Ursula, Cunera en de kerk
van Rhenen
DONDERDAG 12 JANUARI 1933
EERSTE BLAD PAG 3
Kerknieuws.
NS
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Den Ham (toez.), A. J.
Westra Hoekzema te Mij nsheerenland.
Aangenomen: Kaar Ter Aa (bij
Nieuwersluis), card. J. T. Klamer te Amster
dam. Naar Minnertsga, J. van der Heide te
Hindeloopen.
Bedankt: Voor Ter Aar (Z.-H.) en Ryn-
saterwoude, cand, J. T. Klamer te Amsterdam.
CHR. GEREF. KERK
Bedankt: Voor Papendrecht, J. W. van
Ree te Barendrecht.
JUBILEA.
Ds. A. van Griethuysen, predikant
der Ned. Hei-vormde Gemeente te Mijdrecht,
hield Zondag j.l., ter gelegenheid van zijn
25-jarig ambtsjub.A»iun, een gedachtenis-
predikatie over Hand. 26 22a. Aan het einde
werd hij toegesproken door ouderling P. van
Veen en zong de Gemeente hem Psalm 119 9
(gewijzigd) toe.
Dr. J. BAUER, t
Te Heidelberg is Dinsdagavond over
leden de bekende kerkhistoricus Dr. Johannes
Bauer. Hij was hoogleeraar te Marburg,
Königsberg en Heidelberg. Vooral zijn studies
over Schleiermacher zijn zeer bekend geworden
Sedert 1920 was hij iid van het Evangelische
Kerkbestuur in Baden. Hij bereikte den leeityd
van 73 jaar.
Ds. J. B. Th. Hugenholtz, Ned. Herv. predi
kant te Ammeistol en directeur van het
Vredes-Persbureau aldaar, is door den heer
C. L'osterus te Bodegraven op grond van art.
2 van het Algemeen Reglement der Ned.
Herv. Kerk bij het Prov. Kerkbestuur van
Zuid-Holland aangeklaagd wegens overtreding
van dit artikel, speciaal van datgene wat be
doeld wordt in de alinea over aankweeking
m liefde voor Koning en Vaderland.
Bedoeld art. luidt compleet aldus: „De zorg
x>r de belangen, zoo van de Christelijke Kerk
in het algemeen als van de Hervormde in het
bijzonder, de handhavimr harer leer, de ver
meerdering der godsdienstige kennis, de
behartiging van de Zending, de bevordering
de Christelijke zeden, de bewaring van
orde en eendracht,, en de aankweeking van
liefde voor koning en vaderland, moeten steeds
het hoofddoel zijn van allen, die in onder
scheidene betrekkingen, met het kerkelijk
bestuur belast zijn".
De aanklacht geschiedt naar aanleiding van
_jt feit, dat het maandorgaan „Kerk en
Vrede" door ministerieele beschikking in al'o
kazernes verboden is en verspreiding onder de
militairen niet meer mag plaats hebben.
Inmiddels diene nog ter zake, dat Ds. Hu
genholtz in deze aanklacht by abuis voor
hoofdredacteur van „Kerk en Vrede" gehouden
is. Sinds Mei 1392 is Ds. Hugenholtz geen
hoofdredacteur van „Kerk en Vrede" meer,
wel mede-redacteur.
JONG-HERVORMpEN.
Te Almelo wordt, om net medeleven te
bevorderen en de belangstelling te venneer-
deren in het Herv. Kerkelijk leven aldaar,
rechtzinnige zy'de op 20 Januari a.s.. een
vergadering belegd ter oprichting van een
Vereeniging van Jong-Hervormden.
JAARBOEK GEREF. KERKEN
Bij Oceterbaan en Le Cointre te Goes ver
scheen jaargang 1933 van het Jaarboek (ruim
3 400 pag.) ten dienste van „de Geref. Kerken in
Nederland".
In den kalender wordt onder „aanteekenin-
gen" meegedeeld, dat op veelvuldig verzoek
de jubileum-data niet meer opgenomen worden.
De naamlijsten van dienstdoende en overle
den predikanten, zoowel als de zeer uitgebreide
statistiek, die 220 pagina's beslaat, hebben de
noodige aanvullingen en wijzigingen onder
gaan. We ontleenen aan deze statistiek geen
cijfers, omdat we in ons blad zelf een uitvoe
rige statistiek der Geref. Kerken bieden. Even
wel mag gezegd worden, dat de saamstelling,
door het Jaarboek gegeven, groote zorgvuldig
heid toont en dat de betrokken Kerkeraden en
leden der Kerken er zeer veel gemak van kun
nen hebben.
Na de gegevens over .Zending, Vereenigings-
leven, Kerkelijke Pers enz. volgt het „Kerke
lijk Overzicht 1932", waarin Dr. J. C. Rull-
mann de financieele crisis, tractementen, can-
iidatenovervloed, het Kerkprobleem, de kwes
ties van saamwerking in de Evangelisatie en
aansluiting Van de Zending by den Ned. .Zen
dingsraad en den geringen aanwas van het le
dental der Kerken, de revue passeeren.
Van 13 dienstdoende en emeriti-predikanten
rijn zeer lezenswaardige levensbeschrijvingen
met portretten opgenomen.
KERKORGELS
Te P ij n a c k e r wordt in de Geref. Kerk
thans overwogen een nieuw orgel in het kerk-
jgebouw te doen aanbrengen, dat f4800 kosten
zal en waarvoor f2000 byeen is. Het ontbre
kende zou door nog verdere giften en een obli
gatie-leening moeten worden verkregen.
instituut gerïto.
Het inrtituut Gerito te Vlaardinger-Anibacht
heeft naast de bestaande cursussen voor theo
logische ontwikkeling op Geref. grondslag en
koor Ohristelyk-socia'.e ontwikkeling sedert
eenigen tyd een tweetal nieuwe cursussen
doen samenstellen.
ie staat onder leiding van Prof. Dr.
F. W. Grosneide, die de Geref. Evangelisatie
op populair-wetenschappelijke wijze behan
delt, terwijl de andere onder leiding van Prof.
Dr. J. Waterink de Kinderpsychologie en
Paedagogiek bespreekt.
Voorts is in voorbereiding een opleidings
cursus voor de Zending onder de Joden.
Gegadigden kunnen zich ten allen tijde voor
ize cursussen tot bovenstaand adres aan-
Directeuren der Vereeniging doen opnieuw
een beroep op de vele duizenden in ons
land; die nog niet mee helpen dragen de
financieele lasten van onze Universiteit en
dat toch behoorden te doen.
De actie, die in dezen winter zal worden
gevoerd, wordt ingezet met een propavanda-
vergadering, te houden Maandagavond 13
Februari a.s., waarin a's sprekers zullen
optreden Z.Exc. Dr. H. Colijn, President-
Directeur der Vereeniging voor Hooier Onder
wijs op Gereformeerden grondslag en de hojg-
leeraren Prof. Dr. A. Anema, Prof. Dr. M. van
Haaften en Pro. Dr. G. J. Sizoo.
De vergadering wordt te Amsterdam ge
houden, doch door uitzending door de Ned. Chr.
Radio-Verecniging zullen de sprekers over het
gehcele land te beluisteren zyn.
Direct daarna moet de actie worden gevoerd
door huisbezoek enz.
Voor 31 Maart zal het resultaat van deze
actie bekend moeten zyn.
De Provinciale-, Ring- en Plaatselijke
Comité's en de Correspondenten der Vrije
Universiteit krijgen dus een zware taak. Het
zal zaak zijn dat zij zich reeds nu op de actie
voorbereiden en zich zooveel mogelyk mede
werking verzekeren.
Als de medewerkers trouw zijn en ons Geref.
volk zich zijn roeping bewust toont, zal onder
Gods zegen de actie slagen.
GEM. UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM.
Dr. Herderschee zal Woensdagmiddag
18 Januari a.s. zijn lectoraat in de leer 'er
infectieziekten aan de Gem. Universiteit van
Amsterdam aanvaarden met het houden van
een openbare les in een der lokalen van i ct
Universiteitsgebouw, Oude Manhuispoort 46.
LANDBOUWHOOGESCHOOL TE
WAGENINGEN.
By Kon, Bes'uit van 31 December is, met
ingang van 1 Januari, wegens opheffing van
de betrekking, eervol ontslag verleend aan
den lector aan de Landbouwhooyeschool te
Wageningen Dr. K, A. Hoekstra, aldaar.
Prof. Dr. H. R. KRUYT.
Wy vernemen, dat een Commissie is gevormd
uit collega's, oud-studenten en studenten, met
het doel Prof. Dr. H. R. Kruyt te huldigen
ter gelegenheid van diens jubileum. Deze
commissie heeft den portretschilder' Gabrielse
opdracht geoeven tot het schilderen van een
portret van Prof. Kruyt, bestemd voor de
senaatskamer van de Rijksuniversiteit te
Utrecht.
DE OPLEIDING VAN DEN JURIST
„De opleiding van den jurist, inderdaad een
onderwerp de volle aandacht waard", zoo
sprak eens Prof. Mr. S. J. Fockema Andreae
zich uit.
Naar deze opleiding is nu onder alle juridi
sche studenten in Nederland een onderzoek in
gesteld. In Maart 1932 werd het plan daartoe
gemaakt en terstond toog men aan elke Uni
versiteit aan het werk.
Een rapport-generaal (46 pagina's) over „ae
juridische opleiding", bevattend de resultaten
van de in den vorigen zomer gehouden enquête,
saamgesteld door de jur. cand. N. Smits en J.
L. H. Cluyrcenaer te Groningen, is nu versche
nen. Het rapport geeft in onderdeden breed
voerig aan hoe de enquête gehouden ls, op
welke punten het onderzoek ingesteld werd,
welke resultaten men verkreeg en welke mid
delen men tot verbetering wenschelijk acht.
Hieronder laten we een korte samenvatting
volgen van de resultaten waartoe de enquête
geleid heeft.
„Een der ergste fouten van de huidige juri
dische opleiding is ongetwijfeld het vrijwel
overal bestaande gemis aan, aansluiting tus-
schen de candidaats- en doctoraal-studie. De
stof voor het candidaats en die voor het doc
toraal zyn thans twee op zich zelf staande
ctukken, tervvyl het candidaats voor alles ge
richt moet zyn op het doctoraal, een propae-
deuse moet vormen vóór het doctoraal. Als
beste middel om dit te bereiken wenscht men,
behalve te Utrecht, de studie voor het candi
daats op 2 jaar te brengen gelyk dit te Am
sterdam reeds verwezenlijkt is met de col
leges ingericht op deze 2-jarige studie. Als
historische inleiding tot de doctoraal-studie be
wijzen R( meinsch en Oud-Vaderlandsch Recht
hun eminente diensten, als algemeene inlei
ding tot de rechtsstudie dient allerwege een
uitvoerige studie van de encyclopaedic ge
maakt te worden. Om echter de aansluitrng
speciaal tot de doctoraal-colleges zoo goed
mogelyk te doen zijn is een inleiding tot het
B.W. reeds voor het candidaats by uitstek ge-
wenscht; op deze wijze zullen enkele elemen
taire begrippen van civiel recht den student
reeds spoedig bijgebracht worden, wat tevens
een zeer vruchtbare inwerking zal hebben op
de bestudeering van het Romeinsch en Oud-
Vaderlandsch Recht. Dat een korte inleiding
tot Staatsrecht en Strafrecht evenmin zal mo
gen ontbreken bij de proipaedeutische candl-
daatr*itudie, behoeft wel geen betoog. Alge
meen voelde men ook de groote wenschelijk-
heid om te komen tot een grootere gelijkheid
van eischen voor het candidaatsexamen aan de
verschillende Universiteiten in Nederland. Mis
bruiken gelijk thans voorkomen, dat de stu
dent candidaats doet daar, waar de eischen het
minst zwaar zyn, worden op deze wijze uitge
roeid.
Het onderricht in de „inleiding tot de ver
schillende vakken" geschiedt het best mede
door het ontbreken van in aanmerking komen
de leerboeken door het instellen van over
zichtscolleges. De taak deze te geven voor
den hoogleeraar weinig aangenaam zou een
a:«istent opgelegd kunnen worden. Behalve
voor het gevon van de overzichtscolleges be
schouwt men den assistent algemeen als de
aangewezen persoon om een eind te maken aan
het overal woedende repet'toreneuvel, tevens
de tusschenpersoon by uitstek tusschen hoog
leeraar en student.
Als zeer belangrijke conclusie, valt te noe
men de veroordeeling van de huidige speciali
satie-regeling, die allerwège als hoogst onbe
vredigend werd gevoeld. Er van uitgaande
dat specialisatie noodzakelijk is, en tot dit
resultaat komen zoowel zy die haar gewenscht,
als die haar ongewenscht vinden is er een
meerderheidsstreven waar te nemen voor spe
cialisatie in den zin van het Groningsche voor
stel.
Privatissima worden zeer gewaardeerd. Hiqr
wordt de ware wetenschappelijke zin gekweekt.
Persoonlijk contact tusschen Hoogleeraar en
student, zoo zeer bemoeilijkt door het groote
aantal studenten, wordt hier voor een kleine
groep ten minste weergevonden".
Bij de enquête aan de Vrye Universiteit ver
leende Prof. Mr. P. S. Gerbrandy, door een op
wekkend schryvon, steun. Toch kwamen van de
100 verwachte antwoorden slechts 40 binnen.
Kwalitatief is de enquête echter wel geslaagd,
door uitvoerige en in de hoofdzaken eenslui
dende antwoorden.
De meeste antwoorden zyn afkomstig van
personen, die reeds eenigszim met de studie
gevorderd zijn. In het algemeen heeft men
over de litteratuur vrijwel geen oordeel gege
ven. Studie der Philosophie werd algemeen
noodzakelijk geacht. Velen willen Rechtsph lo-
sophie tot een examenvak maken. Vrijwel ieder
een acht responsie-colleges nuttig en noodza
kelijk. Over een meer op de practijk gerichte
opleiding zijn de meeningen verdeeld. Weini
gen wenschen alleen strakke wetenschappelijke
opleiding. Het meerendeel dringt ernstig aan
op geheelo of gedeeltelijke mear practische op
leiding, althans naast de wetenschappelijke:
vele anderen waarschuwen er met klem tegen
van de Universiteit een hoogere vakschool te
maken.
Merkwaardig is bovendien nog, dat de af
gestudeerden op eenigen tijd stage aandringen
en verder op enkele punten een geheel ander
oordeel geven dan de nog studeerenden. Vooral
achten zy repetitie en meer practische oplei
ding noodzakelijk.
Allen stellen ten zeerste het contact, dat de
professoren met de studenten zoeken, op pry's,
waardoor men ook in dit opzicht de voordeelen
van de studie aan de Vrye Universiteit waar
deert.
LEERAARSBENOEMINGEN.
Dordrecht (dhr. H.BjS.), voor Staat
huishoudkunde en Staatsinrichting, A. Boek
kooi fé Eindhoven, thans als zoodanig werk
zaam te v Eindhoven en te 's-Hertogen'oosch.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN.
Dinteloord (Herv. School, hoofd C.
Schipper), mej. E. C. Heusinkveld te Mid
delburg.
Vriezenveen (hoofd J. Koning)mej.
M. H. Wassink te Almelo. Voor tijdelijk.
Kampen (Boven-Nieuwstraat 71, hoofd
F. Treep), mej. J. M. Jansen te ZvVolle. Voor
tijdelijk.
Vlaardinger-Ambacht (Mr. J.
Terpstra-School, hoofd R. Zwiers), mej. M. S.
Knol te Rotterdam.
AFSCHEID J. J. 'T HART
Gister heeft de heer J. J. 't Hart, die 1
Januari te Utrecht zijn functie aanvaardde
als algemeen inspecteur van de onderwijs
opleiding, officieel als inspecteur 1. o. al-
scheid genomen yan de gemeente- en school
besturen in de inspectie Dordrecht. Daartoe
was een.samenkomst belegd in de Dordtsclie
raadszaal, waar zeer vele vertëgenwoordi
gers van genoemde besturen aanwezig waren.
De voorzitter van het voor dit doel ge
vormde comité, de heer I. van Huiden,
wethouder van Dordrecht, voerde het eerst
het woord. Hij teekende den heer 't Hart als
een man van breede eruditie die het terrein
van zijn werkzaamheid geheel behcerscht en
daarbij een persoonlijkheid is, een man van
karakter, die weet, wat hij wil, en dat ook
in ronde woorden zegt. Dat gaf wel eens
moeilijkheid, maar hoe meer men U leerde
kennen, hoe meer men U, aldus spr., ging
waardecren. Dank en hulde willen we daar
om brengen voor al hetgeen door U als in
specteur in de inspectie Dordrecht is ge
daan. Spr. bood daarop drie salonstoelen
aan en een fraai divankleed.
De heer A. Rienks, oud-hoofdinspecteur,
thans raads-adviseur van het ministerie van
onderwijs, voerde daarna het woord. Hij
roemde de buitengewoon prettige wijze waar
op hij met den heer 't Hart samenwerkte.
Zijn adviezen waren steeds zoo klaar en
duidelijk, dat men er eigenlijk niet anders
mee kon doen dan ze opvolgen.
De functie van algemeen inspecteur der
onderwijsopleiding is nieuw. Er moet nog
iets van gemaakt worden. Maar daarom is
de heer 't Hart er zoozeer op zijn plaats.
Vervolgens spraken nog burgemeester P.
L. de Gaay Fortman .namens het ge
meentebestuur van Dordrecht, burgemeester
Kleyn van Ridderkerk naryens de buiten
gemeenten, de heer W. J. v. d. Veen van
Zwijndrerht namens de schoolbesturen der
buitengemeenten en de heer L. J. Uitten-
bogaard namens de schoolbesturen in
Dordrecht.
De lieer 't Hart sprak een hartelijk
woord van dank. Toen hij als inspecteur
kwam, vermeed men zooveel mogelijk de in
spectie. Dat is echter gelukkig langzamer
hand veranderd, steeds meer kwam er con
tact, en won men advjies in. Spr. vindt deze
verandering buitengewoon aangenaam, niet
zoozeer om zijl) persoon, als wel om het
ambt. 't Is weer gebloken, dat de inspectio
geen overbodige luxe is. Door zooveel advies
te vragen, heeft men. het ambt op peil ge
bracht. Spr. is daarvoor dankbaar.
Na afloop werd gelegenheid geboden den
heer en mevrouw 't Hart de hand ten af
scheid te drukken.
D. HUISMAN, f
Te Ambt-Vollenhove is Zaterdag j.l.
op ruim 61-jarigen leeftijd overleden de heer
D. Huisman, hoofd der Chr. School te Heet-
veld, aldaar.
Behalve een korten tijd in De Lemmer, heeft
de overledene steeds in het Noordwesten van
Overijssel, waar hij ook geboren is, met
groote toewijding het Chr. Onderwys mogen
dienen. Sinds 1 Maart 1906, dus gedurende
ONDERWIJZERSOPLEIDING
INLEIDING
manier zorgen voor de kinderen van ons
volk; voor de lammeren, die God ons heeft
toevertrouwd. Mocht door een betere oplei
ding er ook bezuinigd kunnen worden, dan
is dit een gevolg, dat we dankbaar mogen
aanvaarden, omdat het vrijkomend geld
De heer J. C Wlrtl C.rn., oud-In pee- dan allicht gebruikt kan worden tot ver
teur bij het Uget Onderwijs, schrij l ,.ni: betering van liet onderwin »p andere wijze;
De opleiding tot onde. wijzer k; mt weer b-v- door salarieëring of kleinere klassen,
in 't gedrang. Zoa s de wet van 1920 uit D? derde opmerking is, dat wij nooit mo-
voorsclneof, is het nooit geworden; truu Pen meowerken en dus ook niet vragen om
wens 'k heb van 't begin af geweten on ook een monopolie voor de kweekscholen, k Be
gezegd, dat dit doel der wet nooit zou uit- '»oef geen namen te noemen: ieder ingewijde
gevoerd worden. Maar nu komen er nog weet we'« dat sommige leraars aan normaal-
andere klachten: buiten de Kweekscholen lessen de kweekscholen krachtig hebben
om hebben zich in 1932 ongeveer duizend tegengewerkt en bestreden. Zij vonden de
jongelieden aangemeld voor het onderwijzers normaallessen goed en wezen dan op de
examen! Dat brengt do Kweekscholen in i examenresultaten yan
gevaar en natuurlik gaan de voorstanders van de kweekscholen. Zelfs nu
en bclangbebbondon zich verdedigen! Daar
door komt de hele opleiding weer ter sprake,
doch dan is het ook nodig de zaak wat bre
der op te vatten en ze van verschillende
zijden te bezien. Daaraan wil ik gaarne mee
helpen, doch aa:x hetgeen ik t-e zeggen heb,
mogen drie opmerkingen voorafgaan.
Do eerste is, dat wel niemand in mij een
tegenstander van de Kweekschool zal zien.
Een der beweegredenen, die er mij
die lessen naast die
ordt door
enkelen van hen 't schoolexamen bestreden,
omdat de kweekscholen daarvan wel profi
teren en de normaallessen niet. Toen waren
de kweekscholen de vervolgden; moeten zij
nu worden de vervolgors? Dit is wel een
verschijnsel, dat we alle eeuwen door kun
nen waarnemen, doch daarom is het nog
niet te verdedigen. Wij hebben ons steeds
genoemd tegenstanders van dwang, voor
standers van vrijheid. We hebben de vrij-
brachten in 1891 van Goes naar Bedum te l»eid aanvaard met alle gevaren, die er in
erhuizen was, dat ik kans zag in Bedum dew tegenwoordige^zondige^vereld aan ^ver-
de hoofdelike opleiding te vervangen door1' 1
die der Normaallessen. Dat ook in zulke
inrichtingen de gronden goed gelegd kunnen
worden, bewijst o.a. het feit, dat een der
leerlingen daarop kon voortbouwen om pro
fessor te worden aan de Universiteit te
Michigan en een ander om het doctoraat in
de letteren te verkrijgen. Ook andere nor
maallessen kunnen op dergelijke resultaten
wijzen. Toch zag ik ook de schaduwzijde
en daarom rustte ik niet tot Groningen een
Christelike Kweekschool had. En nog steeds
is het een voorrecht in contact te staan niet
slecht.? met Groningen, doch ook met Rot
terdam.
De tweede opmerking is, dat ik volstrekt
niet donk aan bezuiniging. Als die nodig is,
moeten de heren in Den Haag daarover
maar beschikken. Voor mij geldt alleen de
vraag: Welke opleiding is voor onze scholen
de beste? Hoe kunnen we op de allerbeste
by na 27 jaren, heeft hij" aan het hoofd van
genoemde School gestaan. Jarenlang was hij
ook als leeraar in -Paedagogiek en Aardrijks
kunde verbonden aan de Chr. Normaallessen te
Zwartsluis. Hy gaf den eersten stoot tot de
oprichting van een afdeeling Zwartsluis der
Vereen, van Chr. Onderwijzex-s. Ook op kerke
lijk en politiek terrein gaf hy zyn krachten.
opheffing.
Te Amsterdam hebben de Openbare
Scholen Valkenburgstraat 103, Van Ostade-
straat 203, Karthuizerstraat 9 en Laanweg 28
reeds jaren achtereen geen nieuwe leerlingen
behoeven op te nemen en bezitten alle nog
s'echts één klasse, n.l. van het zesde leerjaar.
Aangezien deze klasse van genoemde Scholen
met Februari 1933 van school zal gaan, stellen
B. en W. voor tot opheffing van deze Scholen
over te gaan. Eveneens moet tot opheffing
worden overgegaan van de Openbare School
Oude Schans 41. De opheffing van 3 dezer
Scholen is in hoofdzaak een gevolg van de
verplaatsing der bevolking naar de nieuwere
stadèdeelen en naar de tuindorpen.
Verder komt naar de meening van B. en W.
nog voor opheffing in aanmerkjng de Open
bare School voor de, kinderen uit het woon
wagenkamp aan den' Hemweg, dat verplaatst
Alzoo weer zes Openbare Scholen op de
nominatie om te verdwijnen.
EXAMENS
EXAMENS-MACHINIST
Schoolnieuws.
VRIJE UNIVERSITEIT TE AMSTERDAM.
Dreigend tekort, nieuwe actie in
voorbereiding.
Ook de Vrye Universiteit ondervindt zeer
ernstig de financieele moeilijkheden van dezen
tijd.
Verscheidene leden en contribuanten hebben
hun jaarcontributie moeten verlagen; sommi
gen moesten die zelfs geheel opzegden.
De uitbreiding van de Universiteit met een
vierde faculteit bracht mee de noodzakelijk
heid van verhooging der contributies met
f 60.000, waarvan nog slechts de helft werd
toegezegd.
Niettegenstaande zeer belangrijke bezuini
gingen is de toestand zoo, dat door het ont
breken van de resteerende f 30.000 en de
contributie-veriagingen voor 1933 reeds een
tekort dreigt van niet minder dan f 30.000,
welk tekort in 1934 en volgende jaren nog
grooter zal zyn, als de inkomsten niet ver-
dieerderen.
door E. D. J. DE JONGH Jr.
I.
Behalve door het nu verdwenen konings
huis heeft het stadje Rhenen een zekere
vermaardheid verworven door de gelukkig
nog bestaande St. Cunerakerk met haai
door zijn schoonheid beroemden toren. Wol
heeft er een oogenblik vrees bestaan, dat
ook dit bouwwerk zou verdwijnen, maar tol
aller blijdschap is dit gevaar nog afgewend.
Den 4en September 1S97 toch is het boven
deel van den toren ten gevolge van het in
slaan van den bliksem door brand vernield,
maar gelukkig is het grootst gpdeelte van
dit monument en is ook de kerk gespaard
gebleven, terwijl het statige bouwwerk on
der do beproefde leiding van Dr. C u y p e r s
in zijn ouden luister is hersteld.
De kerk van Rhenen is gewijd aan de hei
lige Cunera en de legende, waaraan deze
n.i-ini verbonden is, is te belangrijk om
(laarvan hier geen gewag te maken. Zij is
sumengeweven met de geschiedenis van
Deze Ursula was volgens de legende
de schoone dochter van den Britschen chris
tenkoning Maurus, die ten huwelijk werd
gevraagd door Prins Aetherius, den
zoon van een heidenschen Engelschen ko
ning. Daar zij zich Christus had toegewijd
vroeg zij vóór zij haar beslissing nam, een
uitstel van drie jaar, welken tijd zij ge
bruikte om een bedevaart te doen naar Ro
me. Zij stelde echter als voorwaarde, dat
haar minnaar haar tien adellijke jonkvrou
wen zou toevoegen benevens aan elk van
haar gezellinnen, zoowel als aan haar zelve,
duizend maagden. Tot Bazel voeren ze den
Rijn op en vandaar gingen ze te voet naar
Rome.
Op de terugreis van Rome te Keulen aan
gekomen, werden deze elfduizend christen
maagden door een bende Hunnen, die toen
juist die stad belegerden, aangevallen en
wreedaardig vermoord. Allen werden het
slachtoffer van den bloeddorst dezer bar
baren cn de lijken der maagden werden te
Keulen plechtig begraven.
Slechts twee jonkvrouwen ontkwamen aan
doze slachting, n.l. een zekere Cunera en
Ursula zelve. De laatste dankte haar
redding aan haar buitengewone schoonheid,
die haar echter tooh nog noodlottig werd.
Want de koning der Hunnen, daardoor be
koord, hegeerde Ursula tot zijn vrouw. Maar
deze sloeg verontwaardigd dit aanbod van
den moordenaar van haar gezellinnen van
de hand, waarop de koning zijn boog greep
en de vrome jonkvrouw met drie pijlen hot
hart doorboorde.
In de H. Ursulakerk te Keulen hangt een
schilderij, dat den tocht van dezen maag
denstoet voorstelt en wel toen zij de stad
Sie landen ahn zu Tiel,
Ein wohlberühmte Stadt,
Alwo die C'prisei
Sie wohl empfangen hatt
Ook prijkt daar haar albasten beeld op
haar graf, terwijl hi or ook bewaard worden
de met goud on versierde schedels
der overige martelaressen.
In Amsterdam vindt men Ursula uitge
beeld boven den irvang van het Bagiin.li if
in de Kalverstraat Haar slapen zijn versierd
met een kroon van leliën als zinnebeeld van
reinhedd en In overeenstemming met de
woorden uit het Hooglied, tevens het devies
der Ursuli.nr.ei. „Als de lelie onder de
doornen".
Eveneens komt zij voor op een gevelsteen
aan het Gedempte Spui, waar zij voorge
steld wordt haar mantel uitspreidende ter
bescherming van haar maagdelijke gezel
linnen.
Veel kunstrijker en vol artistieke sahoon-
heid wordt do -legende afgebeeld op den z.g.
Ursulaschrijn in het St. Jans Hospitaal te
Brugge die den 21en October 1489 met groo
te kerkelijk" feesten Ls in gebruik genomen.
Het is een eikenhouten reliekschrijn, die
door den beroemden Hans Mernliug
(f1494) met tafereelen uit de geschiedenis
von Ursula beschilderd is. Zoo vindt men
daar op bij'zonder aantrekkelijke en artis
tieke wijze afgebeeld: de aankomst te Keu
len; de aankomst de Bazel; de aankomst te
Rome, waar zij met haar gezellinnen door
paus Cyriacus en zijn gevolg ontvangen
en met den apostolischen zegen verwel
komd wordt; den terugkeer van den stoet 'e
Bazel in gezelschap van den paus en zijn
kardinalen; het bloedbad te Keulen; het
oogenblik dat Ursula de op één na laatst
overgeblevene van de vrome maagden, do
smeekingen van den Hunnenkoning om
haar hand afwerend, door pijlen doorbord,
den marteldood sterft
Nu zal ik niet stil taan by den oorsprong
dezer legende waaraan het feit moet ten
grondslag liggen, dat omstreeks het jaar
300 Inderdaad ecnige jonkvrouwen bij Keu
len door de Hunnen zijn vermoord. Even
min zal ik mij ophouden bij de allo poëzie
doovende opvatting, dat op Ursula's graf
zou gestaan hebben „XI M virgines" en dat
aan de M de bnteekenis gehecht zou zijn
van duizend in plaats van de eerste let
ter van het woord martyres (martelares
sen). waardoor het aantal van elfduizend
maagden tot elf teruggebracht zou zijn.
De Cuneratoren te Rhenen.
eenig overgeblevene was van de elfduizend
Ursulinnen. Dat zij gespaard bleef had zij
te danken aan haar'groote schoonheid, die
Haymo, den koning dor Hunnen, bewoog
haar mede te voeren naar Rhenen. waar hij
het slot H a y m o s t e i n op de plaats van
de tegenwoordige ten Oosten van Rhenen ge
iegene ridderhofstad Heimerstcin bewoonde,
en waar hij haar bescherming verleende.
Dit was echter niet naar'den zin van zijn
vrouw, die door jaloerschheid en haat ge
dreven, Cunera bij den koning trachtte ver
dacht te maken, hetgeen haar echter niet
gelukte.
De koningin vatte nu het snoode plan op
om Cunera uit don weg te ruimen. Zij
bracht dit ten uitvoer door, terwijl de ko
ning ter jacht was, Cunera me' haar sluier
of „dwael" te worgen. Met behulp van haar
kamenier begroef zij hot lijk in een paar
denstal.
Toen de koning van de Jacht teruggekeerd
was maakte zijn vrouw hem wijs, dat de
ouders van Cunera gedurende zijn afwezig
heid gekomen waren cn haar hadden mee
gevoerd.
Doch nu deed zich het vreemde verschijn
sel voor, dat 's konings paarden weigerden
den stal in te gaan, hoezeer men ze daartoe
door slagen en bedreigingen aanspoorde. En
toen de stalknecht 's avonds in den stal
kwam zag hij ergens op den vloer verschei
dene brandende kaarsen. Een en ander leid
de er toe dat men den stal ging ondsrzooken
en dat men spoedig Cunera's lijk vond. De
„dwael", waarmede zij verworgd was, werd
uit het grcrf genomen en zorgvuldig als een
rcliquic bewaard.
De koningin werd door haar man voor
haar euveldaad gestraft, waarop zij, na drie
dagen rondged xdd te hahbc zioh van de
hoogte van een der heuvelen stortte en zoo
don dood vond. Ter gedachtenis van Cunera
stichtte de koning een tempel. Deze legenda
moet afgespeeld zijn omstreeks het midden
van de Ve eeuw.
Eeuwen daarna bracht Willebrordus,
de eerste bisschop van Utrecht, oen bezoek
aan Rhenen, hij welke gelegenheid de inwo
ners hem verzochten het gebeente van Cu
nera door hetwelk God dagelijks zooveel
mirakelen wrochtte naar een inmiddels ge
stichte kapel over te bren.-en. De hisschon
verhief de kuische en Godvruchtige maagd
tot heilige en tot patrones van het stadje
Rhenen en liet haar gebeente naar de kapel
overbrengen. De weg naar den heuvel, waar
op weleer d' heiligdom sto„d, draagt nu
nog den naam van Kuneraweg, terwijl
do namen „Kuneralaantje" en „Kuneraheu-
vcltje" ook nog de herinnering aan de hei
lige van Rhenen levendig houden.
Het kasteel Heimerstein moet in het begin
van de VlIIe eeuw meermalen tot woon
plaats gediend hebben voor den Frleschen
koning Radboud, terwijl Lodewijk XIV er ln
1672 eenigen lijd zijn hoofdkwartier gehad
heeft
bonden zijn. We moeten ook nu in geen
geval de hulp van de Staat inroepen om de
kweekscholen te verdedigen tegen de con
currentie van andere inrichtingen. Zelfs in
de Kerk is er nog steeds gelegenheid door
artikel acht het predikambt te bekleden en
we hebben ook in de Gereformeerde Kerken
nog enkele predikanten, die op deze wijze
met zegen kunnen arbeiden.
Naast gymnasium en hogere burgerschool
kan men door middel van het Staatsexamen
recht krijgen tot studie en examens aan de
Universiteit. Vrijwel voor alle inrichtingen,
waarvoor een diploma gevraagd wordt als
toelating, kan men ook die toelating krijgen
als men bewijst ongeveer gelijke kennis te
bezitten als dat diploma vermeldt Zo moet
het blijven ook voor het onderwijzers
examen. Het is al erg genoeg, dat men de
school niet inag binnenkomen om te onder
wijzen tenzij men het Staatsmcrk draagt:
Iaat nu ten minste de vrijheid blijven om
dat Staatsmerk te verkrijgen op verschil
lende wijzen. Concurrentie heeft als alles
ook een schaduwzijde, maar we kunnen er
niet buiten en verlangen volstrekt niet naar
toestanden als in Rusland, waar het Staats
socialisme in zijn ruwste vorm heerst. Trou
wens ook daar begint men in te zien, dat
het zo niet gaat en dat Qien enige concur
rentie moet toelaten.
Dit geldt zelfs op geestelik gebied. De
Roomse leiders zullen het met smart toe
stemmen, dat het Katholicisme boven de
Moerdijk hoger staat dan daar beneden. En
hoe is het in landen als Frankrijk en Span
je. waar- het Protestantisme niet als een
gevaarlike mededinger kan optreden?
En op schoolgebied? Namen noemen gaat
nu eenmaal niet, maar ik zou heel wat
plaatsen kunnen noemen, waar het onder
wijs op de openbare school beter is gewor
den, zodra er een biezondere naast kwam.
Ook wel van plaatsen, waar slechts één bie
zondere school was cn waar onmiddellik
betere resultaat werden bereikt, toon een
twede school als concurrent optrad. Men
kan dit betreuren, maar de nuchtere feiten
zijn er en daarmee moet men rekenen. Dus
geen monopolie voor do kweekscholen.
In een volgend artikel wil ik de concur
renten van de kweekschool bezien om ten
slotte te vragen, wat wijten Professor Dr. J.
VVoltjer van onze Kweekschool-opleiding
verwachtte. Alleen op deze wijze worden we
bewaard voor eenzijdigheid, de vijand ook
bij het onderwijs. -
Gemengd Nieuws
Bij de artillerie-inrichtingen aan de Hem-
brug is een loonsverlaging ingevoerd van
9% en van 6V2% voor de eerste 12000 sala
ris voor gehuwden. Voor ongehuwden,
wordt oen- loonsverlaging toegepast tot
?y2 pCt der eerste 1000 guden en IQ
pCL van het meerdere. Onder deze kortin
gen zijn niet begrepen de 8V^ pCt inhou
ding voor weduwen- en weezonpensioon en
ook niet de 4 pCt. van het personeel werk
zaam op burgerrechtelijk arbeidsovereen
komst.
BRAND AAN BOORD
Door onbekende oorzaak is het schip
„Nooit Gedacht", schipper J. H. Koster van
Nieuwe Pekela, geladen mot pl.m. 750 pak
stroo, komende van Odoomerveen en varen
de naar Sappenneer, bij sluis I van het ka
naal Buinen Schoonoord, totaal uitgebrand.
De motorspuit kon niets tegen het vuur be
ginnen.
SCHIP GEZONKEN
Het binnenschip „Risico", dat met 450 ton
kolen op reis was van Duisburg naar Kam
pen, is op den Rijn bij Westervoort op een
krib gestooten, lek geraakt en gezonken.
Geen persoonlijke ongelukken. De berging is
opgedragen aan de tf.V. Do Wit's Bergings-
en Transport Onderneming te Rotterdam.
BRANDEN
Te Borger (Dr.) is de groote nog nieuwe
boerderij van Feddes geheel afgebrand. Het
gezin, waartoe elf kinderen behooren, kon
worden gered. Verzekering dekt do schade.
Oorzaak onbekend.
Te Zijpe (N. H.) brandde door onbeken
de oorzaak de woning van Slikker af. Ecu
belendend perceel brandde gedeeltelijk üit
Verzekering dekt-de schade.
HET AUTO ONGEVAL TE OBDAM
In den afgeloopen nacht is ook het doch
tertje van den caféhouder Dekker aan de
gevolgen van de bij het auto-ongeval te Ob-
dam bekomen verwondingen overleden.
Naar men weet was een vrachtauto ingere
den op een troepje kinderen, waarbij het
dochtertje van den slager K. op slag ge
dood werd. Het dochtertje van den heer
Dekker word zwaar gewond opgenomen,
doelt hot kind ls thans ook overleden.
DE BRAND TE ORAVENZANDE
Nadat ln het laatst der vorige week weer
vuurverschijnsclen waren opgemerkt in de
puinhoopen van do graanschuren der fa.
van Strnalon te 's Gravonzando, welke schu
ren enkele weken geleden door brand zijn
verwoest heeft de brandweer opnieuw moe-
en ingrijpen. Zij is met een straal op de
motorspuit nog eenige uren aan het blus-
schen geweest Men is nu Woensdag begon
nen met het uithalen van de ruïne.
VLIEGONGELUK BIJ DE KOOY
Bij het vliegkamp De Koov ls hedenoch
tend het vliegtuig Z 5 bij het doen van
landmgsproeven over den kop geslagen.
Het vliegtuig was zwaar beschadigd. Do
vlieger bleef echter on~Heor<L
