m IN HANDEN VAN HET GEZAG De „Zeven Provinciën geeft zich over ABONNEMENT! Per kwartaal In Leiden en In plaat sen waar 'n agentschap gevestigd Is ƒ2.35 Franco per post 2.35 portokosten. Per week 0-18 Voor het Buitenland bij wekelijk- sche zending i» 4.50 By dageitjksche zending „5.50 Alles bij vooruitbetaling Losse nummers 5 cent met Zondagsblad 7V2 cent Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar Dagelijks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken Eureau: Breestr-iat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936 NO. 3888 VRIJDAG 10 FEBRUARI 1933 10VuBTEN. t EN Van 1 tol 5 remetst 1*4 Elke regel meerB 0.22V? Ir.pez Nfcdedeelingen van 1—5 regpls B 2^0 Elkp regel meera 1.45 Ril contract r.planeriikp korting. Voor liet iipvragen aan t bureau wordt berekend f 0.10 13e Jaargang (?G. tagscl gaf ot 1: Dit nummer bestaat uit VIER bladen waarbij inbegrepen bet Zondagsblaf EERSTE BLAD Politiek conflict De Tweede Kamer staat niet achter de Regeering „De Tweede Kamer achter de Regee- ririg"; aldus luidde de titel van een hoofdartikel, dat gisteravond in het christ.-historisch dagblad De Nederlan der verscheen. Maar even op hetzelfde oogenblik, dat dit artikel het licht zag, stond de chr.-historische Kamerfractie, met heel de linkerzijde vierkant tegen over de Regeering. Er was terzake van de opheffing van rechtbanken en kantongerechten een liberale motie, welke door minister Donner onaannemelijk was genoemd en waarvan de communist verklaardemet plezier zal ik meewerken om deze regee ring te torpedeerenèn aan deze motie gaf heel de chr.-historische frac tie haar steun en stem. Over de zaak zelf behoeven we niets meer te zeggen; ons Kameroverzicht brengt den belangstellenden lezer hier over voldoende op de hoogte. Hier slechts een paar opmerkingen over de politieke beteekenis van het drama, dat zich gisteren in de Tweede Kamer af speelde. De Minister van Justitie was aan vankelijk bij het schriftelijk overleg de Kamer zoo ver mogelijk tegemoet geko men inzake de bezuiniging op de rech terlijke macht; doch verklaarde nu bij de openbare behandeling: thans kan ik geen stap verder gaan. En na ge pleegd overleg in den Ministerraad voegde Mr. Donner er aan toe: ,yNiet te verwachten is, dat het kabi net in het gebrek aan medewerking, dat zich in de terzijdestelling van dit voor stel al dan niet bij wijze van motte zal betoönen, zal kunnen berusten," Ondanks deze zeer ernstige waar schuwing kwam Mr. Boon met eén' mo tie, waarin de Kamer uitspreekt, „dat bezuiniging op de kosten der rechts pleging en der rechterlijke organisatie noodzakelijk en mogelijk is, maar dat opheffing van vier rechtbanken en urn zoovele kantongerechten ongewenscht is, en waarin de Kamer het debat over het onderhavige wetsontwerp besluit te schorsen". Aan deze motie hadden S.D.A.P. en revolutionairen hun stem niet kunnen geven, indien ze de politieke eerlijkheid hadden betrachtwant ze hebben steeds ontkend, dat bezuiniging noodzakelijk, laat staan mogelijk is. 't Was een zui- ver-liberale motie: we willen wel bezui nigen, maar anders dan de Regeering het voorstelt. En aan deze motie, we herhalen het, gaven alle aanwezige leden der chr.- kist. fractie hun stem. Waarom leggen we daarop alle nadruk? Omdat deze motie door de steun van rood en rooder een zuiver 'politieke strekking kreeg; precies als 11 Nov. 1925 de stemming over de post bij het Vaticaan. Natuurlijk doorzagen de heeren Snoeck Henkemans en de zijnen dat wel. Zij begrepen terdege goed, dat het tegen het kabinet gemunt was. Welk een trouvaille was het voor de S.D.A.P., die met de muiterij zoo'n droevig figuur sloeg tegenover de Regeering, om nu, met behulp der partijgenooten van Mi nister de Geer en Minister Beelaerts van Blokland het geheele kabinet, maar inzonderheid ook den Minister van Fi nanciën in zijn bezuinigingsplannen te dwarsboomen. Dat de liberalen zóó doen, we zijn het in de landspolitiek van hen gewoon dat de rechtsche dissidenten zóó optre den, we verwachten niet andersdat de roode linkerzijde aast op conflicten, ze kan niet anders om eigen onrust te verbergenmaar dat de chr.-hist. fractie het landsbelang niet wist te stellen boven andere overwegingen, dat is ons ten eenenmale een raadsel. Laat men toch niet aankomen met het praatje: och,'t is maar een bezuiniging van een paar ton. De regeering komt met een complex van bezuinigingen en elk voorstel kan om hals gebracht wor den als men eigen wenschen niet onder geschikt weet'te maken aan het groote doel. Dat deed men niet en daardoor ont stond, op het meest ongunstige oogen blik een conflict tusschen Regeering en Kamer, dat alle bezuinigingen op losse schroeven zet. Wat nu? Kabinetscrisis; aftreding van dit ministerie? Sommigen hebben het aan vankelijk gedacht; maar dat schijnt thans onmogelijk. Tegenover het ge beurde in Indië behoort het weldenkend deel der natie eenparig achter de Re geering te staandoch bovendienin Juni hebben we verkiezingen. Bijkans ten overvloede heeft daarom het kabinet officieus laten verklaren, dat de ministers hun onslag niet zullen vragen. Neen, dat gaat thans niet. Trouwens, dat heeft Minister Donner ook niet gezegd. Hij zei, dat de Regee ring in een afkeurend votum niet zou kunnen berusten. Wat dan? Zou het Kabinet rustig aanblijven tot na de verkiezingen, maar werkeloos toezien hoe het nu verder in het land gaat? Dat is ook ondenkbaar. Er zal dus wel niets anders overbid ven, dan Kamerontbinding en vervroeg de verkiezingen. Doch ook dat geeft stagnatie. En groote verwarring. En een lastige oplossing, omdat de Chr, hist, fractie zich bij de oppositie heeft aangesloten en daarmee samenwerking met de andere rechtsche fracties moei hjk heeft gemaakt. Daarom moet in het waarachtige landsbelang met alle ernst'gezocht wor den naar een tijdelijke oplossing, welke zoowel het een als het ander omzeilt. Want elke oplossing, die in normale tjjden voor de hand zou liggen, is thans onaanvaardbaar. De Zeven Provinciën heeft zijn revo lutionaire tocht beëindigd. Het schip is weer in handen van het Nederlandse h Gezag. Volgens heden ontvangen telegram is de overgave gepaard gegaan met geweld. Echter volkomen verdedigbaar. De muitende bemanning wenschte de zoogenaamde voorwaarden te handha ven. Toen kon en mocht niet geschip perd en geplooid of langer gesoi worden. Helaas zijn er procentsgewijs aanmerkelijk veel dooden en gewonden gevallen. Wie met revolutie speelt, loopt kans erdoor verslonden te wórden. Wie wind zaait, moet zien in den storm op de been te kunnen blijven, en dit valt niet mee. De schuldigen zijn, die jarenlang alles wat op de marine verbleef, hebben op gevoed in een sfeer van klassenst: Wie kan de weermacht, die nota bene het geheele volk, ongeacht rang en stand heeft te beschermen, haar weg laten bepalen door klassenstrijdopvat tingen? Klassenstrijd is altijd eenzijdig nooit algemeen. Wat zulk zaaien kan uitwerken, blijkt uit het verslag van een vergade ring van marinemannen te Den Helder op gisteravond, waar een geestdriftige stemming heerschte, toen het bericht omtrent een mogelijke aftreding der Regeering rondging. De stemming zonk in, toen dit bericht weersproken werd. De marine is te onzaliger ure verpoli tiekt geworden. Officieel wordt nu gemeld, dat aan boord der Zeven Provinciën de Euro- peesche bemanning ook aan het muiten heeft deelgenomen. Dit maakt de zaak veel ernstiger, dan zij zich tot dusverre voordeed. Thans begint eigenlijk pas de zwaar ste taak. Zuivering van dit deel der weermacht. Optreden zonder aanzien des persoons. Ook de leiding en de vraag of van haar immer invloed ten goede uitgaat, zal getoetst worden aan hooge eischen. Wij hadden onze Regeering gaarne wat anders gegund, dan de bejegening, welke gisteren in de Kamer haar deel werd. Politiek, men weet het nu wel, men vindt haar overal. Zelfs na de ern stige betuigingen van noodzakelijke een dracht in moeilijke tijden, is er o zoo weinig noodig, om dezelfde Kamer een dag later een heel ander beeld te doen vertoonen. Toch verwachten wij, dat deze Regee ring en deze Minister van Defensie hun plicht tenvolle zullen doen zoolang zij de verantwoordelijkheid dragen. BINNENLAND. H. J. BORGHOLS NEEMT ONTSLAG ALS LID DER l'ROV. STATEN VAN ZUID-HOLLAND. De heer H. J. Borghols te Den Haag heeft met ingang van 8 Februari j.l. ontslag geno men als lid der Provinciale Staten van Zuid- Ho'land. Opvolger op de R.K. lijst is de heer S. J. R 0 b i t s c h, ambtenaar ter griffie van de Tweede Kamer In verband met deze ontslagname kan wor den opgemerkt, dat de heer Borghols hier mede automatisch heeft opgehouden lid te zijn van het college van Gedep. Staten van Zuid-Holland, in welk college hij bijna 9 jaren Kabinetscrisis of Kamerontbinding? VERKIEZINGEN OP KORTE TERMIJN H. M. KEERT HEDEN IN DEN HAAG TERUG Naar wij vernemen is H.M. de Koningin, die zooals men weet in Zwitserland ver toeft, telegrafisch op de hoogte gebracht van hetgeen er in de Tweede Kamer voor gevallen is. Naar wij vernemen heeft H. M. in ver band met de politieke situatie, haar ver blijf in Lenzerheide beëindigd. H. M. is op de terugreis en wordt heden in Den Haag verwacht. Geen voorbarige gevolg trekkingen. Persbureau V D. meldt: Naar ons uit inlichtingen uit de beste bron gebleken is, zijn alle gevolgtrekkingen ten aanzien van de regeering, verbonden aan het voorgevallene in de Tweede Kamerver gadering van gistermiddag, voorbarig. Met name de conclusie van ontslag van het ka binet is absoluut in strijd met de waarheid. In verband met dit bericht, schrijft onze parlementaire redacteur: Men zal zich afvragen wat dit beteebent. Er is dan geen conflict tusschen Kamer en Kabinet? Er is geen sprake van Kabinets crisis? Wij meenen, dat het bericht „uit de beste bron" niet al te diepzinnig moet wor den opgevat. Het ernstige conflict tusschen Kabinet en Kamer wordt er natuurlijk niet in ontkend. Alleen wordt tegengesproken als zou het Kabinet bij voorbaat zoo kort na de beslissing in de Kamer reeds besloten heb ben tot het aanbieden van zijn ontslag. Men 'il constitutioneel de baan vrij houden voor de beslissing van de. Kroon. Want ontslag aanvrage is niet de eenige mogelijkheid. Juist in de gegeven moeilijke en hoogst ern stige omstandigheden zoo kort vóór de ver kiezingen en in een tijd, waarin dagelijks groote en belangrijke daden en besluiten van de regeering gevraagd worden, zou een af treden van het Kabinet bijzondere moeilijk heden opleveren en groot nadeel aan s lands belang kunnen toebrengen. Te vreezen is een langdurige crisis periode, die alle han delen van beteekenis verlamt. Want wie zal een nieuw kabinet willen vormen of daar an deel willen uitmaken? De vorm van het bericht „uit de beste bron" heeft dan ook naar onze meendng de bedoeling om te doen uitkomen, dat met een andere mogelijkheid, nl. die van Kameront binding en verkiezing op korte termijn, ter dege rekening moet worden gehouden. Beziet men de officieuse mededeeling in dit licht, dan heeft zij niets vreemds en niets onduidelijks meer, Integendeel, verscherpt dan nog de ernst en de moeilijk heid van het gerezen conflict. Hel treffen heeft plaats gehad 18 DOODEN, 25 GEWONDEN HET SCHIP WEER ONDER COMMANDO DER OFFICIEREN VERSPREIDE BERICHTEN HET SCHIP IN ZICHT! BATAVIA. 10 Febr. (Aneta.) Aneta's spe ciale correspondent aan boord van Hr. Ms. kruiser Java seint, om 7.30 Indische tijd, dat het eskader de Zeven Provinciën in zicht heeft gekregen. Naar wij van officieele zijde vernemen, zijn, alhoewel daartoe geen rechtsireeksche aanleiding of aanwijzingen waren, gn uit sluitend, als voorzorgsrr - at regel, bij het ver trek uit Soerabaja maatregelen getroffen om de inlandsche bemanning van de Piet Hein en de Evertsen en een gedeelte van deze be manning van de Java hoofdzakelijk te ver vangen door Europeanen. Bij aankomst van het eskader te Tandjong Priok werden ge vankelijk een Europeesch kwartiermeester en twee schepelingen uit het eskader afge voerd, zulks als resultaat van een telegram van de commissie van onderzoek inzake de gebeurtenissen bij de marine in Soerabaja. EEN ALGEMEEN BLINDEN RADIO-BLAD? FINANCIEELS STEUN NOODZAKELIJK! Dezer dagen kwamen op initiatief van het Bestuur der „A. V- O." en onder voorzitter schap van den Secretaris-Penningmeester dier Vereeniging in een tweetal vergadertn gen bijeen: de vertegenwoordigers der drie landelijke blindenorganisaties n.l. Neder- Iandsche Blindenbond, Nederlandsche Chris telijke Blindenbond en de R.K. Blindenbond. teneinde te komen tot de oprichting van een Landelijk Comité tot uitgave van Algemeen BI inden-Radioprogrammablad. Met algemeene instemming werd besloten tot de vorming van een voorloopig comité, bestaande uit de heeren Th. W. Arts, G. J. an den Berg en W. A. Jacobs, de voorzit ters der drie genoemde Blindenbonden. De taak van dit comité zal zijn om te bevorde- onder voorbehoud der nadere goedkeu ring der respectieve ledengroepen, het vormen van een RechtspersoonI ijke Stich ting tot uitgave van een, voor alle Neder landsche blinden verkrijgbaar Braille-pro- grammablad. In afwachting van het nader consolidee- ren dezer Stichting heeft het comité beslo ten 't thans reeds eenige maanden bestaan de, op initiatief van den Nederlandschen Blindenbond door de N. V. Braillepers te Arasterdam uitgegeven Brailleprogramma thans onder gezamenlijke verantwoording en beheer der Landelijke Blindenbonden te doen verschijnen. Nu deze, voor alle blinden zoo uiterst be langrijke aangelegenheid zijn beslag heeft gekregen, verwacht het Comité den finan- cieelen steun van daarvoor aangewezen in stellingen, daar de praktijk thans reeds ge leerd heeft, dat zonder geldelijken steun van buiten af, het niet mogelijk zal zijn, de uit den aard der zaak zeer kostbare Braille- uitgave, alleen door abonnementsgelden der Blinde Lezers te doen dekken. AMSTERDAM 'N ZELDZAAM JUBILEUM Op 11 Februari a.s. zal de heer J. J, Oostenbrink, afdeelingschef bij de N.V. Huf's Schoenenmagazijnen den dag herdenken dat hij voor 50 jaar bij de firma in dienst trad. als zoodanig heeft zitting gehad. AVy vernemen nader: De heer .Borghols neemt ontslag wegens drukke werkzaamheden in verband met -zijn gezondheidstoestand. HET TREFFEN De commandant van het eskader sommeerde radiografisch de „Zeven Provinciën" tot onvoorwaardelijke over gave, daaraan toevoegende, dat anders geweld zou worden gebruikt. Medegedeeld werd, dat de vlag moest worden getoond op het zonnedek, ter wijl het schip 10 minuten bedenktijd werd gegeven. De „Zeven Provinciën" antwoordde met een draadloos telegram, gelijk aan dat, waarvan eerder melding werd ge maakt, waaraan was toegevoegd„val ons niet lastig". Hierop wierp de vliegmachine de eerste bom naast het muitende schip. De „Zeven Provinciën" gaf zich over, nadat het te 9.18 uur door een bom van een Dornier-vliegboot was getroffen. Brand brak uit aan boord van de „Zeven Provinciën". De bemanning verlaat 't schip en gaat in de booten. De brand is blijkbaar niet ernstig, daar de „Zeven Provinciën" doorgaat met radiografeeren. HET SCHIP WEER ONDER JOMMANDO DER OFFICIEREN! BATAVIA, 10 Februari. (Aneta) Hr. Ms. Zeven Provinciën is thans wederom onder commando van de offi cieren. OOK DE EUROPEESCHE MINDEREN SCHULDIG AAN MUITERIJ! PLANNEN TOT ZEEROOVERLJ BATAVIA, 10 Februari. (Aneta). De Commandant der Zeemacht in Ne- derlandsch-Indië verklaarde in den Volksraad in de vergadering van heden dat de Europeesche minderen eveneens hebben deelgenomen aan de muiterij. De ontvangen telegrammen toonen aan dat aan boord van de Zeven Provinciën waren 16 officieren, 9 Europeesche on derofficieren, 3 inlandsche onderoffi cieren, 44 Europeesche korporaals en minderen en 184 inlandsche korporaals en minderen. Bovendien wordt vernomen dat bij de Zeven Provinciën het plan bestond om, wanneer voedseltekort zou ont staan, koopvaardijschepen te berooven. BOM DOODT TWAALF LEDEN DER BEMANNING 25 GEWONDEN BATAVIA, 10 Februari. (Aneta). In afwijking van eerdere berichten kan thans worden gemeld dat de Dornier Wallvliegboot niet twee doch slechts één bom heeft geworpen. Deze bom heeft 12 leden van de bemanning gedood en 25 gewond. Bijzonderheden zullen volgen. 15 INLANDERS EN 3 EUROPEANEN GEDOOD Aneta (Holland) meldt: Blijkens een nader bij het Departe ment van Defensie ontvangen bericht bedraagt het aantal dooden 18, waar van 15 inlanders en 3 Europeanen. De Europeesche schepelingen zijn de tamboers Bakker en De Bree en de marinier Poeskop. Volgens de voorloopige berichten be vindt zich onder de lichtgewonden de luitenant ter zee 3e klasse baron de Vos van Steemvijk. HOE HET IN ZIJN WERK GING De officieele lezing Aneta Holland meldt: In den afgeloopen nacht werd bij de Marinestaf op het Departement van Defen sie de volgende officieele mededeeling ont vangen: Heden 9 uur werd de „Zeven Provinciën" gesommeerd voor Straat Soenda op onmid dellijke en onvoorwaardelijke overgave, door een groep vliegbooten. Hierop werd door de „Zeven Provinciën" verwezen naar de bekende proclamatie, waaraan werd toegevoegd dat niet gehin derd moest worden. Een watervliegtuig wierp daarop een bom van 50 K.G. op de „Zeven Provinciën", lichte brand ontstond; aan boord werden witte vlaggen geheschen; de „Zeven Pro vinciën" gal zich over. DE INDRUK IN MARINE-KRINGEN Reden tot voldoening De berichten over de overgave van de „Zeven Provinciën" waren hedenochtend reeds vroeg in Den Haag bekend. In Marinekringen was men algemeen blij dat de spanning van de laatste dagen ge weken was. Hoewel betreurd werd dat de overgave niet geheel en al zonder geweld had plaats gevonden, stemt het toch tot voldoening dat na een lichte bom de be manning reeds tot bezinning was gekomen. Men vestigt er nog de aandacht op da1 een bom van 50 K.G. behoort tot het licht ste geweld dat aangewend kan worden. MEDAN, 10 Febr. (Aneta). Men meldt ons dat de Atjeh-correspondont van de Deli- Courant aan zijn blad seint, dat de zeelie den en stokers van Hr Ms „De Zeven Pro vinciën", die aan land zijn achtergebleven, order gekregen hebben van den militair commandant, kolonel Rehrends, om pa- trouillediensten te verrichten, zulks in sa menwerking met de marechaussee's. De patrouilles worden uitgevoerd in de rich ting van Tjalong en Tang-Geumpang. Hierbij wordt gemeld, dat de inheemsehen aan dit bevel hebben gehoorzaamd, doch dat alle Europeesche manschappen gewei gerd hebben aan dit bevel te voldoen. Zij werden daarop allen gearresteerd. Mag niet buiten Amsterdaml Naar wij vernemen is het aan het marine personeel van hoog tot laag met ingang van gisteravond verboden, buiten Amsterdam te gaan passagieren. De raniterij afgekeurd Te Den Helder is een goed bezette ver gadering gehouden van de R.K. Vereeni ging van Marine-personeel ter bespreking de audiëntie met den Minister van Defersie op 3 Februari gehouden ter zake van de salarisvermindering voor het mari ne-personeel in Indië, alsmede ter zake van Voornaamste Nieuws. (Rit 1) Regeeringscrisis in verband met de aan neming door de Tweede Kamer van een motie-Boon tot schorsing van het debat over het wetsontwerp betreffende nieu -6 indee ling van rechtbanken en kantongerechten. H. M. de Koningin keert hedtn naar ons land terug. Het muiterschip de „Zeven Provinciën" heeft zich overgegeven; 18 dooden en 25 ge wonden. (blz 2) Inflatorisclie maatregelen in Polen. Bank biljetten-circulatie kan aanzienlijk worden uitgebreid. Op de Ontwapeningsconferentie dreigt weer een crisis omdat de Franschen de an deren willen dwingen. Een Duitsch protest te Stockholm we gens beleediging van Hitler in een Zweedsch blad. Roosevelt en de oorlogsschulden. De Commissie van Negentien stelt Japan pertinente vragen over de staatkundige po sitie van Mandsjoerije. Koudegolf in Amerika. (blz. 5) Initiatief voorstel v. d. Heuvel tot afschaf fing van den Zomertijd. De doodslag op agent Baas te Den Haag. Verdachte in vrijheid gesteld. (blz 9) Het ZONDAGSBLAD van heden bevat o.m.i Meditatie: Tegelijk duisternis en licht. Bust in God. vers van Hiëronimus van Alphen, met een „Aanteêkening" Letterkundige Kroniek: A. Wapenaar bespreekt hi.ndels gedichten van \V. Kloos e.. G. den Brabander. De karnem*lk-douchekort verhaal van J. G Vermeulen. Van Bonte Dingen: Van een kwaaltje, dat ook een ander hindertdoor G. IC A Nonhebel. Stil-levens. geïllustreerd artikel van P. v. R. Richard Wagners sterfdag, door J K. Vervolgverhaal van K. Lantermans Henderik van 't Hopland. Jeugdrubriek met om. een vervolgver haal van G K. de Wilde: De avontu ren ran Ternno de Magelhaes Kleuterkrantje. de nader gevoerde actie van het hoofdbe duur in verband met de dienstweigering en de muiterij. De voorzitter van het hoofdbestuur hield een uitvoerige inleiding over 'Ie positie van het marine-personeel in Indië. De dienstweigering en de muiterij aan boord van de „Zeven Provinciën" werd door rgadering onvoorwaardelijk afgekeurd. Uit de vergadering gingen stemmen op om vooral in dezen tijd krachtig achter do regeering te blijven staan. Men legde deu nadruk op het feit dat de katholieken in >n werking met den Bond van Christel. Marine personeel en de Vereeniging van Technici een eroep van bijna 1100 leden vormen, die het in geen enkel opzicht met de actie van de socialistische marinebonden eens zijn en de daar gevoerde agitatie ten sterkste afkeuren. Ook het Cambo vergadert Ook het „Camho" heeft gisteravond te Den Helder een vergadering gehouden, in het Casino. Voor het Casino gebouw was zeer groote belangstelling van de zijde der burgerij. De vergadering was echter alleen toegankelijk voor militairen in uniform. Ook voor de pers was, op last der Marine-auto- ritepen. de toegang verboden. Aanwezig waren voor het Casino-gebouw de burgemeester van den Helder, de Com missaris van politie, eenige inspecteurs en agenten van politie en militaire politie i.nnto.ie voor de toegang in hef genouw werd uitgeoefend door een mannier en een manschap der militaire pol'tie. Zie verder blz. 2)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1933 | | pagina 1