BNRBCHTSNG
CH
ESTAAN
Jacobus Hervey
D
Het oude huis in de Brouwerstraat.
k,
Wie op het erf der Christelijke barmhar-
itigheid geen onbekende is, heeft meer dan
eens den naam gehoord van Joh. van 't
Li n den ho ut Deze naam is onlosmake
lijk verbonden aan de Weesinrichting
^Neerbosch".
In 1863 kocht de heer van 't Lindenhout
een oud huis in de Brouwerstraat te Nijme
gen, en richtte dat tot Weeshuis in. Het
dus dit jaar zeventig jaar geleden zijn, dat
deze Inrichting tot stand kwam.
De heer van 't Lindenhout, die in 181
iBeuningen bij Nijmegen werd geboren, werd
op 16-jarigen leeftijd hij het sterfbed van
zijn eenigen broeder krachtig in het hart
gegrepen. Eerst als colporteur en daarna
als Evangelist van de Ned. Ev. Prot. Vereen,
was hij met veel zegen werkmam. Hij
kwam op zijn reizen in aanraking met Jhr.
IA. M. C. v a n A s c h van W ij c k, te
iUtrecht, van wien hij warme vriendschap
ondervond, en die hem in zijn arbeid steun
de. In de Betuwe ging groote invloed van
hem uit en overal waar hij in de Evangeli
satiesamenkomsten optrad bleken de plaat
sen van samenkomst te klein.
Te Randwijk maakte Van 't Lindenhout
kennis met Mej. Hendrina Sipman, met
wie hij in 1S61 huwde. Hun huwelijk werd
ingezegend door Ds. O. G. Heldring in het
kerkje te Hemmen, wiens stichtingen hij in
Zetten had leeren kennen.
Van 't Lindenhout vestigde zióh au te
De oude bewaarschool
Nijmegen ,waar in dien tijd moderne pre
dikanten arbeidden, tegenover wie hij den
Christus der Schriften predikte.
Het werk van Van 't Lindenhout breidde
zich steeds uit. Hij zocht naar een grooter
huis dat tevens kon dienen voor vergader
plaats van Evangelisatie en Zondagsschool.
Dit vond hij in de Brouwerstraat en in 1863
[werd dit gebouw betrokken.
De oprichting van het Weeshuis
Van 't Lindenhout, die. als boerenzoon was
Opgegroeid, was steeds getroffen geweest
door het droevig lot dat vele weeskinderen
jte plattelande toen ondervonden. In de ste
den had imen weeshuizen, maar waar moest
men met de kinderen van den behoeftigen
handwerksman en boerenarbeider op de
dorpen heen?
Door Christelijke liefde daartoe gedron
gen, besloot Van T Lindenhout in Juni 1863,
een aantal weezen, wien geen goed thuis
kon worden aangeboden, tot zich \e nemen
en op te voeden.
Het werk van August Hermann Fran-
c k e te Halle en van George M 11 e r te
Bristol, (van den laatste had hij gehoord
doordat Ds Buddingh een bezoek bij hem
had gebracht), heeft er zeker toe bijgedra
gen, dat Van 't Lindenhout tot dit besluit
kwam.
Door uitbesteding trachtten destijds de
armbesturen de weezen zoo goedkoop moge
lijk geplaatst te krijgen, waarvan de kin
deren meermalen de dupe werden.
De geest van 't Reveil, van de geestelijke
opwekking in de eerste helft der 19e eeuw,
werkte nog in den heer Van 't Lindenhout
Hij deed zijn hart ontvlammen in liefde
voor des Heeren dienst, en zoo werd deze
Johannes een Christenphilantroop.
In lielde bloeiende
Vele vrienden van Van 't Lindenhout
brachten bezwaren in tegen hetgeen hij be
oogde en de eerste gave die hij voor r.ijn
doel ontving bedroeg slechts f4.60. Toch
konden op 1 November 1863 de eerste wee
zen worden opgenomen. De diaconieën durf
den echter geen kinderen te zenden, omdat
Van 't Lindenhout niet over vaste inkom
sten kon beschikken. Van 't Lindenhout
ging evenwel van het standpunt uit: „Wee
zen gratis opnemen en met hen leven uit
'loosde weezen in Nederland", die konink
lijk werd goedgekeurd. In hetzelfde jaar
werd een aanvang gemaakt met de uitgave
van het blad „Het Oosten", dat gedrukt
werd op de drukkerij der Inrichting, onder
leiding van den heer P. J. Milborn. Mede
verscheen hier het bekende tijdschrift „De
Vriend des Huizes" onder redactie van J.
van 't Lind enhout en E. Gerdes. Dit
tijdschrift, dat «zeer bekend is bij ons Chris
telijk publiek, vierde verleden jaar zijn vijf
tigsten verjaardag.
Van jaar tot jaar vermenigvuldigden zich
de behoeften, een klompenmakex-ij, een
kleermakerij en een boekbinderij werden
gevestigd en zoo zouden we door kunnen
gaan. Er is bijna geen vak of ambacht, of
men kan er in Neerbosch onderricht in ont
vangen.
Waar zoovele jonge menschen bijeen wa
ren, ontstond als vanzelf de behoefte aan
ontwikkeling en ontspanning. Zoo werd
in 1878 een muziekgezelschap opgericht en
3en begin gemaakt me^ de uitgave van de
„Neerbosch' Zangen", onder redactie van
Ds. C. S. Adama van Scheltema, den
bekenden voorvechter op het gebied der
drankbestrijding.
Niet alleen de instrumentale, ook de vo-
ale muziek werd beoefend. Een zangkoor
werd in 't leven geroepen, waarmee de heer
Van 't Lindenhout rondreizen maakte door
ons land. Tot op heden is men hiermee
gegaan en jaarlijks worden een aantal
plaatsen door Neerbosch' Zangkoor bezocht.
>it heeft een tweeledig doel. Ten eerste
om met de weejzenvrienden contact te hou
den. In de tweede plaats doet de predikant
directeur dan mededeelingen over het werk
te Neerbosch, om zoodoende hen, die nog
rm
HENDRINA VAN T LINDENHOUT—Sipman JOHANNES VAN T LINDENHOUT
de hand des Heeren". Dat dit werk werd
gend bleek wel uit het feit dat
groote huis in de Brouwerstraat weldra te
klein werd.
In het begin van 1866 was de woning in
Nijmegen overvol. Waar moest men heen?
Er kwam echter uitkomst! Een paar vrien
den, de gebroeders Jansen, werd in het
hart gegeven onder Neerbosch een stuk
land te koopen en dit te bestemmen voor het
bouwen van een Weeshuis waarin 100 wee
zen onderdak zouden kunnen vinden.
Den 9den Mei 1867 werd dit weeshuis
reeds betrokken door 34 meisjes, nadat Ds
F. P. L. C. van L i n g e n van Zetten met
de weezenvrienden een bid- en dankstond
had gehouden. De jongens bleven voorloo-
pig bij de familie Van 't Lindenhout te
Nijmegen, totdat ook voor hen een gebouw
was gesticht.
Steeds breidde deze Inrichting zich uit.
Een school werd gebouwd waarvan de heer
Bloemendal de leiding kreeg, een timmer-
winkel werd ingericht onder leiding van
br. v. Yperen, en eveneens een boerderij. Het
Moederhuis voor de kinderen beneden vijf
jaar, kon in October 1869 worden ingewijd.
Men had het echtpaar Van 't Lindenhout
erop gewezen, hoe noodzakelijk het was
dat ook zij te midden van de weezen te
Neerbosch zouden wonen. Niemand was
daarvan meer overtuigd dan Van 't Linden
hout zelf. Maar de middelen ontbraken nog.
De Heere gaf echter weer uitkomst! In 1870
kwam de woning voor de weezenvader en
-moeder gereed en deze konden in 1871 i
Neerbosch verhuizen. Toch was dit jaar
één van de moeilijkste uit de be
periode der stichting.
In 1870 werd opgericht de „Vereeniging
tot opneming en opvoeding van verwaar-
Hef zangerskoor 'der weezen. (Een foto uit de oude doos).
te weinig dezen belangrijken philantropi-
schen arbeid kennen, tot meerdere liefde
aan te sporen. Waar men in Christelijken
geest opvoedt, moet gelegenheid zijn Gods
Voord te hooren. Daarom werd in 1882 de
'vapel gebouwd. Dit wil natuurlijk niet zeg
gen dat men plm. 20 jaar zonder predikinj
was geweest, maar het aantal verpleegden
werd zoo uitgebreid, dat een speciaal ge
bouw voor »le godsdienstoefeningen noodig
bleek.
Het oude ziekenhuis, dat ondoelmatig
was werd in 1894 door een nieuw vervan
gen.
Nog verschillende nieuwe gebouwen ver-
izen er en zoo langzamerhand ontstond er
m heel „Weezendorp".
Met zijn zoon Jacob maakte Vader van
't Lindenhout in 1886 een reis naar Ameri
ka, met het doel, aan de ontslagen weezen
ginds werkgelegenheid te verschaffen, zoo
deze in het Vaderland niet in toereikende
mate te vinden was.
In dalende lijn
Steeds meer weezen vonden in „Neer
bosch een tehuis. Van 1893 tot 1900 was het
aantal geklommen tot 1000 a 1100. Daar de
inrichting op de verzorging van een zoo
groot aantal niet was berekend, kwamen
daaruit ongewenschte toestanden voort.
Zware stormen gingen toen over de Stich
ting en haar leiding heen. Van 't Linden-
hout's naam kwam in discrediet. Kinderen
werden teruggenomen en ook de gaven lie
pen terug.
Wat toch was het geval? De fouten van
Van t' Lindenhout, en welk mensch heeft
die niet, werden breed uitgemeten; maar de
liefde en energie, waarmee hij een reeks
jaren, vaak met primitieve middelen had
gewerkt, was men vergeten, .Van de geld
zorgen die Van 't Lindenhout in die jaren
heeft gekend willen we hier één staaltje
noemen, om te illustreeren welke toestan
en hij heeft meegemaakt.
Ia 1871 'e Zaterdags voor Paschen had
hij nog f0.12y2 in kas en dat bij de zorg
voor een gezin van 330 personen. En dan
beteekent het wat, om blijmoedig te blij
ven en geloovende in Gods werk bezig te
zijn, aan den Heere alles in vertrouwen
over te geven. Behoeft het nog gercegd, dat
od het vertrouwen van den Directeur niet
heeft beschaamd? Hij, Die een Vader der
VVeezen is, heeft ervoor gezorgd, dat eer hel
een week verder was, er f2800 in kas was.
Uit het kwade werd echter het goede ge
boren. Aan de eischen, waaraan een In-
ichting als Neerbosch moet beantwoorden,
kon meer en meer worden voldaan.
De oud-weezen hebben ook getoond dat
zij het werk van Vader van 't Lindenhout
wisten te waardeeren. Bij het 50-jarig be-
taan van Neerbosch boden zij een borst
beeld van den stichter aan, dat geplaatst
werd in de Moederhuistuin.
Het stekje dat de heer Van 't Lindenhout
plantte, heeft hij bovenmate mogen zien
groeien.
Na veertigjarigen arbeid vroeg hij ont
slag, hetgeen hem in 1903 eervol werd ver
leend.
Hierna heeft hij nog een 15-tal jaren vaa
welverdiende rust mogen genieten. In de
nabijheid van zijn geliefd Neerbosch heeft
hij die doorgebracht. Op 22 Januari 1918
ontsliep hij na een arbeidzaam leven; zijn
stoffelijk overschot werd op het kerkhof van
de Weesinrichting in den familiegrafkelder
bijgezet Bij zijn leven had de Regeering
zijn verdiensten erkend door hem te be
noemen tot Ridder in de orde van den Ned.
Leeuw.
Nieuwe banen
De opvolger van den heer Van 't Linden
hout was Ds. J. Schrijver, eertijds pre
dikant te Schiedam. Dat deze geen gemak
kelijke taak had, laat zich denken. De Heere
iet zich niet onbetuigd, want een schuld
van ongeveer f 100-000 werd door een Natio
nale Coyecte gedekt
Onder de leiding van Ds. en Mevrouw
schrijver heeft Neerbosch zich weer kun
nen herstellen. Beperking van het getal
pezen tot een 500 was echter noodzakelijk.
Neerbosch' Stichting werd gestichtsgemeen
te der Ned. Herv. Kerk. In den loop der
tijden werd de Stichting voorzien van elec-
triciteit, gas en centrale verwarming.
Na de invoering der Kinderwetten werden
ook voogdijkinderen opgenomen.
De tegenwoordige directie Ds. en Mevr.
H. KluinSpijkervet, kwam in Mei 1928
te Neerbosch. Deze leider heeft met
helpers ongeveer 450 kinderen op te
den. Voorwaar geen gemakkelijke I
Vooral in onzen tijd, nu er aan de opvoedi
zooveel eischen worden gesteld! Werd
reeds in den tijd van den heer Van 't Li
denhout iets gedaan ter verpoozing van
Weezen na hun school- en arbeidstijd!
ook thans geschiedt dit nog, «zij 't op w
moderner wijze, door muziek en
sport en spel.
We kunnen hier niet al de gebouwen c
sommen die het complex Neerbosch bev
Vermelden wij slechts, dat zij een opp=.
vlakte beslaan van 10 II.A., waarbij dan c
de verschillende terreinen komen.
Elk tehuis staat onder leiding van e
echtpaar, geholpen door andere kracht?
De ouderlooze kinderen en jonge mi
schen missen veel, maar veel wordt hun
Neerbosch vergoed.
Het voornaamste, de prediking vi
Woord van Hem, die een Vader der Weejt
is, wordt hier steeds gevonden. Zelfs
zieken kunnen 's Zondags de prediking
luisteren door de ziekentelefoon. Men zij*
dat Neerbosch met den tijd meegaat.
Van degenen, die Neerbosch verlietlg
hebben velen een goede positie in de Ma g
schappij gevonden, maar wat meer is,
hun opvoeding in de Inrichting van Van l
Lindenhout, de goede keuze gedaan voor t
en eeuwigheid.
Dat de maatschappelijke nood van di Jj*
lagen ook Neerbosch niet voorbij gaat, jn'
ieder wel duidelijk «zijn.
Zeker, we mogen gelooven, dat God i
au voor Neerbosch' inrichting zal zorgif)
Maar dat ontheft ons Christelijk volksd *>c
niet van de plicht om te doen, wat de haj^
vindt om te doen.
Bij het zeventigjarig bestaan van Ne|
bosch, mogen de tegenwoordige leiders 1
Het oude Moederhuis, thans kleermaken
medearbeiders terug zien op een schoen
historie op philantropisch gebied en het
hun toegeroepen:
O, werk voort in den kring, dien Uw Lii
zich schie]
Steeds geloovend en minnend en hopend,
Tot de Heer, die U hier tot Zijn navolgi
rie
Ginds de nkring der voleinding U opent.
Een „oude" schrijver
figuur uit een voorbijgegane periode,
maar tevens een auteur, wiens geschriften
Nederland gaarne werden gelezen,
s de Engelschman Jacobus Hervey,
die in het jaar 1714 te Hardingstone werd
geboren, in de nabijheid van Northampton,
in een welvarende, mooie landbouwstreek.
Hervey's ouders waren zeer godvruchtig
van aard en stamden uit een oud Engelsche
geslacht. Zijn vader was predikant te Col-
lingtree, maar tijdens de geboorte van
Jacobus woonde men te Hardingstone.
De zevenjarige Jacobus werd naar
school gezonden, waar hij behalve in de
meer gebruikelijke lager-onderwijsvakken,
ook onderricht kreeg in het Grieksch en het
Latijn. Op zeventienjarigen leeftijd verliet
hij deze onderwijsinrichting, voonzien van
uitstekende getuigschriften, en meldde hij
ich als student aan bij de Oxfordsche Uni
versiteit.
Aanvankelijk gevoelde de jonge Hervey
zich tot de rechtswetenschappen aangetrok
ken. Hij liet zich dus bij deze faculteit in
schrijven, en legde zeer voorspoedig zijn
amens af, zoodat hij op 21-jarigen leeftijd
?ereed was voor 4e advocatuur, wel een be
wijs, dat hij iemand van buitengewone
tellectueele begaafdheid was. Nog tijdens
zijn studiejaren kwam Hervey echter in
Oxford in aanraking met enkele jongelui,
die het leven zeer ernstig opvatten en zich
nauwgezet met het bestudeeren van den
Bijbel bazig hielden. Hij werd daardoor ten
zeerste aangetrokken, en het is ongetwijfeld
voor een niet gering deel aan dezen omgang
te danken, dat Hervey ten slotte zich niet
aan de balie wijdde, maar voor den kansel
koos.
Van zijn godsvrucht in deze periode zijn
de Brieven (1733—1735), die hij van Oxford
uit aan zijn zuster schreef, een welsprekend
getuigenis. Met groote toewijding wierp hij
zich vervolgens op de studie der godgeleerd
heid, en reeds op den 19den September 1736
werd hij door den Bisschop van Oxford tot
predikant geordend. Spoedig daarop werd
hij beroepen als hulpprediker in het plaats
je Dummer, een dorp in Hampshire, in de
nabijheid van het eiland Wight gelegen, in
een van de mooiste en vruchtbaarste stre
ken van geheel Engeland. Nog maar kort
had hij daar gearbeid, of zijn naam kreeg
alom bekendheid, door den ernst en de
welsprekendheid zijner prediking.
Op 25-jarigen leeftijd werd hij door Paul
Orchard, van Stoke Abbey, aangezocht ais
Portret Jacobus HeroeU
huispredikant op te treden op diens ridder
goed. Hervey nam deze uitnoodiging aan,
want zijn gezondheid had de laatste jaren
eel geleden, zoodat de gemeentelijke arbeid
hem zwaar was begonnen te vallen.
Te Stoke-Abbey vertoefde Harvey twee
aren. In deze mooie landstreek verzamelde
ïij ongetwijfeld de bouwstoffen, die hij voor
zijn lateren literair-godsdienstigen arbeid
•zou benutten.
In deze twee jaren knapte hij zeer wel op,
zóódat de gemeente van Biddeford onder
richt over zijn begaafdheden en vriendelij-
omgang, hem beriep. De familie
Orchard had er ook ten zeerste aan meege
werkt, dat hij dit beroep zou krijgen.
Biddeford was een kleine, doch nering-
rijke koop- en marktstad. Al heel gauw was
hij hier ingeburgerd en zeer gezien. Geduren
de zijn verblijf aldaar ruim vijftig uren
van het ouderlijk huis verwijderd, ont
ving hij twee tijdingen, n.l. dat zijn zuster
gehuwd en dat zijn vader ernstig ziek was,
een «ziekte die zich gevaarlijk liet aanzien.
Nu kwam er een moeilijke keuze. De kerk
in Weston zag zich nu van alle herderlijk
werk verstoken en toen Hervey zijn Vader
bezocht, verzocht deze of zijn zoon de arbeid
van hem voorloopig wilde voortzetten. Dit
verzoek ,dat bij de Gemeente in goede aarde
viel, nam Hervey aan.
In doze plaats begon hij zijn arbeid, om
geestelijke geschriften op de pers te leggen.
Een dezer boeken is een verhandeling over
de Grafsteden, Bloemen en de Werken der
Schepping. Dit boek maakt een geweldig
opgang. In dit boek toont hij zijn geestelij
opmerkingsgaven. Op kalme, overtuigen
wijze brengt hij tusschen alles verband.
Ook op organisatiegebied was hij
kracht. Hij richtte o.a. op een Maatschap
voor Christelijke bevordering van het Ge
telijk leven, welke eiken eersten Dinsdag
de maand bijeen kwam. Het stroomde led f
maar Hervey deelde ze allen in groej
van twaalf personen in. wr<
Het agendum van iedere maandelijks? "n
bijeenkomst der Herveyanen, zooals men h »tw
noemde, was het lezen van. twee Hoofdsti r
ken uit de Heilige Jchrift één uit het Ou
en één uit het Nieuwe Testament, beneve 4
bespreking van de godsdienstige boeken, i
men in de afgeloopen maand had gelez
Een vast openings- en dankgebed werd
gesteld. Ieder moest zich eerbiedig gedrag J
om alle aanstoot te vermijden, aangez lUni
men zich, naar het gebruik dier tijden, i j£je,
een Koffiehuiszaal moest bedienen. ut
Het duurde niet lang of een tweede gr '*rd'
werk van «zijn hand verliet de pers, n.l.
bespiegelingen van den nacht- en den st
renhemel". Ook dit geestelijk boek maal n-
n Engeland (en vertaald in Hollai
grooten opgang. In enkele jaren verschel
niet minder dan dertien drukken wat 1
dien tijd heel wat zeggen wilde.
Zijn gezondheidskuur, waar hij zoov
baat bij had gehad, bleek niet van blijver
uitwerking. In Augustus stortte Hervey
ïieuw in en werd tot den rand des grafs
bracht. Hij was volkomen bereid heen
gaan.
Toch bleef hij, dan op zijn stoel, dan
zijh bed, Ijveren voor Gods eer. Kon hij n
meer preeken, «zijn pen kon hij dan te
ln dienst stellen van 's Heeren dienst,
zijn bed hing een Latijnsche spreuk,
hem geheel typeerde, n.l. „Nulla dies fi
Linea Nulla epistola sine Christo", d.« ilder
Geen dag ga voorbij zonder (geestelijk1^
vordering, en geen brief schrijve mijn ptsnd
zonder dat er iets van Christus inkome.
Het kostte heel wat moeite aan den 1
gelschen kunstschilder Wililams om
portret te schilderen. Inmiddels bleef
pen vaardig. Een zijner juweeltjes is w T
„De Heilige Week of Nieuw Avondma
boekje", dat ook in Holland goed verkoif», dl
werd.
Wij zullen thans geen opsomming gev i
van zijn werken. Zijn Godvruchtige Briev
zijn alom genoegzaam bekend.
Op Maandag den 25sten December 11
stierf hij met de woorden van David op
lippen: Bezwijkt mijn vleesch en mijn ha fl
zoo is God de Rotssteen van mijn hart 52r
mijn deel in eeuwigheid. «n i
Hij werd op Vrijdag 29 Dec. d.a.v. in fc
koor der kerk van Wcston Tavell begrave er
