onderzoek
in
DUITSCHLAND
DINSDAG 27 JUNI 1933
Handelsregister en Middenstand
PRAE-ADVIES NATIONAAL
MIDDENSTANDSCONGRES
In welk opzicht de bestaande regeling
gewijzigd zou dienen te worden
Voor het 30e Nationaal Middenstandscon
gres, dat op 5 en 6 Juli a.s. te Vlissingen
wordt gehouden, heeft de heer Mr. Dr. H.
J. D. van L ie rsecretaris der Kamer
van Koophandel en Fabrieken te Rotter
dam, een praeadvies uitgebracht over
„Handelsregister en Middenstand".
Het ligt voor de hand, dat men na ruim
tien jaren handelsregisterervaring, het in
de middenstand gewenscht acht zich op
zettelijk rekenschap te geven van de betee-
kenis, die het handelsregister voor de mid
denstand heeft en te overwegen of in de
geldende regeling wellicht nog wijzigingen
kunnen worden aangebracht, waardoor her
handelsregister nog beter aan de belangen
van het bedrijfsleven kan worden dienst
baar gemaakt. Spr. wil bij de vraag stil
staan, of het handelsregister ook voor de
middenstand van beteekenis is.
Zooals bekend is bestaan de Kamers van
Koophandel en Fabrieken sedert de reor
ganisatie daarvan uit twee afdeelingen: de
afdeeling grootbedrijf, die den groothandel
en de nijverheid vertegenwoordigt, en de
afdeeling kleinbedrijf, waarvan de verlegen
woordigers van den kleinhandel en van de
ambachtsnijverheid deel uitmaken. De af
deeling kleinbedrijf kan worden beschouwd
als de vertegenwoordiging van den mid
denstand. Schrijver betoogt, dat de grens
tusschen de groothandel en de nijverheid
eenerzijds en de middenstand anderzijds
moeilijk nauwkeurig is te trekken. Het
valt dan ook niet te ontkennen, dat de op
lossing, die de wetgever, die zich gesteld
zag voor de moeilijkheid om de grens aan
te geven tusschen het grootbedrijf en het
kleinbedrijf, heeft aanvaard, vrij willekeu
rig is.
Gerekend inaar de genoemde grens tus
schen het grootbedrijf en het kleinbedrijf,
valt verreweg het grootste aantal van de
in het handelsregister ingeschreven zaken
onder den middenstand.
De verhouding tusschen de inkomsten,
die de Kamers uit het grootbedrijf trekken
en die, welke van het kleinbedrijf worden
ontvangen, zijn echter een zuiverder maat
staf voor de beoordeeling van de beteeke
nis, die de middenstand voor de Kamers
heeft.
De waarde van het handelsregister voor
de middenstand is moeilijk met cijfers aan
te toonen. Aan de hand van cijfers kan
wel worden vastgesteld, dat het in het
maatschappelijk leven
een plaats van beteekenis
inneemt
Het gebruik, dat van het handels
register wordt gemaakt is in hoofdzaak
van tweeërlei aard. Het handelsregister is
nl. te beschouwen als een instituut ter
bevordering van de handelsbetrekkingen.
Heeft het handelsregister geen beteekenis
voor de bestrijding van de oneerlijke con
currentie? Men doet goed de waarde van
het handelsregister daarvoor niet te hoog
aan te slaan.
Men mag niet uit het oog verliezen, dat
het handelsregister niets doet dan den fei
telijken toestand vastleggen. Een oplich
terszaak blijft een oplichterszaak, ook al ls
zij in het handelsregister ingeschreven.
Veel te veel is men nog geneigd in het
feit van de inschrijving van het handels
register een zekere erkenning van over
heidswege te zien en daarom dient tegen
deze misvatting hier nog eens met klem te
worden gewaarschuwd.
Evenmin als de burgerlijke staat van
personen door den burgerlijken stand
wordt geschapen, wordt de rechtstoestand
Mr Br H. J. B. VAN LIER
van handelszaken door het handelsregister
in het leven geroepen. Het handelsregis
ter legt den rechtstoestand van handels
zaken vast, maakt dezen voor derden waar
neembaar, zooals de burgerlijke stand dat
doet ten aanzien van den burgerlijken
staat vain personen.
Mr. van Lier ontkent dat de wetgever
zich aan de juistheid van het handelsre
gister minder gelegen heeft laten liggen
dan aan die van den burgerlijken stand.
Dat niettemin de kans op onjuistheden bij
het handelsregister grooter is dan bij den
burgerlijken stand is toe te schrijven aan
de omstandigheid, dat de feiten, die in het
handelsregister worden vastgelegd, veel
meer gevarieerd zijn dan de gegevens, die
bij den burgerlijken stand worden geregis
treerd, terwijl bovendien deze laatste gege
vens veel makkelijker te controleeren zijn.
De beteekenis van het
handelsregister
als instelling ter bevordering van de han
delsbetrekkingen is een afgeleide. Het han
delsregister is ter wille van de bevordering
vam de rechtszekerheid in het loven ge
roepen, maar kan daardoor tegelijker tijd
ter bevordering van de handelsbetrekkin
gen dienst doen. In het bijzonder zijn daar
voor van belang de gegevens betreffende de
vestiging en opheffing van zaken en om
trent het bedrijf, dat zij uitoefenen
Mr van Lier toont zich een tegenstander
van de richting, die het handelsregister ln
een handelsinformatie-bureau wil veran
deren, op grond, dat de overheid zich dan
zou begeven op een terrein, dat hot hare
niet is. Er is geen enkel bezwaar tegen, als
overheidsinstellingen optreden en waar
schuwen tegen zaken, die zich aan onoir-
bare praktijken schuldig maken, maar de
werkzaamheid van informatiebureau
brengt waardeeringen met zich, die niet tot
de taak van de overheidsinstellingen be-
hooren en waartoe deze trouwens ook min
der goed in staat zijn.
Men bewandelt den veiligsten weg, wan
neer men
het accessoire karakter
van het handelsregister als instelling hand
haaft en dus de gegevens, die het handels
register tot dit doel bevati, beperkt houdt
binnen het kader van de gegevens, die ter
bevordering van de rechtszekerheid noodig
geoordeeld worden.
Daarna komt Mr. van Lier tot de hoofd
vraag: in welk opzicht de bestaande rege
ling inzake het handelsregister gewijzigd
zou dienen te worden, teneinde dit beier
aan zijn doel te kunnen doen beantwoor
den. Hij komt daarbij tot de conclusie, dat
in de allereerste plaats de verplichting tot
inschrijving tot alle zaken behoort te wor
den uitgebreid.
Het hij de Tweede Kamer aanhangige
wetsontwerp tot ontheffing van de onder
scheiding tusschen handelsdaden en niet-
hondelsdaden en kooplieden en niet-koop
lieden doet ten deze reeds een eerste stap
in de goede richting. Daardoor zal de wer
kingssfeer van de vennootschap onder fir
ma worden uitgebreid en de regeling wor
den ingevoerd, dat elke vennootschap on
der firma in het handelsregister moet wor
den ingeschreven.
Men zal, wil men
oen werkelijk bevredigende
regeling
verkrijgen, alle uitzonderingen, die niet be
doelen het begrip handel en nijverheid in
den ruimsten zin of het begrip bedrijf, dat,
zoo het bovenbedoeld wetsontwerp wet
wordt, daarvoor in de plaats komt, nader
te bepalen, moeten laten vervallen
Het sterkst klemt dit voor de uitzonde
ringen voor kleine handelslieden en am
bachtslieden, omdat die, daar zij het veel-
vuldigst voorkomen, de meeste schuld heb
ben aan de onvolledigheid van het han
delsregister.
Door deze uitzonderingen in de gelden
de regeling op te nemen, heeft men het be
lang van het handelsregister als instelling
zoowel ter bevordering van de rechtszeker
heid als ter bevordering van de handels
betrekkingen, ten offer gebracht aan mis
plaatste beduchtheid voor last en geldelijke
bezwaren, die de verplichting tot inschrij
ving voor de betrokkenen met zich zou
brengen.
BRIEVEN UIT DE HOOFDSTAD
AAN DE BEURT
Amsterdam heeft financieel wel eens
meer moeilijke dagen gekend. Wij herinne
ren ons uit het nabije verleden, dat een be
langrijke leening op vrij zware voorwaar
den in het Buitenland moest worden ge
sloten, wijl de Nederlandsche beleggers met
veel trek hadden om Amsterdam te helpen.
Dichterbij nog ligt et moment dat Am
sterdam ndet buiten een ruim regeerings-
orediet kon, maar dat lot deelde de hoofd
stad met verscheiden andere Gemeenten,
wijl de geldmarkt verstijfd saheern en ner
gens te leenen viel zoodat er voor consolida
tie van vlottende schuld goen mogelijkheid
Maar tot heden is het mogelijk gebleken
het Kqggeschip in volkomen zeewaardigen
staat te houden, dank zij de rijk gescha
keerde bevolking, de zeer onderscheiden
bronnen van inkomsten en de nieuwe rege
ling voor de financieele verhouding tus
schen Rijk en Gemeente.
Nu schijnen moeilijker dagen nog in het
zicht te komen. De belastingen die in de
eerste crisisjaren nog weerslag gaven op
voorafgaande, minder ongunstige perioden,
beginnen geregeld en sterk terug te loo-
pen.
Nieuwe belastingen creëeren valt niet
gemakkelijk, verhooging is hier en daar
technisch wel mogelijk, maar het belasten
van de burgerij heeft tenslotte ook nog
andere grenzen dan door de techniek van
het belastingstelsel aangewezen.
De bedrijven-, die ons elk jaar millioenen
opleveren, doen het niet slecht, uitgezon
derd dan het trambedrijf, maar ze maken
het, zooals te begrijpen minder goed dan
in een meer opgewekten tijd.
De tram wil niet vooruit, figuurlijk ge-
-.rvroken natuurlijk want de wagens rollen
nog wel, trots al het gedokter van- verschil
lende medicijnmeesters.
Men heeft er wel wat aan gedaan, veel
bezuinigd, sterk bezuinigd zelfs, maar de
teruggang bleek telkens weer grooter dan
de bezuinigingswinst
Zonder sterke besnoeiing van de uitgaven
is een sluitend budget niet meer mogelijk.
En dan moet men komen aan dingen die
men liefheeft, dan moet men afbreken wat
men vroegei; opgebouwd heeft, dan moet
men ook het cultureele werk onder handen
nemen, dan komt men er toe zelfs, te snij
den in het vleescih.
Het besef dringt door dat men groote re
medies zal moeten toepassen. Verleden jaar
scheen zelfs in de eerst verantwoordelijke
kringen de gedachte nog te leven, dat de
bezuinigingen slechts den buitenkant be
hoefden te raken.
Toen meende de wethouder voor de Fi
nanciën die toch heusdh een schrander
man is dat hij de 3 pet. korting op de
loonen niet noodig had. Toen stemden de
sociaal-democraten' in eersten aanleg geslo
ten tegen de korting.
Nu weet nog niemand hoe de zaak zich
zal ontwikkelen, maar dat men den ernst
van het geval toch beter is gaan zien, valt
af te leiden uit de houding die thans bij de
loononderhandelingen wordt aangenomen
door de moderne organisaties.
Er is nog geen drang van boven af ge
oefend. Er ligt nog maar een voorstel van
B. en W. En de couranten hebben zelfs me
degedeeld, dat de drie sociaal-democrati
sche wethouders dit voorstel van B. en W.
niet hebben gesteund.
Trots deze geheel andere positie is er nu
althans de aanwijzing dat men het college
tegemoet wil komen, is er een voorstel dat
verlaging beteekent
Dat deze houding niet los gezien kan wor
den van den geest die in de politieke krin
gen heerscht, valt wel niet te bewijzen,
maar ligt toch wel voor de hand.
Met de loonsverlaging is Amsterdam er
niet. Wij betreuren het daarom, ook om het
psychologisch effect, dat niet tegelijkertijd
van de zijde van B. en W. voorstellen zijn
gepubliceerd waaruit blijkt dat ook op an
dere uitgaven ernstig wordt bezuinigd.
Dat zal dan beteekenen dat men de so
ciale bemoeiingen aantast. Maar wat wil
men? Het leven is meer dan het voedsel. En
om het ler-en van de stad gaat het
De werkloosheidscijfers zijn ongunstiger
dan verleden jaar. De kosten voor maat
schappelijke steun in allerlei vorm blijven
stijgen. De kosten voor den G. Dienst, ook Ln
meer aan één opzicht een vorm van maat
schappelijke steun', nemen geregeld toe.
Hier moet zoolang mogelijk voorkomen
worden iets dat op afbraak lijkt. Maar
waarom men een dure levensmiddelenvoor
ziening houdt een schatten verslindende
Gemeentelijke Schoonmaakdienst, een Stads
drukkerij die niet kan ooncurreeren, een
wasacberij die geld kost, een gemeentelijke
electririteitsrvinkel, die elk jaair een defic1'*
levert, dat zal todh een nuchter mensch
niet zoo best begrijpen. Men noemt dat al
les sociale voorziening, maar men gaat
daarbij verre buiten de natuurlijke grenzen
van de Overheidstaak
Daar is ook intern zeker heel wat dat in
het particulier bedrijf nimmer zou worden
getolereerd. Opschroeving van de beteeke
nris van sommiger arbeid, tallooze overbo
dige rangen, onoordeelkundig beheer.
Het vereischt moed en kracht niet om
een slag te slaan, maar om stevig vast te
houden en tot het einde toe de saneering
door te zetten. Onmogelijk is het echter
niet En heel de burgerij zal ten slotte lo
ven T bestuur, dat de moed heeft te doen,
wat zwaar is en pijnlijk, maar op bepaalde
momenten niet minder noodzakelijk dan
een operatie.
AREND VAN AMSTEL.
DE LOONSVERLAGING
TE AMSTERDAM
NO<J OVEREENSTEMMING MOGELIJK?
Maandagmiddag kwam het Georganiseerd
Overleg weer bijeen. Thans was het woord aan
Burgemeester en Wethouders. Deze hadden,
blijkbaar apprecieerend het standpunt van de
organisaties een stap terug gedaan.
Ze accepteerden het systeem van de tijde
lijke korting, maar wilden iets verder gaan
dan de bonden. Naast de volle pensioenaftrek-
verhooging van de tijdelijke korting en wel
5 pet. van de eerste 1000 in stee van 2 Vt pet.
en 7 procent van het meerdere bedrag inplaats
van 6 pet.
Evenwel wilden ze nu in geen enkel opzicht
gebonden zyn voor wat betreft de vacantie-
toeslagen en niet langer contracteeren dan tot
Maart 1934.
De organisaties bleken bereid ten opzichte
van die termijn eenige concessie te doen en
eenige verschuiving van de korting maar wil
den noch van 3% en 7 pet. korting noch van
het tijdelijk loslaten van de vacantietoeslag
weten.
't Scheen nu geheel vast te zitten, toen van
de zijde van enkele organisaties nog werd
voorgesteld morgen opnieuw te vergaderen.
Men is blijkbaar nog van meening, dat een
vergelijk niet geheel onmogelijk is.
Politieke gevolgen?
De vraag wordt herhaaldelijk gesteld of bij
verwerping van de laatste voorstellen van B.
en W. door het Georganiseerd Overleg, en dus
wanneer de zaak in den Raad zou moeten wor
den beslist, er gevaar bestaat voor een crisis.
Ongetwijfeld is dit gevaar, of wil men deze
mogelijkheid er wel geweest. De Federatie
van de S.D.A.P. schijnt nu eenmaal het stand
punt te hebben ingenomen, ,.geen loonsverla
ging met medewerking van de leden der soc.-
dem. fractie".
Het wil ons echter voorkomen, dat er sedert
toch iets veranderd is. Het is volstrekt niet
zeker nog, dat men tot overeenstemming zal
komen in het Georganiseerd Overleg, 't Kan
dus zijn, dat de Raad in deze zaak een beslis
sing nemen moet.
Maar wel staat vast, dat de moderne orga
nisaties, zonder eenige uitzondering in een
loonsverlaging, en laat ons gerust zeggen, in
een belangrijke loonsverlaging, hebben toe ge-
Mi sschien om daarmede de soc,-dem. Wet
houder te behouden, wie kan dat uitmaken,
maar ze hebben het gedaan.
Het is dus niet meer een principieele kwes
tie, het is een zaak van meer of minder ge
worden, waarover, t spreekt vanzelf, verschil
van gevoelen mogelijk blijft.
Naar ons oordeel kan men daar moeilijk ver
wachten, dat de soc.-dem. wethouders de zaak
toch als een principieele kwestie blijven be
schouwen.
De tjjd zal het ons leeren. Maar een politieke
reden tot heengaan, is er. dunkt ons, niet.
ARBEIDERSPERS CONTRA
BAARS
SCHADEVORDERING INGESTELD.
De N.V. D© Arbedderepere heeft bi] de
Rechtbank te 's-Gravenhage tegen den heer
J. Baars, leider van den Alg. Ned. Fascisten
Bond een schadevordering ingesteld, terza
ke van- een door den heer Baars op 24 April
jJ. te Rijswijk gehouden redevoering, waar
in deze mededeelingen deed omtrent De Ar
beiderspers.
Eischeres verklaart, dat zij de schade,
daardoor beloopen, schat op f 25.000, welk
bedrag zij thans van den heer B. terug
vordert.
Kippendieven gesnapt en gedood
De Heer Spiering te Tlel had veel last van ratten In
zijn kippenloop. Telkens waren eieren verdwenen
of kuikens doodgebeten. Meer dan een ]aar lang
probeerde hij allerlei middelen, echter zonder resul
taat. Ten slotte kocht hij bij zijn drogist een doosje
Rodent, dat hij op de voorgeschreven manier ge
bruikte. .Het resultaat is werkelijk verrassend,"
schrijft hij. .Een kwartier nadat het met Rodent be.
smeerde brood werd uitgelegd, was het reeds ver
dwenen." Toen nlj ons 4 weken later schreef, had
hij geen rat meer gezien. Rodent faalt nimmer, het
trekt ratten en muizen onweerstaanbaar aan. Koop
nog heden een enkele doos 50 cL of een dubbele
doos A 90 cL en morgen zult U van rat en muls be
vrijd zijn. Imp.: Fa. B. Melndersma - Den Haag. B45
Radio Nieuws.
WOENSDAG 28 JU NL
llulzen (1875 m.j nC.R-V. 8.00 Schriftlezing
8.15 Moreenconcert. 10.30 Morgendienst
door Ds. J. W. Eggink, te Geldermalsen. -
11.00 Zang. 12.15 Middagconcert 2.01
Landbouwuurtje 3.00 Dezen van Chr. lec
tuur. 3.30 Gramofoon 4.00 Concert -
5.00 Ktnderuurtje 6.00 Viool 7.15 Nedf
Chr. Persbur. 7.30 Gramofoon 7.45 Rede
dhr A. Stapelkamp. Secr. CNV. 8.00 Spr,
dhr D. Pereboom te Edee. 8.15 Concert -
9.00 Spr. Dr. G. Esselink, te Hilversum
9.30 Concert 10.20 Vaz Diks 10.30 Gram<
O.v.d.B. 6.30 Uitzending: van het OnderwtJ»'
fonds voor de Scheepvaart.
Hilversum (296.1 M) VARA. 8.01 Qrarao
foon 10.15 Voor de arbeiders ln de Continu
bedrijven: 12.01 De Notenkrakers 2.01
Vrouwenuurtje 3.00 Voor de kinderen -
6.30 Orkest 6.30 Zang 7.20 Orgelspel -
8.00 De Flierefluiters 8.45 Tooneel 9.11
Orkest 10.00 Vaz Dlas 10.15 Orkest -
11.00 Gramofoon
Brussel (VleamschJ 337.8 M.) 12.20 Gramo
foon 1.20 Concert 5.20 Omroeporkest -
6.20 Gratrofoon 6.50 Concert 7.20 Grami
foon 9.35 Caeclliakoor 10.35 Gramofooi
(Fransch) (609.3 M.) 12.20 Concert. 1.»
Gramofoon 6.35 Gramofoon 6.60 Saxo
f oenrecital 7.05 Gramofoon 8.20 Zang -
9.05 Gramofoon
Daventry (1654.4 M.) 12.20 Orgel. LOi
Orkest 1.50 Orkest 2.35 Gramofoon -
3.60 Orkest 5.05 Orgel 6.50 De grond
slagen der muziek
Kalundborg (1153 8 MA 12.21 Concert. -
3.20 Orkest 5.20 Gramofoon 8.20 Concer
10.00 Plano 10.36 Omroeporkest
K n I g 8 W u t I h .«en 11636 M.) 6.3
Concert 12.20 Gramofoon 2.20 Gramo
foon i— 2.20 Gramofoon 6.60 Piano
Langenberg (472.4 M.) 6.20 Gramofoon -
7.23 Gramofoon 10.36 Mensch und Welt -
11.40 Gramofoon 12.20 Concert 1.20 Coi
eert 2.50 Gramofoon 4.50 Kwintet -
8.55 Orkest 11.10 Concert
London Nat (261.3 MA 12 20 Orgel L0
Orkest 1.60 Orkest 2.35 Gramofoon -
5.35 Concert.
London Re*. (366.9 M.) 12.20 Concert. -
1.05 Gramofoon 1.35 Orgel 3.60 Orkes
6.50 Concert 8.35 Concert 9.50 Gramofooi
M i a i a ii a Reg. (398.9 M-i 12.20 Concert. -
1.05 Gramofoon 1,35 Orgel 2.35 Orkes
6.50 Concert 8.35 Kamermuziek 9.5
Koor
Parös Radio (1724 MA 8.05 Gramofoon- -
12.35 Omroeporkest 12.50 Orgelconcert -
1.25 Concert 7.40 Gramofoon 9.05 Kane
Warschau (1411.8 M.) 6.35 Concert 6.5
Concert 8.20 Concert 9.30 Plano 10.4
Gramofoon
Mooie tanden met een schitterenden
ivoorglans, wekken onwillekeurig een
gevoel van sympathie op. Het is zoo
gemakkelijk, mooie witte tanden to
hebben, indien men ze dagelijks met de
onovertrefbare, heerlijk-frisch smakende
^^NederlandsA fabrikaat Chlorodont-tandpaste poetst. Overal ver.
krijgbaar. Tube 35 cent, groote tube 60 cent.
VII
De vakbeweging deelt het lot der politieke partyen
(H.D.) Ons voornemen was bij' de bespreking van de corporar
tieve idee tegelijk ook de vakbeweging te behandelen. Nu vlak
boven op de ontbinding der sociaal-democratische partij ook de
laatste rest der vrije vakbeweging in Duitschland is vernietigd,
bepalen wij ons eerst bij den ondergang van dit stuk arbeiders
organisatie.
Met gemengde gevoelens, niet gespeend van bitterheid, zal
men hier vernomen hebben, dat nu ook de Christelijke vakbe
weging is gleichgeschaltet. De mannen, die hun leven gewijd
hadden aan dit stuk cultuur, zijn losgemaakt van hun werk en
heengezonden. Waarheen? Ligt er -nog een taak?
Over het algemeen zijn wij op onzen kruistocht weinig
gestuit op de vakbeweging en op de leiders ervan. Den 2en
Mei waren de gebouwen der modernen in bezit genomen. Daags
na het groote feest van den arbeid, waartegen de bestuurders
zich in geen enkel opzicht verzet hadden. Maar deze groote
lijdelijkheid had niet mogen baten. Goebbels maakte er een grol
over op een vergadering, welke wij bijwoonden. Men verwijt
ons, dat wij zooveel redeneeren, zei hij, maar wij kunnen ook
zwijgen. Dit sloeg dan op het feit, dat van de bezetting der
gebouwen des morgens om 9 uur, niemand iets wist vóór
de S.A.-mannen zich bij den portier gemeld hadden.
Van verzet was nergens sprake. In de bladen der Nederland
sche moderne vakbeweing is hierover geschreven met groote
teleurstelling. Eenige maanden tevoren hadden de Duitsche
vrienden er nog op gestoft, dat hun positie geen enkele aanval
kon doen vreezen.
Maar waartegen zouden zij zich op 2 Mei verzetten? Het pleit
was beslist. Geen enkele georganiseerde arbeider zou een hand
uitsteken om zijn leiders te verdedigen. Hermaai de Ruyter-
metgezellen, die van kamer tot kamer hun leven duur gaan
verkoopen, komen wel voor in een opwaartsche periode, doch
niet als 't eind eener beweging daar is.
Hier en daar, als te Hannover droegen de vakvereenigingsge-
bouwen, alsmede die van de annexe instellingen nog haken-
kruisvlaggen en slenterden enkele bruinhemden voor den in
gang. Dit waren uitzonderingen, over het algeimeen trokken zij
in geen enkel opzicht meer de aandacht Het werk binnen
ging rustig voort; de bedienden onderwierpen zich zonder meer
aan de nieuwe meesters; van de oude bestuurders waren de
meesten naar huis gezonden, terwijl de voorn aamsten, vooral
die tegelijk in de politiek vooraan stonden, opgeborgen waren.
Nu nam de vakbeweging iin Duitschland lang niet meer de
sterke positie in van vóór een klein aantal jaren. Zij was onder
mijnd. De moed van een aanvallende beweging was ver
dwenen; de plicht van verdedigen was er nog, doch deze
bevredigt minder.
.Uit den aard der zaak gevoelde de geheele officieele vak
beweging zich vijand van de onstuimig voorwaarts strevende
nationaal-socialistische aanhangers. Uit oorzake van politieke
ligging, doch ook uit lijfsbehoud. Politiek voelde de moderne
beweging zich één met de sociaal-democraten, dit lag zoo in
Mars' stelsel, doch de communisten hadden de twee-eenheid al
danig van haar kracht beroofd. De Christelijke vakbeweging
bestond voor een zeer groot deel uit leden van het katholieke
Centrum. De protestanten voelden zich aangetrokken tot den
Christelijken Volksdienst of tot de Duitsch-nationalen.
Lijfsbehoud deed inzien, dat verwezenlijking van de cor
poratieve gedachte slechts mogelijk zou zijn nadat de vak
beweging had opgehouden te bestaan.
De volle kracht van hun nieuw stelsel, maar ook van het
wapen van den spot hadden de nationaal-socialisten gericht
tegen de vakbeweging. Deze had het door de economische inzin
king toch al zwaar te verduren. In zulke tijden is dit een alge
meen voorkomend verschijnsel. In Amerika zijn millioenen uit
de vakhonden getrokken. In Engeland, de bakermat dezer be
weging, telden de ongesplitste vakbonden (van christelijke
organisatie is hier niets te bespeuren) in 1920 ruim vier millioen
drie honderd duizend leden. In 1930 was dit gedaald tot minder
dan de helft Werkloosheid en onmacht om zich te verzetten
tegen den teruggang in economische positie maakt de leden
moedeloos.
Alleen ons land vormt ditmaal een uitzondering. Een gevolg
van ons gunstig werkend stelsel der werkloosheidsverzekering,
verbonden aan de vakorganisaties.
In Duitschland is geen sprake meer van een flinke uitkeering
aan de werkloozen via hun vakbonden. De noodverordeningen,
welke elkander snel op den voet volgden, hebben uitkeeringen
en loonen teruggebracht tot een laag peil zonder dat de vak
bonden zich konden of zelfs wilden verzetten. De voormannen,
tegelijk vooraanstaanden in de politiek, hadden zich ver-
eenigd met al die maatregelen, om daardoor erger te voor
komen. Hier sprak dikwijls hoog plichtsbesef uit, maar de
leden bemerkten er niets in van den durf, welke vroeger
zoo vaak het kenmerk was hunner maatschappelijke beweging.
De communisten hebben toen hun vuurtje lustig gestookt en
door hun bedrijfsccllenorganisatie vak ina vak onbetrouwbaar
gemaakt En de nationaal-socialisten, en vam hieruit dreigde
veel grooter gevaar, hamerden steeds meer de gedachte in het
hoofd van de georganiseerden, dat met de huidige vakbe
weging niets meer te bereiken zou zijn. 't Ging vaia
diepte tot nog grooter diepte, en daarom moest een nieuwe
maatschappelijke ordening de zaak overnemen.
Toen kwam daarbij de scherpe strijd tegen de personen
der leiders, tegen het zoogenaamde bonzenstelsel. Met een ge
weldige overdrijving is hierbij te werk gegaan. Harteloos wer
den niet geheel verdedigbare feiten opgeblazen en zulke dingen
gaan er in een periode van ellende als koek in. Psychologisch
bezien kunnen nietige dingen, welke het publiek als minder
juist aanvoelt, een deuk toebrengen aan het vertrouwen. Denk
aam de cumulatie-foutjes en -misverstanden, ook hoog opge
blazen in ons eigen land.
Dr. Goebbels hebben wij al zijn satyre op een vergadering
van tienduizenden arbeiders hooren doen uitgaan tegen de
vakvereenigingsleiders de modernen dan, over de christe
lijken werd ditmaal geen woord gezegd en 't was merkwaar
dig, hoe dit uitsluitend arbeiderspubliek tot kookhitte werd ge
bracht
Natuurlijk zeer, zeer velen hingen en hangen nog wel aan de
oude bewegimg, maar in het volk wortelt de vakbeweging niet
meer als het geval is geweest
ln de stad Berlijn, waar de Christelijke organisatie altijd zeer
zwak is geweest en de groote meerderheid dus marxistisch was
georganiseerd, heeft de tegenwoordige minister Goebbels ge
durende een vijftal jaren de bedrijfscellenbeweging der nazi's
geleid, en hier, door in alle gevaren tusschen de arbeiders te
verkeeren, een populariteit verkregen, als waarvan bij geen
enkele oude leider meer voor de hélft sprake was.
De Christelijke vakbeweging het laatst, maar toch ook
aan de beurt
Zoo is het te verstaan, dat er tijdens ons bezoek, terwijl dus
de Christelijke vakbeweging nog bestond, althans in naam, bij
de leiders hiervan een zeer pessimistische stemming aanwezig
was. Men begreep, dat, als inderdaad alle politieke partijen ge
doemd zouden zijn te verdwijnen, de vakbeweging in haar
tegenwoordigen vorm niet zou overleven. Daarvoor was er
een te innig verband geweest Het ministersschap van Steger-
wald sproot in den grond der zaak uit dat verband voort De
Christelijke vakbeweging stond op den bodem van den rechts
staat en had op grond hiervan haar internationale verbindin
gen gekweekt. Haar geheele inrichting weerspiegelde dat beeld.
Een democratisch apparaat met aan den top de algemeene ver
gadering met eindbeslissing der leden, al zouden dezen niet ge
makkelijk rauwelings ingrijpen in de leiding der bestuurders.
Uit de maatschappij wilde men de regelen voor het bedrijfs
leven doen opkomen en deze in samenwerking met de
werkgevers vaststellen. Niet opleggen dus, en wel degelijk
algemeen belang doen voorgaan bij eigen belang.
Toch bleef er altijd nog een hoop over, toen op 2 Mei de
S.A.-mannen de kantoren der christelijken voorbijgingen en zich
tot bezetting van de instellingen der marxisten bepaalden. Zou
missschien, juist omdat de christelijke vakbeweging toch ook
in haar vaandel had geschreven Gemeinnutz vor Eigen-
nut z, gelijk in elke nationaal-socialistische samenkomst op de
banieren staat geschreven, haar bestaan kunnen voortgezet wor
den? Zij is toch ook door en door nationaal?
Etn overigens, was dan toch straks het eind gekomen, zij had
haar plicht gedaan en zou niet nutteloos geleefd hebben. Dat
was het wijsgeerig of wel het berustend
slot
Zoo tusschen hoop en vrees leefden
deze leiders. Een tikje zelfverwijt klonk
zoo nu en dan ook uit de zeer tactisch
opgestelde artikelen. Als zou men name
lijk staatkundige taak en maatschap
pelijke roeping niet genoegzaam onder
scheiden hebben, waaruit dan de vrees
opkwam, dat men met het politieke
schip vergaan zou. Precies zoo was ook
in marxistischen kring geredeneerd. Het
blad der moderne metaalarbeiders had
ronduit erkend, dat men zich verbon
den had aan de beweging der sociaal
democraten, welke reeds lang meer dan
rot was.
Op 1 Mei had voor 'de eerste maal te
Berlijn op het Tempelhoferveld het
nationale feest van den arbeid plaats. Be
leden van de vakbonden gaven aan den
oproep der Regeering gehoor. Op onze
foto President von Hindenburg, achter
hem Hitlex en Minister Goebds,
De hoop der christelijke leiders, dat de schijn nog zou kunnen
worden gered de inschakeling der vakhonden in den natio-
nalen Staat was reeds begonnen werd ook niet vervuld. Alle
tegemoetkomendheid is vergeefs geweest De reden, waarom nu
ook de schijn is opgeheven, ligt te Genève.
Naar de Internationale Arbeidsconferentie te Genève had de
Duitsche Regeering afgevaardigd Dr. Ley, het hoofd van het
Duitsche Arbeidsfront Over de niet al te galante wijze, waarop
deze daar optrad, minder tactisch dan de Italianen daar
nu al een aantal jaren manoeuvreeren, hebben wij het hier
niet Wel over de ondervinding, welke Dr. Ley daar opdeed.
Zoowel de vertegenwoordigers van de moderne, als van de
christelijke vakbeweging verzetten zich tegen de toelating van
de Duitsche afvaardiging. Toen is, aldus drukt het hoofdorgaan
der nationaal-socialisten zich uit, duidelijk gebleken, dat ook da
Christelijke vakbeweging eensgezind staat tegenover de natio
nale beweging in Duitschland. Haar moet dan ook hetzelfde
lot beschoren worden. Zaterdag 24 Juni 1933 kwam het einde
van de Christelijke vakbeweging in Duitschland. Voor goed?.
Wij weten het niet Is er niet alle eeuwen door een worsteling
der menschheid? Omhoog stuwen, omlaag vallen. Is er één
vorm blijvend? Zal deze beweging nog weer oprijzen, en dan
gelouterd?
26 Augustus 1894 werd de eerste Christelijke vakorganisatie
in Duitschland opgericht, die der mijnwerkers. In Mei 1899 ver-
eenigden de Christelijke vakbonden zich tot een Vakverbond.
Mannen van beteekenis en van groote waarde voor de maat-
schappij, bewuste dragers der Christelijke beginselen, hebben
in dezen kring gewerkt Van hieruit' zou straks naar een inter
nationaal verband gezocht worden. De middenmoot van deza
internationale beweging is ihu verdwenen.
De Fransche Revolutie van 1791 heeft alle organisatie op
maatschappelijk terrein verboden; de Duitsche Revolutie van
1933 heeft alle zelfstandige maatschappelijke vereenigin-
gen verboden en het st'aatsdak gespannen over het geheel
der toekomstige organisatie.
Dit kan in zijn gevolgen zoo belangwekkend zijn, dat wij
in een volgend artikel er nog iets van zullen zeggen.
