TWEEDE KAMER
Radio Nieuws.
DE GOD VAN HET GOUD
DONDERDAG 2 FEBRUARI 1933
Interpellaties toegestaan Wijziging
der Kieswet Afschaffing stemplicht
verworpen Overgang naar het
systeem der grootste gemiddelden?
Vergadering van 1 Februari 1933
OVERZICHT
Op een oor na is de wijziging der Kieswet
Met zijn poging om het systeem van vóór
stemming in te voeren had Mr. v. d. Bergh
geen succes. De bezwaren er tegen en de er
aan verbonden kosten zijn te overwegend. De
soc. dem. afgevaardigde, die ook bij deze ge
legenheid van zijn grootè talenten voor wet
telijke constructies had doen blijken, trok
ten slotte zijn amendement in.
Dr. Beumer bereikte al evenmin resultaat
met zijn hernieuwden aanval op den stem-
dwang; slechts de soc.dem. verleenden steun.
Zelfs de Chr.-hlstorischen verheerlijkten op
nieuw dezen hatelijken dwang met ietwat
wonderlijke drogredenen. De wet legt telkens
moreele plichten vast, waaarom ook niet den
kiesplicht? Ziedaar hun wijsheid
Het heeft weinig zin op het debat in te
gaan: de kwestie is oud. En oud zelfs
ouder dan Urk is ook de valsche historie
beschouwing van den heer Peereboom over
de antirev. en het algemeen kiesrecht
Van de Staatk. Geref. fractie was bij deze
stemming tegen den stemplicht niemand
aanwezig. Bij de 32 tegenstanders, waarte
genover 49 voorstanders stonden, zijn de
stemmen van den heer Kersten en de zijnen
ditmaal niet begrepen.
Op den laten middag ontbrandde ten slotte
'de strijd tusschen het systeem der wet: de
grootste overschotten en het systeem: de
grootste gemiddelden.
De minister wilde het eerste completeeren
en zuiveren door te bepalen, dal. geen zetel
wordt toegekend aan een lijst, die voor Ka
mer en Staten den kiesdeeler niet heeft ge
haald; voor raadsverkiezingen blijft het pen
centage 75. Overschotzetels komen slechts
aan de partijen, welke per zetel een gemid
delde van ten minste 90 pCt. hebben.
Den heeren Snoeck Henkemans, Oud en
Eerdmans ging dit te ver. Zij stelden ver
zwakkende amendementen voor. Dr. Beu
mer stelde zich op het standpunt, dat het
beter is zich aan de Regeeringsvoorstellen
te houden, dan nu in eenige richting te
gaan experimenteeren.
Van geheel ander gevoelen bleek Mr. v. d.
Bergh. Deze verdedigde n.l. een amendement
om het stelsel der grootste gemiddelden te
gaan invoeren voor Tweede Kamer, Staten
en gemeenten boven 20.000 inwoners; veor
de kleinere gemeenten zal het Regeerings-
ontwerp gelden.
Dat was een geheel ander systeem dan
het bestaande der grootste overschotten De
R. K. bleken er voor. Een meerderheid voor
het amendement was er dus. Ook de minister
verzette er zich maar slapjes tegen, zoodat
te verwachten is, dat ondanks anderer
bezwaren het amendement-v. d. Bergh,
dat den indruk maakt voor de groote par
tijen onder omstandigheden eemg voordeel
te kunnen opleveren ten .gevolge van ver
groote kansen op toekenning van restzetels,
gal worden aangenomen.
Heden heeft de stemming plaats over de
amendementen.
De aangevraagde interpellatles-de Visser
-Drop zijn toegestaan. Volgende week komen
ge aan de orde.
VERSLAG
Interpellaties
Na opetrine der .ereaderinK «telde de
ZITTER voor de aangevraagde interpellaties
van de heeren de Visser en Drop toe te staan.
De Kamer stemde toe.
De VOORZITTER stelde verder voor de Inter
pellaties aan de orde te stellen na de behan
deling der rechterltlke wetsontwerpen eerst de
Interpellatie-Drop en daarna die van den heer
de Visser. Verder stelde ht) voor na de weelde-
verterlngsbelasting te behandelen de fjirlnaam-
sche begrootlng en vervolgeos de Indische be-
^heer DROP (s.d.) zou ztjn Interpellatie a.s.
E'£*.dt^'ii,eVciS'TlJhH^ <r.u>. DB VIS-
SER (comm.) en CRAMER (s.d.) wenschten de
Koloniale begrootingen voor de WeeïfeXt!;*I
ringsbelastlng te behandelen, de heer de laser
wilde lndl« zelfs voor Suriname laten gaan.
De VOORZITTER merkte op. dat niet alles
tegelijk kan worden behandeld. De uitgestelde
bezuinigingsvoorstellen behooren voor te gaan
en voor den wensch van den heer de Visser be
staat niet zooveel aanleiding. Ministers en Ka-
i zich ook behoorlijk kunnen voorbo-
Voorgesteld
WI?eCheernDROP3t(es.'d.) wilde zlchbtj'a Voorzit
ters voorstel neerleggen, maar behield zien voor
bij een regeling van werkzaamheden op ae
zaak terug te komen, indien zou blijken, dat oe
rechterlijke reorganisatie langer zou ophouden
dan de voorzitter verwacht
Het voorstel-de Visser werd verworpen
met 60 tegen 19 stemmen. Voor comm. en soc.
dem. Het voorstel van den voorzitter werd z.h.s.
"^Voortgegaan werd met de behandeling van de
wijziging der Kieswet
Aan do orde was een amendement-v. d.
JJERGH (s.d.), dat zich richtte tegen de kans
verkiezing d'
verkiezing niet opnl<
imming zou 1/10 der kiezers moetei
De lijst, die dan geen 2000 stemmei
goed af; zjj. die aan de vooi
ogen bü de eigenlijk
wekt. Men denk*
/óóratemmlng aar
partijen die t
I dien. BVMWHHI
Minister RUYS DE BEËREXBROUCK bet.
de dat het nemen van een tiende der kie
geen objectieven maatstaf geeft. Het amei
ment is eigenlijk een staatsrechtelijke lab.
torlum-proef. De minister ziet ook bezwaren
psychologlschen aard. Wat de heer v. d. Be
wil Is te beschouwen als een krachtproef, wi
igitatie zal worden
aan partiien die bij de
winnende hand zlin. Ei
jwernood
getal van 2000 h
ook dat de vóórstemming den opkomslpllcht
niet kent. In elk geval zal een nieuw element
vlak vóór de verkiezingen eet) rol spelen.
De uitvoerbaarheid van het amendement Is
niet boven allen twijfel verheven. De kosten
zouden volgens den voorsteller f 80.000 extra
boteekenen. De minister betwijfelde of het doel
deze uitgave waard is.
Dr. BEUMER (u.r.) had waardeering voor
don arbeid dien de voorsteller van het amende
ment zich getroost heeft. Effectief is het amen
dement zeker, en vernuftig uitgedacht eveu-
Doch het gaat hier om een Kleswet-wlfzi
glngs-sport, knap gespeeld. Aan de partijbestu
ren zou die echter veel moeilijkheden veroorza
ken. Daarin ls een groot bezwaar gelegen, even
als In da kosten.
De heer BONGAERTS (r.k.) sprak In gelij
ken geest. Eveneens de heer TEUL1NGS (r.k.).
die bovendien van oordeel was. dat men niet op
dit oogenblik een nieuwe ingewikkelde phase in
de verkiezingsprocedure kan gaan Inl&sschen.
Nadat ook de heeren SNOEK HENKEMANS
(c.h.) en EERDMANS (lib.) nog overeenkom
stig bezwaren hadden ontwikkeld, trok de he r
v. d. BERGH zijn amendement In.
Veivolgens verdedigde Dr. BEUMER (a.r.)
afschaffing van den stemplicht
komen.
HU herinnerde ln zijn toelichting
tegen dezen dwang. Hef
;elen pllcl
beschouwen, ondei
stellen. Reeds herhaaldelijk z[jn pogingen van
Dr. Beumer om den stemplicht te doen verdwil-
nen, niet geslaagd; dit verhindert intusschcn
niet om thans de bezwaren opnieuw naar voren
plicht, eigenlijk niet meer dan een plich
bü
•hlllende burgemeesters nog ai
inzicht. De wijze waarop deze zaken worden
berecht, laat ook dikwijls te wenschen over.
Het heeft soms zelfs wel eens den schün. -f
de regeering er zich zelf voor schaamt. Het is
voor den Staat van geen belang onder straf
dreiging de kiezers naar de stembus te Jagen
Prof. EERDMANS (11b.) begreep van dezen
roep om vrüheld niets en achtte den opkomst
plicht, dien de Staat eiseht. niet onrodelük.
De heer BONGAERTS (r.k.) betreurde, dn!
massa's overtredingen hebben plaats gehad.
.nder dat de sancties zün toegepast, 't Stem-
icht
algei
i kies
plicht
mfl betoogde de heer
SNOECK HENKEMANS (c.h.). Er is geen aan
leiding den trits: algemeen kiesrecht, even
redige vertegenwoordiging, stemplicht, te ver
breken. De zedelijke plicht om te stemmen mag
gerust In de wet worden vastgesteld; dat ge
beurt met zooveel zedelüke verplichtingen. Mis-
zouden de strafbepalingen kunnen wor
den verbeterd.
Mr v. d. BERGH (s.d.) steunde het amende-
ent-Beumer. HU verbaasde zich echter over
de liberalen, die een niet gerechtvaardigde
kraese inbreuk od do vrijheid willen handhaven
Het algemeen belang rechtvaardigt ln casu
>ende. dat
MINISTER RUYS had geen bezwaar tegen
in voorstel uit da Kamer om de poenale sanr -
e af te schaffen; zelf wildo ht) daartoe geen
Dorstel doen, omdat de Kamer op dit punt
meermalen voorstellen heeft verworpen.
Dr BEUMER (a.r.) repliceerde. Hü verwon
derde zich. dat de Vrijheidsbond in dit geval
dwang de voorkeur geeft De heer Bon
ts vreesde voor verwarring onder de kle-
voor de Tweede Kamer. Enkele jaren ge
leden duchtte hü die niet voor deze klczera
wel voor die voor andere lichamen. Nu
:t weer omgekeerd. Erg begrUpelük ls dat
Waarom vechten de chr.-hlst. zoo heftig voor
emdwang? Moeten de menschen. die van de
politiek een afkeer hebben, gedwongen worden
naar de stemibus te gaan? De Nod. vond dat ln
1921 prachtig en de heer Snoeck Henkemans
indt het ook nn nog steeds mooi.
De heer Peereboom debiteerde opnieuw de
onjuistheid alsof de anti-rev. zich by het alg/;-
en kiesrecht hebben neergelegd. Dat ls vfl-
akt onjuist. Ket is nooit zoo geweest en is
g niet zoo. Voor een ander kiesstelsel \ras
bü de laatste Grondwetsherziening geen meer
derheid. Het toen ingevoerde algemeen kies
recht was een verbetering en vereenvoudiging
/an het bestaande stelsel van algemeen kies
recht. Waar leert de heer Peereboom toch zün
geschiedenis?
Het amendement-BEUMER werd verworpen
met -19 tegen 32 stemmen. Voor stemden de anti
rev., de soc.-dem. en de heeren Weltkanip.
Praat, Florls Vos en de Visser. De Staatk.
Geref. waren absent.
Aan de orde was vervolgens een amendement
v .d. BERGH (s.d.) om
met uitzondering voor raadsverkiezingen ln ge
meenten met minder dan 20.000 Inwoners.
De heer SNOECK HENKEMANS (c.h.) ver
dedigde een amendement om een minimum-ge
middelde van 90 pet te nomen voor het verkrü-
Raad 60.
Bjj de verdeelmg van overschotzetels korr.ei
niet In aanmerking bij de Kamerverklezini
lijsten, wier stemetifer lager is dan de kies
deeler; bü de Statenverkiezing lUsten wier stom
cUfer lager ls dan 90 pet. van den kiesdcéler
en bü de Raadsverkiezingen lUsten. wier stem-
cüfer lager is dan 75 pet van den kiesdeeler.
Op dit amendement verdedigde de heer OUD
(v.d.) een sub-amendement om tot en met de
vierde plaats een afloopende schaal voor het
gemiddelde ln te voeren.
Voorts had hü een amendement van den vol
genden inhoud:
Voor het toekennen der overblüvende plaat
ten kernen, behoudens in het geval in den vol
genden volzin bedoeld, niet in aanmerking: bü
een verkiezing van de leden der Tweede Kamer
en van de Prov. Staten, lü'sten, wier stemcüfer
lager ls dan de kiesdeeler en lUsten, die na
toekenning van een tweede plaats een gemid
deld aantal stemmen van minder dan 95 pet..
van een derde plaats van minder dn.n 90 pet.
en vsn een vierde plaats van minder dan 85 pet
van den kiesdeeler per toegekende plaats zou
den finnwüren; bü een verkiezing van leden
van den Raad. lUsten, wier stemcüfer lager ls
dan 75 pet van den kiesdeeler.
Prof. EERDMANS (lib.) had ook een amen
dement Ingediend. Hü wilde voor de restzetels
voor de Kamer een gemiddelde van 90 pet.,
maar voor Staten en Raad 75 pet. van den
kiesdeeler.
De heer TEULINGS (r.k.) ondersteunde het
amendement-v. d. Bergh. De andere amende
menten maken het ingewikkelde art. 100 nog
ingewikkelder.
De heer EERDMANS (11b.) bestreed 't stelsel
der grootste gemiddelden, dat steeds de groote
partüen bevoordeelt
Ook de heer SNOECK HENKEMANS (c.h.)
was er tegen op dezelfde gronden. Het sub
amendement-Oud vond hjj wel goed. omdat do
90 pet. inderdaad wat hoog is. Het amende-
ment-Eerdmans wijkt wat erg ver af van het
Regeerings voorstel.
Dr BEUMER (a.r.) vond het beter, dat zoo
kort voor de verkiezingen geen amendementen
worden voorgesteld, die sterk den Indruk ma
ken, alsof de Indieners zich zelf willen be-
voordeelen. Hü gaf er de voorkeur aan de Ke-
geering te volgen.
De heer OUD (v.d.) zou het onjuist achten.
Indien de beide groote fracties ln de Kamer 't
stelsel der grootste gemiddelden doordieven.
De kleinere groepen worden er door geschaad,
ook by de werkverdeeling in haar fracties.
De MINISTER zeide. dat do Regeering op den
ander dan het bestaande overschotten-stelsel.
Het stelsel der grootste gemiddelden zal ln de
praktük ook wel op 90 pet. uitkomen, mnar de
heer v. d. Bergh wil het alleen voor de go-
ultkomsten en moeilijkheden
idlger. Voor de gc
achtte deze laatste schelding Juister.
De heer SNOECK HENKEMANS (c.h.)
amendementen zal
heden gehouden worden.
't Was al weer half zeven eer do vergade
ring kon worden verdaagd.
wil
irtboi
den heer v. d. Bergh
stels'
DE WERKLOOZENZORG
Door het Departement van Binnenland-
sche Zaken is aan alle gemeenten een vra
genlijst gezonden. Bij het samenstellen van
dit overzicht zijn gegevens ontvangen van
1033 gemeenten. Uitgegeven door de gemeen
ten (zonder aftrek van subsidies van Staat
c. q. Provincie), aan werkloozensteun
f 9.S09.427.
Uitgegeven door de gemeenten (zonder
aftrek van subsidies van Staat c.q. Pro
vincie). voor werkverschaffing f2.476.150.
Uitbetaald door werkloozenkassen f2.701.116.
Door het Rijk is betaald 444.408.
Van 44 gemeenten met rond 165.000 inwo-
nes, waren nog geen gegevens binnengeko
men.
EEN VOORBEELD
Een jongen schrijft ons het volgende, dat
wij liever in deze rubriek een plaats geven
dan onder de Ingezonden Stukken.
„Onlangs las ik in een schoolboek van een
jongen, die een bal door een ruit had ge
gooid en daarop braaf naar den eigenaar
van het huis ging. Hij vertelde wat hij ge
daan had, en gaf het adres op, waar hij
woonde. In de les werd deze jongen erg ge
prezen.
Nu had ik gister ook het ongeluk van met
een bal een ruit kapot te gooien. Eerst won
ik direct het hazenpad kiezen. Maar toen
herinnerde ik mij direct het voorbeeld Vein
den jongen uit het boek, en dacht er anders
over. Ik belde aan het betreffende huis, ver
telde dat ik het was die de ruit had gebro
ken, en gaf hem het adres van mijn vader,
omdat ik meende, dat ik het voorbeeld van
die brave jongen moest navolgen. Een paar
uur later ging ik met een gerust geweten
naar huis. Maar meneer de redacteur, ver
beeld u mijn schrik, toen mijn vader mij
terstond vrij gevoelig beetpakte, en mij een
pak slaag gaf, terwijl hij uitriep: „Ik zal je
helpen, rakker! Eerst ruiten ingooien en dan
nog het adres van je vader opgeven, om hem
het geld uit den zak te kloppen!"
Ik deel U dit mee, meneer de redacteur,
opdat andere jongens zich aan mijn voor
beeld kunnen spiegelen. Met dank voor de
plaatsruimte, enz. enz.".
Wij geven dit maar zonder commentaar
INDIEN U 'T HART TOT SPREKEN
DRINGT
Het is een verrassend ding hoeveel men
schen er meenen, iets te zeggen te hebben,
dat waard is te worden aangehoord of gele
zen. En aan de andere zijde is het merk
waardig, hoe weinig menschen er geneigd
zijn tot luisteren. Ook rond de drukpers is
steeds bij wijze van spreken een hevig ge
drang. Het Fransche blad „l'Intransigeant"
heeft in Parijs eens bij de groote uitgevers
geïnformeerd, hoeveel procent der aangebo
den copy geweigerd werd. Rieder antwoord
de: Ge kunt er wel ongeveer op rekenen,
dat van de 200 manuscripten, die ons wor
den aangeboden, er één door ons wordt aan-
Een ander bekend uitgever antwoordde:
Wij ontvangen ongeveer 1400 manuscripten
per jaar. Van deze 1400 aanvaarden wij er
8 a 10.
De „Nouvelle Francaise" verklaarde, dat
zij in 1931, behalve van haar vaste relaties,
nog 910 aanbiedingen van copy had gehad,
waarvan zij 6 Fransche werken en 18 verta
lingen heeft gepubliceerd. Stock, een andere
bekende uitgever, weigert naar zijn zeggen
per jaar gemiddeld 300 manuscripten.
Frankrijk schijnt een kwaad land te zijn
voor schrijflustige lieden! Welk schrijver
van Ingezonden Stukken zal, dit gelezen heb
bende, zich nog durven beklagen over de
plaatsruimte, welk hem door een dagblad
redactie met zeer veel zorg wordt uitge
meten?
VRIJHEID VAN DRUKPERS
Uit de dagen, dat de Duitsche drukpers
nog a! reden tot klagen had over de cen
suur, stamt de volgende aardigheid, gepu
bliceerd door een satirisch blad, dat onder
elkander deze opstelletjes plaatste, ter inlich
ting van het buitenland:
1. Vorming van den eenvoudigsten zin
Het leven is schoon. De lucht is verfris-
schend. De beweging is nuttig. Het rei
zen is aangenaam. De maaltijd was goed.
De koffie is sterk. De voorstelling is
voortreffelijk. Het bier is heerlijk. Hel
openbaar ministerie is waakzaam.
2. Lijdende vorm
De politie wordt afgezonden. Het blad
is in beslag 'genomen. Door wien is het
artikel geschreven? De verklaring wordt
geweigerd. De redacteur wordt in hechte
nis genomen. De deur wordt van buiten
gesloten.
3. Gemengde oefening
Hij zit De lucht !s bedorven. Het
riekt bedompt De eenzaamheid maakt
angstig. De rat knaagt. De salamander
kruipt. De vloo springt. De lamp gaat
uit.
4. Namen van voedingsmiddelen
Het brood is grof. De soep is grauw.
Het vleesch is uitgekookt. De mosterd
ontbreekt Wat is op den schotel? Op
den schotel zijn boonen. Kellner! Hier
is geen kellner. Ik zou gaarne drinken.
De kruik is vol water. De koffie blijft
weg. Er mag niet gerookt worden.
5. Vragende vorm
Komt er geen einde aan den nacht?
Wie klopt daar? Het zijn de buren?
Vei-staat gij de klopspraak? Ja, ik versta
de klopspraak. Wat vertelt de eene buur
man? Hij vertelt dat hij iemand heeft
vermoord. Wat vertelt de andere buur
man? Hij vertelt dat hij een huis heeft in
brand gestoken. Rijst uw haar reeds te
berge? Ja, mijn haar rijst te berge.
6. Gemengde oefening
De gedachten zijn vrij. De meening mag
vrij worden geuit De foltering is afge
schaft. Waar woont dan de vrijheid?
De vrijheid woont op de bergen. De vrij
heid woont niet op de bergen. Waar
woont zij dan? De vrijheid woont onder
de aarde. Hoe diep onder de aarde?
Twee meter.
Zooals we reeds zeiden, dit is icm; uit den
ouden tijd, toen er in Duitschland nog geen
vrijheid van drukpers was. Thans is het
natuurlijk, daar geheel anders!
GROOTE BRAND
TE ROTTERDAM
De vierde in één maand
SCHOOL EN VIJF HUIZEN DOOR
HET VUUR AANGETAST
Onze Rotterdamsche redacteur meldt ons:
Het vernielende vuur schijnt zich den
laatsten tijd wel bijzonder tot onze stad aan
getrokken te voelen: driemaal in de maand
Januari heeft een zeer felle brand de aan
dacht gevraagd en op den éérsten dag van
de nieuwe maand is opnieuw de roode haau
in de binnenstad losgebroken en heeft vic
torie gekraaid op den Westzeedijk.
De daar gevestigde reusachtige lompen
en rubberopslagplaatsen van de firma M. M.
de Vries zijn volkomen door het vuur ver
woest, een gemeentelijk schoolgebouw, dat
den laatsten tijd voor andere dan onderwijs
doeleinden werd gebruikt, is gedeeltelijk
vernield, terwijl een zestal huizen aan den
Westzeedijk door het vuur zijn aangetast,
waarvan er twee grootendeels zijn verbrand.
In een oogenblik....
Te omstreeks kwart voor zes heeft de heer
De Vries Jr. het pakhuis verlaten om zijn
rijwiel te gaan halen uit de nabijgelegen
rijwielstalling aan de Valkstraat Toen hij
weer buiten kwam zag hij een rooden gloed:
de zoo juist door hem verlaten opslagplaat
sen stonden in lichter laaie!
Omtrent de oorzaak tast men in het duis
ter: mogelijk zou de omstandigheid, dat er
heel den dag loodgieters in het pand werk
zaam zijn geweest een aanwijzing kunnen
geven, doch zekerheid, dat aan hen de
schuld te wijten is, is er toch niet. Toen de
heer De Vries het pand verliet heeft hij
naar zijn zeggen niets bijzonders opgemerkt.
ln een paar minuten tijcis was het vuur
volle kracht uitgebroken en om zes u
sloegen de vlammen al uit het dak. Al spoe
dig bleek, dat er geen redden aan zou zijn...
De firma De Vries handelt in lompen, ijzer
waren, touw e. d. maar is toch specialiteit
in allerlei rubberonderdeelen. Zeer groote
partijen oude autobanden lagen in de pak
huizen, die geheel van hout zijn, opgeslagen
en het vuur kon daar als een wildeman op
invliegen.
De nevelige avondlucht werd al spoedig
rood gekleurd door de fel boven het dak uit
slaande vlammen.
Het duurde niet lang of de opslagplaatsen
stonden van voor tot achter in brand en
aan alle kanten dreigde uitbreiding.
De hoofdingang tot kantoor en op;
plaatsen van de fa. De Vries is aan den
Westzeedijk 22. Het is een breede poort, in
gebouwd tusschen woon- en winkelhuizen,
De opslagplaatsen, twee groote houten lood
sen van ongeveer 60 M. diepte, loopen door
tot aan de Zalmhaven. Het zijn de vroegere
houtloodsen van de fa. Bos, welke thans
aan de overzijde van de Zalmhaven is ge
vestigd en die ook eenige jaren in gebruik
zijn geweest bij de dekkleedenhandel van de
fa. Bingham Co.
Een stormachtige Zuid-Westen wind dreef
het vuur van de Zalmhaven in de richting
van de Westzeedijk en het vuurvretende
materiaal zorgde er wel voor, dat ook naar
de zijde van de Zalmhaven de brand uit
breiding vond.
De brandweeraanval.
Hoofdman Kruis heeft direct zeer veel
groot materiaal laten aanrukken en zes mo
torspuiten zijn op het appèl verschenen en
hebben vrijwel op volle capaciteit dienst ge
daan. Verder waren er drie drijvende stoom-
brandspuiten en een aantal slangenwagens.
Binnen een kwartier was echter niet al
leen de lompenopslagplaats geheel door het
vuur aangegrepen, maar ook het aai
O.Z. van de Zalmhaven gelegen schoolge
bouw bleek vlam te hebben gevat, n.l. d.
zolder.
Dit trof wel bijzonder ongelukkig.
Het schoolgebouw is sedert geruimen tijd
niet meer voor onderwijsdoeleinden in ge
bruik. Gelijkvloers is gelegen het clublokaal
en de opslagplaatsen van „De Fakkel", een
A. J. C. afdeeling, op de verdieping is on
dergebracht het museum van de afdeeling
Rotterdam van de Ned. Natuurhistorische
Vereeniging.
Om voor deze beide instellingen ruimte te
maken had men de oude schoolbanken op
zolder opgeslagen en daar werden ze hoog
en droog door het vuur ontdekt en tot wel
kome buit gemaakt
Te omstreeks half zeven stonden nu nie+
alleen de opslagplaatsen maar ook de zol
derverdieping van het schoolgebouw volledig
in brand.
Groot materiaal.
Aan alle kanten zag men nu het groote
materiaal werken: motorspuit VII stond
aan de Zalmhaven bij de Zalmhavensteeg
en werkte daar met vier stralen op open
water; motorspuit I stond op het Nieuw-
land bij de Zalmhavensteeg en werkte met
8.16 Gramofoon 10.30 Mor
lienst, door Ds S. Datema 11.00 Llede-
recital 12.00 Politieberichten 2.11
nofoonmuziak 12 30 Het Trio van
at 2.30 I ezen van Chr. lectuur
ihoudeilike raadgevingen 3.30 Popu'
ilbespellng 4.30 Oigel 5.00 Praatj
jeugdige Poi
Halfuurtje
6.00 H. Pilon
J. Herwig: „Hel
.lekten" 6.
beplanten van border»" -
tje. H. de Bruli
iir halfuurtje. H. de Bruin: „Noord
Hollanders" van Da H. J. Heynes 7.30 Po-
lltleberichtei jjjj"-
Chrli
i Mej. C. de Witte: „Di
Orkest- V.
.00 De Arnh«-
ging 8.00
0korke8t),
Tajalkofskl
HBm L, Paganini
flinke Tolman: „Tien dagen hitte aai
Pook" 9.30 3. S mphonle in D gr t.. Huydi
4. Oud Nederlandsche dansen op. 46. Jullu
Röntgen 10.00 Vaz Dias 10.30 Grarno
foenmuziek
Hilversum (1875 M.) A.V.R.O. 12.01 Lunch-
2 00 Mevr. A. Hillen-Behrendt: Dt
;n 2 30 A.V.R.O.kleln-j
B 00
izlek
P.00 Morgenwijding
V A R A. 10.15 Gramofoonmuziek 11.10 On
ze keuken 11.40 Frans Nienhuys draagt
voor 4 00 V.A.R.A.-Klein-Oi kest 4.50 Nt
Schoolttld 5.30 De Notenkrakers 6.15
Orgelspel door Juh. de Jong 7.05 De Noten
krakers 7.15 De Fllereflultei
V.P.R.O, 8.01 Cursus: De Jeugd
8.30 Concert 9.00 Cursus: Godsopenbaiinf
en Godservaring 9.30 Concert 10.00 F
berichten 10 05 Vaz Dias 10.15 Bezo
reis Inrtiö, 1932, Ds A Trouw 10.45 Grai
foonmuzielc
V.A.R-A. 11.00 Gramofoonmuziek
I r u s s e 1 (537.8 M.) (V.) 12.20 Concert 6.50
Concert 10.30 Gramofoonr
(Fransch) (509.3 M.) 1.30 Col
Könlgswusterhaueen (1635 M.) 11.20
Gramofoon. 1.20 Gramofoon. 6.55 Popu
lair concert. 7.35 Populair concert. Mu
ziek aan het hof van August de Sterl
Langenberg (472.4 M.) 11.25 Populai
eert. 12.20 Concert o.l.v. Wolf. 4.2
perconcert 7.36 Concert door Omroeporkest
8 25 Concert. 9.50 Zigeunermuziok.
Daventry. (1554.4 MA 12.20 Orgel-recitaï.
I.05 Concert. 3.20 Schoolconcert. 4.10 Con
cert door Schotsch studio-orkest. 4.50 Con
cert. 6.50 De grondslagen der muziek.
8.20 Orkest. il.10 Orkest.
Londen (Nat.) (261.3 M.) 5.35 BBC-orkest
Londen Regional (356.3 M.) 6.50 Concert
9.20 Concert door Radio Militair-orkest.
II.05 Orkest
Midland Regional (398.9 M.) 6.50 Con
cert. 7.50 Concert door Studio-koor. 9.20
Concert door Studio-orkest
Parlls (Eiffel) .<1446.8 jj.) 7.60 Concert,
drie stralen, het water pompende uit d«
waterleiding; motorspuit IV stond op den
Westzeedijk bij het Nieuwland en werkte
met vier stralen op de waterleiding; motor
spuit V stond op de Baan en werkte met
vier stralen op open water; motorspuit VI
stond op den Schiedainschen Singel en zond
eveneens vier stralen uit juist als motor
spuit III, welke in. de Valkstraat stond op
gesteld en haar water uit de Zalmhaven
betrok.
Verder werkten nog de Havendienst II
met de vaste straalpijp en vier slangen,
Havendienst III met de vaste straalpijp en
een slang en de Havendienst V enkel met
de vaste straalpijp.
De machinale ladder was direct ontboden
en heeft heel den avond nuttig werk gedaan
door de gelegenheid te bieden over de hui
zen aan den Westzeedijk heen te spuiten.
Plotseling bleek van pand 20 de zolder en
de tweede verdieping in brand te staan en
ook in pand 22 had het zich reeds genesteld,
Vijf, zes krachtige stralen van de motor
spuit werden er op afgezonden, het vuur
trok zich terug maar om korten tijd later
weer los te breken in het dak van pand
Reeds bij het eerste gevaar hadden alle
bewoners van huizen in de onmiddellijke
nabijheid van het pand aanzegging vf
politie gekregen zich voor de vlucht gereed
te maken, maar nu werd het voor velen
bittere ernst.
Hier greep men nog een schilderij van de
wand, daar redde men een geldkistjeen
enkele dierbare herinneringen en kinderen,
steeds meer huilende en jammerende kin
deren werden naar buiten gedragen.
Andere bewoners daarentegen maakten
nog geen aanstalten te vertrekken: een kas-'
telein tapte rustig in het café, terwijl ach
ter zijn huis al brandde, een Duitsche be
woner van pand 24 moest haast met geweld
worden gedwongen te vertrekken-
Het eind in zicht
Te goed acht uur kon men zeggen, dat het
grootste gevaar voor uitbreiding var
vuur was geweken. De opslagplaats van dö
firma De Vries was nog een smeulende
massa, waaruit telkens weer vlammen op-
laaiden als bet vuur nieuwe bergplaatsen
rubber en touw had ontdekt, de school was
vuurvrij gemaakt en de huizen aan de West
zeedijk had men onder appèl.
EEN VERHAAL UIT WEST-AFRIKA
Door A. E. SOUTHON
Naar het Engelsch bewerkt door
I. J. P. B.-V.
Er kan eenig verband zijn tusschen deze
twee dingen", zei Noordaa in gedachten.
,Ik had gehoopt dat we een werkelijke in
druk hadden gemaakt op de stad, vooral nu
wo Moturindo na die vechtpartij er door
gehaald hebben. En nu nog denk ik niet
dat het iets ernstig is, lieve kind. De Afri
kaners zijn nu eenmaal zoo. Wanneer de
tom-toms slaan, hetzij ten oorlog of ter
offering vergeten ze binnen een dag alles
wat ze den laatsten tijd hebben gevoeld. Ze
zullen wel weer terug komen, als dit feest
over is en je zult verbaasd staan over de
menigvuldige uitvluchten voor hun weg
blijven!"
,,Ben je er heusch zeker van Stef? vroeg
ec angstig.
„Heusch Jes. Wel. ik geloof werkelijk, dat
m'n kleine vrouwtje nu bang begint te
worden!" voegde hij er plagend aan toe.
„Stef hoe durf je ddt zeggen", riep ze met
iets hvsterisch in haar stem. -,Zeg het nóe
eens én ik trek je aan je lange haren!
Natuurlijk niet misschien alleen een
beetje onrustig maar niet bang. Maar oh,
ik wou dat ik een man was, Stef! Dan kon
den ze me alleen maar dooden, inplaats
van dat met me doen, wat ze met Shumani
gedaan hebben, toen ze naar het Orofeest
is gaan kijken. Wat zijn die priesters toch
fielten, wanneer hun religieuze hartstocht
opgewekt isl"
Noordaa hield haar dicht tegen zich aan
gedrukt, zijn eigen gezicht was ernstig en
bleek. Dit was de eerste maal dat zijn vrouw
zelfs ook repte over haar geheime angsten-
of hem ook maar even liet zien wat de prijs
is, welke een vrouw betaalde, wanneer zij
vèr van de beschermende macht van de
overheid ging, om onder de wilde volken te
arbeiden. Hij besefte in die ©ogenblikken als
nooit te voren, hoeveel grooter de moed van
de vrouw moet zijn dan die van den man
maar hij juichte ook over haar durf, om
die geheime vrees nooit in al die maanden
dat ze in Kwangu's stad werkten, te hebben
getoond.
•,Kom lieveling", fluisterde hij ten laatste,
„denk er aan dat we Gods wil doen en dat
Hij ons behoedt, We hebben beloofd de
Meester te volgen, weet je, en we mogen
niet wankelen".
Zijn vrouw schudde zichzelf ongeduldig
en zei: „Ik weet niet wat me vannacht
bezielt. Misschien zijn het slechts die onge
lukkige trommels die zoo monotoon zijn, en
ik heb sinds een heelc week nog niet goed
geslapen. Het vleesch is zwak- Stef, niet de
geest. I-k zal niet verslappen, wat er ook
gebeurt. Maar oh ik wilde dat ik wist
wat er gebeurde, want ik voel inwendig dat
er iets aan de hand is, wat zelfs jij niet
gissen kan en die geheimzinnigheid, die
maakt me angstig. Maar hoe komt het toch
dat je zoo laat bent, Stef? Kijk 't is bijna
12 uur- je bent nog nooit zoo laat thuis
gekomen".
Blij met de gelegenheid haar gedachten
van de losse voorgevoelens af te kunnen
leiden, vertelde Noordaa uitvoerig van zijn
lang gesprek met Moshala en van het be
sluit van den jongen prins om een Chris
ten te worden. Zijn vrouw luisterde met
glinsterende oogen. Haar levendige verbeel
ding zei haar- wat 'n opschudding 't zou ge
geven en de consequenties welke op zoo 'n
stap zouden volgen, dank zij de groote invloed
van Moshala. Het is waar, het zou de pries
ter tot het uiterste drijven, maar menigeen
zou nu zeer zeker de weg van den jongen
prins volgen. Ze vond het als liet aanbreken
van een nieuwen dag in de stad van
Kwangu. Hoe laat het ook was, wilde ze
niet naar bed gaan- maar liet haar echtge
noot het verhaal keer na keer opnieuw ver
tellen en begon toen het plan te opperen
een nieuwe kerk te bouwen, waar de nog te
koimen nieuwe leden elkaar konden ont
moeten om te aanbidden.
De Noordaa's waren niet de eenige men
schen die niet sliepen die heete, stille nacht
Moshala had zichzelf stevig in zijn blauw
slaapkleedje gewikkeld en zijn groot lichaam
op liet slaapmatje uitgestrekt, dicht bij het
smeulende vuur, maar hij bleef wakker,
meer uit gewoonte dan uit noodzakelijkheid.
Gewoonlijk sliep do jonge prins zoo gauw
zijn hoofd de harde aarden vloer maar
raakte, maar vannacht lag hij met groote
oogen de duisternis in te staren. Hij was
gedurende een week op non-activiteit ge
steld geweest en zijn lichaam had geen rust
noodig, terwijl zijn geest overladen was.
Hoewel hij op 't oogenblik slechts het
flauwste idee had van de kostprijs van zijn
aanneming van het nieuwe geloof- was zijn
besluit toch onwrikbaar. Met de simpele
woorden waarmee hij de oude goden had
afgezworen, was er een verbazingwekkende
emotie over hem gekomen. Lange uren
onzekerheid en vol vragen hadden hem een
ellendig en ongelukkig gevoel gegeven. De
onrust van zijn ziel tezamen met de uit
barstingen van wilde woede tegen zijn half
broeder en de schematiseerende priesters
hadden zijn oude zonnige glimlach doen
verdwijnen. Voordat Noordaa gekomen was
had hij z>ich melancholisch en gedrukt ge
voeld. Nu was dat allemaal verdwenen en
had plaats gemaakt voor zulke inwendige
vrede en geluk als de jonge prins vóór dien
nooit gekend had.
Terwijl hij naar boven lag te staren drong
het plotseling tot Moshala door, dat hij zijn
oude vrees voor de goden kwijt was en
met die ontdekking bemerkte hij, hoe groot
d:ie vrees wel geweest was. Hij voelde zich
vrij alsof iemand gekomen was en de han
den van een slaaf verbroken had. Zijn hart
scheen te barsten en zijn gevoelens vroegen
om uiting. Hij begon een woordeloos gezang
te zingen tot dank in een zachte falsetto.
Dit geluid bereikte z'n sluimerende vrouw
en zij opende haar oogen Ze zei eerst geen
woord, slaperig als ze was kon ze niet be
grijpen wat haar nu stoorde. Maar toen ze
goed wakker werd herkende Denubi iets in
dat zingen vlak naast haar. Er was een toon
van groot geluk in, wat ze al eens meer
gehoord had. Ze herinnerde zich hoe Mos-
haila zijn vreugde in de eerste dagen van
hun huwelijk ook zoo had uitgezongen, ter
wijl hij zijn woordelooze liedjes zong tijdens
het maanlicht, als ze in zijn armen lag. Hij
had opnieuw gezongen toen hun kleine
jongen geboren was, een dieper toon van
vreugde in z'n stem als hij het kleine bun
deltje liefkoosde, welke de vervulling was
van de diepste verlangens van een Afrikaner
Die vreugde was nu ook in z'n stem in
een grootere mate. Denubi herkende het en
verwonderde zich. Ze wist van haar mans
lichamelijke en geestelijke moeilijkheden en
had met groote interesse geluisterd naar
alles wat Noordaa had gezegd, maar zijn
woorden hadden niet hetzelfde effect gehad
op haar als op Moshala. Voor haar bestond
het leven slechts in den jongen prins, dii
de trots was van de stad. Hoewel de
goden hun spel speelden in haar leven was
het schaduwachtig en onwerkelijk Moshala
was Donubi's werkelijke god, welke ze lief
had en aanbad met geheele devotie. Daarom
toen ze die groote vreugde in zijn stem
voelde, was haar eerste indruk die van
jalousie. Ze voelde, dat hij op dit oogenblik
gelukkiger was, dan wanneer ze zichzelf of
haar zoon aan hem gaf. Woede borrelde op
tegen de zendeling. De blinde onredelijke pas
sie van Afrika beschuldigde de blanke, haar
echtgenoots liefde van haar te hebben ge
stolen. Deze gedachte formuleerde zich in
haar woelende brein:
„De blanke priester heeft hem betooverd
door zijn macht; hij heeft mijn man \an mij
gestolen!"
Ze wilde ln bittere woorden uitbarsten
tegen Noordaa, maar ze kon niet bedenken'
wat te zeggen. Zelfs in haar jaloersche woede
voelde ze Moshala's geluk en de liefde hield
haar stil, toen woorden die vreugde wilden
verminderen of verstoren. Zoo lang ze dan
stil en zwijgend, luisterend naar Moshala
die zonder ophouden door neuriede.
Langzaam aan stierf haar eerste woede efl
iets van verbazing kwam bij haar op. Ze
wist dat deze blijdschap tot haar man ge
komen was na zijn beslissing om de God van
den blanken te dienen en terwijl ze daar
over nadacht- besefte ze dat dit iets was,
dat uitlegging noodig had. Niemand van
haar kennissen neuriede zoo van louter
vreugde, als ze dachten aan de Afrikaansche
goden. Ze had menigeen zien beven van
angst, als zij hun offeranden brachten in
de fetistische lanen voor de houten goden.
Ze had hen wild hooren schreien om ge
nade in tijden van ziekten en epidemiën,
welke de stad teisterden, of wanneer ze in
ijzeren banden geklonken werden. Zooals
de meeste vrouwen in het woud, had ze in
net eerste jaar van haar huwelijksleven
door de priesters de goden menige offerande
gebracht een zoon te verkrijgen Vrees
en hoop waren de eenige emotie, welke de
goden ooit in alle harten van haar bekenden
had opgewekt.
En hier was een God die Moshala's stem
zacht maakte van louter vreugde! Het ja
loersche gevoel stierf weg- terwijl ze er zich
over verbaasde, dat een God een man ge
lukkig maken kon.
(Wordt vervolgd)/
