Scheiding van Kerk en Staat
MAANDAG 29 MEI 1933
EERSTE BLAD PAG. 3
Kerknieuws.
GEREF. KERKEN,
roepen: Te Malang (Java), cand. F.
j. Jonkhoff te Groningen.
Aangenomen: Naar Malang (Java),
nd. F. J. Jonkhoff te Groningen.
Be d a n k t: Voor Oppenhuizen, cand. F. J.
Jonkhoff te Groningen.
NED. ILERV. KERK.
angenomen: Naar Kubaard (toez.),
J. A. A. van Ruler te Apeldoorn. Naar
Borger, G. H. Moll van Char ante te fleenvliet.
CHR. GEREF. KEEK.
ngenomen: Naar Gorinchem, P. de
Groot te Amersfoort.
Bedankt: Voor Komhorn, P. J. de Bruin
te Veenendaal. Voor Baam, P. de Groot
te Amersfoort.
EVANG. LUTH. KERK.
ngenomen: Naar Vaals-Heerlen, F.
P. A. Thoms te Zudar (Rügen).
GEREF. KERKEN IN HERST. VERBAND.
Beroepen: Te Amsterdam-Centrum (2de
aal), J. ter Schegget te Harkema-Opeinde.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
Ds. J. J. Vasseur, gekomen van
Ierseke, werd gisteren onder zeer vele blijken
van belangstelling In gebouw „Bethanië'' te
Pen Haag bevestigd als predikant bij de Vrije
Evang. Gemeente aldaar door Ds. J. Enter,
van Rotterdam, met Joh. 1 6 en 7, sprekende
over: 1. de prediker Godsgezant, 2. de prediker
Evangelie-getuige, en 3. waartoe dat getuige
nis dient. Des avonds deed Ds. Vasseur intrede
als opvolger van den emeritus geworden Ds.
J. Dallinga met Neh. 2 20 de woorden:
Toen gaf ik hun ten antwoord en zeide tot
hen: God van den hemel, Die zal het ons doen
gelukken en wij, zijne knechten, zullen ons
opmaken en bouwen". In verband hiermee
stond Spr. achtereenvolgens stil bij: 1. den
naam, 2. de taak, en 3. de kracht, die Nehemia
aangeeft voor de volgelingen van Jezus
Christus.
Aan het einde van zijn predikatie mela Ls.
Vasseur toespraken, allereerst tot zijn beves
tiger die geruhmen tijd als consulent in Den
gearbeid had wien hij tevens ver-
jocht, namens de Haag-sche Gemeente dank te
brengen aan den heer de Lange, uit Rotter
dam, voor diens catechisatie-arbeid. Vaorts tot
den Kerkeraad van de Haagsche Gemeente,
jen organist, den koster en tenslotte de
Gemeente zelf. Nadat gezongen was Gez.
213 4 werd liet woord gevoerd door den heer
Van' der Ploeg, die namens den Kerkeraad
[)s. Vasseur en diens echtgenoote, alsmede
zijn verdere familieleden hartelijk begroette
i liet toezingen Psalm 121 4; den bevestiger
3. Enter; den heer Duvekott, uit Goes, als
1 van het Comité van den Bond van Vrije
jvang. Gemeenten; den heer Molenaar,
namens de Gemeente te Rotterdam; den heer
Pauw namens de Gemeente te Amsterdam;
oen heer Hartsheim namens Dordrecht; den
heer Van Eek namens Utrecht; den heer De
Gruil namens Gouda; den heer De Ruyter
namens de Baptiste Gemeente id Den Haag;
en den heer Van Melsert namens de Geref.
Kerk (H.V.) te Den Haag.
Ds. Vasseur bracht alle sprekers dank voor
hun goede woorden en ging hierna in gebed
voor. Op verzoek van den heer Duvekott, uit
Goes, zongen allen den nieuwen herder daarop
nog staande toe Psalm 122 3, gevolgd door
ile gebruikelijke sluiting.
JUBILEA
T. Kramer, van Monster, heeft
'isteren, in verband met zijn ambtsjubi
leum, voor de Gemeente een gedachtenis
predikatie gehouden over 1 Thessï 3 10,
12 en 13, waarin hij er op wees, dat 1.
Paulus wil volmaken wat aan het geloof
van cle Thess. ontbreekt; 2. dat hij dat in
iefde overvloedig wil maken, en 3. dat de
Jemeente in heiligmaking onberispelijk
moet zijn. Hierna sprak hij nog een per
soonlijlc woord en gedacht hij, dat kori
vóór zijn komst in Monster, hier zijn broe
der Dr. G. Kramer, predikant op jeugdigen
leeftijd, overleed, en dat hier ook zijn vader
legraven werd. Ds. K. heeft slechts twee
keer zijn arbeid behoeven te onderbreken.
Met l' Nov. a.s. gaat hij niet emeritaat. Bi]
het begin van den dienst werd hem Ps.
3 toegezongen. Slotzang was Ps. 56 6.
Te Rotterdam hee.ft gisteravond in
de Groote Kerk Di*. J. R. Callenbach,
Predikant bij de Ned. Herv. Gemeente een
jedachtenispredikatie gehouden in verband
act zijn 40-jarig ambtsjubileum. Als tekst
verd gekozen Hand. 1 4 b. Na den dienst
long cle Gemeente den jubileerenden predi-
tant de zegenbede uit Ps. 121 4 toe._V.an-
niddag werd een drukbezochte receptie ge
houden.
Ds. P. H. VAN EÏJK
Gisteren heeft Ds. P. H. van Eijlc, miss.
iredikant te Solo met verlof in Nederland,
tweemaal voor de Geref. Kerk van Delft
Woord bediend, n.l. des morgens in de
IVester- en des avonds in de Zuiderkerk.
In beide heeft hij gesproken mede in ver-
land met zijn a.s. vertrek naar Indië. Ds.
van Eijk hoopt over 10 dagen de terugreis
o aanvaarden, waarom hij een persoonlijk
voord tot de Gemeente, als zendende Kerk
van Zuid-Holland (Noordel. gedeelte) richt-
3. Hij predikte over Matth. 14 2831. De
lemeente werd in het bijzonder bepaald
>ij 1. Gods almacht, 2. de kracht van het
en 3. de beteekenis daarvan zoowel
voor de zendende Kerk als voor den ge-
tonden dienaar des Woords. In de Wester-
verd Ds. van Eijk toegesproken door
luderling M. Kolman en werd hem toege
zongen Ps. 121:4. In de Oosterkerk sprak
Ds. K. van Anken een woord en werd door
le Gemeente Ps. 1343 toegezongen.
Ds. J. J. KNAP Czn.
Naar de „Stand." verneemt, heeft Ds. J. J.
nap Czn., de oudste predikant der Ned. Herv.
Gemeente te Groningen, die onlangs het voor
nemen had kenbaar gemaakt, tegen 1 October
ï-s. emeritaat aan te vragen, thans
Kerkeraad medegedeeld, op dit
rug te komen. Ds Knap moet van zyi
taatnaanvrage voorloopig hebben afge:
gevolge van den grooten aandrang, welke uit
de Gemeente op hem geoefend is, om nog niet
ien te gaan.
PREDIK ANTSTR ACTEMENTEN.
Uit Via n en schrijft men ons: GQnood-
Kiakt door de tijdsomstandigheden gaan de
Aea. Hervorr ie Kerkvoogdijen in .ten Ring
vianen over t t verlaging van de salarissen.
hebben kerkvoo 'dijen en notabelen der
Ned. Herv. Kerk te Meerkerk met algemeene
stemmen besloten het tractement
pfedikant en van de kerkelijke bedienden met
..te verlagen. De mindere huuropbrengst
der landerijen en de lagere inkomsten verkre
gen uit den hoofdeJijken omslag zijn hiervan
de oorzaak.
DE GROOTE KERKVERGADERING
TE BATAVIA
Onze Indische correspondent schrijft, ia
aansluiting aan cle reeds ga-publiceerde be
richten over de Groote Kerkvèrgaclering te
Batavia, nog het volgende:
Van 10 tot 12 Mei is te Batavia hijeen ge
weest een Groote Kerkvergadering van de
Indische Kerk, waaröp men heeft gesproken
over de administratieve scheiding van Kerk
en Staat, en deze in beginsel heeft vastge
steld, zonder daarmee echter vooruit te loo-
pen op een financieele losmaking van den
band, waaraan thans niet te denken valt,
als men tenminste kapitalisatie wensebt van
de geldelijke verplichtingen die de Overheid
op grond van de traditie en de vroegere re
glementen tegenover deze Kerk heeft.
Formeel wordt cle Indische Kerk nog ge
heel door de Regeering beheerscht, he.tgcen
aan den anderen kant het goede gevolg heeft
gehad, clat de eenheid is bewaard gebleven.
Het is eigenlijk een merkwaardige zaak
met deze vergadering, want de Kerk hier
kent niet cle figuur van izullc een groote
vergadering als vertegenwoordigster van alle
Kerken. Het Kerkbestuur werd ook door de
Regeering benoemd. Maar thans heeft men
toch een soort Synode gehouden, bestaande
uit. afgevaardigden van de verschillende
Kerkeraden.
Reeds eerder zijn pogingen gedaan om cle
scheiding tusschen Kerk en Staat tot stand
te brengen. Zoo is er ook in 1916 een Kerk
vergadering bijeengeroepen en weder in 1931
kwam een voorstel van den Minister van
Koloniën om den administratieven band tus
schen Kerk en Overheid los te maken, waar
mede het Kerkbestuur principieel zijci in
stemming heeft betuigd. Maar het wilde de
stem van geheel de Kerk doen hooren eh
daarom heeft het de verleden week gehou
den groote vergadering bijeen geroepen.
Met een rede van Dr. N. A. C. Slotema-
ker de Bruine, Zendingsconsul te Batavia,
sinds kort Voorzitter van het Kerkbestuur,
werd cle bijeenkomst geopend, die door 45
afgevaardigden uit geheel Indië, ook uit de
Inheemsche Kerk, vooral ook uit de Mina-
hassa, werd bijgewoond.
Na een korte inleiding en een historisch
overzicht, bezag Spr. de vraag, of er nieuw
inzicht was gekomen. Pogingen tot losma
king van den administratieven band zijn
tot nu toe mislukt, maar er is de laatste
jaren, ook door den drang naar zelfstandig
heid der inheemsche groepen, een begeerte
gegroeid bij de leden, de behartiging hun
ner geestelijke belangen zelf ter hand te
nemen. Voor de ruim honderdduizend Eu-
ropeesche en bijna zeshonderdduizend in
heemsche leden rsal de beslissing dezer ver
gadering, aldus Dr. Slotemaker, groote be
teekenis hebben.
Het gevolg van de besprekingen, den
eersten dag gehouden, was, dat de vergade
ring zich geheel met het standpunt van het
Kerkbestuur vereenigde, nl., dat zij een ad
ministratieve scheiding slechts aanvaard
baar acht, mits deze in geen enkel opzicht
vooruit loopt op een latere financieele schei
ding. Erkend werd, dat de Kerk haar recht
matig aandeel moet dragen in de versobering
op 's lands uitgaven. Als eerste lid van
liet eerste artikel van het algegmeen regle
ment stelde men na langdurige beraadsla-
„De Protestantsehe Kerk in Nederlandsch-
Indië is een zelfstandige Christelijke Kerk.
Zij bestaat uit al haar Gemeenten in deze
jewesten. Zij staat open voor alle Protes
tanten in Nederlandsch-Indië".
Het voorstel van het bestuur, om het
tweede lid van dit artikel, betreffende den
grondslag, te lezen als volgt: „Haar funda
ment is Jezus Christus" (1 Cor. 311) werd
voorts aangenomen.
Omtrent de vorming of opneming van
zelfstandige Kerken binnen het verband der
Kerk werd besloten, dat zulks met instem
ming van de Algemeene Synode mogelijk
zal zijn. Met name de Minahassa, de Mo-
lukken en cle Timor-archipel worden met
betrekking hiertoe in een volgend lid ge
noemd.
In den naam der Kerk handhaafde men,
n van Gijn „gezindheid tot eenheid getui
genis af te leggen", het enkelvoud: „De
Protestanlsche Kerk ia Ned. Indië".
Als officieel Kerkbestuur werden, nadat
het ontwerp-algeyieen reglement van het
door de Regeering benoemde bestuur vrij
wel ongewijzigd was aangenomen, gekozen:
Dr. N. A. C. Slotemaker de Bruine, voor
zitter; verder de predikanten B. Keers, K.
J. Quast, H. Jansen en W. J. J. Jenny,allen
te Batavia; R. Tutnhelaka, Minahassa; P.
Rug&brecht, Ambon; en de heeren Mr. J. E.
van Hoogstraten, Buitenzorg; en C. B. van
Vooren.
Toen de belangrijkste zaken waren afge
daan, kwam aan de orde een prae-advies
van Dr. C. P. Cohen Stuart, van Malang,
over: „Opbouw der Kerk in de Europeesche
Gemeenten", waarin deze vooral bepleitte
net mede doen werken der gemeenteleden
den geest der „La Cause"-beweging in
Frankrijk. Een levendige gedachtenwisse-
ling volgde hierop.
Verder spraken de heeren W. H. Tutuari-
ia en A. Z. R. Wenas, hulppredikers, ach
tereenvolgens op Ambon en Tomohon
de positie der Protestantsehe leger- en
vlootpredikanten ten opzichte van de Kerk
en over de geldelijke positie der Kerk.
Ook vestigde men de aandacht op het feit,
dat er slechts 35 van de 43 Indische predi
kaatsplaatsen bezet zijn, terwijl er dit jaar
dominéés met verlof gaan! De bloei der
Kerk eischt, dat hier verbetering in komt.
De vergadering wisselde voorts nog van ge
dachten over de eigenaardige postie, waarin
de Algemeene Synode zal komen tc staan
met betrekking tot ,de Europeesche Gemeen
ten. Terwijl deze Synode toch de Alge
meene Synode der geheele Kerk cal zijn,
vormt ze tevens de Particuliere Synode voor
dat deel der Kerk, clat niet, zooals de Mina-
hasa en de Moluklcen, thans reeds een Par
ticuliere Synode krijgt ingesteld. Het Kerk
bestuur zal over deze aangelegenheid op de
eerste Indische Algemeene Synode zijn al-
vies geven.
Bij de sluiting uitte men zijn groote dank
baarheid voor den uitnemenden geest, waar
in de moeilijke kwesties waren behandeld en
voor de resultaten der vergadering, die de
administratieve scheiding eigenlijk heeft
tot stand gebracht, al moet ze formeel nog
door de Regeering worden uitgesproken
in den lofzang van gezang 96 „Halleluja,
eeuwig dank en eere."
Hetzelfde vers legde Ds. A. E. de Vreede,
uit de Minahassa, cle Gemeente van Batavia
Zondag in de Willemskerk op de lippen, als
weerklank van de Gemeente op de gehou
den vergadering.
De tastbare resultaten van deze oneigen
lijke Synode zijn niet izoo groot, maar wel
is naar buiten gekomen, hetgeen innerlijk
werkt, de kracht en het verlangen, niet meer
aan den Staat gebonden te zijn, maar noch
tans één te blijven. Ook het sacnenspreken
van de velen, die op afstanden van honder
den en duizenden kilometers van elkander
werken, heeft steeds Ten heerlijk opwek-
kehden invloed, hetgeen te Batavia wear is
gebleken.
Moge ook de geldelijke losmaking rvah
den leiband van den Staat niet lang meer
op zich laten wachten.
Predikanten Zendingsconfe
rentie. Van 69 Juni zal in het Conferen
tieoord te Lunteren een Predikanten-
Zendingsconferentie worden gehouden, wel
ke uitgaat van de Samenw. Zendings Corpo
raties. Men verwacht een honderdtal deelne-
Het thema dezer conferentie zal zijn: het
ontstaan van zelfstandige Kerken op de Zen
dingsvelden en de taak der Zending. Het te
genwoordige stadium van ontwikkeling ver-
eischt een nadere oriënteering. Het doel is
de predikanten hieromtrent nader in te
lichten en tevens hun voorlichting te vrag-
gen.
Dinsdagavond 6 Juni zal de confe
rentie worden geopend met een welkomst
woord van den Voorzitter, Ds. Joh. Rauws
Daarna wordt een inleiding gegeven door
Ds. Crommelin over: „De groei der Inheem
sche Kerken en de Inheemsche persoonlijk-
W oen s dagmorgen 7 Juni wordt een
korte bijbellezing: gehouden door Ds. M. Groe
nenberg te Vlaardingen, die ook op de vol
gende dagen de inleidende bijbellezing zal
houden. Door Ds. Rauws wordt een overzicht
gegeven van de geschiedenis der Zending
op Oost Java en door Zendeling Van Hasselt
over de geschiedenis der Zending op Nieuw
Guinea.
Des avonds spreekt zendeling Dr. Alb. C.
Kruyt over de zelfstandigheid der Zendings
gemeente in Midden Celebes. Daarna geeft
Dr. Joh. Wameck een overzicht van de ge
schiedenis der Batak Zending op Sumatra.
Donderdag 8 Juni spreekt de Zendings
consul Mr. S. Graaf van Randwijck over de
Indische Kerk en de met haar verbonden
Inheemsche Kerken en Dr. Warneck over
Batak-kerk.
Des avonds zal gelegenheid gegeven wor
den tot het stellen van verschillende 'vra
gen. Daarna zal de Rawana-film worden
vertoond.
Vrij dag 9 Juni spreekt Zendeling R. G.
van Kekem over de tegenwoordige organisa
tie der Oost Javaansche Kerk. Daarna vol
gen enkele mededeelingen omtrent Bali, de
Hoogere Theol. School en de Kweekschool
te Probolinggo.
Des avonds zal Ds. B. J. C. Rijnders een
antwoord geven op de vraag: „Wat vloeit
uit den ontwikkelingsgang van het Zendings
werk voort voor de Zendende Kerk?" De voor
zitter sluit daarna de conferentie.
Op de middagen zullen verschillende rcen
delingen mededeelingen doen omtrent hun
zendingsvelden ,o.a. Dr. J. P. de Jong zende
ling-arts te Malang, de heer H. van der Klift
de pionier van Zuid Oost Celebes, de heer
P. J. Grondel van Nieuw Guinea en anderen
Schoolnieuws.
AFSCHEIDSCOLLEGE
PROF. DR. L. KNAPPERT
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN
Hedenmiddag heeft Prof. Dr; L. Knap-
pert Jzn., sedert 1902 hoogleeraar aan (le
Leidsche Universiteit vanwege de Ned. Herv.
Kerk tot het geven van onderwijs in de ge
schiedenis en de leerstellingen der Ned. Herv.
Kerk, die wegens het bereiken van den 70-ja
rigen leeftijd aan het eind van dezen academi-
schen cursus zijn hoogleeraarsambt moet neer
leggen, in het groot auditorium der Universi
teit zijn afscheidscollege gegeven. De belang
stelling voor deze plechtigheid was zeer groot,
vooral van de zijde van de ambtgenooten, leer
lingen en oud-leerlingen van den hoogleeraar.
Voorts waren o.m. aanwezig curatoren der
Leidsche Uuniversiteit en deputaties van ver
schillende kerkelijke en 'wetenschappelijke in
stellingen, van studentencorporaties, enz.
Aan de rede van Prof. Knappert is het
volgende ontleend:
Bij de ambtsaanvaarding behoort een oratie,
b(j de neerlegging ervan een terugblik en af
scheidsgroet. Al behoort het persoonlijke niet
op den katheder en moet de spreker achter
zijn onderwerp terugtreden, het zou onnatuur
lijk en ondankbaar zijn na een één-en-dertig-
jarig professoraat zich heimelijk uit de voe
ten te maken. Toch zal Spr. meer over ande
ren dan over zichzelven handelen. Allereerst
gaf hy een uitvoerig overzicht over de Thepl.
Faculteit sinds zijn komst in 1902, haar hoog
leeraren van Staat en Kerk, hun arbeid en
wetenschappelijk standpunt, waarbij ook zij
herdacht werden, die door een professoraat
elders of door den dood aan de Faculteit wa
ren ontnomen, het laatst Dr. Eekhof, den be-
minnelyken man, met zijn ryke kennis, vol
nog van beloften, midden in zyn kracht uit
zijn gelukkig gezin en zyn werk weggerukt.
Spr. herinnerde er ook aan, dat in de laat
ste jaren zich de klemtoon van de bestudeering
der historisch-letterkundige vakken verlegd
had naar godsdienstwysbegeerte, ethiek, psy
chologie, en dit onder velerlei invloeden, stel
lig ook door de docenten aan wie het onder
wijs in die vakken was toevertrouwd: La
Saussaye, Roessingh, De Graaf, wier persoon
lijkheid en arbeid Spr. dan gedenkt.
Wat de ambtgenooten buiten de Faculteit
aangaat, in de voorrede vóór zijn fraaie
„Brieven over de welsprekendheid", schreef
Steenmeyer een bladzyde, waaruit Spr. deze
woorden overneemt en op zichzelven toepast:
„Ik heb het voorrecht genoten bekend te zyn
geweest en deze eenige reis vergunne men
mij dien roem bevriend te zyn geweest met
een aantal voortreffelijke mannen uit onzen
tijd, wier namen myn vaderland glorierijk noe
men mag". Hier gedacht Spr. ook Van Vollen
hoven, den nu kort geleden ontslapene, dien
wij hebben geëerd en bemind.
Alleen de hoogst staanden kunnen ten volle
de schade meten door zyn verscheiden aan
Hooceschool en wetenschap toegebracht; allen
zullen zijn nagedachtenis als een schat bewaren
en zyn naam niet dan met dankbare ontroe
ring noemen.
Zich dan tot zijn leerlingen van vroeger
nu wendend (onder wie sinds 1924 ook vr
welyke theologen) beroept Spr. er zich op,
dat hij naar den eisch van zijn ambt het aan
practische wenken niet heeft laten ontbreken,
dat hy altijd heeft aangedrongen op kennis
verwerven en den weg leeren van eigen onder
zoek, als tegenwicht tegen al te veel stemming
en bespiegeling, zonder dat nuchtere, soliede
kennis het noodzakelijk fondament er voor
vormt, en ook omdat de voorganger der Ge
meente geen onnoozele hals mag zyn, geen
verlegen vreemdeling in het Jeruzalem van
wetenschap en beschaving. Hy moet, terwijl
het spreken van vreemde talen een ontza
voorrecht is, toch vooral zyn eigen taal be'
schen, waarin hy prediken en onderwijzen „ui.
Maar meteen moet hy eenvoudig en gewoon
zijn, ootmoedig tegenover zijn taak, rustig en
bescheiden, zonder malle gemaaktheid of ge
kunstelde deftigheid, doch evenmin moet hij
het zoeken in dwaze ongegeneerdheid en bra
nieachtige manieren, in sportatieve kleeding
Wat zyn onderwijs aangaat, de Bybelsche
Theologie, heeft Spr. gegeven als het onder
zoek naar den godsdienst in den Bijbel, met
voortdurende aanwijzing van de vruchten er
van voor prediking en onderwijs, die immers
i\i gelouterden zin bijbelsch zijn moeten; aan
wijzing ook van de letterkundige schoonheid
van bijbelsche verzen, beelden, vergelijkingen.
By de lectuur bleek dikwijls, dat voor de ken
nis der grondtalen de langjarige, gymnasiale
studie hechter grondslag legt dan de vaak al
te haastige voorbereiding voor het Staats
examen. Bij de practische Theologie bleek van
de hooge beteekenis, aan het godsdienstonder
wijs te hechten; de pastoraal werd behandeld
met toelichting uit de folklore oude liefde
roest nooit geheel van vroegeren en tegen-
woordigen volksgodsdienst en wanneer wij aan
het huisbezoek gekomen waren, werd den hoor
ders als 'n categorische imperatief een pasto
rale, humane fatsoensleer voorgehouden; ue
homiletiek leerde het ontwerpen, schrijven en
uitspreken der preek en drong aar. op eenvoud,
het vermyden van goedkoope aanhalingen uit
de nieuwste romans en van de lardeering met
het gansche academisch apparaat van theolo-
gisch-technische termen, drong ook aan op
smetteloos Nederlandsch en op waardigheid
en goeden smaak by alle liturgische handelin
gen. Dë Kerkgeschiedenis, inzonderheid die des
vaderlands, heeft altijd spr.'s hart gehad. In
dankbare piëteit gedenkt Ti ij allen die hem
daarby hebben geleid en ten voorbeeld zyn
geweest, gelijk hij ook zyn studenten de groote
voorgangers onder de Kerkhistorici van vroe
ger en later toonde; hen wees op het aantrek
kelijke van 'n onderzoek, dta wel tot stelsels en
toestanden, maar vooral tot den mensch van
vroeger voeren moet en dat (naast donkere
bladzijden) in muziek, letterkunde, en schilder
kuhst in aanraking brengt met het reiraste en
schoonste dat maar ooit door menschenzielen
is heengegaan. Ook de Kerkgeschiedenis in
onze Koloniën van vroeger eeuwen, heeft Spr.
met voorliefde behandeld, op zijn colleges
echter alleen die van O. en W.-Indië en Zuid-
Afrika. Met vreugde gedenkt hij het onver
plichte, maar tot een blijden plicht geworden
college van indologen over de Indische Kerk
geschiedenis, waarhij ook practische wenken
niet behoefden te ontbreken als bijv. dat de
bestuursambtenaar, op eigen terrein blijvend,
daarom toch wel met hulpprediker, zendeling,
missionaris in eendracht kan samenwerken.
Aan deze leerlingen, thans daarginds land en
vlag en Koningin dienend, brengt hy van ver
re zijn hartelijken groet.
Aan het einde van zijn college gekomen, her
penkt Spr. den steun en medewerking, van 't
hoogste Kerkbestuur volop ontvangen. Dat hij,
in verzoenenden geest, maar zonder eenige
verkrachting van overtuiging, onderwijs heelt
mogen, geven, waardeert hij als een groot voor
recht. En is het niet van belang en gelukkig,
dat de Ned. Herv. Kerk, afkomst en traditiën
getrouw, aan preciesen en rekkelijken onder
haar dak. al zijn er die dat ernstig en gemoe
delijk betreuren, toch wettig plaats gunt
Deze geestelijke vrijheid, zelfs met haar uit
wassen en gevaren is toch verre boven geloofs
dwang te verkiezen. Van de welwillendheid,
hem door Curatoren èp in zijn eigenlijk amüt
èn inr academische bijbetrekkingen getoond,
kan Spr. slechts met warme erkentelijkheid
gewagen. Hij gedenkt voorts de hulp altijd op
4ë universiteitsbibliotheek en het gemeente
archief ondervonden, en dat de goede stad
Leiden hem voor de behartiging van sommige
harerbelangen wel heeft willen gebruiken.
Zijn slotwoord richt zich, nu het „hora est"
geklonken heeft, zich tot zijn studenten, wier
belangen hem altyd na aan het hart hebben
gelegen, al is hij zich, ook op dat punt, van
velerlei tekortkoming bewust. Heb ik tegen
over u het ridendo dicere verum gaarne in
practijk gebracht, de lach was nooit wrang en
de bedoeling alleen uw welzijn. Weest met uw
përsonen, met de uwen, uw arbeid, leed en lust
Gode bevolen. En gy allen, die door uw tegen
woordigheid den weemoed van dit uur hebt
getemperd en de vreugde ervan hebt verhoogd,
ontvangt voor dit blyk uwer goede gezindheid,
Van zoovelen uwer my reeds van jaren her be
kend, myn hartgrondigen dank. (Langdurig-
atvnlan.cl
Hoogleer a ars benoeming. Eij Kon
Besluit is benoemd tot buitengewoon hoog
leeraar in de Faculteit der Wis- en Natuur
kunde aan de Rijksuniversiteit te Leiden, om
onderwijs te geven in de Systematische Plant
kunde, en tevens tot directeur van het Rijks
herbarium te leiden, D r. H. J. L a m, hoofd
van het Treub-laboratorium en buitengewoon
hcocieeraar aan de Geneeskundige Hooge-
school te Batavia.
TECHNISCHE HOOGESCHOOL TE DELFT.
H o o g 1 e e r a a r s b e n o e m i n g. Jiy Kon.
Besluit is met ingang van 1 Sept. a.s. benoemd
tot gewoon hoogleeraar in de afdeeling der
-ouwkunde aan de Technische Hoogeschool te
Delft, om onderwijs te geven in de decoratieve
kunst en het ornamentteekenen, H. Ro s s e te
New-York.
De heer H. Rosse, benoemd als opvolger van
wylèn Prof. T. K. L. Sluijterman, werd geboren
m 1887.' Hij begon zijn opleiding als architect
aan de Teeker.academie te Den Haag en aan
dc Polytechnische School te Delft. Vervolgens
studeerde hij te South Kensington, alwaar hij
het diploma van Associate Royal College of
Arti behaalde. Na een kunstreis in Italië
studeerde hy van 1908 tot 1910 aan de Stan
ford University in Californië. Na zijn terug
komst m Nederland was de heer Rosse werk
zaam aan het Vredespaleis te Den Haag. Jn
dien tijd maakte hij ook decoratief werk voor
de tentoonstellingsgebouwen te San Francisco
Daarna vestigde hij zich weder in Amerika eri
if .e i*e ^licago, waar hij gedurende 3 jaar
hoqfd was van de afdeeling Kunst van de
Art Institute. Aangetrokken door de practyk,
vestigde de heer Ross zich als architect in
Oalifomië, waar hij vele bouwwerken uit
voerde. Daarbij heeft hy zich meer en meer
op decoratief gebied bewogen, met name het
tooneel; op dit gebied was hij ook enkele
jaren te Hollywood werkzaam.
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM
Prof. D r. A. E. H. S w a e n heeft we
gens het bereiken van den 70-jarigen leef
tijd ontslag genomen als hoogleeraar in de
l.ngelsche Taal en Letterkunde. In tegen
woordigheid van curatoren, rector-magnifi
cus en vele hoogleeraren heeft hij in zijn
afscheidscollege op Zaterdag j.l. gesproken
over het 12 jaar geleden in werking getre
den academisch statuut voor zoover dit van
helang is voor r\e studie van de Engelsche
taal- en letterkunde.
Aan het einde werd hij toegesproken door
Prof. Mr. H. J. Hijmans, rector-magnificus;
Prof. Dr. J. H. Scholte, namens de Fae. der
Letteren; Dr. Popma, namens oud-leeiT'n-
gen een album met teekeningen en foto's
van de universiteit en haar omgeving aan-
hiedend; de heer Leopold, namens de stu
denten en de Engelsche Club; en mej. Dr
Fi'ijlinck. als privaatdocente.
Frof. G. WISSE.
Ter aanvulling van het bericht aangaande
Prof. Wisse's reis naar Indië kunnen we nog
melden, dat deze geen studiereis bedoelt te
zijn, noch van kerkelijk en aard is, maar ge
heel van particulieren (familie-) aard is. Daar-
n v<" - -t n Wisse de laatste tijden niet
in zoo beste conditie, daar hij lijdende is aan
voortdurende zenuwoverspanning; en tracht hij
nu, mede op advies van zijn geneesheer, bate
le zoeken in een flinke zeereis, voor zijn
zenuwgestel. Een datum van retour is nog
niet bepaald.
CHR. LYCEUM TE BUSSUM
Tot leeraar in de Klassieke Talen is be-
"itemd Dr. J. de Wit, conrector van het
Chr. Lyceum te Almelo.
HOOFDBENOEMINGEN
Leer sum (Sept. te openen School), J.
D. Amoldussen, hoofd te Heteren.
Arnhem (Ned. Herv. School Agnieten-
straat 88), G. A. Goldsclimidt, hoofd te Nij-
kei'kerveen. Mede op tweetal stond: P. C.
van der Griend Jr., hoofd te Treebeek (L.).
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN
Arnhem (Ned. Herv. U. L. O.-School
Paterstraat 35), J. H. van Hove te Rotter
dam. N Vlietstra te Arnhem en S. Zeven
huizen te Apeldoorn.
Ca pel la N.B. (hoofd M. C. Rijken), H
Korteweg te Rotterdam, thans tijdelijk te
Sprang.
Groningen (M.U.L.O.-School Folkinge-
stj'aat, hoofd H. J. van Kempen Jr.), Jac
Bouma te Rijssen.
Lunteren (Nederwoud, hoofd S. P.
van Assenbergh), T. Boonstra te Doorn
spijk. Mede op 2-tal stond mej. M. de Jong
te Hasselt. Totaal 82 soil.
Amsterda m-W. .Mai'nixschool voor
U.L.O., Amaliastraat 5, hoofd J. van Dijk),
W. van Os te Rotterdam.
W. DE ROEST
Te Rhoon mocht Vrijdag j.l. de heer W
de Roest, hoofd der Chr. School, met bestuur,
personeel, leerlingen en genoodigden herdenken,
dat hij vóór 25 j. zijn onderwijzersloopbaan be
gon te Oppenhuizen. Hij was achtereenvolgens
werkzaam te Oppenhuizen, IJmuiden en Bath
als onderwijzer, daarna als hoofd te Balken
sinds 1 Me? 1930 te Rhoon.
Namens het Schoolbestuur voerde het woord
de heer J. Kooiman, voorzitter; namens het
personeel de heer W. Boender, le onderwijzer.
Namens bestuur en personeel werd den jubila
ris een fraaie lithografie aangeboden.
Namene de leerlingen werd de heer de Roest
gelukgewenscht door Corna. Selle, die hem
een mooie Eversharp-vulpen met inscriptie
aanbood. Verder werd de jubilaris toegespro
ken door de heeren S. Brandsma, Inspecteur
L. O.; J C van Es, Burgemeester; Ds. O. W.
C. van Willigen van der Veen, Ned. Herv. pre
dikant; en Ds. H. H. van Kapel, predikant der
Geref. Kerk.
De heei De Roest, het woord nemende, was
dankbaar voor de waardeering van menschen,
maar bovenal was er dankbaarheid aan God,
die hem bekwaamde tot zijn werk.
Alles werd afgewisseld door zang en t
dracht van de leerlingen.
EXAMENS
TECHNISCHE HOOGESCHOOL TE DELFT,
ïepromoveerd la tot Doctor in de Technische
.Vetenschappen op een proefschrift geti
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. Ges..
Klassieke Letteren: doet. "x., de heer M H A I
3 van der Valk te Hillégersberg (cum laude)
cand. ex., de heer CJP!
het geheele bedrijf afhankelijk
von Mühlen te De
TECHN. HOOGESCHOOL TE DELFT. Gesl.
Werktuigkunde: ingen. ex.. de heer C J Ph
VRIJE UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM.
Gesl.: Rechtswetenschap: doet. ex., de heeren M
Tjepkema te Den Haag en W P Berghuis te
RIJKSUNIVERSITEIT TE GRONINGEN: Ge
slaagd: Germaansche Taal (Duitsch)doet. ex.,
mej. E B van de Hagt.
EXAMENS-KRAAMVERPLEGING
HEERLEN, (Kon. Wilhelmlna-Kweekschool
van Vroedvrouwen). Geëx. 10 gesl. alle 10 cand
voor het dipl. Kraamverpleglng, le dames: Zr
E Abolin, Amsterdam: Zr G Berwitt, Utrecht
Zr. F Bergshoeff, Alphen ad Rijn; Zr. H Brok
king. Jaarsveld: Zr. M van Gaasbek, Lochem
Zr. v. Rolandus. Den Haag; Zr G. Swart, Oostei
bierum; Zr. A Sybesma, Huizum; Zr. M Ziegler
Den Haag; Zr. M Zuydijk, Middelharnis.
UIT HET SOCIALE LEVEN
Zooals bekend is, best
rijke toestag op het loon betalen voor het
slijpen van kleine diamant, die, gezien de loons
verhoudingen in Nederland en Bifgië, tot dan
toe niet meer winstgevend in Nederland ge
slepen kon worden. Deze regeling, die bedoeld
de Nederlandse
eerd over de ultbre
ves, ook tot de grovere diamai
ot nu toe in het vrije bedrijf i
van werkgeverszijde bepleit m
regeling, doch van de zijd
srsorganlsaties i.e. den Alg. Net
middeld
de brillai
Wijl do
ioonferentle heeft het best
of 1/3 deel. Het loon
■rs is bijna gehalveerd.
branche heeft des
Ook bij de fir
.ngrüke dlamantslÜpe-
In Dultschland werkt men voor 12 15
nai k per week en als het moet desnoods voor
Sf fflKftSv sywoyeem
onzent onder het plan-Douwes, waarbil de
steunbjjslag tot een maximum van f 15 per
week buiter. heschouwing oltfft
lt unne n" co ncu rr e e r^n ^zou ^etIsP^,t®chlttnd te
pro,1<?en' nog: belangrUk
o Ufo "hi ^n- woelj]oon f 10.-0 door Amster
ilamscho diamantbewerkers ver#sinr.^ j»
komen zou a u lu
V worden. Uitbreiding" van hetplan-Douwas
blijft en he'
US ft in he
worden, dar
veel geluk
bijzonder gun:
reins toe. Hetgce
leele Industrie,
ird op den duur nï"
Uit Oost-lndie
BATAVIA, 27 Mei (Aneta). Een recapitu
latie van de statistieken der arbeidsbeurzen
per ultimo 1932 toont aan, dat van de
Europeesche werkzoekenden 29 pet behoo
ren tot de groep der technici, 21 pet tot die
der administratieve krachten, 14 pet. tot
die der handelsemployé's en 14 pet tot dia
der cultuuremployé's. De overige 22 pet.
zijn verdeeld over andere groepen.
ERNSTIG ONGELUK.
MAKASSAR, 27 Mei (Aneta). De contro-
leur ter beschikking van den Gouverneur
van Celebes en Onderhoorigheden, Dr. J. W.
van Roven, die met den luitenant-kolonel
der infanterie B. Stom op weg was van,
Makassar naar Paloppo, is nabij Kalossi bij
een auto-ongeluk gedood. Hem werd de
borstkas ingedrukt. De Inlandsche chauf
feur werd eveneens gedood. Overste Stom
bekwam een beenbreuk en een sleutelheen-
breuk. Hij is echter buiten onmiddellijk
gevaar.
De Gouverneur van Celebes en Onderhoo
righeden, de gewestelijk Militair Comman
dant, de doktoren Van Slee en B o e s, en
mevr. Stom zijn hedenmorgen ongeveer half
vijf naar Kalossi vertrokken.
Land- en Tuinbouw.
DE LANDBOUW IN CHILI
;ns een jaaroverzicht, ontvangen van
isulaat van Chili, bedraagt het aantal
iwers aldaar 146.244 met 27.313.043 HA
e Coogst°n van 6 chlfuboonen ^7^690 "ton,
zijn er o.a 1.128.163 appelboomen,
1 perziken, 82,410,7 H.A druivengewas-
Rechtzaken.
VERKEERSONGELUK
Huisknecht voot de rechtbank
In den avond van Tweeden Kerstdag va
auto, die het trottoir opreed, doodgereden. Da
vrouw werd zoo ernstig aan het hoofd en het
bekken gewond, dat zij spoedig overleed.
Een 32-jarige hulsknecht, die de auto hafl
bestuurd, stond voor de Vierde Kamer der Ara-
Bterdamsche rechtbank terecht, verdacht van
het veroorzaken van dood door schuld.
De Officigr van Justitie requireerde een ge»
de bevoegdheid
Vonnis 9 Juni.
Faillissementen
der Graaf Co., N.V,«
lederhandelanr,
J. D. Meyerplein 8. R.-C. mr H D
.HIM Kampmeijer.
kruidenier, Weesp,
R.-c. mr H D
me ij er.
A. Italiaander, koopman In gf
A H I M Kamp.
af Florisstraat
Amsterdam, Utrecht,
nde Utrechtschestraat
ïditty; cur mr Th J,
ROTTERDAM. Jonas Hakker, zonder
Jchiedamscheweg 231a, Rotterdam. R.-C
3 I Zfllstra; cur mr M L 1
landelaar In
Beauté „Arab
R.-c. als vore
J. Waeüenb,
Lelis Hurkman,
LParBÜ£r °a"«
andeldrtjvende
ïnnenweg 72a.
hulppostbestellei
ogen. R.-c. als
i re Vlaardingen.
cur mr J C M Tond
N.V. Elevtrische P<
Rönstreek. Barwoutsï
cur mr J C M Tondu, Baarn.
N.V. Electrlsche Pannen- en
Rijnstreek. Barwoutswaarder. R
cur mr T. Olthoff. Utrecht.
H. Schoonhoven, veehouder,
mr T. J. Dorhout Mees; cur m:
t Tegelfabriek
r H W de Vink,
laatstelijk p
arstraat 6. R.
na Muller, Utrecht
wijlen W van Milten-
d hebbende Utrecht,
voren; cur mr K H 9
velfabriek en melklnrlchtln)
recht, Nwo Keizersgracht 34
cur mr A J Moll, Utrecht.
Bank, Wijk bU Duurstede. R.-c
ir J W Fliorlnga, Utrecht
Jltterlindon. metselan
ans Dordrecht. R.-c. n
de Jong, Dordrecht
r 36. R.-C. als
W. W. Overdjjk,
d. Eyssel, Vlnke>
W. van Egdom, koopmai
J. J. v. d. Tssel, Utrecht
F. Engels. Bilthoven ge
A. A. Vis, tuinier. Woei
Rossum (gem. Weorselo),
J. Knoop, Amsterdam.
Amersfoort,
de Bilt.
