkele:
Gegen Klassenkampf und Standesdünkel, dem deutschen
Menschen kann nur ein starkes Deutschland Arbeit geben;
ehret die Arbeit, achtet den Arbeiter; Führer befehlt, wir
folgen; für deutschen Socialismus; Gemeinnutz vor Eigennutz.
S.A.-mannen zorgen voor de orde. Een muziekkorps speelt lie
deren uit den eigen bundel. De vaandels worden voorloopig ach
ter in de zaal opgesteld. Een der eerste punten van het program
is het opmarcheeren van deze vaandels. Elke vaandelwacht be
staat uit drie personen. Wanneer deze banieren door het midden
pad optrekken, staat de geheele vergadering op en strekt den
rechterarm tot een groet. Bij het podium zwenkt de eene helft
der vaandelwachten rechts, en de andere links, en nemen in een
halven cirkel plaats achter de sprekerstribune. Om het kwartier
wordt de drager van het vaandel afgelost door één van zijn
twee collega's. Vóór de tribune van welke de spreker het woord
voert, staan twee geuniformde nazi's, die insgelijks regelmatig
worden afgelost.
Wanneer de spreker tot de voorname aanvoerders behoort,
wordt hij altijd vergezeld door eenige S.S.-mannen. Dit is de
lijfwacht, welke op elke gebeurlijkheid verdacht is de tijden
zijn onrustig genoeg en vereischen dus waakzaamheid en
zoowel in de auto, als iin het vliegtuig meetrekt. Voor deze
lijfwachtdienst worden de meest vertrouwde, welopgevoede
jonge mannen uitgekozen. Hitier heeft op het voetspoor van den
grooten Frits uit de 18e eeuw een garde doen samenstellen uit
de langste liefhebbeirs.
Bijna zonder uitzondering beheerschen de sprekers de verga-
Standenhoogmoed.
Hitier trekt naar een vergadering op.
Men lette op, hoe jong en oud in hem
den man ziet.
dering volkomen. De tijd van felle
debatten is voorbij. Tegenstanders wa
gen zich niet meer in deze omgeving.
Zonder vrees voor tegenspraak kan dus
afgegeven worden op alles wat niet
nazi is. Een nieuw woordenboek is
daarbij ontstaan. De grootste virtuoos
in dezen vindt het dankbaarste publiek.
Als één der karaktertrekken van het
Duitsche volk wordt vaak genoemd een
zekere naïviteit. Dat dit inderdaad een
der eigenaardigheden van dit volk is,
en daarbij bedoel ik waarlijk niets on
edels, bleek mij wel zeer duidelijk op
dit soort volksverzamelingen. Men is
goedlachs .wanneer er maar een enkel
woord, wat op humor gelijkt, wordt
ten beste gegeven. Men ziet verlangend
uit naar elke passende gelegenheid,
om bijval te kunnen betuigen, en men
aanvaardt met ontvankelijk gemoed
elk toekomstplan, hetwelk ten beste
gegeven wordt In mij kwam het ver
langen op: och, worde slechts een klein
gedeelte vervuld van de maatschappe
lijke verwachtingen, want wie zou bij
alle verschil in principe tusschen deze
menschen en ons, niet de groote Duit
sche natie een zonniger plaats in de
volkensamenleving toewenschen. Want
dit is toch de ondergrond van
alles, hoop op verbetering!
Nauuriijk gaat het bij de sprekers
De hersengymnastiek is uitnemend
Prins August Wilhelm, in zijn gelaatstrekken
gelijkend op den Keizer
io voor dc vuist weg.
verzorgd geworden.
Hoogstens een enkele aanteekening, maar de in zichzelf het
meest verzekerden versmaden dit ook. Eenmaal trad een
spreker op, die groote vellen achter elkaar voorlas over den
Arbeidsdienstplicht, zonder een enkel oratorisch hoogtepunt,
maar wel degelijk van opzet en inhoud. De vergadering vond
dit ook goed en een Sportpalastpubliek is toch veeleischend. Bij
navraag bleek dit te zijn Hierl, een der ontwerpers van het
systeem van dezen Arbeidsdienstplicht. Over de werkloosheid
en de middelen tot opheffing werden nuchtere opmerkingen
gemaakt. Voor dezen nuchteren man kreeg ik respect, en voor
de bezoekers er waren er twintigduizend steeg mijn
respect toch ook. Zulk een lezing herinnerde mij aan de vele
degelijke vergaderingen in ons eigen land. Op dit tijdstip in
Duitschland kwam de meeting met Hierl mij voor een oase te
zijn.
Zoo langzamerhand zijn de sprekers uit alle kringen te voor
schijn gekomen. De meerderheid bestaat zeker niet meer uit
arbeiders, gelijk eerst het geval was. De intellectueelcn hebben
zich in groot aantal tot de nationaal-socialistische beweging
gewend. Van de professoren voelen nu eenmaal in bijna elk
land velen sterk nationalistisch. Zoo ook in Duitschland. De
Joodsche hoogleeraren staken hierbij vaak sterk af en dit
heeft tot moeilijkheden aan menige universiteit geleid. Maar
men kan mede hieruit het feit verklaren, dat de studenten zoo
vooraan staan in de nationaal-socialistische beweging.
Sprekers uit den kring der intellectueelen zijn er bij de vleet.
Er is een tijd geweest, dat de sociaal-democraten beslag schenen
te zullen leggen op de studeerendc wereld. Ook in ons land.
Deze tijd is voorbij. De studeerenden hebben noch voor hoofd,
noch voor hart by het marxisme gevonden, wat zij eenmaal
daar hoopten te vinden.
Den merkwaardigsten spreker, dien wij mochten beluisteren,
was prins August Wilhelm, een der zonen van den laatsten
Keizer. Hij bewoont een groote villa te Potsdam. Auwi wordt
hij vertrouwelijk genoemd. Deze prins, nu ook al een man
achter in de veertig, behoort al lang tot de volgelingen van
Hitier. Hij is trouwens niet de eenige uit de vorstenkringen,
welke tot de nazi-beweging zijn toegetreden. Een der prinsen
van Coburg is een toegewijde aanhanger, alsook prins Philip
van Hessen. Deze laatste is gehuwd met een dochter van den
Koning van Italië. Hitier heeft dezen Philip benoemd tot stad
houder van Hessen. Wanneer de prins over voldoen-le be
kwaamheden beschikt, is dit een tactische zet.
Prins August Wilhelm dan ontmoetten wij .n Danzig op het
bureau van de nazi's bij den gouwleider Grieser, die thans
onder-voorzitter van den Senaat is geworden. De omgang tus
schen de nazi's van onderscheiden maatschappelijke positie is
zeer kameraadschappelijk. Ons werd medegedeeld, dat August
Wilhelm des avonds in de Messehal met het oog op de aan
staande Danziger verkiezingen zou spreken. Dat was een buiten
kansje. Een prins als volksredenaar. Toppunt van clemocrai'e,
en toch om de democratie te bestrijden Natuurlijk hebben wij
den prins beluisterd. In aanmerking nemend, dat deze spreker
pas in de laatste jaren zich is gaan bewegen op dit gebied,
bracht hij het er schappelijk af. Ja, Hitier en Goebbels, dat is
wat andere. Maar toch had de prins zijn leerschool niet onver
dienstelijk doorloopen en wist hij enkele malen het publiek
tot een soort enthousiasme op te voeren. Het „kameraden" ging
hem even goed af, als de arbeidersredenaar en de socialistische
inslag was in zijn rede ook prompt aanwezig. De prins logeerde
in ons hotel en ook daar viel het ons op, hoe in den omgang
standsverschillen zoo goed als verdwenen waren. Wie had dit
vóór twintig jaar durven voorspellen?
