DINSDAG 20 JUNI 1933
De onaantastbaarheid der Kerk
(Van ontren Duitschen correspondent)
Noll me tangore ecclesia
Bismarck heeft eens gezegd: „Zij die de majo
rite-it onder alle omstandigheden scherp in
*t oog houden en niet wijken, wanneer zij
in hun recht meenen te staan, zijn zeldzaam,
maar 't is onder alle omstandigheden nut
tig, wanneer de staat van zulke menschen
in voorraad heeft"
In een tijd waarin alle begrippen wanke
len, overtuigingen elkaar met toenemende
snelheid afwisselen, het oude ineenstort en
een nieuwe orde autoriteit, wint, wfear de
tegenstelling tusschen heden en gisteren aan
scherpte toeneemt., kijken zij, wier gedachten
nog altijd uitgaan boven aardsche relativi
teit, met toenemend verlangen naar een posi_
tieve formuleering van absolute waarden.
Wij begroeten derhalve den herderlijken
brief, waarmede de Duitsche bisschoppen
eendrachtig hun liefde voor het nieuwe
Duitschland en hun waardeering voor de
Hitier-beweging tot uiting brengen en o.a.
ongetwijfeld met het oog op het gebeurde
te München, voor onnoodige wrijving waar
schuwen.
In een uitvoerige beschouwing over dezen
herderlijken brief zegt de katholieke „Ger-
mania" onder meer: „Wij Duitsche katho
lieken beschikken weliswaar niet over een
rijksbisschop, maar wij hebben in ieder ge
val het geluk, in onze kerk een absolute een
heid van geloof en autoriteit, te bezitten. Dit
geluk openbaart zich in het herderlijk schrij
ven van alle Duitsohe bisschoppen. Het kan
daarom de magna charta eener nieuwe
christelijke volksgemeenschap worden."
De katholieken behoeven de protestanten
om hun rijksbisschop echter niet te benijden
want juist door de benoeming van Bodel-
schwing is
de wrijving tusschen de Wilhelm-
strasse en de evangelische kerk
eerder grooter dan kleiner geworden. De
Duitsohe Christenen schijnen zich sterk te
voelen, daar hun candidaat, veldprediker
Müller, het vertrouwen vaa den rijkskanse
lier geniet. Zij berusten nog steeds niet in
de benoeming van den eersten rijksbisschop
en wanneer de uiterlijke teekenen niet be
driegen dan neemt de strijd een vorm aan,
welke de kerk slechts tot nadeel kan strek-
ken- X
Het is ook hier de strijd tusschen het cru
cifix en het hakenkruis en de kerken dreu
nen van den zwaren stap der strijdlustige
ïiationaal-socialisten. Zij verdedigen het sy
steem der gelijkschakeling en stellen de
kerk op een lijn met alle wereldsche orga
nisaties, die zich tegen wil en dank aaar
dezen eisch moesten 6chikken.
Wanneer telkens weer de twee namen van
genoemd worden, dan moet ik er nadrukke
lijk op wijzen, dat hier van persoonlijke
wrijving of jaloezie geen sprake is.
Achter hun figuur liggen voor de buiten
wereld twee gedachtenwerelden verborgen
en niemand weet, waar 't op uit zal loopen,
wanneer de strijd zoo verder gaat
De opvatting, dat het geloof in den nieu
wen staat vooral tot uiting moet komen in
de liefde voor den „Ftihrer", in dit geval
dus voor Adolf Hitler, is een opvatting,
welke de evangelische kerk al net eender
als de katholieke kerk nadrukkelijk van de
hand wijst
Het geloof wordt enkel en alleen bepaald
door de openbaring van den Schepper, on
afhankelijk van volk en ras. De boodschap
der verlossing mag nimmer met een men-
6chelijke wereldbeschouwing verbonden
worden.
Uit deze overweging hield dk de benaming
„iDuitsche" Christenen van het begin af voor
een schromelijke vergissing. In hun liefde
voor volk en vaderland willen zij ook aan
de kerk een Duitsche gedaante toekennen
en zien hierbij over het hoofd, dat Christus
zich voor de gansche wereld heeft geofferd
aan het kruis. Daarop moet de kerk haar
onafhankelijkheid van den staat blijven
eischen. Niet onder den druk van een we
reldsche overheid moet de predikant zijn
plicht vervullen, maar enkel en uitsluitend
zich houdende aan hetgeen God hem heeft
voorgeschreven in het Evangelie.
De kerk laadt een zware schold
op zich
wanneer Pij aan nationalistische wenschen
tegemoetkomt, welke haar oq aan tastbaar
heid raken.
Ik denk hierbij aan de plechtigheid, welke
in het begin van dit jaar in den Berlijnsohen
dom plaats vond, toen een S.A.-man en een
politieagent door communisten waren ver
moord.
Ik denk verder aan het luiden der klokken
bij de begrafenis van twee S.A-manaen, die
met elkaar in strijd waren gekomen en bei
den hierbij hun leven verloren.
Ik denk hierbij aan het optreden van na-
tionaal-socialistische predikanten, die hun
hand opheffen en den Hitler-groet tot ge
woonte heben gemaakt.
Waar de opvattingen der predikanten
vaak zoo sterk uiteen!oopen, is het waarlijk
geen wonder meer, dat de kerk zoo nu en
dan tot ontzetting der gemeente tijdens den
dienst het tooneel werd van politiek gehar
rewar!
Gaat het zoo door, dan loopt de evange
lische kerk gevaar, in het schisma gedre
ven te worden. Het prestige van het toch
el zoo aangevallen protestantisme kan hier
door bezwaarlijk worden bevorderd.
Wat bedoelen om een voorbeeld te noe
men de „Duitsche Christenen" met hun
bericht, dat Von Bodelschwing door den
rijksminister voor binnenldndsche zaken,
dr. Frick,
Willen zij met zulke kinderachtig aan
doende correcties aanduiden, dat de rijksre-
geering hun streven naar een herziening
van Bodelschwing's benoeming ondersteunt?
Wij herinneren er aan, dat men 't in
Loccum oorspronkelijk met elkander eens
was. De drie die met Müller samenwerkten,
brachten een modus procedendi tot stand en
men was het volmaakt met elkander eens,
dat de hernieuwing van het geestelijk leven
moet uitgaan van de evangelische kerken
dn de verschillende Duitsohe landen. H«t
resultaat van deze langdurige besprekingen
werd den kanselier medegedeeld en vaa
Hitier werd nóch een bevestiging nóch een
officieele goedkeuring verwacht. Principi
eel wezen dus beide partijen eep staats-
christendom van de hand.
In werkelijkheid gaat de strijd om juridi
sche kwesties en een oplossing behoort dus
tot de mogelijkheden. Een fundament voor
een venzoeniag blijft bestaan, zoolang men
de staat buiten het conflict houdt, dus niet
zooals ik hoorde voorspellen ernaar
streeft, de rijksstadhouders in deze aa
iegenheid te moeien.
•Nog .verderfelijker zou het zijn
wanneer de S.A. als zoodanig
zich ging mengen in dezen ker-
kelijken strijd,
wanneer de N.S.D.A.P. officieel partij zou
kiezen voor ds. Hossenfelder en zijn omge
ving.
Men liet mij een rondschrijven van de
rijksleiding der propaganda-afdeeling zien,
waarin te lezen staat, dat ter bevordering
van de geloofsbeweging alle leiders verplicht
cijn, met hun ressorts in dezen tot overeen
stemming te komen, opdat het organisatie
apparaat de politieke beweging ondersteunt
en bevordert
Men geeft hiermede toe, dat de Duitsche
Christenen in de eerste plaats beschouwd
willen worden als een politieke beweging.
De mogelijkheid bestaat dat men den
„Wehrkreisprarrer" Müller een ambtelijke
waardigheid zal aanbieden naast de functie
m Bodelschwing als rijksbisschop.
Het is de vraag, of door zulk een tegemoet
koming de verhouding der evangelische en
Duitsche Christenen beter zal worden.
Bodelschwing geniet in het kerkelijke le
ven groote autoriteit en tot ver buiten
Duitschland wordt hij geëerd om zijn chan
tabel levenswerk aan armen en misdeelden.
Hij is de zielzorger, zooals wij dien ten on
zent kennen.
Ds. Müller trad meer dan hij naar voren
in het politieke leven, behoorde tot de eer
sten, die zich in Oost-Pruisen vóór Hitier
en de nationaal-socialistische beweging van
den kansel af verklaarden. Mede onder zijn
invloed is een type van Duitschers ontstaan
die de kerk niet meer zonder de politiek
kunnen of willen aanvaarden.
De evangelische kerk staat voor groote
moeilijkheden en wij benijden hen niet, die
zich geroepen voelen, naar een oplossing te
coeken, welke niet slechts beide partijen kan
bevredigen, maar tevens de autoriteit der
kerk onaangetast laten.
Berlijn, Juni 1933.
DE STAKING IN HET CONFECTIE
BEDRIJF TE ALMELO.
De 25 meisjes die de vorige week bij de
N.V. Bendien's Confectiefabrieken te Almelo
in staking zijn gegaan hebben Maandag op de
oude voorwaarden het werk hervat. Van de
zijde der directie waren geen rancune-maat
regelen genomen.
i de katoenlndus-
.*a bespreking van den a
lende
tregelen voor de-ze Industrie be
pleit. Herinnerd wordt dat o.a. ook van d
zijde der organisaties reeds bij herhaling op
de noodzaak daarvan de aandacht werd ge
vestigd.
Op het vlogende vestigt de redaoteur
„Het Textielarbeidersblad" dan, In de nadere
toelichting, meer in 't bijzondeT de aandacht:
Iets wat de werkgevers zelf ln de hand heb-
>en, is dat zij zich onderling verstaan over een
•egeliag tea- verdeelang en prijsafspraak voor
wat betreft de voorziening in de behoefte van
de bmnenlandsche markt.
het belangrijke afzetgebied in Ned.
Imdië betreft, meenen wij altijd nog dat Van
apoeddge en doeltreffende contlngenteerimgs-
atregelen hier onmiddellijk verbetering Ia
wachten.
VIj erkennen, dat hier bezwaren van ee'önÖ-
mdsohen en zelfe staatkundigen aard tegen
kunnen worden, aangevoerd. WIJ kunnen het
echter nog steeds niet verstaan, dat deze van
regenden aard zouden moeten zijn. Moge-
jok. ftat zfj op eer» óf andeTe wijze, b.v
een of andere ooatrapreetatie grooten-
deeds ondervangen zouden kunnen worden.
Ook het waagstuk van heffing van prefe-
rentlëele rechten, verdient o.i. ernstige over
weging. Zij het nJet dadelijk, dan zou op den
duur hier zeker ook baait van zijn te wachten.
WIJ zien niet in, waarom dit persé buitel
UIT HET SOCIALE LEVEN
NED. CHR. BOUWARBEIDERS-
BOND
Jaarvergadering te Amsterdam
Ouder voorzitterschap van den heer H. J.
er we ij, ving de Ned. Chr. Bouwarbei-
ders'bond gieter te Amsterdam zijn twee-
jaai'lijikedhe vergadering aan.
Nadat de vergadering met psalmgezang
_.i gebed \va6 geopend, sprak de voorzitter
een openngsrede uit, waarin bij gewaagde
van de sombere economische tijdsorastandig
heden, die ook haar schaduwen werpen op
de bouwnijverheid. De moeilijkheden werden
nog verzwaard door het standpunt der re
geering ten aanzien van steunmaatregelen.
Sterk werd het bouwvak geteisterd door
workiooslheid, waartegen de werkiloozenkas,
die toch een krachtige financieede reserve
aanv ees, niet bestand bleeik en deed omzien
naar bijzondere maatregelen. Ook moest ge
noegen genomen worden met minder gun
stige arbeidsvoorwaarden.
Niettemin ging het ledental in de verioo-
pen twee jaren vooruit met 2612, zoodat
thans 13756 Christen-bouwarbaidens in de
organisatie zijn vereenigd.
Met dank memoreerde de voorzitter moed
gevende vemohijnselen, waardoor in het
tweede halfjaar van 1933 meer werkgelegen
heid mag worden verwacht dan in het over
eenkomende tijdperk van het vorige jaar.
Ook het werkloosheidscijfer dealde, hoewel
het toch altijd nog midden in het sei
zoen buitengewoon hoog is.
Uitvoerig besprak de voorzitter de maat
regelen inzake de bouwnijverheid en besloot
met een opwekking om onder Gods zegen
te blijven arbeiden Ln het belang van den
N.C.B.
Na deze roet applaus bezegelde openings
rede werden de jaarverslagen van secretarie
penningmeester, de beeren Schaaf-
a en De Hoog, goedgekeurd, evenals
de begrooting voor de beide komende jaren.
De heeren D Hoog, Pal ma en Van
UI den zagen zich herkozen als leden van
het centraal bestuur, terwijl de heer
S chaa fsma als redacteur van het Bonds
blad „De Opbouw" werd herbenoemcL
In de controle-commissie werden gek*
de heeren Arkema, Hordijk, Brou-
er, Eikeleboom en Veening.
Vervolgens kwam aan de orde de bespre
king van de ingekomen voorstellen, die in
hielden wijzigingen in het huishoudelijk
reglement en afdeeiMngereglement aan ie
brengen in verband met het jeugdwerk; ook
stelden enkele afdeelingen voor wijzigingen
aan te brengen in de - erkloosheidska6, in
het reglement voor uitkeering bij staking en
uitsluiting, bij invaliditeit.
De bespreking van deze voorstellen, waar
bij vele afdeelingen hun meening pro of
contra uitspraken, vorderdie veel tijd.
toegepast
Eng-elsoh -Iindilë
de i
Als gevolg1 va-n dezen maatregel heeft b.i
de Engelsche textielindustrie een voorkeurs-
redht van 25 pet. vootr katoenen manufacturen
in Bngelsoh-Indiië, tegenover de Japansche ti
pansohe concurrentie, doch waardoor ook de
HoUandsche textielindustrie wordt getroffen.
Als vierde punt zouden wij willen noeme
overweging van de vraag of niet door middel
"'an udtvoerpremies of anderszins, steun
wwt wij bedoeïen.
Wij denken hlea
- Whet z.g. „plan-
Douwea". Dit dan zoo opgevat, dat een zekere
toeslag wordt verleend of premie wordt toege
kend op het verkrijgen van. en in evenredig
heid met de hoeveelheid waarin werkgevers er
In zouden slgaen. hu nbuitenlaodsoh afzetge
bied te behouden.
Uit den aard der zaak zou deze maatregel
slechts een tijdelijk karakter moeten dragen.
gegeven omstandigheden cehter van
veel belang.
Immers, het algemeen gevoelen is, dat Japan
onmogelijk op den duur tegen de hulddge af-
braakprijaen zal kunnen blijven verknopen. D
het zijn geJheeüe verkooptactiek er op heeft iu
gesteld, binnen den kortst mogelijken tijd de
markt in Ned.-Ind-ië geheel te veroveren en na
zijn tegenstanders uit de markt aldaar ver-
:'7^i hebben, meer loonende prijzen zal
gaan bedingen.
Den Twentschen fabrikanten, dt
opofferingen hebben getroost dit afzetgebied
i Twentschen fabrikanten, dde zitih groote
*--Sben getroost dit afzetgebied te
het mogelijk gemaakt worden
vc*>r hen ongeflijken kamp minstens nog
zoolang vol te houden, tot weer normale toe-
'anden zijn ingetreden.
Daarbij zou dit middel wellicht goede dien-
•nt kunnen bewijzen. Op z'n minst mag ge
vraagd worderj, dat er de proef .mee wordt ge-
en. De kosten voor den steun op deze wijze
•erleenen, zouden wellicht gevonden kunner
worden, door daarvoor de gelden t"
loosen zorg. Onder dezen
VH kuni I
katoenindustrie bij omstelll-ng van het bedrijf
voor vervaardiging van andere artikelen dan
die tot nu toe gemaakt werden en het zoek*
in een afzetgebied voor deze producten.
Wij bedoelen natuurlijk vervaardiging vt.
goederen, die zoo nauw mogelijk verwant zijn
an die. welke op heden gemaakt worden e:
aar. blijkens de tavoercljfefs, op de binnen
landsche markt afzetgebied zou zijn te vindei
wel bultenlandsche orders zouden zijn t
WIJ kunnen daar hier niet verder op in gaan
aar onze meening verdient echter ook de:
mgelegeniheld ernstige overweging.
De maatregelen door ons genoemd, kosten
geld, doch het belang, niet alleen van arbeiders
of werkgevers In een bepaald bedrijf, doch het
algemeen.® volksbelang is hiermede gemoeid.
8ohe bedrijfsl*
Door tijdige en spoedige hulp is hier allicht
it bij
einde het bedrijf door de moellljloheden heen
Rhijn te 's-Gravonihage, die
ers- en werknemrrsorganisa-
loonge-
ot fijnaart- Willen-
arbiter was aanget
of arbeiders in J
weekloon vastgesteld op f 14.75. Voor de losse
hot góheele Jaar voor de ge-
■PHKH^HVP^HwiUemstad
de handhaving van het uurloon beteekent e
voor Fijnaart een verlaging van 1 cent per tu
gedurende het tijdvak 16 Mei15 November.
het in he.t algemet..
indien langere werktijd voortvloeiend uit
werkstelling ln de functie v-an een am-beut
n anderen rang. voor een ambtenaar onge-
jon bezwarend moet worden geacht, dezen
n redelijke vergoeding toe te kennen in den
rm van buitenewoon verlof met behoud van
zoidlging: dat echter alle gevallen op zlch-
lf worden beschouwd, waarbij in den regel
in den kantoor- en treindienst voorkomende
werkstellingen, welke nu eens vermeerdering,
n weer vermindering van werktijd mede
brengen. bij uitbreiding van den werktijd niet
ongewone verzwaring zullen worden aange-
Land- en Tuinbouw.
HET URGENTIEPROGRAM VAN
DEN LANDBOUW
In het verslag van de Bestuursvergade
ring van de Holl. Mij. v. Landb., dat we
gisteren opnamen, wordt medegedeeld, dat
het bestuur zich schaart achter de door de
Friesche Mij. van Landbouw naar voren ge-
hraohte gedachte, een geiheel nieuw pro
gramma te ontwerpen.
Ter nadere oriënteering deelen we hier in
het kort mede, hoe de F. M. v. L. het zich
denkt:
Voorop diende te staan het vraagstuk van
melk- en vleesohprijzen, waarmede zeer
nauw samenhangt de steun aan den ver
bouw van voedergranen. Dus maatregelen
om een voldoenden binnenlandschen afzet
onder maatregelen ter beperking en belas
ting van de margarine-fabricage, ter rege
ling van de zuivelproductie (zonder meng-
gebod) en in het belang van den afzet van
overtollig rundvee. Verder maatregelen ter
beperking van den invoer van buitenland-
6clie voedermiddelen ter bevordering
den inlandschen verbouw, waarbij gelet
dient te worden op een loonend blijven van
de melk-, vleesch- en eierproductie. Bevor
dering van den uitvoer tegen loonende prij
zen. Van buitengewoon belang wordt geacht
dat de exportmogelijkheid in stand wordt
gehouden en zoo mogelijk uitgebreid. Door
de houding van andere landen en mede in
verband met het treffen van noodzakelijke
maatregelen ter bescherming van onze bin-
nenlandsche markt is een handelspolitiek
volgens den regel van wederkeerigheid aan
te bevelen, omdat met het systeem der on
voorwaardelijke meestbegunstiging thans
vrijwel niets meer is te bereiken.
De Regeerfingsbevoegdheid, om zoo noodig
anel te kunnen optreden, dient te worden
■uitgebreid in den geest van een meer alge
meens machtigingswet Met name wordt
hierbij gedacht aan eventueels regelingen
ten aanzien van de margarinebereiding en
van de consumptie-aardappelen.
De Overheid dient niet langer afzijdig te
blijven staan tegenover pogingen om de
moeilijke positie van vele hypotheekboeren
te verbeteren. Ook de bescherming van den
pachter tegen onredelijke opzegging dient,
wettelijk te worden geregeld.
Ten aanzien van het
wordt dringend noodzakelijk geacht tijde
lijke ontheffing van de sociale lasten voor'
het landbouwbedrijf, uitkeeringen aan werk
loozen zooveel mogelijk in natura en ge
bruik van het particuliere landbouwbedrijf
als object van werkverschaffing.
Een herziening van de Directie van den
landbouw, mede in verband met de wijzi
ging in de Staatszorg voor den landbouw.
Verder is aandacht te schenken aan de
verdeeldheid in het landbouwvereenigings-
leven. Door instelling van een officieele
landbouwvertegenwoordiging zouden de on
economische gevolgen van deze verdeeld
heid kunnen worden weggenomen, terwijl
tevens een nauw verband kon worden ge
legd tusschen de directie van den landbouw
en de Kamers van landbouw.
WAAR LEEUW EN TIJGER
SAMEN WONEN
In de groote roofdierengalerij van Artis
laat zich een merkwaardig geval van dier
lijke verdraagzaamheid waarnemen.
De leeuw Sam en de Bengaalsche tijger,
Radjah leven er in vrede en vriendschap
bijeen. Van jongsaf aan elkanders gezel;
schap gewend, hebben zij geleerd, eikaars
verschillende uitdrukkingsvormen voor goe
de munt op te nemen. Terwijl bij volwassen
leeuw en tijger terstond angst of woede en
bij gevolg afweer of aanval tot een strijd
op leven en dood zouden leiden, omdat het
vreemde als gevaar gezien wordt en dus tot
strijd of vlucht aanleiding kan geven, zijn
hier aanleiding en oorzaak tot oneenigheid
vroegtijdig uit den weg geruimd en zien
de beide uiterlijk zoo versdhillende roofdier-
reuzen elkaar als vertrouwde kameraden,
terwijl zij nog wel beiden van het manne
lijk geslacht zijn. Zoo heeft men vroeger in
Artis eens de proef genomen met een aantal
zeer verschillende dieren, w.o. roofdieren,
zoowel als alles-etens en planten-eters, tw.
een paar Pampas-vossen, een jonge Javaan-
sche otter, een Indisch wild zwijntje en
eenige Aguti's of Parapashazen, dieren dus
van zeer verschillenden aard en aanleg,
verschillend van uiterlijk, uitdrukkings
vormen, enz.
Nadat ze, aanvankelijk gescheiden, maar
x>r elkaar van dichtbij zicht-, hoor- en
ruikbaar in het middenverblijf van de voor
malige ronde kas aan eikaars bijzijn ge
wend waren geraakt, kon men ze na eenige
weken vrijelijk met elkaar laten verkeeren
en tenslotte alle, tusschenhekken verwijde
ren, waarna het zoo heterogeen gezelschap,
volkomen met eikaars eigenaardigheden
vertrouwd, geruimen tijd in volmaakte
vrede bijeen gehuisd heeft 's Avonds zocht
de otter zijn slaapplaats tusschen de pooten
van het luiliggend wild zwijn, vossen en
Aguti's speelden met elkaar en de publieke
lijke versnaperingen werden broederlijk en
zusterlijk gedeeld.
Natuurlijk zou het geval een ander aan
zien hebben gekregen, indien men den die
ren niet het hun passend voedsel had ver
strekt dan zouden de roofdieren hun gezel
schap wellicht niet lamger als kameraden,
maar als prooi hebben gezien. Waar voedsel
nood en angst voor het vreemde uiterlijk
vervallen waren, ontwikkelde zich echter
een paradijs-achtige vredestoestand. Zoo
zuilen ook Sam en Radjah, leeuw en tijger
indien men hei) bijeen laat, wel levenslang
vertrouwde kameraden kunnen blijven.
EMMERIKS 7e EEUWFEEST
Waar do oude Rijn, breed en op zijn ge
mak, maar nog eenigszins moede, afscheid
neemt van Duitschland, ligt Emmerik, de
laatste Duitsche stad aan den grooten Duit
schen stroom. Emmerik viert dit jaar zijn
zevenhonderd-jarig bestaan.
Bont en een weinig speelsch straalt het
uitgestrekte Rijnfront, geflankeerd door de
kerktorens van St Martin en St. Aldegun-
dis. Zij wenken den schipper, die naar Ne
derland stuurt, een laatsten groet na. Hun
eigenaardige silhouetten, zwaar en gedron
gen de toren van St. Martin, slank en spits
als een potlood die van Aldegundis, groeten
den terugkeerenden schipper. Wie anders
niets van de stad afweet, kent toch haar
naam uit 't internationale sneltrein-verkeer
Emmerik is niet alleeft de sluitboom
de Rijnscheepvaart, welke hier bij den
ilouane-post, voor anker moet gaan. Het is
öök de sluitboom van bet groote verkeer
tusschen Noord- en Zuid-Europa,
Reeds in het jaar 697 werd Emmerik voor
de eerste maal vermeld in de oude oorkon
den. Toen legde hier de Heilige Willibror-
dus, de apostel van den Beneden-Rijn, den
eersten steen van een kerk, op dezelfde
'plaats, waar zioh heden hej herkennings-
teeken van Emmerik verheft: de Gothische
Aldegundis-kerk uit het begin van de XVde
eeuw, met haar 91 m. hoogen toren. In het
jaar 1233 verhief Keizer Frederik II „Em-
brica decora", het „sierlijke" Emmerik, zoo
als het wegens zijn fraaie gebouwen i:
Middeleeuwen werd genoemd, tot vrije Rijks
stad. De stad werd met muren, wallen
poorten bevestigd en weinige jaren later, in
1237, hebben de burgers van Emmerik, door
het graven van een kanaal, den loop van
den Rijn langs hun stad géricht Door deze
inbreuk op de wetten der natuur, werd wel
iswaar, bij een noodlottig hoog-water, een
gedeelte van de „Marienkirche" weggesj
maar desondanks is deze inbreuk de moeite
waard geweest Emmerik lag voortaan aan
den Rijn en de stroom schonk welstand
aan de stad. Handwerk en schoon e kunsten,
handel en nijverheid bloeiden. Nog heden
herinnert de „Wollenweberstrasse" aan een
winstgevend bedrijf en kostbare monstran
sen en rijkversierde koorstoelen in de Al-
degundiskerk, prachtige, gouden schrijnen
in de kerk van St. Martin zijn een bewijs
van den welstand van de vroegere Hansa-
stad, welke zioh in het bijzonder onder
Graven en Hertogen van Kleef, die in 1355
in het bezit der stad kwamen, meer en
meer ontwikkelde. Vermaard was de oude
„Stiftsschule", een der oudste geestelijke
gymnasia van Duitschland.
In het jaar 1609 werd Emmerik met het
Hertogdom Kleef ingelijfd.bij Brandenburg.
Nog heden herinnert een gedenksteen in
den gevel van „Haus Wylióh" aan het be
zoek van den Grooten Keurvorst en zijn ge
malin. Tijdens de oorlogen van Lodewijk
XIV had de stad een bewogen bestaan. Af
wisselend hoorde zij toe aan Nederlanders
en Franschen. Ook gedurende de oorlogs
jaren van de XVIIIde eeuw werd er heftig
om haar gestreden, gezien haar belangrijke
strategische ligging. Daartuj had zij heel
wat te verduren.
Hieraan is het te wijten, dat van haar
rijke gebouwen weinig behouden is geble
ven. Haar trotsohe verleden blijkt heden in
het bijzonder uit haar kerken. De poorten
zijn gesloopt. Het stadhuis met zijn talrijk*
torens is verdwenen. Gebleven is echter de
stille aantrekkelijkheid van de in de scha
duw der linden liggende kerkpleinen, van
de fraaie gebeeldhouwde altaren en van de
mooie gevels. De stad is aldus nog aantrek
kelijk genoeg voor den vreemdeling, die de
kunst verstaat te reizen met open oog.
Een zonderling contrast met het verleden
vormt het drukke leven aan de oevers
van den Rijn, het komen en gaan van de
sohepen, het geratel van de ankerkettingen,
het gehuil van de stoomfluiten en de hel
dere klank van de scheepsbellen, welke men
tusschen het klokkenspel van de Aldegun-
diskerk door, te Üooren krijgt.
VERHOOGING VAN DE
MELKSTEUN
Het Alg. Hdbl. verneemt uit de kringen
der Coöperatieve Zuivelbereiding, dat de
mogelijkheid niet is uitgesloten, dat de
GZ.C. over eenigen tijd zal overgaan tot
verhooging van den bijslag op de indus
trieel verwerkte melk en wel van 0.5 op 0.7
cent per procent vet per kilo melk.
Honderd kilo melk van 3.20 pet vetge
halte ontvangt op het oogenblik f 1.60 steun,
hetwelk indien het zeer ernstig overwo
gen plan der CZC doorgaat f2.24 zou
worden.
Het is ons niet bekend, of aan dezen
maatregel tevens zal worden verbonden een
beperking van den steun tot een bepaald
percentage der normaliter afgeleverde melk,
zooals o.a. de Friesche Mij. van Landbouw
indertijd wejischte, teneinde op die wijze de
melkproductie te remmen.
SANBERING BLOEMBOLLENCULTUUR
1. dat vaststaat dat door de Reeeoring: t
regelen ter saneertog
worden genomen:
a. door het doen inleveren van plaintj
leverbaar:
b. door het geoorloofd zijn de teelt afhanke
lijk te stellen van teeltvergunning.
Zoowel de inlevering als de teeltvergirnning
li geschieden naar maatstaf van de geïnven-
„riseerdo oppervlakte beteeld in het plantgoed
1932—'33.
Over de eventueele mogelijkheid van l
draaht van teeltvergunningen rullen nadere
lededeelingen volgen.
Evenzeer beireffende de vraag we&k pe:
ïge Ingeleverd moet worden en ln welke
bij de inlevering van hyaointhen zal rekt
gehouden worden met de bea-eddis in heit vorig
jaar plaats gehad hebbende vrijwillige teelt
beperking.
Het telen van bollen ral worden verboden,
tenzij men ls aangeislpten bij de Ned. Bloi
hen, die het
bollen ala bedrijf of nevenbedrljf
uitoefenen, mits na aanmelding bij het bestuur
gevestigd Parklaan 87 "te Haarlem op daartoe
nader te verstrekken formulieren.
Voorwaarde voor de aanneming ala aar
slotene zal o.m. zijn dat de betrokken kwee-
ker nauwkeurig en zonder verzwijging de in
ventarisatieformulieren heeft Ingevuld;
Huizen (1875 M.^ N-CRV. 8.00 Schriftlozlni
""5 Morgonconcert 10.30 Morgendien.;
or Ds. J. W. Esselink. van Doorn: 11 0
ncert 12.15 Orgelspel 1.00 Gramofoo
5 Concert 2.30 Voor jeugdige postzege
rzamelaurs 3.00 Concert 5.00 Kinder
r. 6.00 Lezing Dr. F. J. Krop 7.1
d Chr Porsbur. 7.30 Lezing dhr, Johi
Wemeldinge; 8.00 Beiaardb*
Lezlij
O. b. d. V. 6.30 Onderwijsfonds
vaart.
(296.1 M) VARA 8.01 Gr»
.00 De Nolenkrakers 2.00 Vrou-
8.00 Vooo- öfce kinderen 6.30 De Fliereflui
ters 6.16 Gramofoon 6.40 Orgelspel
7.20 Zang. 8.00 Vaz Dlas 8.10 Gramofoon
8.30 Hoorspel 9.36 Gramofoon 9.50 Or-
irussel (VI.) (337.8 M.) 12.20 Concc
1.20 Concert 5.20 Concert 6 50 Cello
concert 7.20 Gramofoon 7.35 Rede Ds. J.
C. B. Eykman.
8.20 Orkest 9.20 Concert; 10.30 Gramofoon
'aven try X1554.4 M.) 12.20 Orgel. 1.05
il -
10.00 Bachc*
Kalundborg (1153.8 M.) 12.21 Concert.
Ochtcndccncert 12.20 Gramofoon 2.20
Gramofoon - 5.50 Piano 6.25 Concert
8.20 Concert
langenberg (472.4 M.) 6.20 Gramofoon
7.20 Concert 11.05 Mensch und Welt
12.20 Concert 1.20 Concert 2.50 Grs
foon 4.50 Vesperconcert 10.45 Concert,
London Reg. (356.9 M.) 12.20 Concen
1.05 Gramofoon 2.35 Concert 6.60 Orkest
7.50 BBC orkest 9.20 Gramofoon 9.50
BBC orkest
mofoon 7.85 Concert 8.50 Con<
tofoon 9.05 Gramofooi
Varschau <1411.8 M.) 5.35 Concert -
Zang 7-25 Gramofoon 9.35 Kameri
10.35 Gramofoon
Kunst en Letteren.
FRANSCH-VLAANDEREN
Ook een stuk van onze stam!
Fransch Vlaanderen is in Fransch bezit
gekomen tijdens de roofoorlogen van Lode
wijk XIV: het is de armzalige buit van een
eeuwen lang-de-vrede-van-Europa-bedreigen
de en de zelfstandigheid-der-Dietsche lan
den aantastende expansiezucht van Frank
rijk naar het Noorden.
Het is aan de Fransche regeering echter
niet mogen gelukken, van het op Vlaan
deren veroverde gebied echt Frankrijk te
maken. Do Vlaamsche bevolking heeft zich
immer instinctief verzet tegen de drang
dwang uit bet Zuiden.
Drang en dwang. Hiervan moet inderdaad
sprake zijn. Dr. Weiter schreef in een studie
in het tijdschrift „Elsass Lothringen" inder
tijd, dat reeds spoedig na de inlijving de
openbare ambten met gunstelingen werden
bezel
„In 1663 werd een besluit van Lodewijk
XIV tot de stad Duinkerke gericht, waar
bij bevolen werd voortaan in ambtelijke
stukken nog slechts het Fransch te gebrui
ken. Een dergelijk besluit trof in 1684 de
stad Ieperen. In 1664 beval hij de bevoegde
bisschoppen zich voor den catechismus en
voor het onderwijs van Fransche priesters
te bedienen."
En vóór en na de revolutie werd het er
al niet veel beter op! „Bij besluit van de
Parijsche Nationale Conventie van 13 Octo
ber 1793 werd het gebruik van de Vlaam
sche landstaal in bestuur en gerecht ver
boden. Napoleon I verscherpte nog deze as-
similatiepolitiek en strekte het verbod van
het Vlaamsch op dagbladen, straatnamen,
rekeningen en testamenten uit In het
Weener vredesverdrag van 1815 bleef de
Vlaamsche Westhoek vergeten bij Frank
rijk achter en de burgerkoning Louis Phi
lippe kon toen- het laatste overblijfsel van
het Vlaamsch onderwijs uit de scholen
vanzelf: waar het onderwijs
in de volkstaal ontbreekt, en men door al
lerlei grenzen gescheiden is van de volks-
en taalgenooten, en men andererzijds
eeuwenlang bloot staat aan de taal- en
cultuurinvloed van den overweldiger,
daar blijkt het tenslotte onmogelijk zich
zelf te blijven.
Een wonder mag het heeten, dat er thans
nog duizenden in Fransch Vlaanderen zijn,
die geen Fransoh kennen en dat in sommige
parochies tegenwoordig, op verzoek, in het
Vlaamsch gepreekt wordt.
De Fransch-Vlamingen en him taal zijn
verbasterd en verworden, maar de kern
is ongeschonden gebleven en het verlangen,
zich uit het verval op te richten, grijpt
steeds breeder kringen aan. Men wenscht
niet langer te liggen onder „de noodlottige
schaduw van den Latijnschen giftappel, ge
lijk Blachon het zoo kernachtig zegt, noch
ook alleen beschouwd en behandeld te wor
den door het groote vaderland „als gewest
der middelen om voort te brengen; een kip
met gouder eieren of ook eene melkkoe."
En pr^f. Looten constateerde op 't vier
de Vlaamsche congres te Hazebroek terecht:
„Zeker is het, dat de tijd voor de Vlamingen
vuerkt
Ook Dr. V. Celen reeds bekend door zijn
uitgave van het werk van den besten
Fransch-Vlaamschen dichter, Michiel de
Swaen, komt in zijn studie Fransch Vlaan
deren welke hier wat van nader bij bezien
moge worden, tot dezelfde Conclusie.
In het eerste deel van zijn werk vestigt
Di. Celen de aandacht op de officieele,
Fransche beïnvloeding, welke echter niet
in staat was de Vlaamsche kern te ver
woesten.
Er bleef zelfs nog letterkundig leven over,
Radio Nieuws.
woens:
UNI
speciaal in de talrijke kamers van rheto-
rica. Dank zij deze, werd ook voeling l
houden met de Vlaamsche cultuur in Zuid-
Nederland zelf. Michiel de Swaen, dien wij
boven reeds noemden, stond zelfs in be
trekking met Nederland, hij bracht ons
land een bezoek en het blijkt uit zijn werk
duidelijk, met hoeveel aandacht hij Vondel
had bestudeerd!
Het is hoogst jammer, dat in de wereld
oorlog de bibliotheek van het Comité fla
mand de France te Belle is verwoest, waar
door veel gegevens over de letterkunde dei
Fransch-Vlamingen voor immer zijn ver
divenen. Maar dit weten wij althans zeker
dat moge ook de artistieke smaak er
productiviteit langzamerhand zijn vermin
derd'— de belangstelling voor Vlaamscht
speciaal tooneelkunst in Fransch Vlaande.
ren bleef bestaan en tot diep in de 19<
eeuw sommige hunner kamers deelname^
aan Vlaamschbelgische wedstrijden.
En als het verval midden vorige eeuv
het diepst is, ia de redding het dichts
nabij. Gezelle ontfermt zich over het ven-al
len deel van de Dietsche stam en wek
overtuigde Vlamingen ads Looten en Des
camps tot actie.
Het was een gelukkige coïncidentie, da
de herleving van Fransch Vlaanderen sa
men viel met een zéér algemeen, hee
Europa door, op te merken, streven, nl. he
regionalisme.
Onder regionalisme wordt verstaan he
streven om vóór een bepaalde natie o
streek, vrijheid te verkrijgen, om „volgens
eigen aard en wezen, te kunnen leven ei
streven, op elk gebied waar het noodig o
wensohelijk wordt geacht."
In Frankrijk vindt men dergelijke ver
langens bij Bretons, Basken, Corsikanen
enz. Met deze kunnen de Fransch-Vlamin
gen schouder aan schouder staan in de strij(
om hun taal- en cultuurrechten. Maar he
is wel opmerkelijk, dat Frankrijk tegen
over de eischen van het Vlaamsche rechts
herstel juist het minst scheutig is. Men ge
voelt: hier treden Germaansche tendenzei
naar voren, hier is de wedergeboorte vai
een aan de Fransche vijandige volksaard.
Daarbij komt ook, dat ofschoon aan d
beweging elk politiek bijoogmerk vreemd i
de Fransche Vlamingen steun en hul
zoeken over dq grens. Dr. Celen zegt daar
van: „Er kwam toenadering en samenwer
king tot stand tusschen de vooraanstaand
bewuste jonge Vlamingen uit Vlaamsch'ei
Verfranscht Fransch-Vlaanderen.
Deze Vlamingen uit Verfranscht Vlaande
ren aanvaardden in gansoh zijn omvang lie
programma der Vlamingen uit Vlaamscli
Vlaanderen, Hun aantal nam spoedig toe ei
thans maken c: zelfs vele Vlamingen ui
eerstgenoemd gewest t deel uit van he
„Vlaamsch Verhond van Frankrijk". D
eischen welke dit vertiond stelt op taalge
bied treden zij volkomen bij.
Welke zijn die eischen?
lo dat het Vlaamsch gebezigd zal worde
als hulptaal.
2e. dat het ex professo zal worden aange
leerd in alle gradtn van onderwijs.
Levendig is het besef, dat alleen doo
goed moedertaalonderwijs opheffing der bo
schaving mogelijk is Vele verfranscht
Vlamingen trachten thans weer Vlaamse!
te leeren. In vriendenkringen, door lezingen
met Vlaamsche uilgaven enz. tracht mej
de Fransch Vlaamscho taal te zuiveren et
beter te lecren spreken en begrijpen. Er ko
men beoefenaars der Vlaamscho letterkun
de, die gedichten, vertellingen, tooneelspe
len, kritieken schrijven. Een tweetalig oi
gaan bezitten de Fransch-Vlamingen ii
„Le Lion de Flandre", een uitsluiten
Vlaamsche peirodiek in JDe Torrewachter'
Energiek is de leiding, methodisch 's he
werkprogram, sympathiek is het einddoc
der beweging:culturecle toenadering en ui
ivisseiinq tusschen Holland, Vlaanderen ci
Fransch-Vlaanderen,
Met belangstelling moeten wij haar vol
gen (de lectuur van Dr. Celen's boekje i
wel gesch'lct deze belangstelling te wekkei
of te verhoogen), de vraag komt op: lig
het niet op de weg van Nederlandsche cul
tureele vereenigingen meerdere daadwerke
lijke en daadkrachtige steun aan onze mis
deelde stamverwanten in Noord-Frankrij
te bieden?
Ook van hen geldt immers pater Calle
waerts bekende: Wij zijn van 't zelfd
bloed?
De Sikkel, Antwerpen 1933.
