VROUWEN VOOR Nieuwe Leidsche Courant S.CONRADS&Co DE POORTKLOK GEBR HEUS'KOLENHANnFL nen de stad. De eerzame buitenlui schijnen het wel met wat minder dan een dokter in de medicijnen te hebben kunnen doen en werden aan de proef aemingen der barbiers-chirurgijns prijs gegeven. Of nu echter de stedelingen er zoo veel beter aan toe waren? Men make zich daarvan geen te mooie voorstel- 'ingen Niet lang nadat de stads-apo- thekers aangesteld waren, moeiten zij reeds aangemaand worcen betere me dicijnen te leveren En mogen er al knappe geneeskundigen in grooten ge tale opgestaan zijn, met de heelkundi gen was men zeker niet gelukkig, zoo dat men zelfs in een den steden van ons land genoodzaakt was een maa van da-, vak van elders te ontbieden. Curieus was het ooi:, dat een chirurg die te Delft woonde, elders als stads- operateur en breukmeester werd aan gesteld. Tweemaal per jaar moest hij overkomen, met zijn knecht, op een traktement van nes ponden, benevens acht schellingen voor dezen knecht Er staat bij: om de aimen te helpen en het blijkt niet of de genoemde toela ge alleen vergoeding was voor zijn behandeling der armen, dan wel of die aan de zorg van den knecht werden toevertrouwd. Er is ook niet uit op te maken of de titularis tweemalen eens moest komen kijken of er wat voor hem te doen was, dan wel of de hoog wijze vaders meenden, dat men geen ongelukken kon krijgen of eenige heel kundige hulp noodig hebben dan ju.st tegen of op een tijd waarop de Deut sche geleerde verkoos over te komen. De zorgvolle regeering derzelfde stad was óf erg bemoeiziek óf zij had hoo- gen dunk van haar veelzijdige kennis, daar zij in den jare 1662 in allen ernst het bevel uitvaardigde, dat geen arm of been zonder haar permissie mocht worden afgezet. Het valt te betwijfelen of deze con trole zelfs de lijder- wel aangenaam geweest is, en het prestige der heeren van de kunst heeft er zeker niet door gewonnen, terwijl het voor de burger vaders geen kleine verantwoordelijk- gaf, als zij beslissen moesten of de chirurg wel kon overgaan tot een am putatie, die hij noodig achtte. Doch misschien meenden zij wel en dat zou niet ongerijmd geweest zijn „wij weten er haast even zooveel van als onze barbiers Ook al hadden de veranderende maatschappelijke toestanden geo^ om wenteling teweeg gebracht op het ge bied van de ridders van het mes, dan nog zju de voortgang der wetenschap een hooge scheidsmuur hebben opge trokken tus:-chen de chirurgijns en de barbiers. Toen men van scheerbazen en baardschrappers begon te 9preken, begreep iedereen, dat doze toch wel iets lager sto.ioen dan de geoefende heelkundigen. Slechts enkele barbiers die dit gewichtig vonden, bleven zich chirurgijns noemen, al was het d .n c" alleen maar vc r het tandentrok- ken en het verrichten van adcrlatin gen. Reeds in 1650 hmden do barbiers verlof gevraagd tot het oprichten van een gilde en werd hun dat toe gestaan o.ider voorwaarde, dat ook do apothekers daarin wouden opgenomen worden. Men noemde dat zeer beleefd het chirurgijnsgilde, waarin niemand zonder vooreigaand exan- en afge legde proeven opgenomen werd. Met alle respect echter voor de braven van dien tijd, geloof ik niet, dat daarin veel waarborg voor het publiek gelegen was; wat bevestigd wordt door een latere bepaling, dat bij het examen niemand tegenwoordig mocht zijn dan die ambtshalve daartoe verplicht was. Opmerkelijk is dat, waar van alle gil den nog meerdere of mindere aanteekeningen voorhanden zijn, van het chirurgijnsgilde niets meer wordt gever. den. Men vond r} acten zeker niet belangrijk genoeg om voor het nageslacht te bo .-aren. Alles wat wij van die gildeoroedera weten, moest uit aanteekeningen in dc notulen van den raad der .tad worden opgemaakt En daaruit blijkt ons tenslotte, dat de respectieve barbiers, die er niet op voor uit gingen, eindelijk nog te kampen hadden met de concurre itie, die het loon deed dalen. Ruim honderd jaar ge leden werd ergens door burgemeeste- ren en schepenen een tarief voor de barbiers vastgesteld en het scheerloon bepaald met de strafbepaling, dat nie mand beneden dat tarief scheeren mocht op boete van 50. Nergens ech ter leest men, dat hun de heelkundige praktijk werd verboden. Waarschijn lijk meende men,, dat het gezond ver stand van 't volk, plus de liefde voor eigen corpus, als van zelf aan den on- gezenden toestand een eind zouden ma ken. En zoo is het dan ook geschied. Nog dagelijks hooren wij van nieuiye reu zenstappen op het gebied der chirurgie gedaan, van wonderen door zoovele eminente chirurgen verricht Wij ver blijden ons daarovei om der wille van de lijdende mengchheid en erkennen dankbaar, dat doe. deze wetenschap reeds een hoog standpunt is ingeno- ^n, van waar zij zich zeker verder uit breiden zal. En de arme barbiers? Na het lancet is hun nu ook goed deels het scheermes uit de hand ge notnen. Misschier dat de korthaar- methode en met „permanent-wave" hun daarvoor eenige -joeding heb ben gebracht. Wat zullen wij eten Menu's voor heel de week ZONDAG: Zwitsersche eieren. Bijste- soep. Peultjes gekookte aard appelen kalfsrollade. Fruit. MAANDAG: Harde eieren gekook te aardappelen kropsla. Ome let met bitterkoekjesvla. DINSDAG: Brusselsch Lof met harde eieren. Varlcenscarbonades ge bakken aardappelen. Appel beignets. WOENSDAG: Bruine boonensoep. Hachi mei rijst. Citroenvla. DONDERDAG: Spercieboonen ge kookte aardappelen roastbief. Hangop. VRIJDAG: Garnalencroquetten ge bakken aardappelen tomatensla. Koffiepudding. ZATERDAG: Carbonade worteltjes gekookte aardappelen fruit. De weg naar het hart Menu's, recepten, enz. ZWITSERSCHE EIEREN 4 eieren, 4 dL. room, 100 Gr. kaas, 30 Gr. boterpaneer meel, 1 eetlepel gehakte peter selie of bieslook, zout. Men breekt de eieren één voor één en laat ze voorzichtig glijden in een ingesmeerd vuurvast schoteltje. Men klopt den room met een weinig zout een paar minuten en giet dezen over de eieren, bestrooit ze met gehakte peterselie, geraspte kaas en paneer meel en plaatst hier en daar een klein stukje boter. Men zet het schoteltje in een niet te warmen oven tot de eieren vast worden en goed warm zijn. OMELET MET BITTER KOEKJESVLA. 4 eieren, 1 dL. 15 Gr. poeder suiker, 20 Gr. boter, zout, roomvla van 2 eieren, 2 dL. melk, y2 stokje vanille, 15 Gr. bloem, 40 Gr. suiker, zes bittcikoekjes. Men klopt de eieren met een weinig zout en voegt de melk toe. Voor de roomvla klopt men de eieren met de suiker, voegt het merg der vanille toe ,de bloem en de melk, men laat de vla al roerend op de kachel door koken. Men bakt de omelet met de bo- tor op een niet te heet vuur en zorgt,, dat ze goed los zit in de pan. Men legt dan de roomvla, waar doorheen de zes fijngestampte bitterkoekjes zijn ge roerd, er op en slaat de omelet dicht. Men legt de omelet op een verwarmden schotel en strooit een weinig poeder suiker over de omelet. GARNALENCROQUETTEN 200 Gr. garnalèn, 30 Gr. bloem, 40 Gr. boter, 2 dL. room of 2 dL. melk en 2 eier dooiers, zout, peper, peter selie. Men maakt een wit sausje en voegt de gewasschen garnalen daarbij, wel ke men even mee verwarmt, maar niet meekookt. Wil men de croquetten gauw afmaken, dan voegt men twee blaadjes gelatine toe, geweekt en opgelost in een halven cLL. kokend water. Men maakt er croquetten van en bakt die in heet vet of olie. Men laat ze op een grauw papier uitdruipen en garneert den schotel croquetten met gebakken peterselie. KOFFIEPUDDING L. room, Vi L. melk, V2 D.L. koffie-extract, 3 eier dooiers, 12 Gr. gelatine, 100 Gr. suiker. Klop de eierdooiers met suiker, voeg de kokende melk toe, laat al roeren de op de kachel binden; voeg nu 't koffie-extract toe, de in y2 d.L. kokend water opgeloste gelatine en als 't meng sel wat bekoeld is den stijfgeklopten room. Laat de massa bekoelen en doe deze in een met eiwit omgespoelden vorm of in een vorm besmeerd met zoete amandelolie. RIJSTTAART 1 L. melk, 150 Gr. rijst, 100 Gr. boter, 100 Gr. suiker, 5 eieren, geraspte schil van een citroen, 100 Gr. aman delen. Van de rijst en melk rijstenbrij ko ken de suiker er door roeren, de boter, de geraspte citroenschil, de gepelde amandelen (en gemalen) de geklopte eierdooiers en t laatst het stijfgeklopte eeiuHt. Van dit beslag een taart bak ken, ruim een uur in een gepaneerden vorm bij matige hitte. Handige maniertjes Mahonie- en notenhout worden glaa- zender, als tve vóór 't wrijven het meu belstuk met koud water afsponsen. Pas nadat 't weer goed droog is, met slap pe was inwrijven en met een wollen doek stevig uitwrijven. Voor eiken hout gebruiken we in plaats van een .wollen doek een flinke schuier. Dof geverfd hout mag alleen met water en azijn worden schoongemaukt Nieuw geverfd hout moet dikwijls met schoon koud watsr worden afge nomen. Daardoor wordt de verf har der en beter bestand tegen vlekken en stooten. Kleerborstels worden gereinigd met droge zemelen of meel. Zoo min mo gelijk met water behandelen. Koffievlekken, die niet te lang zijn ingedroogd, verwijdert men uit tafel linnen met pekel of azijn. Verouderde vlekken met bleekwater behandelen. Goed naspoelen en daarna gewoon wasschcn en in de volle zon blecken. Cheviot- en blauw of zwart Serge jurken en pakjes wascht men het beste uit in zout water. Een nacht tevoren reeds in het zoute water laten wee ken, om er de vlekken uit te laten trekken. In schoon water naspoelen, nat ophangen, in de schaduw laten drogen en half droog aan den ver keerden kant opstrijken. Hoeveel is een el? Oude en moderne lengtematen In ons land werd in 1816 bij een wet vastgesteld, dat de Meter de grondslag voor de Nederlandsche lengtematen zou zijn. Echter eerst in 1820 kwam die wet in werking en werd voorgeschreven, dat hij de eenige wettige maat zou zijr voor den handel in manufacturen enz. en dat het be zigen van andere toen in gebruik zijnde ellen verboden zou zijn. Dat was een .ieer nuttig voorschrift, omdat toentertijd allerlei „ellen" van verschillende 1 mgte in gebruik waren. Dat hing af van de plaatsen waar ze gebruikt werden en waaraan zij hun naam ontleenen. Zoo had men de Delftsche el, de Haagsche el, de Am- sterdamsche el, enz. Vooral de laatste werd veel gebruikt en is ook nu nog het meest bekend. Ze heeft een lengte van ongeveer 68.8 c.M. Tegenover 'die Haagsche, Delftsche, Amsterclamsche en allerlei andere ellen werd nu geplaatst de officieele 'wettelijke Meter en deze werd ge noemd de „Nederlandsche El". Ze gold wettelijk voor heel Nederland. Maar het gebruik van de vroe gere „oude el" bleef bestaan. En toen werd in 1869 een nieuwe wet ge maakt, waarin hernieuwd werd, dat van 1 Januari 1870 af slechts gebruik mocht worden de Meter en zijn onder- deelen. Evenwel was de naam die- aan den Meter gegeven werd, namelijk „Nederlandsche el", niet geschikt om verwarring met de „oude el" te voor- komen. Men had dezen naam „Neder landsche el", nooit moeten bepalen, doch aanstonds moeten spreken van Meter. Dan wist het volk terstond, dat het een nieuwe maatbepaling gold en dat de oude had afgedaan. De naam Meter was dan evenzoo allerwegen in gebruik genomen. Maar nu bleef mot den naam „Ned. el" het oude gebruik van de „oude el" zich handhaven. Na 1870 werd het gebruik van den naam „Meter" aanbevolen, ofschgpn do naam „el" niet verboden was. Sedert 1918 komt het woord „el" wettig niet meer voor op de lengtematen on geldt enkel „Meter". Hoewel van hooger hand alles be proefd werd, om het gebruik van den Meter ingang te doen vinden en meer malen strafvervolgingen werden inge steld, is tot heden de „oude el" met haar onderverdeeling in „verrel" en „half verrel "nog in gebruik en dat nog wel bij de onbekendheid van haar lengte, want feitelijk niemand kaa zoggen hoe lang zij ik. In den groothandel en vrij algemeen in groote plaatsen is de Meter de lengtemaat. Doch overigens wordt ia den manufacturenhandel nog veel ge werkt met de „oude cL'. En toch be staat hieraan geen behoefte,-want van het oestaande geslacht hebben de vrouwen en meisjes en ook alle koop lieden leoren rekenen met den Meter. Nauwelijks van school gekomen, leert het jonge meisje door toedoen van moeder do „oude el" kennen en de jongen of het meisje, dat bij een ma- nufacturier in de leer komt, wordt er op afgericht, dan men inkoopt bij don Meter en dat men verkoopt bij de el. Wat is de oorzaak van dit euvel? Gemakzucht de. vrouwen bij het ori- nauwkeurig rekenen mot ellen, verreis cn half-verrels, omdat men dan, als een „el" niet genoeg is, er nog een verrel of halfverrel bij kan nemen (waarbij men dan misschien een stukje te veel heeft, doch dat komt zoo gauw niet!) of is het een speculatie der kooplieden op de gemakzucht en hier en daar tevens de zucht naar voordeel, dat te behalen is met een maat van niet bekende lengte? Het ware te wcnschen, dat de vrou wen eischten het gebruik vaa den Meter en dat de kooplieden haar daar bij tegemoet kwamen. 4 VRIJDAG 9 JUNI 1933 Bijblad van de Verschijnt des Vrijdags Bureau Breestraat 123 Leiden Tel. 2710 Postbox 20 Postgiro 58936 Rotterdam Groote Markt 8 riliaai s-Gravendijkwa 130 Dames Handwerken: WEBEFIX 35 c.M. f 155 c.M. 11.45 85 c.M. f 1.95 per Meter om te weven zonder toestel. De Bengel luidt, de Poort wil sluiten, Elk repp' zich stedewaard van buiten, Eer hem de nare nacht bevalt, Wanneer de open poort gesloten, Als balling hem voor 't hoofd zou stootcn En houdt de gansche stad bewalt Hoe laat zich 't Evangelie hooien, Zo helder voor een ieders ooren. Die Bengel van de Hemel Poortl De heele tijd van 't menschelijk leven, Die God aan ieder heeft gegeven, Hoe velen gaander traag'lijk voort! Hoe velen zitten 'er te rusten, Die 't voortgaan nog niet eens en lusten, Onaangezicn die nare nacht, Die lange nacht van eeuwig duren, Die onbeklimmelijke muren, En ondoorwadelijke gracht! Die nacht, die 't leven zal behouwen In wee en spijt, cn na berouwen Van al te schandelijk veiuuim, Terwijl de voeten slcnd'ren gingen, Door ophoud aller beuzelingen, Maar misgunst leide op zijnen luim. O, luie, sloffe en trage zielen, Waakt uit den droom en rept uw hielen! De Bengel heeft ai lang geluid. Wie weet hoe kort hij end zal maken Dat gij niet binnen kost geraken, Wanneer die Poort der poorten sluit. JAN LUYKEN. 'Haar drijfveer Het leven van een zendelinge onder de Chineezen Toen ik nog in Toronto woonde, zoo verhaalde een Amerikaansch predi kant, du zeer vee' belangstelling en liefde voor de zending had, kreeg ik eens een bezoek van een zekere Miss Kathleen S t a y n e r, die in dezelfde stad woonde. Miss S t a y n e r wilde mij er eens over raadplegen, of het ook mogelijk was, haar als zendelinge naar China te zenden. Ik zag dade lijk, dat zij een zeer zorgvuldige op voeding had genoten, en dat zij zeer ontwikkeld was. Later hoorde ik tevens, dat zij een rijke erfgename was, vrij om te doen en te laten, wat zij wilde. Gedurende ons gesprek bemerkte ik bovendien, dat zij een jonge vrouw was van groote toewijding, die om Christus' wil aan alle vvcreldsche ver lokkingen den r g had toegekeerd, en dat zij zichzelf inet veel opoffering had gewijd aan een zeer moeilijk werk, namelijk aan den arbeid onder de te Toronto woonachtige, Chineezen. Alles pleitte er dus voor, om haar vraag bevestigend te beantwoorden, en veel van haar dappere voornemen te verwachten. Schijnbaar was er niets, dat haar zou verhinderen, om in dienst van de zending naar het Hemelsche Rijk te gaan. Doch mijn toenemend vertrouwen werd plotse ling door Miss Stayner zelf gestuit- Zij verklaarde i.amelijk onverwachts, dat er op haar weg één groote moei lijkheid was, die haar onoverkomelijk toescheen. Zij hield namelijk in het geheel niet van Chineezen, omdat deze, naar zij beweerde zoo vree- selijk achterlijk en vuil waren. Ja, dit was inderdaad een hinder paal. Vooral .omdat ik te doen had met iemand, die reeds geruimen tijd onder hen had gewerkt, cn hen dus min of meer moest kennen. Maar on danks alles antwoordde ik: „Wel, Miss Stayner, ik geloof, dat het niet de vraag is, of U ai of niet van Chi neezen houdt De vraag, waarom het gaat is enkel, of U den Heere Jezus inderdaad liefhebt Toen ik d i t zeide, hélderden haar oogen op, omdat zij Christus waarlijk lief had. Dit zeide zij ook, en er was daarbij in haar geen aarzeling. „Welnu", merkte ik op, als ge Hem lief hebt, kunt ge immers niet anders doen dan Hem gehoorzamen, en Hierop keek zij mij ernstig aan en vroeg: „Gelooft U, dat ik het onder deze omstandigheden wagen mag?" „Onder deze omstandigheden", was mijn antwoord, „begrijp ik ciiet, hoe U het zoudt wagen om te blijven!" Een paar dagen daarna gaf Miss Stayner zich op bij het Zendingsge nootschap. Zij werd enkele maanden later aangenomen, en kort daarop ver trok izij naar China, alwaar zij haar opleiding voor den Zendingsdienst zou ontvangen. Miss Stayner zou ia het Hemelsche Rijk voor een zwaardere taak worden geplaatst dan vele andere zendelin gen op hetzelfde arbeidsveld. Een tijd lang ging alles er goed. Zij had een plaats gevonden in het Zendingssta tion Wenschou. jpoedig ging zij daar ook geheel in haar arbeid op. Het werk ontwikkelde er zich, nam voort gang en beloofde veel vrucht te zullen dragen. Merkwaardig was het ook, welke vorderingen zij in de zoo eigen aardige Chincesche taal maakte, en hoe spoedig zij erin mocht slagen, het vertrouwen cn de genegenheid van het volk te verwerven. Doch eens, toen zij met een vrouw, die haar altijd begeleidde, den nacht op eeu buitenpost «ou doorbrengen, werd zij plotseling door gerucht uit haar slaap gewekt! Stemmen werden vernomen cn lichten verschenen hier en daar: roovers waren met geweld in het hul- gedrongen, waar zij over nachtte, en stalen er alles weg, waarop ze de handen leggen konden. Miss Stay ner wilde zich tegen dit optreden ver zotten, maar oei. der roovers ging haar met een bamboestok te lijf. Zij en haar inlandsche helpster wisten echter door een achterdeur aan het gevaar te ontsnappen, en redden zich, hoewel zij enkel ln nachtgewaad waren, ovor de heuvels naar een groep boomen en struikgewas, waartusschcn zij zich wisten verborgen te houden. Het was oen koude wlnternocht. Huiverend en verwozen van schrik hielden de jonge vrouwen zich hier zóó lang op, tot de roovers het gehetle huis hadden door tocht, en eindelijk met den verzamel den buit d aftocht bliezen. Tr;n werden zij door ee paar dorpelingen in haar schuilplaats gevonden, cn teruggeleid naar de bijna verwoeste Door deze ontzettende gebeurtenis was Miss Stayner's gestel geweldig geschokt. Het bleek noodzake.ijk, dat zij naar Shanghai reisde om daar weder f-t rust en kalmte te komen. Juist omstreeks dienzelfden tijd, aldus de predikant, benocht ik ook deze stad. k ontmoette haar daar cn liet niet na, haar naar haar arbeid te vragen, om zoo uit haar eigen mond te mogen vernemen, wat haar bevin dingen waren geweest op haar nieuwe arbeidsveld. Toon ik daarvan het een cn ander had gehoord, vroeg ik: „Maar Miss Stayner, mag ik U iets vragen?" „Zeker", antwooride zij, „wat vvenscht U te weten?" Houdt U eigenlijk wel van de Chi neezen?" Ik zal nooit vergeten, hoe verwon derd zij mij aankeek! „Wat .bedoelt U? Natuurlijk houd ik van de Chineezen!" „Dat verwondert mij toch", ant woordde ik. „Nu U zulke ondervin dingen van hen hebt ongedaan, zal het L' toch zeker wel spijten, dat U naar DEMAANDAGSCHE schrik der Huisvrouw Kan vermeden women door aanvrage onzer speciale tarieven voor de GEZINSWASCH. N.V, Stoom Wasch- en Strijkinrichung vh.J.J.DE LANGE, Overschie Iel 42880 Gediplomeerd ma Gevestigd Schoenhersteller |V| sinds 1912 VAN ESCH Het adres van vertrouwen voor alle reparaties aan Uw Schoenwerk BINGLEIJSTRAAT 35 ROTTERDAM Afhaien en thuisbezorgen door het geheele Westen Wningmachines met 5 jaar garantie! BICIJCLE 15 75 en 16 80 VICTORY tevens mangel 17 50 ACME, Idem idem 25 00 Reclame: Wringer» op kogels 11 50 Reclame: "JVringerbokken zware 1 90 Reclame: Gegalv. Teil 65 c m 1 08 bij J VAN DER TOORN Co. R'dam Mathenesserweg 77/79. tel 33628 Dat is goedkoop! Actetassche.i vanaf 11.75 volle maal net versterkt handvat f2.25. Vet liqheidslot f 2.50. rrima Kalfsleder f 2.75 n 3.50Boodschaptasscheu p. s 70 cent. Geldbeurzen 40 en 50 cent. IJzerq. Veters 12 voor 15 en 20 cent. Bruin lconrdveters alle kleuren. Poets en Wrijfartikelen L. TEBLOUW. Adamshofstraat 27 Elect. Schoemakerij „De Gunst" Trlefoon 57135. Botterdam Géén DURE VERWARMING met GAS ol ELECTRICITEÏTMI Alléén ANTHRACIET van: Sedert 1897 JOH. HEUS R. Rottekade 135. Telef. 42002 BOTTERDAM Mode-Vakscholen voor het COSTUUMNAAIEN Nuttige en Fraaie Handwerken enz Ochtend-, Middag- en Avondlessen Speciaal Cursus voor Meisjes van 14—18 jaai Mevrouw C. v. d. WAL-CRAMER BEUKELSDIJK 94 hoek Adrién Milderstraat ROTTERDAM. GEZ. AALDERS PROVENIERSSTRAAT 54 ROTTERDAM Ruime sorteering: DAMES KOUSEN in Zijde, Matzijde en Ajour - HEERENSOKKEN in elfen en fantasie - JON GENS- en MEISJES SPORT KOUSEN en SOKJES 9

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1933 | | pagina 11