De Commandant der Zeemacht
in den Volksraad
MAANDAG 20 FEBRUARI 1933
DERDE BLAD PAG. 9
Voorloopige conclusies van het onderzoek.
De directe aanleiding en de diepere invloeden.
De tucht hersteld.
Volksraadleden aan het woord.
ven Provinciën, opdat bij het aanbreken van
den dag al deze eenheden do bevolen po
sities tijdig konden innemen.
De sommatie zou radiogrufisch worden
geseind door den oudsten groepscomman
dant der aan de actie deelnemende vliegtui-
dipe maatregelen genomen.
Naar de Orion werden 28 Europeesch* a--
restanten overgevoerd. De arrestanten wei-1
den geboeid en onder bewaking gesteld van
gewapende officieren en onderofficieren
Vervolgons vertrok de Orion te 6.30 n.m.
geconvoieercl door de Gouden Leeuw naar
Onrust.
De inlandsche arrestanten werden over
gebracht naar den kruiser Java. terwijl de
zwaar- en lichtgewonde muiters naar «ia
Piet Hein werden overgevoerd. Met den
meesten spoed keerde deze torpedoboot iager
naar Tandjong Priok terug, waar detizelf-
den avond te 7.30 werd gemeerd
loon ïooih-a hii De Zeven Provintiön inzi-htl De inmiddels gewaarschuwde genee.kun-
1 kreeg. De sommatie wordt zesmaal uiig- <Hw dienst vervoorde de gewonden naar
zonden, nl. driemaal in 600 M. en driemaal I liet niMttalr hospitaal te Weltevreden,
in 475 M. golflengte (deze beide golflengtenHet stoffelijk o\erschot
orden nl. gebezigd resp. in het opent/a#' 1
aanvaard. Vervolpens werden door den com king geweest van gewapende schildwaeh-
mandant van het eskader de verdere uoo-1 tea
De eisch tot overgave van het gebarrica
deerde achterschip en van hun wapens werd
door do officieren afgewezen
De houding van de muiters is steeds zeer
igenmachtig geweest. In den aanvang, toen
Dnige officieren over het tentdak naar ito
brug snelden, werd door in hinderlaag lig
gende gewapende muiters op hen gescholen.
Ook op dc vluchtende vlet werd gevuurd.
Door een der officieren werd herhaaldelijk
gewezen op de ernstige gevolgen, die de ge
pleegde daden zouden hebben, doch Jcze
aarschuwingen bleven vruchteloos.
Later werden de als gijzelaars vastgeno-
•n officieren losgelaten.
BATAVIA, 20 Februari. (Aneta) Onder
groote belangstelling heeft de Commandant
der Zeemacht in Ned.-Indië heden in den
Volksraad een uiteenzetting gegeven inzake
het voorgevallene op De Zeven Provinciën
en de voorloopige resultaten van het onder
zoek.
Dc publieke en gereserveerde tribunes
van den Volksraad waren vóór de opening
dor vergadering reeds bezet Onder de aan-
wezieen werden o.a opgemerkt de oudste
zoon van den gouverneur-generaal, de ad
judant van den gouverneur-generaal luit.-
tcr-zee van Bemmel. de consul-generaal der
Vereenigde Staten, generaal dr. de Vrieze,
de hoofdambtenaar voor de regeeringspu-
lilicaties mr. van Hoogstraten en vele da
mes.
De voorzitter opende de vergadering te
8 35. Hij paf het woord aan den advocaat-
generaal mr. Vonk, tot beantwoording van
de vraaxr van den heer Iskandar Dinata
over de aanhouding van den voorzitter der
afdeelinp Solo van rle P.N.I. De lieer Iskan
dar Dinata dringt aan op bekendmaking
van de gronden waarop cle arrestatie is ge
schied. waarna onder de grootste aandacht
de andere vragen worden beantwoord en
de stemmingen plaats vinden.
Alle belangstelling concentreert zich ech
ter on de tegen 9.30 te verwachten inlich
tingen van de regeering over De Zeven Pro
vinciën
Naast het spreekgestoelte voor dc regee-
ringsgemachtigden was een kaart van Neder
landsch Indië opgehangen. De heer Mochtar
is de eerste geweest, die de „Do Zeven Pro
vinciën" zijdelings ter sprake bracht en de
houding van den commandant gispte, die
ondanks de ernstige berichten, welke hem
bereikten, zijn schip verliet.
De liist van de sprekers die zich voor dit
onderwerp hebben opgegeven, bevat ree Is
de volgende namen: Soejono. Sosroha.iikoe-
soemo, Wiranatakoesoema, Arifin, de Dreu
Fruin. Anituley, van Helsdingen, Monod d"?
Froideville. Kasimo, van Mook, Roep, Hart.
de Hoog, Mandagie, Wirjakopranoto. Dvvid-
josewoio, van Baaien, Hamer, Mochtar, Loa
Sek Hie, Noto Soetarso. de Queljoe. Feuu-
letau. de Bruin, Iskandardlnata. Thomrin
cn H. H. Kan.
Ekele sprekers lieten zich voorwaardelijk
inschrijven. De Commandant van de Zee
macht in Nederlandsch-Indiö, vice-admiraal
Osten betreedt te 8.50 de Volksraadszaal,
terwijl de chef van den marinestaf, kat»
luit.-ter-zee Helfrich met den adjudant van
den Commandant der Zeemacht, luit-tar-
zeo le klasse Wichers, op do zijtribune ach
ter den voorzitter plaatsnemen.
Intusschen arriveeren velschillende lei
ders uit particuliere, verkeers- en overheids
diensten en residenten.
DE COMMANDANT DER ZEEMACHT
AAN HET WOORD
Te 928 verkreeg de commandant der zee
macht het woord en sprak de rede uit.
welke wij hieronder doen volgen.
Bij de beschrijving van den tocht
van het eskader wees de heer Osten Bon-
thain aan, terwijl hij eveneens op de kaart
den tocht van de De Zeven Provinciën langs
de kust van Sumatra aanwees. Aan de hand
der kaart beschreef de heer Osten de actde
der vliegtuigen.
Bij het uitspreken der redevoering
heerschte in de zaal de diepste stilte, vooral
tijdens de beschrijving der actie. De rede
werd zonder eenige interruptie of beweging
aangehoord. Zij werd ook te 9.44 zonder meer
geëindigd.
In aansluiting bij hetgeen 10 Februari Jl.
door de regeering in den Volksraad is uit-
eenpezet aldus de Commandant der Zee
macht. kan, voor zoover de reeds inge
komen berichten daarover uitsluitsel geven
thans nader het volgende worden medege
deeld, hetgeen bedoeld is als een voorloopig
overzicht van het gebeurde met De Zeven
Provinciën en wat daaraan voorafging.
In tijdsorde valt dan in de eerste plaats
het voorgevallene te Soerabaja te vermel
de11- t
De nieuwe salariskorting voor het Etiro-
peesch personeel der marino werd op 26
Januari op de vloot bekend gemaakt. Naar
aanleiding van een mededeeling van den
commandant der marine te Soerabaja om
trent aangekondigde vergaderingen van
marinepersoneel ter bespreking van te in
gevoerde korting en met het oog op de kans
op daaruit voortspruitende ongeregeldhe
den, begaf de commandant der zeemacht
zich op 27 Januari naar Soerabaja. In den
ochtend van dien dag was door den Bond
van korporaals de:- Koninklijke Marine en
den Bond van minder marine-personeel in
de sociëteit Concordia gezamenlijk verga
derd.
Na afloop der vergadering begaven onge
veer 150 korporaals en manschappen zich
gezamenlijk naar Pasar Besar, zulks ken
nelijk ter demonstreering tegen de nieuwe
korting, in verband waarmede zij door po
litie en een marinepatrouille werden ver
spreid. Op den namiddag van dien dag
werden de besturen van eenige personeel-
bonden ontboden. Er werd toen onder meer
op gewezen dat duidelijk gebleken was dat
de vergaderingen, zij het ook tegen de be-
bedoeling van de besturen, een verkeerde
uitwerking op het personeel hebben en tol
daden hebben geleid, die krijgstuchtehjk
ontoelaatbaar waren. Het een en ander euf
den commandant der zeemacht aanleiding
tot het. uitvaardigen van een algemeen
vergaderverbod. Een 150-tal passagie
rende schendingen, die op 28 Januari des
voormiddags een optocht vormden op den
Oedjoeng-weg, werd in de benedenstad door
politie en marinepatrouilles tegengehouden,
verspreid en teruggezonden naar den Ocd-
joeng. Eenige schepelingen pleegden in de
stad baldadigheden door te gooien met voet
zoekers. Des middags werd een vergadering
van ongeveer 100 rnan, die niettegenstaan
de het verefldenorbod in het marinebonds-
gebouw gehouden werd, door de politie en
een marinenatrouille ontbonden. Een ver
bod tot samenscholing van meer da.i vijf
man werd uitgevaardigd. Die avond werd
het marinehondsgebouw bezocht door een
marlnepatrouille en 25 aldaar aanwezige
schepelingen werden weggezonden. Zondag
29 Januari werd ee^ deel van het afkomend
wachtsvolk van de schepen en inrichtingen
geconsigneerd.
Het vormen van optochten werd tegenge
gaan door op verschillende lijden te lat.sn
passagieren. Dien dag werden door do sche
pelingen pogingen gedaan tot liet houden
van openlucntvergaderlngen, welke pogin
gen verijdeld werden door marinepatroüll
les. Ongeveer 50 man, die overigens niet op
vallend in groepen van vijf of minder de
monstreerden voor het huis van don cska-
dercommandant. waar de commandant der
zeemacht logeerde, werden verspreid door
oen marinepatrouille, terwijl tegen den
avond de voorgenomen vergadering in hei
bondsgebouw werd belet.
Het was duidelijk dat aan de verbods
maatregelen door een doel van de Europee-
sche schepelingen niet werd gehoorzaamd
Het passagieren werd daarom verder ver
boden en ieder werd geconsigneerd aan
boord van de schepen en in de inrichtingen
Om tien uur des avonds werden officiers
posten bij de bergplaatsen van munitie en
pistolen uiteezet
In den nacht van Zondag op Maandag
kwamen te Soerabaja twee compagnieën
van de landmacht aan om assistentie t.»
erleenen. Maandagochtend 30 Januari te
half zeven werd aan het sein „aantreden"
geen gevolg gegeven door de Europeescho
korporaals en manschappen aan boord van
Hr. Ms. „Java", „Evertsen" en „Piet Hein"
terwijl aan boord van de „Evertsen" 17 in-
landwhcsrhwHnnn en aan bwrd van (ie mn va„ nn „omnl,ueso,n B,,.
D. oJïlïïSlSw «rt'tanZMi.i mMkt.Begonwm.wrd op golflmigte
scheepsverkeer en in het marincvcrkeer met
vliegtuigen).
Deze sommatie luidt: „Geeft u onvoor
waardelijk over of geweld zal worden go-
bruikt. Stoppen en witte ving hijscheo en
groote witte vlug op den bak boven de tent'.
Indien aan do sommatie geen gevolg zou
worden gegeven, zal na 10 minuten door Ivf
vliegtuig van den oudsten groepscomman
dant een bom van 50 K.G. vlak voor den
iKK-.g van Dc Zeven Provinciën afgeworpen
worden.
Vervolgt het schip zijn koers en vaart ook
dan nog en blijft do witte vlag achterwege,
dan wordt door de vliegtuigen per v'ieg-
tnig hun bommenlast afgeworpen op het;
schip, zoo lang aan do sommatie niet is,
vordaan.
Wor-lt aan de sommatie dan nog niet vol-,
daan, dan wordt op bevel van den eskader-
commandant een torpedo-aanval door de
onderzeeboot en ingezet, zoo noodig gevolgd
door beschieting met geschut door de scher
pen van het eskader.
Aan de actie zou worden deelgenomen in
opvolgmg door: de vliegtuigen D 35 (do oud
ste erroepscommandantj de D11 en een
groep van drie T (bom vliegtuigen, dóór
ondeizcebooten K7 en Kil en het eskader,
bestaande uit den kruiser H M. Java en dp
torpedobootjagers Evertsen en Plet Hein.
's Morgens kwart voor acht stegen de
vliegtuigen van Oosthenhaven op.
Voor de aankomst op het terrein van actie
moest de D 35 een noodlanding maken, waar
door de leiding overging op de Dll. Dade
lijk na ontvangst van dit bericht steeg de
D 16, die als reserve was achtergebleven, en
later nog de D8 op. Deze vliegtuigen be
hoefden echter niet meer aan de actie deel
te nemen. Toen de D 11 bericht kreeg van
de Zeven Provinciën, werd met liet uitzen
den van het, sommntieseln een aanvang go-
mÊÊde landmacht
met acht zware' mitrailleurs werden intus
schen door den plaatselijk-militair comman
dant naar den Oedjoeng gedirigeerd Do com
mandanten wezen hun bemanningen op de
ernstige cn onvermijdelijke gevolgen van
dienstweigering, waarna het verzet werd op
geheven, behalve door een vijftigtal korpo
raals en manschappen, waaronder ook en-,
kele Inlandsche schepelingen. De dienstwei
geraars werden in arrest gesteld.
Bij enkele inrichtingen aan den wal aar
zelde het Europeesch personeel aanvanke
lijk ook aan te treden, doch door het per
soonlijk ingrijpen van de commandanten
leidde deze aarzeling niet tot dienstweige
ring. De arrestanten werdon in den namid
dag door militairen van de landmacht naar
Malang overgebracht en in arrest gesteld
in het marinekampement aldaar.
Dienzelfden dag werd het besluit tot toe
passing van een korting van 17 pCt. op de
salarissen van het inlandsch marineperso
noel bekend gemaakt. Reeds dien dag pleeg
den enkele inlandsche schepelingen eenlg
verzet. De belhamels werden in arrest ge
steld. Het aantal Europeesche arrestanten
steeg nog nader tot 64, terwijl mede 9 in
landsche schepelingen in arrest werden ge
steld. Op dien voormiddag verliet, het eska
der do haven en vertrok des namiddags
naar zee, nadat de Evertsen, waarvan in
totaal 56 man in arrest waren gestold, van
nieuw personeel was voorzien.
Van en met 31 Januari en tot en met 2
Februari bleef alles rustig. Het passagieren
werd weder toestaan.
Op Vrijdagochtend 3 Februari had op
overeenkomstige wijze als op Maandag 30
Januari een massale dienstweigering plaats
van inlandsche scheoelineen.
Bij het vliegveld Morokrambanean
gerden 100 manschappen: van den dienst
conservatie 135 manschappen; bij do
marinekazerne aan den Oedloeng 120 man
schappen; bij den onderzeedienst 31 man
schappen; aan boord van de Soemba on de
Prins van Oranje resp. 12 en 30 man, dus
in totaal 428, den dienst Do inlandsche
dienstweigeraars werden, na eerst in eer. der
departementsgebouwen ln arrest te zijn ge
steld, nog dienzelfden dag overgebracht
naar do quarantaine-barakken op MaJoera
(Soekolillo) en eveneens onder bewuking
van de landmacht gestold.
In de dagen na 3 Februari vermeerderde
het aantal ln arrest gestelden nog dooi
partieele dienstweigering, zoodat thans op
Madoera 470 man op arrest waren mede
doordat do inlandsche arrestanten te Ma-
lang werden overgebracht naar Madoera.
Op het eskader dat 30 Januari naar zee
was vertrokken hebben op 31 Januari eeni
ge gevallen van dienstweigering plaats en
wel aan boord van Hr Ms. Java on de Piet
Hein.
Tevens werden eenige Inlandsche schepe
lingen betrapt op opruien.
Al deze manschappen werden aan boord
van de Piet Hein naar Soerabaja gebracht
en daar werden eenige Europeanen opge
zonden, die ervan verdacht worden dat zij
bii de dienstweigering op 30 Januari een
leidende rol hadden gespeeld. Het eskader
kwam op 3 Februari te Makassar aai
vertrok dienzelfden dag naar Bonthain.
Hier voegde zich de Piet Hein op 4 Febr
bij het Eskader.
Het onderzoek naar deze dlonstweigerlngs
zaken is thans in vollen gang. Ter verzeke
ring van een snelle afdoening zal een
missie worden benoemd.
Bevoegde Inlandsche krachten, die een
studio volgen aan do Bostuursschool te Ba
tavia. worden tor asslstontio aan de diver
se commissies toegevoegd.
Het schip per ongeluk geraakt!
Do Commandant der Zeemacht vervolgdp
Zijn uiteenzettingen als volgt:
Wat de actie tegen hot muiterschip be
treft. zal ik het relaas, vervat in de op 10
Februari afgelegde verklaring, hier thans
voortzetten.
Gedurende den nacht van 9 op 10 Febr.
werden do diverse schepen en vliegt
geregeld op de hoogte gehouden var.
plaats, c n koers on de vaart van De Ze-
van 600 M. cn drie maal werd uitgeseind,
Hierop deed De Zeven Provinciën recu van;
ontvangst, zoodat de herhaalde sommatie
op 476 M. niet meer noodig was.
Dm 9.12 wag het sommaticsein afgegeven.
Aan de sommatie werd niet voldaan. Tus-
schen 9.03 on 9.16 zond De Zeven Provin
ciën in de 60 M. golf tot drie maal toe het
volgende communiqué uit:
,Aan alle autoriteiten. Absoluut geen com
munistische neiging. Geen geweld in zin,
doch alleen protesteeren tegen salariskorting
en gevangenneming protesteerend marine
de door de
bom gedoodo opvarenden van De Zeven Pro
vinciën werd aan boord van de Eveiisen
overgebracht, terwijl de begrafenis den vol
genden morgen Op hot kerkhof van het ei
land Purmerend plaats vond.
Op hetzelfde tijdstip had de begrafenis
van de aan boord van de Piet Hein gestor
ven schepelingen plaats.
Zooals reeds hiervoor werd opgemerkt,
stoomde De Zeven Provinciën op eigen
kracht naar Onrust. De Java, de Orion en
de Goddon Leeuw ankerden op 11 Fob.uari
te 9 uur bij Onrust. De K7 en de Kil ai-
rlveerden dien dag te 8.20 des morgens te
Tandjong Priok en vertrokken denzelfden
dag naar Soerabaja.
De groepen D en T-Vllegtulgen vertrok
ken 10 Februari naar Tandjong Priok. Den
volgenden dag werd de terugreis naar Soe
rabaja aanvaard.
Do Zeven Provinciën kwam den lldcn
■Februari bij Onrust ten anker.
VOORLOOPIGE CONCLUSIES
Uit cle thans beschikbare gegevens, ver
vat in de voor de commissie van onderzoek
inzake do muiterij door eenige officieren
afgelegde verklaringen, kunnen de navol
gende voorloopige algemeene conclusies wor
den getrokken.
De muiterij was beraamd zoowel door dc
inlandsche schepelingen als door een ge
deelte der Europeesche korporaals en man
schappen.
Het ontbreken van speciale voorzorg?
maatregelen, zoomede de afwezigheid van
den commandant, den eersten officier, meer
dere officieren van eenige anciënniteit
een groot gedeelte dor onderofficieren (w
onder de chef der equipage) op den avond
van den vierden Februari, hebben do uit
voering van het pjan tot muiterij in zeko
ren zin vergemakkelijkt.
tcrij brak uit op den avond van
dien dag, nadat 20 minuten eerder was ont
dekt, dat de munitie uit de verlaatrolknst
was ontvreemd, en deswegen door de offi
cieren van de wacht een algemeen onder
zoek werd ingesteld. Het schip werd in het
donker gezet. De muiters ontsloten de ge-
eerrekken en voorzagen zich van geweren
l menutie.
Een poging om dit te beletten mislukt*.
Twee officieren werden als gijzelaars uit
hun kooien gelicht. De trouw, gebleven Eu
ropeesche korporaals en manschappen wer
dén opgesloten. Doordat de officieren niet
dadelijk de beschikking hadden over gela
den pistolen, zijn kostbare oogenblikken,
waarin door plotseling krachtdadig ingrij
pen de normale toestand wellicht nog her
steld had kunnen worden, verloren gegaan.
De oudste der aan boord aanwezige zee
officieren, de officier van dienst met den
rang van luitenant-ter-zee eerste klasse,
verliet in een vlet het schip, waardoor aan
vankelijk alle leiding ontbrak.
De officieren op het achterschip
In voortdurende bedreiging!
Ofschoon door de officieren verschillende
pogingen zoowel door geweld en list als door
overreding zijn aangewend om de leiding
te hernemen, zal moeten worden uitge
maakt of door hen voldoendo doortas'end
ia opgetreden.
Zij hebben zich, overtuigd van een ze
kere nederlaag tegen de gewapende, sterke
overmacht cn de vrees voor moord op do gij
zelaars en de Europeesche schepelingen, in
een defensieve houding laten dringen tut
een staat van tegenweer op het achterschip,
waar zij het toezioht hebben kunnen hand
haven. Hoewel het onderzoek op dit punt
nog onyolledig is, kon uit de feiten Worden
opgemaakt,dat mot de muiters besprekin
gen zijn gevoerd.
Overigens hebben noch de officieren noch
de onderofficieren gedurende den tijd dat
het schip zich in handen der muiters be
vond, eenigerlei dienst verricht, uitgezon
derd de officier van gezondheid voor de ba
handeling van zieken
Zij zijn voortdurend onder strenge bcwa-
gang. Verder bevelsovergave aan comman
dant een dag voor aankomst Dit bericht
onderteekond: „De Europoesche en In-,
landsche bemanning". i
De actie tegen het multerschilp
Bovendien seint het schip om 9.10 onmldé
dellijk na de uitzending van het communi
qué weder op de gebruikelijke radiotechni-
sche wijze dat het soinmatiesein ontvangen
•as. Om 9 uur 18j dus 16 minuten na de
laatst uitgezonden sommatie, wierp de D 11
van de hoogte van 1260 M. een bom af vaa
50 K.G. Deze enkele bom, voorafgaande aan
den eigenlijken bomaanval, was bedoeld als
waarschuwing en was dan ook gericht voor
den boeg van het schip. Maar do kans van
treffen van het schip is daarbij allerminst
uitgesloten en inderdaad werd het schip ge
troffen aan bakboord op het tentdek naast
den voorschoorsteen. De bom sloeg door den
tentdek heen en ontplofte boven het opoer-
dek. Op die plaats en in do onmiddellijke
nabijheid daarvan op de brug en het tent
dek bevond zich een groot aantal leidende
muiters.
De uitwerking van de bom was tot du:
•erre, dat drie Europeesche schepelingen
werden gedood, 20 inlandsche schepelingen
gedood of vermist, twee Europeesche en 2
inlandsche schepelingen zwaar gewond, ter
wijl twee Europeanen, waaronder één offi
cier en drie inlandsche schepelingen, licht
erden gewond.
Door de bom werd ln do omgeving di'
volgende materieole schade aangericht'
„Beide schoorsteenen werden door SDring-
stukken doorzeefd. In het opperdek werden
verschillende gaten geslagen. De brug werd
gehavend. Do sloepen in de onmiddellijke
nabijheid beschadigd. Een lichte brand ont
stond, welke echter spoedig werd gebluscht
Overigens bleven het schip en de machine
kamer compleet intact, zoodat de Zeven
Provinciën later op eigen kracht naar On
rust kon stoomen.
De bom veroorzaakte een groote paniek.
Een aantal schepelingen sprong overbóord
en werd later door de omringende schepen
opgepikt Witte vlaggen en oon noodsein
werden geheschon. De Zeven Provlnëiën
veranderde den koers om het zuid, terwijl
de machines werden gestopt
Van de paniek maakten de tot dusver on
der bewaking staande officieren, onder-offi
cieren en trouw gebleven Europeesche kor
poraals on manschappen gebruik om hun
bewaking to verbreken en weder bezit
het schip te nemen.
De Gouden Leeuw, de Orion, do sleepboot
Kraus en het eskader, bestaande uit da Ja
va, Evertsen on Piet Hein, spoedden zich
naar de Zeven Provinciën. De Java seinde
om 9.42 naar Batavia: ,,Zeven Provinciën
9.18 getroffen door vliegtuigbom, brand U't
gebroken, Zeven Provinciën geeft zich over,
bemanning verlaat schip".
Ondertusschen werden op diverse sche
pen de noodigo sloepen gestreken, welke ge
waDendo wachten aan boord van do Zeven
Provinciën brachten met het doel Do Zeven
Provinciën in bezit, te nemen en de mui-
terg te arrestecron en tevens om oogenhlik-
kftlijk medische hulp te verleenen. De Dll
bleef boven de Zeven Provinciën cirkelen
en sloot, zich daarna aan bij do groeo in
middels gearriveerd»» fiorjiier Wal-vlieghno-
ten. Deze groep keerde vervolgens terug
naar Houthaven cn is aldaar te 10.50 ge'and.
De K7 en de Kil, welke onderzeehooten
hnn posities hadden ingenomen tenjinoe
na de actie der vliegtuigen eventueel tot,
een torpodonanvai over te gaan, behoefden Het bestuur en de feestcommissie van dc jubilecrende afdcellnq Lelden van het Ned.
niet. meer to worden ingezet. i Werkliedenverbond Patrimonium. Zittend v. I n. r de he ren G J v d Meeberg blbl.:
Te 1120 werden de ondorzoobooten door J Meijer, 1e penningm,; M VallenlgoedIe seer.; J Slcgenliorst. Ie vonrz.; H C dc Jong.
den eskader-commandant bedankt. Hierop 2e voorz.; F Eikerbout, 2c penningm.; C v d" Ham, 2sccr. ctaande de feestcommissie',
werd de terugtocht naar Tandjong Priok j a. I. n. r dc heeren J Cupido, C Roos; G v Zwieten Sr.
Behalve door de vele gewapende schild
wachten, uitte de bedreiging zich in het op
stellen van gewapende manschappen in h;n
derlagen op het opjtcVek en het tentdek.
De beide voorste kanonnen van C.M
aren geladen cn op het achterschip go
richt. De muiters hielden de voor-muniti-1-
bergplaats open, waardoor zij de onnvddol-
lijke beschikking hadden over mitrailleurs
en handgranaten. De dienst aan boord ver
liep overigens vrijwel normaal, voor zoover
daarvan in deze geheel abnormale omstan
digheden kan worden gesproken. Alleen hel
onderhoud van liet schip liet to wons' hon
over, uitgezonderd dat van de machineka
mer, Gevaren werd onder de Nederlandaclie
vlag. De roode vlag heeft nimmer gewaaUl.
Des morgens en des avonds werd vlaggon-
parade gehouden, waarbij do voorgeschrc
ven eerbewijzen werden gedaan.
Toen dc hom viel. 'ontstond een paniek.
De schildwachten wierpen hun geweren
weg. de officieren en onderofficieren snel
den naar het dek. Het verzet was echter
reeds totaal gebroken.
In het hiervoren gereleveerde ligt teven-,
besloten de gedeeltelijke beantwoording var
de vraae. die op 4 Februari j.l. werd inge
zonden door den heer Roep. Voor zoovel
die vraag door het reeds medegedeelde nog
niet volledig is beantwoord, moge het vol
gende naar voren gebracht worden:
De directe aanleiding
De directe aanleiding tot gepleegde onre
gelmatighedcn is geweest ontevreden
heid over de salariskorting, ter
wijl ingevolge de ontvangen inlichtingen de
inlandsche sclieneiingen zich achtergesteld
voelden bij de Europeesche schepelingen,
voor wie de korting slechts verhoogd
tot 14 pCt
Over eventueel diepere invloeden kan nog
geen oordéei worden uitgesproken.
De vraag of cn in welke mate communis
tische en rovolutionaire invloeden aanwe
zig waren bij de betreurenswaardige voor
vallen, kan thans nog niet worden Leant
woord. Het uitgebreid onderzoek dat
zake van de dienstweigeringen wordt inge
steld, zal liicrómtrent gegevens kunnen ver
schaffen. Dc korting van 14 pCt, vo;
Nederlandsche matrozen met een gezin in
Nederland, wordt door de regeering zeer
dragelijk geachj. Voor de laagstbezold gden
is de verhooging vnn het kortlngspcrcen
tage van geen beteekenis, daar deze ii
soldij niet meer kunnen teruggaan dan Ui.
de door hen reeds bereikte grenslijn van
10 pCL boven hun Nederlandsche soldij.
Wat gaat men thans aanvangen?
Op de tenslotte door den heer Roep ge
stelde vraag op welke wijze de regeering
don igoeden geest bij de marino denkt le
herstellen, antwoordt de regeering, dat zij
daaromtrent thans nog geen mededeeling
kan doen. Vast .staat wel, dat cle niil'tairc
geest voor een groot gedeelte van het Euro
peesche en inlandsche marinepersoneel bo
neden den rang van sergeant in zooverre
niet aan daaraan te stellen eischon voldoet,
dat onvoldoende wordt beseft dut vermeen
de grieven en ondervonden teleurstelling
niet in zoodanig ongunstieen invloed op de
stemming moge hebben, dat een actie wordt
gevoerd, welke met de krijgstucht onver-
éenigbaar is. Uiteraard zal getracht worden
aan dit euvel tegemoet te komen, doch aan
het treffen van eventueel verder strekkende
maatregelen zal onderzoek en overwoging
dienen vooraf to gaan. De resultaten hier
van dienen te worden afgewacht.
De Regeering behoeft daarbij in dit co
lege nauwelijks do uitdrukkelijke verzeke
ring te geven, dat nauwkeurig en volledig
en zonder iets of iemand te ontzien zal war
den onderzocht wie schuldig staat aan
plichtsverzuim, ln hoeverre de Bonden of
andere actie een destructieven invloed op
de krijgstucht hebben uitgeofend en in hoe
verre de geest der betrokkenen door voort
gezette propaganda is beïnvloed en ont
wricht geworden. Overigens zijn maatrege
len ter verzekering van den goeden gang
van zaken genomen.
De commandant van de De Zeven Pro
vinciën en de eerste officier van dit schip
zijn van hun functies ontheven. Commissies
van onderzoek, ook voor de muiterij, zijn
ingesteld.
Verklaard kan worden dat de tucht
hersteld. Gebleken is dat het grootste deel
zoowel der Europeesche als der Inlandsche
schepelingen loyaal bleef en gehoorzaam
aan liet gezag.
DE LEDEN VAN DEN VOLKSRAAD
AAN HET WOORD
Misdadig en naïef
GOUDEN JUBILEUM AFD. LEIDEN VAN PATRIMONIUM
Radio Nieuws.
WOEXSDAC! 2Z FEBRUARI.
Izcn (29C 1 M.) N.C.R.V, 8.00 SchrlftlUl.iR
meditatie. 8.15 Mo:*8enconcert. 10.00
ng NCltV Dameekoor. 10.30 Mei gen-
fllenet Ds. D. Tom. 11.00 Trio van der lioret
Piano-recital Johan Rooth. 1.00 Knor-
1 15 Trio van der Horst. 2.00 V. Tille-
Kra> htvoeders-, 3.00 Lezen van Chr.
ur. -• 3.30 „Hendriks Trio". 5.00 Jtiri-
deruurtje. 6.00 Orntnofoon. 6.15 H. Ame-
link, Secr. C.N.V. ti.30 Engel ach. 7.45 -«ed
chr Persbureau. S.OO Heiaardconcert.
D.00 Dr. K. J. Duit: „Het ontstaan en vergaan
van bergen". 9.30 Va» Dlaa. 9.46 Concert
10.45 Urumoloon.
11 Vér sum (1875 M.) V.A.R.A. 8.01 Gramo-
foon. 10.15 Uitzending Arbeiders Continu
bedrijven. 12.01 Klem orkest. 2.00 Yruu-
wenuurtje. 3 00 Voor de kinderen. C.3O
Orgelspel. 6.45 ra
Gramofoo'i
11.10 Graroofoon.
V.P.R.O. 10.00 orgenwUdlng.
russel (Vlaamsrh) (337.8 M.) 12.20 Com
5.20 Concert -- 6.50 Suxofoonrecital.
Grnmofopn. 8.20 ürumoloon. 8.50 C
ave n try (1554.4 M.J 10.36 MorgenwUdlnft
12.20 Orgelspel. 1.06 Orkest. 1.50 Gratm-
foon. 3.50 Orkest van Bournemouth. - 6.0,'.
Orgelspel. 6 „0 De grondslagen der minlek.
Hall. 9.55 Cor
tt. 8.35 Ccn-
Kalundborg (1163 8 M.) 7.50 MorgenwU-
üin*. 11.21 Concert. 2.50 Concert. 1.20
Gramofoon. .'21 Mudomo Operettemuziek.
9.30 Fransche muziek.
ttnlgswusterhnusen (1634.9 M.) 5.S1)
Weerbericht en concert. 11.20" Gramofoon.
1 20 Gramofoon. - 3.50 Concert. 5.20 Piano
recital. 6.55 Concert. 8.40 Concert
angenberg (472.4 M.) 6.20 Gramofoon.
9.26 Monsch und Welt. 11.20 Populair con
cert. 13.20 Concert. 4.20 Hugo Wolf-con-
o nil en Nat. (261.3 Ml 12.20 Orgel. 1.05
Orkest. 150 Gramofoon. 5.35 Orkest.
9.55 Concert.
nnden Reg. (355.9 M.) 12.20 Eollstencon-
cert. 1.85 Orgel. 2.35 Concert. —6 5fi Con
cert. 7.50 Orgelspel. 8.30 Der KapltH von
Köpenlck. 9.50 Gershum Parklngton Kwintet.
9.50 Gramofoon.
a r II s (Ranlo) (1724,1 M.) 8 "15 Gramofoon
12.35 Omroeporkest. 12.50 Orgel. 1.25
Concert 7.40 Omroeporkest, 9.05 Gramo
foon. 9.20 Orkest.
Vuttedige programma's iu
de Omrocpgids. Duidelijke
foto's; bost verzorgd Radio,
blad: 4 gld. per half jaar of
IS ct. per week. Ned. Chr.
Radio Vereeniging, Voog-
lenzang, Ede. Droogt bij in
de omroepkosten.
ook thans heeft getoond het gezag te kun
nen handhaven. Do muiters waren misdadig
en naïef, hetgeen ook niet anders kon wor
den verwacht. Spreker bopleit strenge strnf
fen zonder onderscheid en lioopt dat alios
zal worden gedaan om dergelijke voorvallen
in de toekomst onmogelijk te maken.-
Spreker acht het onnoodig te verklaren
dat do regenten on het inlandsch bestuur
achter de regeering staan.
Het inlandsch bestuur toonde door daden
die loyauteit. Spreker betreurt dat de mui
terij een anti-Inlandsclie stemming teweeg
bracht. Intusschen is gebleken dat niet uit
sluitend inheemsche schepelingen tot mui
terij overgingen. Vast staat dat de mui ton j
tohcel los staat van de inheemsche beweging
preker zal geen voorbeelden noemen van
grievend wantrouwen togen Inheemschen.
Overigens welwillende menschen raken uit
hot ovenwicht, hetgeen juist in deze ernstige
tijden moet worden betreurd. Juist thans
moeten blank on bruin samengaan, zooals
reeds de lieer Kocsoomo Jou do zeido. De re
geering late niets na om zoo spoedig moge
lijk de anti inlandsche stemming te doen
verdwijnen.
Waarschuwing tegen opwinding
De heer Wiranatakoesoema dankt
lamens zijn fractie, de regeering voor haar
'orklaring. Hij verklaart zich ingenomen
met de gelegenheid tot het uitspreken van
zijn mecning.
Ten aanzien van de loyauteits-demonstra-
tic verklaart spreker, dat de muiterij ten-
zoerstc wordt betreurd en afgekeurd, onge
acht het rasverschil. Van critiek ziet spr. af
omdat thans nog geen oordeel mogelijk is.
Spr. heeft vertrouwen in een ernstig en recht
vaardig onderzoek, en hoopt dat de regeering
zich niet zal laten leiden door 't sentiment
door de inheemschen van de vloot te we
ren.
De P.P.B.B. (Ver. van Inh. ambtenaren bij
het B.B.) hield zich afzijdig van do demon
stratie op het Waterlooplein, welke een Na
tionaal Ncderlandsch karakter droeg, waar
bij dei organisatie niet als bijlooper wilde
fungcercn. Het inlandsch bestuur heeft door
de eeuwen heen zijn loyauteit getoond on
doet dit dag en nacht, ongewapend.
Spreker richt een waarschuwend woord
tot de regeering, nl. dat elke opwinding van
do Nederlandsche groep reactie wekt. De re
geering doe daarom een beroep op de Neder
landers tot kalm blijven en oprichting van
burgerwachten achterwege te laten.
Politiek gesproken staan we op een vul-
knan, die vandaag op den dag goed dient te
worden geobserveerd.
Het Inlandsch bestuur zal steeds op ziju
post staan. De regeering kan er op rekenen.
De heer Sosrohaaikoesocinn ver
nam met ontzetting van de muiterij. Hij
nam van den aanvang af aan, dat niet al
leen Inlanders daarin waren betrokken.
Spreker kan zic-h den gemoedstoestand \aa
de Nederlanders indenken, die onvolledig
waren ingelicht omdat niemand iets wist.
Zelfs onder het Volksraadsdak werd men ge
drukt door een „unheimische Stimmung."
Spreker herinnert aan den rampspoedigen
tijd toen de wereldoorlog uitbrak en be
treurt, dat de ijzeren dlsoipline door het ge
beurde op De Zeven Provinciën is onder
mijnd kunnen worden. Hij wijst erop, dat
een vloot met onbetrouwbaar personeel een
gevaar is voor den staat. Het incident mag
zich nimmer meer kunnen herhalen.
Spr. acht het noodzakelijk thans het hoofd
koel to houden. Hij memoreert de woorden
van den lieer Boon ln het Socr. I-Ibl. over de
lovnuteitsdenionstrailc. Spreker is er Innig
van overtuigd, dat de regeering de situatie
volkomen bcheerscht en dankt voor de ge
legenheid deze rede te mogen uitsprekon.
Spreker memoreert dc moeilijke taak der
regeering en smeekt wijsheid voor haar af.
De voorzitter verklaart dat de verhouding
der Inlandsche en Europeesche leden van
den Volksraad in het algemeen "au het In
cident geen ongunstlgcn invloed heeft onder
gaan. „Dat kunnen enkele muiters niet bo-
reiken". (Geroep: Zeer juist.)
(Zie verder bis. 10)
