Danzig tijdens de verkiezingsstrijd
MAANDAG 29 MEI 1933
EERSTE BLAD PAG. 2
BUITENLAND
DE POSITIE DER OUDE
VRIJSTAD
HET CORRIDOR-PROBLEEM
(Vanl lenzen Duitscihen correspondent).
Er is een tijd geweest, toen men de vrije
stad Danzig bezocht om haar breed opge
zette havenwerken te bewonderen, haar
oude. sterk aan Holland herinnerende
chitectuur in zich op te nemen en m
proeflokaal van Danzig's oudste likeurfa-
briek in de smalle Breitgasse eon tijn-
gcslepcn glaasje „Danzïger Goldwasser te
^Sedert* dc kunstmatig geforceerde Pool-
sohe corridor Danzig tot een staat w den
staat heeft geproclameerd, is dat alles heel an
ders geworden: Duitschland en Polen staan
met elkander door de buitenwereld nau
welijks opgemerkt op voet van oorlog;
heider bcgooren gaat uit naar den vnistaat
Danzig, met zijm bewolking van totaal 400.0UU
zielen, waarvan ruim 90 pet. Duitschers zijn.
Aanvankelijk, tien jaar geleden, trachtte
Polen de sympathie van de senaat en de
inwoners langs diplomatieken weg te ver
overen. Men n-oodigde vooraanstaande re-
geeringspersonen naar Warschau uit, maak
te gezamenlijk studiereizen door het nieuwe
Poolsche geliied en voorspelde Danzig een
grootsche. toekomst, wanneer het zijn con
tact met Duitschlaaid en Berlijn zou prijs
geven ten gunste van Polen en Warschau.
Men had buiten den waard gerekend:
Danzig is. tot op den huidigen dag een dooi
en door Duitsche stad gebleven! Ook hier
heeft de Volkenbond zijn tekort aan psycho
logische kennis bewezen: het benoemen van
een commissaris van den Volkenbond, het
samenstellen cemer internatioale commissie
van tien man, welke het bedrijf in dc haven
moeten controleeren', het toekennen aan Po
len van exterritoriaal gebied, het oprichten
van een Poolseth postkantoor, een Poolsche
club en soortgelijke irriteerende verrassin
gen. De kostbare, millioenen Fra-nsch geld
geld omvattende aanleg der moderne haven
werken te Gdingen thans Gdynia gehee-
ten. een half uur afstand van Danzig!
heeft Danzig's gevoel van saamhoorigheid
met Duitschland natuurlijk nog meer ver
sterkt.
Men is zich bewust, dat de aandacht van
heel Europa thans gevestigd is op dit brand
punt van den politieken strijd tusschen
Duitschland en Polen; men weet, dat Polen
onder dictatuur van Pilsoedski over
een sterke militaire macht beschikt en
tracht derhalve elke onnoodige wrijving te
voorkomen, ieder onvermijdelijk conflict
langs diplomatieken weg tot ten voor beid»
partijen bevredigende oplossing te brengen.
Gemakkelijk heeft de senaat van Danzig
het hierbij niet gehad, maar Polen voelt het
gevaar eener nauwere samenwerking tus
schen Duitschland en Danzig en neemt alle
hem ter besdhikking staande middelen te
baat om dit contact te belemmeren.
Tot kort geleden was hem dat nog moge
lijk, want zoowel de senaat als de ..Volks
dag" het parlement van den Danziger
vrijstaat werden gevormd door de sociaal
democraten en de Duïtseh-natiomalen. De
nationaal-socialisten bleven geruimen tijd in
de minderheid. Het ziet er naar uit, dat dit
heel anders gaat worden. Heel Danzig staat
in het tedkep van het hakenkruis. Van
haast alle huizen waait de T-Iitler-vlag of
minstens de zwart-wit-roode driekleur. Over
al ziet men de bruine uniform en uit het
feit, dat deze nog niet verboden werd, kan
men afleiden, dat de tegenwoordige regee
ring en volksvertegenwoordiging zich niet
heel sterk meer voelen!
Danzig maakt thans ongeveer hetzelfde
door. wat wij overal in Duitschland het
laatste jaar beleefden; nog bestaat er voort
durend wrijving tusschen de Duitsch-natio-
nalen en de nationaal-socialisten; zelfs
kwam het na een propaganda-vergadering
te Zappot tot een ernstige vechtpartij, welke
door het optreden van den waarnemenden
gouwleider Greiser werd beëindigd.
Ik wandel het bureau der nationaal-socia
listen binnen en ontmoet op de trap prins
August Wilhelm van Pruisen in uniform.
Hij is naar Danzig gekomen, om er een
paar maal het woord te voeren en waardeert
de belangstelling van ons land voor de
groote moeilijkheden waarvoor men in
Danzig is komen te staan. Ik beloof hem,
dat ik 's avonds in de groote Messe-Halle
naar hem zal komen luisteren en laat mij
door hem vertellen, dat dienzelfden avond
rijksminister Goebbels per radio van Ber
lijn1 uit tot de bevolking van Danzig het
woord zal voeren. Uit tactische overwegin
gen- heeft men het voor juister gehouden,
dat'Hitler en Goebbels niet persoonlijk naar
Danzig komen.
De stad rustig.
Tic wandel het bureau binnen en maak
kerjnis met de gouwleiders Forster en Glei-
ser, twee kalme, voorzichtige mannen, die
den gecompliceerden toestand hier goed
kennen en dus in hun optreden uiterst voor
zichtig zijn. Forster vertelde mij, dat de nat.-
koc.' partij den verkiezingsstrijd geruimen
tijd' terughoudend heeft gevoerd, tot zij door
de scherpe aanvallen der Duitsch-nationa
leiv tot een scherper optreden werd gedwon
gen. Ik moet toegeven, dat de stad op ons
een; kalmen indruk maakt, ook al is de be
langstelling voor het verloop der verkie
zingen sterk en staan overal op straat
groepjes menschen over de mogelijkheden
te praten. Aanvankelijk werden alle propa-
ganda-vergaderingen verboden, maar later
moest dit verbod op rechterlijk advies weer
worden ingetrokken. Men denkt er niet
over met de vuist op de tafel te slaan. Men
zal zich, als de verwachte meerderheid van
minstens GO pet. wordt behaald, streng hou
den aan de grondwet van Danzig, alle be
staande verdragen handhaven en naar sa
menwerking met de Duitsch-nat'onalen en
het centrum streven. Natuurlijk gaat men
uit van het standpunt, dat Danzig zijnDuit-
schen geest moet behouden.
De haat der sociaal-democraten komt
sterk tot uiting in hun orgaan „Danziger
Volksstimmc". Men toont mij oen artikel
van Stampfe, den vroegeren hoofdredacteur
van de „Vonvarts" te Berlijn. Deze vertoeft
ln Praag en schrijft onder het opschrift
„Mishandelde lichamen verkrachte ge
wetens" een venijnig hetzartikel vol zwa
re beschuldigingen tegen het tegenwoordig
bewind. Volgens den uit Berlijn gcvluchten
Friednidh Stam pf or, 'n Oostenrijkschen jood
worden.zelfs vrouwen lichamelijk aange
tast, mgnnen naar de folterkamer gesleept
en heerscht in Duitschland een toestand,
welk» aan de gruwelen der middeleeuwen
doet denken! Ik kan de heeren in Danzig
verzekeren, dat ik in Pruisen en Beieren
werd toegelaten in het concentratiekamp
der socialisten en communisten, dat ik op
(Zonnls inmiddels is hekend geworden,
hebben de nationaal-socialisten bij deze ver
kiezingen de volstrekte meerderheid be
haald. Red.).
de Alexanderplatz tegenover Thalmann en
zijn volgelingen kwam te staan zcnidi
ooit iets van mishandelingen te zien of te
hooien!
De tweede gouwleider Greiser, die de
vechtpartij in Zappot meemaakte en d
toeschrijft aan communisten, welke oven
in Duitschland naar de Duitsch-nat, over-
löopen, daar ze door de nazi's nriet word ei
j opgenomen noodigt ons uit tot een auto-
1 tochtje door de stad. Hij wil ons duidelijk
maken, dat ook in Danzig orde en rust
heerschen, zelfs in de drukke verkiezings-
woek. Wij rijden door de Lange Markt langs
het stadhuis (het hoofd van den senaat
fungeert tevens als burgemeester der stad),
bewonderen het statig gebouw van den
„Volksdag", houden herhaaldelijk stil voor
de waardevolle patriciërswoningen, zooals
we die aan dc Amsterdamsche grachten ont
moeten en stellen in de Frauengasse vast.,
dat zelfs de oud-Hollandsnhc breede stoepen
niet ontbreken. De trots van Danzig is «le
Protcstantsche Sankt Marien-Kirche, een
gothische dom uit de 13e eeuw, die
25.000 menschen plaats biedt.
Ergens in een etalage lees ik: „Rein
Christliches Gcschftft" en dus vraag ik, of
de ant-semitische beweging ook reeds tot
Danzig is doorgedrongen? Greiser verzeker
de mij, dat dit niet het geval is, dat hij de
leiding hiervan geheel aan Berlijn overlaat
maar niettemin krijg ik den indruk, dat
men na de verkiezingen, wanneer de partij
van Ilitler hier toonaangevend wordt, an
ders zal spreken!
Danzig, 27 Mei 1933.
OVERWINNING DER NAZIS
TE DANTZIG
RUIM 50 PROCENT.
Rood krijgt de klappen.
Uit Dantzig wordt gemeld:
De verkiezingen in Dantzig voor den
Volksdag (het parlement) hebben een over
winning voor de nationaal-socialisten op
geleverd.
Volgens het voorloopige niet-officieele
eindresultaat werden de volgende stemmen-
cijfers behaald:
Nat.-socialisten 107.619 (tegen 32.457 ra
1S30).
Soc.-democraten 38.210 (49.965).
Communisten 14.800 (20.194).
Strijdfront Zwart-wit-rood 13.601 (25.938).
Centrum 31.504 30.230).
Huisbezitters 998 (13.067).
Jongduitsche beweging 1.677 (nihil).
Vereenigde Polen 6.726 6.377).
Volgens deze telling hebben de nationaal
socialisten wat de uitgebrachte stemmen
betreft de absolute meerderheid in Dantzig
behaald. De N.S.D.A.P. bereikte samen met
de stemmen der Jongduitsche beweging,
die met haar verbonden is 109.2-96 stemmen
tegen 105.839 voor alle andere, dus 50.8
der uitgebrachte stemmen.
De Volksdag van Dantzig, die in 1'
werd gekozen, bestond uit 72 leden; hierin
hadden de sociaal-democraten 19 zetels, de
nationaal-socialisten 13, de Duitsch-nationa-
len 10, het Centrum 11 en de communisten
7 zetels.
In het parlement dat daaraan vooraf ging
en in 1927 werd gekozen! waren de verhou
dingen geheel anders; die Volksdag bestond
uit 120 leden, waarvan 42 sociaal-democra
ten, 25 Duitsch-nationalen, 18 Centrum-
leden. S communisten, terwijl de nationaal-
socialisten in het geheel niet vertegen
woordigd waren.
De stad was geheel met Nazi-vlaggen
getooid. Het weer was prachtig en een
groote menigte in zomerkleeding verdrong
zich in de straten. Dwars over de straten
hingen groote doeken met nationaal-socia-
listische opschriften. Ook buiten de stad
yaren van boom tot boom doeken gespan
nen. Bijna elk kind in Danzig droeg een
swastika-vlaggetje en auto's, versierd met
groen, bloemen, vlaggen, en groote portret
ten van I-Iitler, reden de straten op en af.
De verkiezingen hadden zonder ordeversto-
•ingen plaats. Alleen was men ontsticht
iver het feit, dat de regeering talrijke bur
gers van Danzig, die in Duitschland wonen,
niet in staat stelde hun stem uit te bren
gen. Zij hadden n.l. vergeten zich eerst in
te laten schrijven. Dit was een teleurstel
ling voor de Duitsche autoriteiten, die zóó
verlangend waren geweest de stemmen der
nationaal-socialisten te versterken,dat zij
vrij reizen per spoor hadden aangeboden
aan alle burgers "an Danzig, die in Duitsch
land woonachtig zijn.
Een belangrijke rol in de verkiezings
campagne werd gespeeld door den zoon van
den ex-keizer prins August Wilhelm. Overal
waar hij kwam, werd hij geestdriftig toe
gejuicht.
DE POLITIEK VAN DANTZIG NA DE
NAZI-OVERWINNING.
BERLIJN, 29 Men. De nat.-soc. „Angriff"
am Montag meldt, dat de door de Nat.-Soc.
Partij tot toekomstig president van den Se
naat van Dantzig bestemde leiders van den
Landlxtnd Dr. Rouchning, zich na afloop
van de verkiezingen nog in den loop van
den nacht paar Berlijn heeft begeven, waar
hij hedenmorgen voor vertegenwoordigers
van de pers een uiteenzetting zal geven van
de toekomstige politiek van Dantzig.
DE ZAAK MORGAN
Roosevelts meening: niets ontzien.
President Roosevelt gaat ermee accoord,
dat het onderzoek in de Morgan-zaak
wordt voortgezet onverschillig welke per
sonen er door worden gecompromitteerd.
Men moet zich, volgens Roosevelt, een zuiver
inzicht vormen van de gestie der banken
en dc manier waarop zij effecten bij het pu
bliek hebben geplaatst.
Na Morgan zijn tv.ee andere groote ban
ken, Kuhn Loeb en Dillon Read en Co., aan
de beurt.
Het gerucht, dat minister Woodin zal af
treden wordt tot dusver niet bevestigd. De
minister maakt met President Roosevelt een
tochtje op de Potomac-rivier.
VOLMACHT VOOR ROOSEVELT
Inzake de tarieven?
De democratische leider senator Robinson
heeft na een conferentie op het Witte
Huis verklaard, dat de president deze week
aan het Congres een resolutie wil voorleg
gen, waarin hij wordt gemachtigd de tarie
ven te veranderen.
Verder wordt uit Washington gemeld,
dat Roosevelt vóór de verdaging van het
parlement, op 10 Juni, een boodschap in
zake de oorlogsschulden aan het Coi.gr'
zal doen toekomen.
ALS DE ONTWAPENINGS
CONFERENTIE NIET SLAAGT
ZAL AMERIKA ZIJN ISOLEMENT
HERNEMEN
Uit Washington wordt gemeld, dat de
Amerikaansche President Roosevelt Vrijdag
een telefoongesprek heeft gehad met den
Britscheu Minister van Buitenlandsohe Za-
Sir John Simon. Roosevelt gaf uiting
zijn ongerustheid over den gang van za
ken ter ontwapeningsconferentie te Geneve
en hij zou Sir John Simon's aandacht nog
maals gevestigd bobben op het feit, dat Ame
rika zich van allo Europeesche kwesties af
zijdig zal houden ingeval de ontwapenings
conferentie een mislukking wordt. Amerika
is vast besloten dan alle Europeesche kwes
ties op hun beloop te laten en slechts in te
grijpen indien de bescherming der cuaver
Amerikaansche belangen dat noodig maakt
Het „Journal" ziet in dit telefoongesprek
een poging om een gemeenschappelijk front
tusschen Amerika en Engeland te vormen,
teneinde druk op Frankrijk uit te oefenen.
Verder wordt uit Wastington gemeld:
In tegenwoordigheid van den Japanschen
vertegenwoordiger Ishii heeft president Roo
sevait er in een gesprek over de ontwape
ningsconferentio opnieuw op gewezen, dat de
regeering der Vereenigde Staten slechts dan
zou kunnen toestemmen in een consultatief
pact, wanneer maatregelen voor een ingrij
pende ontwapening zouden worden genomen.
Voor het geval dat de Ontwapeningsconfe-
rentie geen resultaat heeft, wil de regeering
der Vereenigde Staten de vrije hand hou-
GANDHI'S VASTEN EINDIGT
ZIJN VROUW BETOONT HAAR
DANKBAARHEID DOOR VASTEN
Gandhi's voedsel weigering eindigt heden
middag 3 uur 40 Amst zomertijd.
Hij schreef gisteren, hoewel hij zeer
as, voor de United Press de volgende „bood
schap aan de wereld" op:
e machtige Napoleon werkte plannen
uit om tenslotte als banneling op St. Helena
terecht te komen. De groote keizer
onttroond. De mensch moet nederig zijn,
aan God denken en Zijn wil gehoorzamen."
Gandhi schijnt heel opgewekt te aijn. Hij
heeft er geen bezwaren tegen gemaakt, dat
vrienden uit alle deelen van het land worden
itgenoodigd, bij de beëindiging van deze
vastenperiode tegenwoordig te zijn, terwijl
ook verder voorbereidingen zijn getroffen om
aan het moment, waarop hij weer iets nuttigt
plechtig karakter te geven. Het ligt in
de bedoeling dat hij zal beginneci met wat
citroenkwast, die door een paria is toebereid
'ets wat voor een orthodoxen Hindoe
doende reden zou zijn den drank met geen
blik te verwaardigen.
Mevrouw Gandhi is zoo verheugd over
verklaring der geneesheeren, dat haar m
cijn vastenperiode zal doorstaan, dat zij om
God haar dank te betuigen de gelofte heeft
gedaan 24 uur lang te vasten en niet
voedsel aan te raken vóór ook Gandhi zijn
hongerstaking heeft opgegeven. Over dit be
sluit moet niet al te licht worden geoordeeld
omdat mevrouw Gandhi zelf zich de laatste
20 dagen al heel veel heeft ontzegd en op
at fruit en een kop melk per dag heeft
leefd. Het eerste, dat zij na haar vasten zal
eten, is het binnenste van de uitgeperste
citroen, waarvan Gandhi's citroerakwast
wordt bereid.
CHINEESCHE ZEEROOVERIJ
WEER TWEE SCHEPEN GEPLUNDERD
Uit Hongkong wordt gemeld:
Chineesche zeeroovers hebben het Noorsche
schip „Prominent", dat zich in de onmiddel
lijke nabijheid van Hongkong bevond, aan
gevallen en geplunderd, waarbij de kapitein
van het schip werd gewond.
Een politieboot begon oogenbliklcelijk met
de achtervolging van de zeeroovers doch
slaagde er niet in de Chineezen te achterha-
Uit Dairen wordt gemeld dat het Japan-
sche stoomschip „Hoshoen Maru" dat geheel
bezet was met Chineesche vluchtelingen in
de Golf van Petsjoeli is overvallen en gc"
uitgepunderd door als onschuldige passa
giers uitziende Chineesche zeeroovers.
Er waren ongeveer 1000 Chineesche vluchte
lingen uit Tientsin aan boord, die uit angst
oor de komende gevechten bij de Japansche
bezetting de wijk hadden genomen. Velen
hunner waren rijke kooplieden die al hun
bezittingen hadden meegenomen. De buit der
zeeroovers was dan ook reusachtig groot. De
leider der bende was een jeugdig en zeer
elegant gekleed Chinees, die de berooving
der passagiers met groote rust en hoffelijk
heid leidde, en die persoonlijk den gezag
voerder en de officieren „arresteerde". Toen
tenslotte aan den horizon een Japansche tor
pedojager opdook ontkwamen de .zeeroovers
zwaarbeladen met een langszij komende boot
en laadden aan de kust van Shantoeng.
DE WERKVERSCHAFFING IN AMERIKA
3300 millioen toegestaan.
Het Amerikaansche Huis van Afgevaardig
den heeft het wetsvoorstel in zake de werk
verschaffing aangenomen, waarin een be
Irag van 3300 millioen dollar voor dat doel
vordt uitgetrokken.
Deze wet verhoogt de inkomsten- en ben-
ine-belasting, terwijl ook inkomstenbelas
ting zal worden geheven van dividenduitkeo-
door maatschappijen. Een aantal op
centen zal ook na 30 Juni 1934, en wel ge
durende een jaar, worden geheven, terwijl
slechts de verliezen van het loopende jaar
an de inkomstenbelasting mogen worden
afgetrokken. De voorgestelde omzetbelasting
was reeds vroeger door het Huis verworpen.
ONVERDRAAGZAAMHEID IN POLEN
In Polen hebben de niet-Roomsche Ker
ken het xaak niet gemakkelijk. Uit de laat-
te dagen bereiken ons berichten o.aauit
Boekowitz, Avaar Protestantscho kerkelijke
samenkomsten niet door konden gaan, om
dat het volk der plaats dreigde dan de rui
ten in te werpen; uit Schleusenau, Ludom,
Lessen en Neubrifck, waar de Protestant-
sche kerken 's nachts werden opengebro
ken en alles met vuil en teer besmeerd en
allerlei grof beschadigd werd; te Neubri>ck
werden de bijbels en gezangboek-n uit de
kerk gehaald, voor do kerk op een hoop
gelegd en verbrand, enz.
MOORDENAAR ONTHOOFD
Uit Torgau wordt gemeld:
De boerenknecht Lüdicke, die wegens
om i op een persoon, wiens naam onbe
kend was gebleven, en op een b-.-Juei twee
maal ter dood was veroordeeld, is op de bin
jiienplaats van de gevangenis onthoofd
DE ONTWAPENING IN DE
LUCHT
DUITSCHLAND EISCHT
VOLLEDIGE AFSCHAFFING
Zaterdag werden in de hoofdcommissie
der Ontwapeningsconferentie de debatten
over de ontwapening in de lucht voortge
zet. Het Engelsche voorstel in deze bevat de
volgende beginselen:
t. Volledige afschaffing vam het luchtbom
bardement behalve voor poütioneele doelein
den in ver verwijderde gebieden.
2. De permanente ontwapeningscommissie
zal tot aan de volgende Ontwapeningscon
ferentie belast worden met het onderzoeken
van de mogelijkheid van volledige afschaf
fing van de militaire en marine luchtvaart,
die gepaard zal gaan met de controle van
de civiele luchtvaart.
3. Het aantal militaire vliegtuigen wordt
volgens een bepaald schema verminderd
De groote mogendheden mogen niet meer
dan 500 militaire vliegtuigen bezitten.
4. Luchtschepen behoeven niet te Avorden
vernietigd, maar nieuwe mogen niet wor
den gebomvd.
De vertegenwoordigers van Hongarije,
Oostenrijk en Spanje spraken zich uit voor
volledige afschaffing der militaire lucht
vaart.
Russisch sarcasme.
In oen sarcastische verklaring Avees de
Sovjet-Russische vertegenwoordiger de uit
zondering in het Engelsche plan, volgen»
welke het bombardementsverbod niet zou
gelden voor ver verwijderde gebieden, af.
Het was hem niet duidelijk, waarom juist
aan ver verwijderde gebieden de moderne
beschaving zou worden gebracht in den
vorm van uit vliegtuigen geworpen bommen
De Sovjet-A*ertegenwoordiger verklaarde
beslist, dat hij onder geen omstandigheden
deze reserve zou aanvaarden,
Fraiische voorwaarden.
De Fransohe Minister van Buitenlandschc
Zaken, Paul Boncour, verklaarde, dat Frank
rijk iedere vermindering der Fransche lucht
bewapening afhankelijk maakte niet alleen
van de internationaliseering der civiele
luchtvaart, maar ook van een automatisch
werkende ingrijpende controle der lucht,
vaart. Onder die voorwaarden is Frankrijk
bereid het Engelsche plan te aanvaarden.
In het slot van zijn rede deed hij nog "n
concessie en zeide dat Frankrijk den duur,
genoemd in het Engelsche plan, aanA'aardt,
maar een nadere bespreking verlangt over
het aantal vliegtuigen en dc bijzondere be
palingen.
De Duitsche vertegenwoordiger Nadolny
heeft een verklaring afgelegd, waarin hij
het Duitsche standpunt dat volledige af
schaffing van het luchtwapen eisebt, moti
veerde.
Hij zeide o.a,, dat men heeft ingezien, dat
het luchtbombardement, het hoofd\vap:>n
eener luchtvloot, een verschrikkelijke bedrei
ging voor iedere beschaafde natie v
daar het naast de soldaten ook vrouwe., w..
kinderen treft en beschavingsgoederen v_>r-
nielt. Volkomen afschaffing \'an dit wapen
geeft de eenige zekerheid, dat dergelijke
aanvallen niet meer zullen plaats hebben
Nadolny betreurde, dat in de laatste jaren
echter grooter sommen voor de luchtbewa-
pening op de begrootingen der staten waren
uitgetrokken. Hij verwierp het onderscheid
tusschen vliegtuigen met defensieve en die
met offensieve beteekenis.
Eerste lezing geëindigd
De eerste lezing van het voorstel werd in
een avondzitting beëindigd.
De Kleine Entente A'erlangde als voorwaar
de voor de afschaffing der militaire lucht
vaart de internationaliseering der civiele
luchtvaart en de instelling van een lucht
politie.
De Engelsche staatssecretaris verdedigde
het plan tegen de uitgeoefende critiek en
deelde mede, dat de Engelsche regeering op
een later tijdstip de gebieden zou aanwijzen,
op welke volgens haar een bombardement
met poütioneele doeleinden was geoorloofd.
Ook de Duitsche gedelegeerde Nadoldy
voerde nog het woord en verklaarde, dat in
dien de conferentie inderdaad zou besluiten
tot een volledige afschaffing van het lucht
wapen, Duitschland bereid is, een militair
gebruik van de ciA'iele luchtvaart zoo veeL
mogelijk onmogelijk te maken.
Do hoofdcommissie begint heden met de be
raadslaging over de veiligheidsbepalingen
van het Engelsche plan en zal in het bijzon
der behandelen het reeds uitgewerkte ont
werp van een Europeesch veiligheidspact
CONFLICT
OP HET P.E.N.-C0NGRES
Duitsche, Nederlandsche, Oostenrijk-
sche en Zwitsersche afgevaardigden
verlaten de zaal
EEN UITGEBREIDE CHANTAGE-ZAAK
Volgens de „Temps" houden zich de
autoriteiten in Duitschland bezig met een
schandaalzaak, in het middelpunt waarvan
de bekende romanschrijver Frank Arnau
Tegen dezen schnjver, wiens ware n
Heinrich Schmitt is, worden talrijke be
schuldigingen van ernstigen aard geuit:
misbruik van vertrouwen, bedrog, afper
sing, aktieve en passieve omkooperij, deA'ie-
zensmokkel, belastingontduikingen, en ver
schillende andere dingen worden hem ten
lasto gelegd.
Hij is op 't oogenblik voortvluchtig.
In de zaak moeten talrijke persoonlijk
heden der industrie verwikkeld zijn. In
verschillende steden zijn reeds arrestaties
verricht
Gemeenschappelijk met den ingenieur
Ganz gaf Arnau een motortijdschrift uit,
dat zich uitsluitend bezighield met „ont
hullingen" en het aan hot licht brengen
van beweerde erge toestanden bij bepaalde
werken der auto-industrie.
Firma's, die van het verschijnen van zul
ke speciale nummers bijtijds kennis kre
gen, poogden zich dan herhaalde malen
door het betalen van belangrijke bedragen
een schandaalzaak te besparen.
De hoofdAvinst streek Arnau op, wiens
inkomsten naar schatting door de autori
teiten, jaarlijks 150.000 Mark beliepen.
De villa van Arnau AA'erd bij verrassing
door crimineele politie bezet. Al het daar
gevonden materiaal werd in beslag geno
men. Arnau zelf was niet meer te vinden.
Hij houdt zich op 't oogenblik in Spanje op
Uit het in beslag genomen materiaal
blijkt o.a., dat Arnau jarenlang voor vele
duizenden Marken belasting ontdoken heeft
Men maakt .zich te Calcutta ernstig onge
rust omtrent het lot van Smith en Shipton,
welke deel uitmaken van de Ruttledge-expe
ditie, en die er ia geslaagd zouden zijn tot
op een afstand van 100 M. den top van den
Mount Everest t-e -naderen. De hevige wind,
welke op het door hen bereikte ijsplateau
woei, maakte hun een verdere stijeing on
mogelijk.
Uit Belgrado wordt geseind:
Naar de bladen uit Ragusa (Dubrownik)
melden, hebben de Duitsche gedelegeerden
op het congres van de P.E.N.-clubs ten tee
ken van protest tegen de houding van den
voorzitter de zaal verlaten; de Nederlandsche
afgevaardigden sloten zich hierbij aan.
Niettegenstaande overeengekomen
niet te spreken over de binnenlandsche toe
standen in Duitschland, stond de voorzitter
er toch op, dat dit onderwerp besproken
worden en gaf hij 't woord aan Ernst Toller,
die geen lid meer is van de Duitsche P.E.N.
club en op eigen gelegenheid aan het
gres deelnam.
De Duitsche afgevaardigden verlieten hier
op de saai, gevolgd door de Oostenrijksche
Zwitsersche en Nederlandsche gedelegeerden
In den loop van den dag zullen de Duit
sche gedelegeerden aan het congresbestui
mededeelen, of zij het congres geheel zullen
verlaten.
Over de incidenten op het P.E.N.-congres
wordt nog het volgende gemeld:
Voor dat de Duitsche .eden de vergadering
verlieten, werd de Amerikaansche resolutie
tegen het nationale chauvinisme aangeno
men waarbij ook de Duitschers vóór stemden
Daarop verklaarden de Franschen, Belgen
en Polen, dat zij stemming ook over hun re
solutie verlangden. Deze resolutie keert zich
tegen de vervolging van schrijvers in
Duitschland, tegen het ontslaan van hoog
leeraren en tegen het verbranden van boe
ken. Om een herhaling van stormachtige
scenes te voorkomen, werd een commissie
benoemd, die tot taak had, den tekst dezer
resolutie te wijzigen.
Deze poging mislukte echter. De Duit
schers verklaarden toen, dat zij de verga
dering zouden verlaten zoowel als uit de com
missie zouden treden, Avanneer Toller het
woord iiou krijgen.
Toen in de plenaire zitting de president
Wells Toiler toch het woord verleende, pro
testeerde de Duitscher Busch daartegen ia
scherpe bewoordingen, waarna dc Duitschers
de zaal verlieten.Een Nederlandsch afgevaar
digde sprong op de tribune en riep: „De
P.E.N.-club is uiteengespat!" Er ontstond een
onbeschrijfelijke verwarring. Ook de Neder
landers, Zwitsers en Oostenrijkers verlieten
de zaal.
Onder deze omstandigheden nam Toller
niet het woord. De Franschen trokken hua
resolutie in en dienden een nieuwe
belangrijk gematigder Avas geformuleerd.
Desondanks werd zij verworpen. Tien staten
stemden vóór, terwijl de overige veertien
zich van stemming onthielden. Vóór stem
De Duitsche journalisten hebben het be
stuur der internationale federatie van jour
nalisten meegedeeld, aan de conferentie
an het comité executief, dat van 28 Mei
tot S Juni te Boedapest bijeenkomt, geen
deel te zullen nemen en dus geen vertegt
woordigers te zullen zenden.
Op de conferentie zal een motie van den
Nederlandschen journalistenkring betreffen
do de persvrijheid in behandeling komen
en ook een motie van Engeland van nog
verdere strekking. Het Avegblijven der Duit
schers staat waarschijnlijk hiermede in
verband.
MARGE VON ETZDORFF VERONGELUKT
LONDEN. 29 Mei. Uit Aleppo Avordt ge
meld, dat de bekende Duitsche aiviatrice
Marga von Etzdorf, die Zaterdag met haar
Klemm-toestel van het Berlijnsche vlieg
veld Staalcen vertrok voor een vlucht via
het Verre Oosten naar Australië, bij haar
landing op het vliegveld van Aleppo doo-
delijk is verongelukt. Bij 't dalen op de
luchthaven Mousümiek werd 't toestel door
een Avindvlaag gegrepen en tegen den grond
gedrukt, waardoor 't bijna geheel werd ver
nield. De aviatrieè wist zich zelf uit het
toestel te bevrijden, zoodat men aanvanke
lijk dacht dat zij ongedeerd was gebleven.
Eenige oogenblikken later zonk zij echter
in elkaar. Zij had ernstige inwendige kneu
zingen opgeloopen en is tijdens 't vervoer
naar het ziekenhuis overleden.
(Er is aangaande dit ongeval ook een le
zing, dat de aviatrice na de noodlanding
zelfmoord zou hebben gepleegd, doch dat
schijnt onjuist te zijn. Red).
Gemengd Nieuws.
DOODELIJKE AUTO-ONGEVALLEN
Zaterdagavond heeft in de gemeente Hal
steren een doodelijk ongeval plaats gehad.
Een 30-jarig koopman, Van Gent, wonende
te Bergen op Zoom, reed op zijn rijwiel
langzaam naast een groent ekar voort,
waarbij hij met de rechterhand de kar ter
linkerzij vasthield. Op een gegeven oogen
blik duwde hij zich af met de bedoeling
sneller voort te rijden Daarbij kwam hij op
de linkerhelft van den weg te rijden. Op dat
moment kwam hem een Fransche auto, be
stuurd door een Parijzenaar, achterop, die
herhaalde signalen had gegeven. Van Gent,
die de signalen niet had gehoord, werd aan
gereden en in bewusteloozen toestand met
een ernstige schedelfractuur opgenomen.
Toen geneeskundige hulp ter plaatse was,
was de man reeds stervende. Tien minuten
na de aanrijdiiing blies hij den laatsten
adem uit. De politie nam de auto in
en 6telde een onderzoek in.
Te Amsterdam i6 in de Nieuwe Looier
straat een 12-jarig meisje, dat op een auto
meereed, door den schok er af gevallen en
onder den wagen tereoht gekomen Zij
werd overgebracht naar het binnengast
huis, waar zij is overleden.
DOODELIJK TRAMONGEVAL
T.e, ®reda had °P den Haagweg een doo
delijk ongeval plaats. Het 8-jarig zoontje
van den heer van de Koedijk, chef van po
litie te Etten en Leur. sprong uit een nog
in beweging zijnde tiara, kwam daarbij te
vallen en werd door de wieion gegrepen en
op slag gedood.
De kleine was met een ander broertje op
weg naar school te Breda, terwijl twee
oudere broertjes, die dagelijks per rijwiel
naar school gaan getuige waren hoe hun
broertje ondier de tram vandaan werden
gehaald
Weerbericht.
Het dunne Dültje geeft den vorigen stand aan.
Hoogste stand te Thorshavn 768.4.
Laagste stand te Budapest 757.8.
Stand vanmorgen halftwaalf 764.1.
WEERVERW ACHTING
(Medegedeeld door het Kon. Ned. MeteoroL
Instituut te De Bilt)
Meest zAA'akke Avind uit N. richting, half
tot zwaar bewolkt, Aveinig of geen regen,
weinig verandering in temperatuur.
BUITENLANDSCH WEERBERICHT
(Medegedeeld door hel Kon, Ned. MeteoroL
Instituut te De Bilt)
De luchtdrukverschillen blijven gering en
ten gevolge daarvan de winden ZAvak. De
depressies in het O. en Z. veranderen wei
nig. Er vormde zich een sirookvormig ge
bied van hoogen luchtdruk van de Poolzee
tot nabij de Azoren. Ten W. daarvan ligt
een vlakke Oceaan-deprc:|,ic. Over geheel
West-Europa beweegt zich een betrekkelijk
koele luchtstroom met geringe snelheid
naar het Z. Er komen geen groote tempo-
ratuurtegenstellingen voor. Do depressies
die Zaterdag over het Kanaal lag, trok,
vergezeld van zware regens dwars over
Frankrijk en gaf in het laatste etmaal veel
regen in het Zwartewoud en het Alpenge
hied. Behalve in Zwitserland en Zuid-
Duitschland wordt nergens regen van be
teekenis gemeld. In het hooge N. is het nog
koud. Te Vardö sneeuwt het nog. Het is te
verwachten, dat het rustige weer met
zwakke Avinden en koele nachten nog
eenigen tijd zal aanhouden.
THERMOMETERSTAND
Stand vanmorgen halftwaalf 13.4 C.
30 Mei
Zonsopgang 4.4S u.; Zonsondergang 9.07 u,
VOERTUIGEN MOETEN HUN LICHTEN
OP HEBBEN:
30 Mei
Van 's avonds 9.37 u. tot 's morgens 4.17 u.
WATERSTANDEN RIVIEREN
Heden Vorig
Rhf infelilin
Kehl
Dk'dt'Shelm
Mannheim
Mainz
Bingen
Heden Vorig
8.34 3.09
-o.on -o.oo
•"•.24 2.13
2.99 -0.00
3.18 3.05
Canp
Coblenz
Trier1
Keulen
Rührort
Emmerik
Dusseldorf
Maastricht
Venlo
HOOGWATER NED. ZEEHAVENS
30 Mei
Delfzijl 2.46 14.47 Hellevoetsluis 6.33 18.59
Terschelling 12.02-.- Willemstad
Harlingen 0.35 12.40 Brouwersh.
Den Helder 10.15 24.00 Zierikzee
IJ maiden 6.35 19.01 Wemeldinc
H-v. Holland 5.47 18.18 Vlissingen
Schevenmgen 5.57 18.23 Temeuzen
Rotterdam 7.53 20.04 Hansweert
5 18.11
3 18.33
2 19.03
5 17.11
5 17.44
i 18.23
BRENGT UW VACANTIE DOOR IN
BENNEKOM
Vraagt gratis ml. Secr. V.V.V. Telef. 336
DE BRAND IN HET VEILING
GEBOUW TE 'SGRAVENZANDE
KWAADWILLIGHEID IN HET SPEL?
Omtrent den enormen brand die Zaterdag
nacht op de terreinen der groentenveiling
te 's-Gravcnzande heeft gewoed en waarbij'
een groote fustloods in de asch AA'erd gelegd,
vernemen Ave nog dat eenig vermoeden be
staat, dat hier kvvaadAvilligheid in het spel
is. Het politie-onderzoek heeft ten deze nog
geen resultaten opgeleverd, doch geruchten
dienaangaande bevestigen dit. vermoeden.
Aanvankelijk is ook gedacht aan kortslui
ting, omdat het electrisch net in de omge
ving van het veilinggebouAv op sommico
plaatsen beschadigd Avas. Zoo is een paal
van het electr. net tengevolge van kortslui
ting in brand geraakt.
Naar 't bestuur der veiling ons mededeel-
-a, Avordt de aangerichte schade op f 40.000
geraamd, welke door verzekering ook Avordt
gedekt.
In de loods, welke is afgebrand, heA'onden
zich 38.000 groemtenkisten en 7000 eenmalige
kisten; in totaal Avaren pl.m. 55.000 kisten
opgeslagen, die alle een prooi der vlammen
zijn geworden.
Het, veilingbedrijf heeft Zaterdag weinig
stoornis onderA'onden, omdat de kistenfa
briek te 's-Gravenzande dadelijk met aan
maak van het benoodigde fust is begonnen,
terwijl ook de tuinders zeWen zooA'eel mo
gelijk hun in Aoorraad zijnde fust ter vei
ling brachten.
Angstige oogenblikkon hebben de bewo-
nprs A an de huizen tegenover het branden
de Aeilinggebouw, doorgebracht. De vlam
men \yarcn n.l. zoo fel, dat door den eloed
de huizen begonnen te hranden. De hoAvo-
ners namen dan ook reeds maatregelen om
hun inboedel in veiligheid te brengen De
brandAveer heeft met behulp van enkele stra-
len de woningen AA'eten to beschermen, zoo
dat alleen enkele ruiten zijn gesprongen en
de verf blakerde.
Dit was ook het geval met het nahii ge
legen graunnnkhuis in l-et oude veilingce-
IxniAV De brandweerlieden moesten daar
vanaf het dak de vuurgloed bestrijden om
dat de vlammen reeds tegen dit pakhuis
aanloeiden.
De omliggende fustloodsen en het veiling
gebouw heeft de brandweer eveneens kun-
"en behouden terAAijl bijna geen schade
erd aangericht.
Dit is de tweede hrand die het veilin"-
gehouAv van 's-'s-Grovenzande vernielde,
daar ook in 1917 dit heeft plaats gehad.
