BINNENLAND.
Kunst en Letteren.
ZATERDAG 17 DECEMBER 1932
EERSTE BLAD PAG. V
BUITENLAND
SCHLEICHERS PROGRAMREDE
Uit Rijkskanselier Von Schleichers pro
gram-rede, die hij, volgens den „meer-en-
meer gebruikelijlken-weg", niet in het parle
ment maar voor de microfoon gehouden
heeft, kan men één conclusie met zekerheid
trekken. Die slotsom moet zoo luiden, dit
de nieuwe kanselier weliswaar nagenoeg
dezelfde doeleinden voor oogen heeft als
zijn \oorganger, maar dat hij ter bereiking
daarvan soepeler methoden zal te baai
nemen.
Er school in de benaming die hij voor zijn
Vriend Von Papen had: ,.een ridder zonder
vrees of blaam" tegelijk lof en cri iek. Lof,
in zooverre het den man Von Papen eert,
dat hij, tegen den volkswil in desnoods,
heeft willen doorzetten wat naar zijn over
tuiging voor dat volk goed was. Critiek in
dien zin, dat een zoodanig optreden vaak
moeilijk te vereenzelvigen is met staats
manswijsheid.
Von Schleicher, die met nagenoeg hetzelf
de kabinet als dat van zijn voorganger
wenscht te werken lot heil des volks, heeft,
blijkens zijn radio-rede, geen plan om theo
rieën en principiën op den voorgrond te
stellen.
Heel helder en klaar Is zijn program, n.l.:
„•werkverschaffing" en even duidelijk is de
methode, die hij ter bereiking van zijn doel
wil volgen: „eerst wikken, dan wagen".
Een periode van bedachtzaam tasten naar
de beste manier hoe het Duitsche volk er
bovenop te krijgen is. zal dus volgen op de
periode van overijld losstormen op het doel,
dat de rcgeerïng van den cavalerie-officier
.Von Papen kenmerkte.
Von Schleicher moet niets he>bl>en van een
„revolutie van boven". Hij erkende in zijn
radio-rede, dat ,.hert slecht zitten is op de
punten van bajonetten" en dat men om
duurzaam te regeeren de breede volksmassa
achter zich moet hebben.
Dit neemt niet weg, dat Von Schleicher
van plan is om tegen pogingen om revolutie
Van onderen af te mnken, krachtdadig te
onderdrukken en dat hij met name de com
munisten alvast het dreigement heeft thuis-
gezonden van een Rijksverbod van hun or
ganisatie.
Dat de nieuwe Rijkskanselier voorzichtig
wil la/veeren wordt ook bewezen door zijn
overboord werpen van alle plannen van
grondwe'sherziening, zoodat men in Zuid-
Duitschland in dit opzicht wel gerustgesteld
zal zijn en men voorloopig ook niet voor
een monarchistische restauratie behoeft te
iwreezen.
Zooals gezegd; spitst Von Schleicher zich
op de werkverschaffing en de kolonisatie
binnenslands, n.l. in het' Oosten van hot
Rijk. Dat hij kolonisatie in de Oostmark
wil nastreven, zal de Oost-Elbische groot
grondbezitters wellicht even hebben doen
schrikken. Men weet, dat Brünings plannen
tot onteigening van het groot-grondhezit
voor dit doel de naaste aanleiding tot diens
val zijn geweest Met groo'e belangstelling
mag men dus tegemoet zien wat Von Schlei
cher in dezen bedoelt. Evenals men er zeer
benieuw naar mag zijn wat onder zijn re
giem de contingenteeringsplannen van Von
Papen c.s. zal vervangen. Hier blijven groo-
te vraagteokens staan in de overigens voor
weinig twijfel plaats latende programrede.
In Duitshland zelf heeft Von Schleichers
rede een goede pers. Natuurlijk kondigen de
communisten en socialisten oppositie aan en
doen de nationaal-socialisten heel gewich
tig, alsof zij den huidigen kanselier alleen
maar enkele weken uitstel van execuMe ge
ven. Zijn de inlichtingen, die Otto Strasser
heeft gegeven over den berooiden staat van
Hitiers partijkas, in overeenstemming met
de waarheid, dan kan er nauwelijks reden
zijn voor een dergelijke hooge houding en
schijnt het, dat Von Schleicher het nog
eonigen tijd zal kunnen bolwerken.
CHAUTEMPS FAALT
BONCOUR KABINETSFORMATEUR,
Naar een kortstondige kartelregeering?
Chautemps, minister van binnenlandsche
zaken in het kabinet- Horriot, heeft zijn po-
ping tot knbinetsforma'ie moeten opgeven,
daar hij zich de opdracht had gesteld het
standpunt van Horriot inzake de schulden
te verzoenen met de Kameruitspraak. Hij
heeft hot compromis natuurlijk niet kunnen
vinden en oök de Kamer niet toegeeflijk
kunnen maken met de hoop op een toegeef
lijker houding van Washington.
Paul Bonrour is thans met de kabinets
formatie belast. Van hem verwacht men nu
een kartel-minis erie. Men venvacht, dat de
socialisten het hem in dit opzicht gemak
kelijk zullen maken, wijl hij bereid moet
zijn hun vier van de belangrijkste ministe
ries te geven.
Inmiddels zal het kartel een begrootmgs-
politiek gaan voeren, die hoogs' moeilijk
een meerderheid in de Kamer zal kunnen
vinden en zeker zal stuiten op den tegen
stand van den Senaat
Men verwacht daarvan dat een kabinet-
VON SCHLEICHER OVER DE
ONTWAPENING
ANTWOORD AAN ZIJN CRITICI.
Met betrekking tot het ontwapeningsvraasr-
Btuk verklaarde de rijkskanselier nog in zijn
programrede voor de radio, dat het .Duitsche
standpunt zoo eenvoudig, duidelijk en onaan
tastbaar was en is, dat hij daarop verder
niet meer behoefde in te gaan. Slechts aan
zijn critici wilde hij eenige woorden wijden.
Men heeft mij, aldus zeide Von Schleicher,
in het buitenland en in enkele gevallen ook
in het binnenland venveten, dat ik met zware
militaire schoenen liep en daardoor veel di
plomatiek porcelein heb stuk geslagen. Ook
zou ik van bewapening gesproken hebben.
Wat de ruwe methode betreft, deze bestaat
alleen hierin, dat ik openlijk de waarheid
heb gezegd omdat ik dat nog altijd als de
beste wijze beschouw, om tot overeenstem-
min? te geraken.
Wat het verwijt betreft, dat ik van bewa
pening gesproken heb, ik heb steeds ver
klaard en doe dit ook thans nog, dat wij be
reid zijn onze weermacht slechts met messen
en schilden van bordpapier te bewapenen, als
onze buren hetzelfde doen.
Wel heb ik ook zeer duidelijk gezegd, da»
het Duitsche volk zich niet weerloos den hals
wil laten afsnijden, dat zijn weermacht het
Duitsche volk dezelfde veiligheid moet waar.
horgen als elk ander volk. Een volk, dat om
zich te verweren in een toestand van uitzon-
deringsrecht zich bevindt, is niet souverein
en het hoofd der Italiaansche regeering, die
onze aanspraken op gelijk recht ten warmste
heeft gesteund, waarvoor het Duitsche volk
hem dankbaar is, heeft volkomen gelijk, toen
hij in dit verband eens gezegd heeft, dat het
geweer voor Duischland een symbool is, het
symbool van den vrijen man op vrijen grond.
Duitschland heeft met de te Genève bereik
te overeenstemming een belangrijken stap
voorwaarts gedaan en men moet den minis
ter van buitcnlandsche zaken, den vroegeren
rijkskanselier dr. Brtining en Von Papen
idankbaar zijn voor hun taaie en succesvolle
verdediging van de Duitsche belangen.
Het lot van het ontwapeningsvraagstuk zal
ook het lot van den Volkenbond zijn en ook
voor Duitschlands verdere medewerking in
den Volkenbond van doorslaggevende betee-
kenis.
Von Schleicher besloot zijn rede, die een
•uur duurde, met een opwekking gericht tot 't
Duitsche volk, nu eensgezind te zijn, waarop
de Rijkskanselier vertrouwde. Hij spoorde aan
niet aan eigenbelang te denken en mede te
•werken tot heil van het gemeenebest en ein
digde aldus:
„Het Duitsche volk wendt zich teleurge
steld af van hem, wien het zijn vertrouwen
heeft geschonken omdat het positieve presta
ties van hem verwachtte en niet tactiek en
negatie. Wanneer men echter meent dat een
autoritair staatsbestuur den ruggesteun van
het volk kan ontberen, moet ik daartegen
doen opmerken dat wil en moed tot regee
ren alleen niet voldoende zijn en dat ook be-
begrip voor het gevoel van het volk en het
bewerken van het psychologisch moment noo
dig zijn.
.Derhalve zal de door mij geleide rijks-
xegeering aldus bes'oot Von Schleicher, voor
Schleicher, voor haar werk de beste spreuk
van Moltke: „E^rst wikken, dan wagen", tot
richtsnoer nemen."
Oostenrijk en de Fransche crisis
De Weensche bladen wijden groote aan
dacht aan het verloop van de regeerings-
crisis in Frankrijk, in verband met de ratifi
catie van de overeenkomst van Lausanne.
Deze overeenkomst, die vóór Januari moet
worden geratificeerd, bevat een bepaling,
waarbij aan Oostenrijk een leening van 301)
millioen schillings wordt verleend, om de
begroo ing in evenwicht te kunnen brengen
en de door de crisis- en werkloosheid sterk,
gestegen uitgaven te kunnen bestrijden.
In regeeringskringen is men echter vrij
optimistisch, daar zij er van overtuigd is,
dat de groote mogendheden en Frankrijk in
het bijzonder, wel weten, dal Oostenrijk
spoedige financieele hulp noodig heeft.
DE BELGISCHE REGEERINGS-
VORMING
MEDE WERKING DER LIBERALEN
Uit Brussel wordt gemeld:
De liberalen hebben in hun partijvergade-
ring officieel besloten, met de katholieken
in de regeering te treden op eenigszins om
gewerkte basis der eischen, hiertoe op hun
congres van Zondag gesteld en waarbij
thans ook gevoegd is het principe van vrij
handel, het reglementeeren der schoolsub-
sidies en liet zoeken naar een statuut voor
de verwezenlijking van den schoolvrede.
Van Cauvvelaert heeft geweigerd zi'ting te
nemen in het nieuwe kabinet. Men neemt
aan, dat de samenstelling van het nieuwe
ministerie heden gereed zal komen.
HET ENGELSCH-PERZISdH
CONFLICT
VOOR DEN VOLKENBONDSRAAD.
Uitstel der zitting!
Zooals hekend, heeft de Perzische regee
ring onlangs de concessie van de Anglo-Per-
sian Oil Cy., waarbij de Engelsche regie
ring zelf financieel zeer betrokken is en wel
ke concessie van groote beteekenis is voor
de olievoorziening van de Britsche vloot in
de Aziatische wateren, zonder meer inge
trokken.
Deze zaak is door Engeland gebracht voor
den Volken bondsraad, die haar dezer dagen
>u behandelen.
De Perzische minister te Parijs heeft nu
echter aan den secretaris-generaal van den
Volkenbond meegedeeld, dat zijn regeering
niet in staat is tijdig deskundigen te zen
den, zoodat de Volkenbondsraad eerst na de
feestdagen met de behandeling van het ge
schil zal kunnen beginnen.
DE OORLOGSSCHULDEN
Volgens een bericht uit Washington heeft
de. weigering van Frankrijk om Ie h|.jl;n
ertoe geleid, dat de stemming in het Con
gres steeds gunstiger wordt voor een vriend-
schappelijker behandeling van Engeland
ten aanzien van de schulden. Naar ver
luidt zal Senator Harrison, een voornaam
lid der democratische partij, die van 6 Maarl
af de leiding zal hebben der financieele
commissie, reeds dezer dagen een we'sont-
werp indienen tot vermindering der Brit
sche oorlogsschulden. Dit voorstel van een
vooraanstaand lid der als overwinnaar uit
den verkiezingsstrijd te voorschijn geko
men partij, heeft meer kans aangenomen te
worden dan een dergelijk voorstel van Hoo
ver aan het Congres. Van Roosevelt wordt
gezegd, dat hij geneigd is om aan de Brit
sche wenschen tegemoet te komen, voor
zoover er een regeling te vinden is, dieniet
den geheelen last der schulden op de schou
ders van Amerika wentelt
Hoover verwacht een Britsch voorstel be
treffende een „geschikt organisme", waar
aan de bestudeering van het schuldemvraag-
stuk zou kunnen worden opgedragen.
Hij zal waarschijnlijk hieromtrent met
Roosevelt confereeren, meent de correspon
dent te Washington van de „New-Tork
Tinies".
Verontwaardiging Jegens Frankrijk
Uit New-York wordt gemeld:
De weigering van de Fransche regeering
om de schuldentermijn te voldoen, heeft in
Amerika verontwaardiging gewekt en de
bladen geven algemeen uiting aan hun mis
noegen over de houding van Frankrijk.
Volgens de Herald Tribune zgl deze af
wijzende houding van Frankrijk de tuk-
schen Parijs en Washington te regelen kwes
ties zeer compliceeren.
Zal Frankrijk toch nog betalen?
Naar te Washington verluidt, hoopt het
Amerikaansche staatsdepartment, op grond
van het onderhoud, dat gisteren plaatsvond
tusschen den Fransehen gezant Claudel en
Stimson. dat Frankrijk toch nog betalen zal
En uit die overweging wil men scherpe uit
latingen in het congres aan het adres van
Frankrijk zooveel mogelijk thans vermijden.
Twee senatoren, Harrison en Borah, hebben
op een wenk van het staatsdepar'ement van
redevoeringen over Frankrijke weigering om
te betalen afgezien.
NIEUWE NOODVERORDENINGEN
IN DUITSCHLAND
i „Reichsanzeiger" bevatte Vrijdag een,
op grond ran artikel 48 uitgevaardigde, ver
ordening van den Rijkspresident over maat
regelen tot bevordering van de werkver
schaffing en de landelijke kolonisatie.
De rijksregeering wordt bij deze verorde
ning gemachtigd, tot doorvoering der werk
verschaffing en der landelijke kolonisatie,
rechtsverordeningen en algemeene adminis-
Ira'ieve bepalingen uit te vaardigen. Zij kan
daarbij van de bestaande riiks- en land«-
rechtelijke voorschriften afwijken.
DE MAN, DIE HUIZE DOORN
BINNENDRONG
POLITIEVERHOOR.
De politie te Dusseldorf deelt tbans nog
eenige bijzonderheden mede over he'. verhoor
van Fücker, die kans z^g Maandag j.l. door
te dringen in het verblijf van ex-keizer Wil
helm de Doorn. Fücker verklaarde veel ie
hebben geleden van de lange tuchthuisstraf
fen, waartoe hij wegens verschillende delie
ten was veroordeeld. De revolver zou hij
van een onbekenden Nederlander hebben
gekocht om eventueel de honden in den
tuin van bet ex-keizerliik verblijf te Doorn
onschadelijk te maken. Een op hem gevon
den dolk zou hij hebben gehruikt om over
de omheining van den tuin te klimmen. Hij
ontkent met nadruk, dat hij de bedoeling
zou hebben gehad den ex-keizer te dooden
Nader wordt uit Emmerik gemeld, dat
Füoker daar in voorarrest is gesteld. Op
welke gronden is niet bekend. Men denkt:
paspoortovertreding
VEREENIGING ..SONNEVANCK"
DE JAARLIJKSCHE LEDENVERGADERING
Te Amsterdam heeft de Vereeniging ,,Son-
nevanck" haar jaarlijksche ledenvergadering
gehouden onder presidium van Ds. T. Fer-
werda. In tegenstelling met andere jaren
was de opkomst der leden zeer groot.
Onder de ingekomen stukken was een schry-
ven van een 40-tal leden uit Rotterdam en
omgeving en uit Harderwijk en omgeving,
waarin verzocht werd een onderzoek te doen
instellen naar het beleid van het bestuur
wat daarmee verband houdt. Uit de monde
linge toelichting van een der voorstellen bleek,
dat men speciaal tegen een paar der bestuurs
leden ernstige klachten had. Het bestuur had
bereids geconfereerd met een comité van be
zwaarde leden. Teneinde nu tot een oplossint
te geraken, stelde de voorzitter namens het
bestuur een enquête naar de bestuurskwesta
voor. Nadat verschillende sprekers ten gunste
en tegenover het bestuur het woord hadden
gevoerd, ging het bestuur in comité-generaal.
Daarna diende het een nieuw voorstel in, waar
bij rekening was gehouden met de door de
vergadering gemaakte opmerkingen. Dit v
stel houdt in, dat de commissie voor jaar-
lijksch onderzoek ditmaal door het bestuur zal
worden benoemd uit alom in den lande
hoogstaande en bevoegde personen bekende
leden en dat deze de gerezen klachten zullen
onderzoeken en daarover vóór 1 April 19-33
aan de vergadering rapport zullen uitbrengen.
Dit voorstel werd zonder discussie of stem
ming door de vergadering aangenomen.
De klachten moeten voor 1 Januari 1933 ir
gesloten enveloppe aan de commissie bij .len
Secretaris (per adres Sanatorium Sonnevanck)
worden inge'everd.
De vergadering werd daarop geschorst tot
n nader te bepalen datum in 1933. Alsdan
zullen aan de hand van het verkregen rapport
de discussiën over deze zaak worden voort
gezet.
Door het bestuur en de ledenvergaderim-en
werden o.a. de volgende personen genoemd,
die deel van de commissie zouden uitmaken:
Mr. Grosheide, Amsterdam; Dr. Gerbrandy,
Leeuwarden; J. Schouten, Rotterdam; Mr.
Briët, Leiden, en Prof. Rutgers, Amsterdam.
AFSCHEID DR G. K. SCHOEP
ALS GENEESHEER-DIRECTEUR VAN
Dezer dagen heeft Dr. G. K. Schoep van
het personeel en de patiënten van het Sana
torium „Sonnevanck" te Harderwijk af
scheid genomen Bij die gelegenheid werden
door een der verpleegden enkele woorden
gesproken om aan den scheidenden genees-
heer.directeur dank te brengen voor alles
wat hij in het belang der patiënten heeft
verricht. Het woord werd verder nog gevoerd
door de geestelijk-verzorger Ds. Hartwigsen
en door de eerste geneesheer Dr. Munting.
Verschillende blijken van herinnering wer
den daarbij aangeboden.
Dr. Schoep dankte voor de waardeerende
woorden die tot hem werd.-n gericht en
voor de medewerking die hij van de zijde
van het personeel bij zijn arbeid had mo
gen ondervinden.
In den federalen raad te Bern hebben en
kele afgevaardigden er bij de regeering op
aangedrongen krachtige maatregelen te ne
men. om een einde te makn aian de revolu
tionaire communis'ische propaganda, welke
reeds geleid heeft tot de bekende onlusten
te Genève.
De regeering werd uitgenoodigd, ter be
scherming van de democratie, deze maatre
gelen zoo vlug mogelijk te nemen.
De minister van oorlog, die in zijn ant
woord op de desbefreffende interpellaties de
officieren en troepen voor hun houding
prees, wees er op, dat de troepen, nadat zij
door de menigte aangevallen waren, niet al
leen het recht, dorh ook den plicht hadden
van de wapenen gebruik te maken.
De minister van justitie las een document
voor, waarin instructies uit Moskou voor da
organisatie van onlusten op straat in Zwit
serland vervat zijn.
De Amerikaansche senaat heeft met 40 tegen
J stemmen besloten den Philipynen binnen
8 jaar onafhankelijkheid te geven.
DE BRAND TE TOKIO
Veertien dooden
Bij den grooten warenhuisbrand te Tokio
blijken tot dusver veertien menschen om het
leven te zijn gekomen.
Het vuur vond gretig voedsel in een afdee-
ling waar veel uit celluloid vervaardigde ar
tikelen waren opgeslagen.
Honderden menschen, die naar het dak
•aren gevlucht, konden op het laatste
oogenblik nog gered worden; vliegtuigen
hebben kabels op het dak van het waren
huis geworpen, waarmede de menschen zich
in veiligheid konden stellen.
De politie werd met militairen versterkt
n de omgeving van het warenhuis af te
zetten.
Op het dak van het warenhuis was als
bezienswaardigheid een dierentuin inge
richt Ook de dieren konden worden gered.
Volgens 'n Reuter-telegram zouden slechts
tien personen gedood zijn, onder de gewon
den zouden er echter vijftig ernstig aam too
zijn.
Men is er tenslotte in geslaagd het vuur
meester te worden.
De matericele schade wordt op vijf mil
lioen yen geschat
SPOORWEGONGELUK DOOR HOOG
WATER.
Doordat een spoordijk door 'hoog water
was ondermijnd, is bij Maucy in Zuid-Frank
rijk een sneltrein ontspoord. Drie leden van
het treinpersoneel en vier reizigers zijn om
gekomen.
Uit Oost-lndie
TABAKSACCIJNS-ORDONNANTIE
BATAVIA, 15 Dec. (Aneta) Morgen, 16
Dec., treedt de tabaksaccijnsordonnantie in
werking. Voor den kleinhandel op Java is
een termijn voor uitverkoop toegestaan tot
26 Januari 1933 voor den kleinhandel in de
Buitengewesten tot 15 Februari 1933, terwijl
de groothandelaren voor 23 December a.s
hunner voorraden moeten doen.
DE SALARISKORTINGEN
BATAVIA, 15 Dec. (Aneta). In antwoord
op de schriftelijke vraag van den heer Mo-
nod de Froideville, of de Regeering bereid
is toe te zeggen dat de Volksraad zal worden
gehoord omtrent verdere salariskorting voor
de ambtenaren per 1 Januari 1933 onder
overlegging van een schema der saneerings
maatregelen, welke de Regecring voor de
naaste toekomst heeft ontworpen, heeft de
Regeering medegedeeld, dat zij niet voor
nemens is deze kortingen in den vorm van
een aanvullingsl>egrooting aan den Volks
raad voor te leggen.
De regeering acht een nader schema voor
de bezuiniging op de ambtenarensalarissen
thans niet noodig, nu de Commissie voor
Georganiseerd Overleg reeds een schema
oor de per 1 Januari a.s. door te voeren
maatregelen ontving.
KOSTEN MIDDELB. ONDERWIJS
Een te zware last?
Men schrijft ons:
Het artikel in de editie van 30 November
1932 betreffende: „Een te zware last" (tege
moetkoming aan ouders, die kinderen op een
H.B.S. hebben), komt meerderen met mij
niet juist voor, althans kan aanleiding tot
misverstand geven, mede door de vage toe
lichting.
In de Middelbaar Onderwijswet wordt niet
gesproken over tegemoetkoming aan ouders,
die kinderen op een H.B.S. hebben; in het
officieele begrootingsmodel voor de gemeen
te komt derhalve een dergelijke post niet
voor.
De verplichte uitggaven door de gemeente
volgens genoemde wet zijn voor het Open
baar Middelbaar Onderwijs in het alge
meen alleen de oprichtingskosten van de
schoolgebouwen en de jaarlijksche exploita
tiekosten. (Jaarwedden van het personeel
inbegrepen) voor zoover er in de betrokken
gemeente een gemeente H.B.S. is. Deze ge
meente ontvangt dan, onder voorwaarden
door den betrokken Minister te stellen, een
subsidie van het rijk, berekend naar
drag per klasse .terwijl de z.g. buitengemeen
ten 50 pet. van het gemiddeld bedrag per
leerling van de kosten der betrokken school
na aftrek van het ontvangen rijkssubsi
die en de geïnde schoolgelden m o i
vergoeden. Een zelfde regeling geldt
iedere gemeente tegenover een bestaande
Rijks H.B.S.
Inplaats van tegemoetkoming aan
ouders wordt van hen een bijdrage gevor
derd ter tegemoetkoming in de kosten der
rijks-, resp. cemeente H.B.S. behoudens
dan de bevoegdheid van enkele vrijstellin
gen
Ten aanzien van het bijzonder M.O.
geldt een voor dit onderwijs minder gunstige
regebng. Wel krijgen de bijz. H.B.S.-en een
subsidie van het rijk, varieerende tusschen
7590 pet van de oprichtingskosten der
schoolgebouwen en de jaarlijksche exploi
tatiekosten jaarwedden van het personeel
inbegrepen doch een verhaal van 50 pet.
van de gemiddelde kosten per leerling, als
voor de openbare H.B.S. bestaat ,is hier niet
mogelijk, hetgeen meerdere gemeentebestu
ren o.a. in de omgeving van Dordrecht
billijkerwijs aanleiding geeft v r ij w i 11 i g
deze 50 pet. aan de betrokken bijz. H.B.S. uit
te keeren.
Waar zulks echter niet plaats vindt staan
de bijz. H.B.S. belangrijk achter bij de open
bare, mede omdat zij niet alle kosten ver
goed krijgt en het te heffen schoolgeld niet
lager mag zijn dan van de ter plaatse aan
wezige openbare H.B.S., terwijl, last not least,
het rijkssubsidie nog verminderd wordt tot
het bedrag waarmede in het afgeloopen jaar
de uitgaven der school de overige inkomsten
te boven zijn gegaan.
Hier ontmoeten we dus weer de oude on
billijkheid van vóór de L.O.-wct 1920, dat de
ouders, die bijz. onderwijs voor hun kinde
ren erlangen, eerst mede moeten betalen in
de kosten van het openbaar onderwijs en
vervolgens een bedrag aan schoolgeld,'dat in
den regel nog hooger is dan voor het open
baar onderwijs.
Intusschen zijn ons wel bezwaren bekend
betreffende de financieele gevolgen van de
M. en H.O.-wet het laatste alleen voor
zoover het gymnasia betreft doch deze
gaan meer over de verplichte bijdragen van
50 pet. der kosten per leerling, verbonden
aan hot bezoeken van een openbare H.B.S
die aan meerdere gemeentebesturen, vooral
op het platteland .ondragelijke lasten opleg
gen.
Tenslotte do opmerking, dat tegen onze
hedoeling de uiteenzetting uitvoerig moest
worden .omdal in de aangehaalde driestar
niet te lezen is of het openbaar M.O. be-
DE RIJKSMIDDELEN OVER
NOVEMBER
Opbrengst ruim 9 millioen onder
de raming gebleven
GEEN ENKEL LICHTPUNTJE
TOCH: EEN OPWEKKEND SLOT
De staat van de Rijksmiddelen is een won
derlijk ding. De ecne maand vloebt ze over
van een en al vriendelijkheid en optimisme
de andere maand bezorgt ze iemand een
koude rilling van de schrik. We leven in de
donkere dagen voor Kerstmis (al leven we
dikwijls zoo snel, dat we 't zelf niet mer
ken), en zoo mogelijk komt de middelen-
staat over November deze nog donkerder
maken, dan ze al zijn: de opbrengst is ruim
f9 millioen onder die van dezelfde maand
in het vorig jaar gebleven en ruim f2 mil
lioen beneden 1/12 van de raming voor dit
jaar. De cijfers luiden precies respectieve
lijk f32.995 672 en f 12.273.523. Over de ge
passeerde elf maanden van 1932 zijn de
middelen thans tPrnggeloopen tot f367 mil
lioen. di. f42 millioen minder dan in het
overeenkomstige tijdvak van 1931. De staat
geeft aan, dat 11/12 van de raming f 383
millioen bedraagt. De eigenlijke teruggang
bedraagt dus f 17 millioen, waaruit blijkt
hoe sterk verschillende bronnen van inkom
sten opdroogden, als men bedenkt, dat we
zelfs dit. jaar nog eenige malen een op
brengst hadden, die vrij sterk boven de ver
wachtingen bleef.
Er is over November letterlijk niets op tc
noemen, dat een lichtpuntje in het duister
verspreidt, een onbeteekenende stijging van
f 50 000 van de accijns op het zout daarge
laten. Wel is waar zijn ook de invoerrech
ten met zes ton opgeloopen van f 4.9 mill,
in November 1931 tot f5.5 millioen thans,
doch reeds meermalen betoogden wij, dat
een dergelijke luttele vooruitgang in wezen
een feitelijke sterke teruggang beteekende in
verband met de verhooging van het tarief
Bovendien is de abnormaal hooge invoer
van de vorige maand (in verband met de
aangekondigde nieuwe verhooging van het
tarief) thans tot staan gekomen en mag men
eigenlijk zich er nog over verwonderen, dat
de opbrengst voor deze maand nog zoo hoog
is, al had ze zeker de f7 millioen moeten
halen om in verhouding gelijk te blijven
met verleden jaar. We hebben er dus zeker
nog f 1 5 millioen op ingeschoten. Het som
bere cijfer van ruim f9 millioen wordt dus,
in dit licht bezien, nog veel zwarter.
De stijgingen, welke er nog waren, zijn
hiermede genoemd. De rest van den staat
vertoont niets anders dan een sohril en
naargeestig beeld van de invloed der crisis
op onze bronnen van inkomsten. Om te be
ginnen kreeg de opbrengst der inkomsten
belasting een flinke duw naar beneden. Het
begint hier thans meenens te worden Een
vermindering in opbrengst van f 11,1 tot. f7,5
mill, d.i. f 2,6 mill, doet werkelijk het aller
ergste voor de komend? maanden venvach
ten. De oorzaken van dit verschijnsel zijn
overbekend.
Voor 't eerst komt ditmaal da personeele
belasting niet meer op den staat voor. Ver
leden jaar gaf deze post nog een opbrengst
van f22 mill, te zien. A lis dit dus geen
wezenlijke achteruitgang, toch beïnvloed ze
het eindresultaat van deze staat wel zeer
ongunstig.
Feitelijk behoeven we over de andere pos
ten op deze staat weinig te zeggen, 't Is een
en al teruggang, wat de klok slaat. De Ver
mogensbelasting droeg in de vermindereing
bij met zes ton (daling van f 1,8 op f 1,2
mill en de dividend- cntantièmebelasting
met vier ton (daling van f 1,03 mill, op zes
ton). Met den handel blijft het droevig ge
steld: het statistiekreoht verminderde van
f227.000 tot flSl.000.
De accijnzen liepen alle (uitgezonderd de
voormelde lichte stijging op het zout) min
of meer sterk terug. De Minister heeft dezer
dagen zijn voorstellen betreffende de ver
hooging van het bier en suikeraccijns in de
Kamer aanvaard zien worden. Hij verwacht
uit de opbrengst van deze middelen geen
peuleschil, n.l. niet minder dan f26 mill.
Het is, gclooven wij, niet te sterk gezegd,
wanneer wij op grond van de huidige cijfers
aannemen, dat hij deze „peuleschil" wel
nimmer zal halen. Er i s een grens in het
heffen der belastingen. Gaat men over het
toppunt heen. dian zal een sterkere daling
liet gevolg zijn. We zien dit o.m. in de op
brengst van don wijnaccijns. D ze belasting
werd op 1 April j.l. met 50 pC-t. verhoogd.
Wat is het gevolg geweest? Regelmatige
vermindering. Voor elf maanden van 1932
wordt geraamd f'2.2 mill. Er is thans bin
nen f 1.8 mill. Ondanks de verhooging, blij
ven we dus verre achter. De cijfers over
Nov. 1931 en 1932 b\i ragen resp. f 47.40S en
f3S.742. We gaan nu een aanval doen op 't
bier, maar zal dit geen gelijk resultaat heb
ben als we zien dat dit middel over dezp
maand slechts f 957.294 opbracht, tegen f 1.3
millioen vorig jaar?
De accijns op het geslacht verminderde
met slechts f20 000, het gedistilleerd daar-1
entegen met f2,9 tot f2,5 millioen. De ac
cijns op suiker liep met 3 ton van f5.2 tot
f 4,4 mill, terug. Overigens een normaal ver
schijnsel. want de vorige maand hebben
evenzooveel teveel binnen gehaald. Dat een
vprhnogmg van de tabaksbelasting meer i:
het laadje zal brengen, valt evenzeer te
vreezen. Dit middel blijft ook regelmatig
dalen, thans weer van f 2,1 tot f 1,8 millioen.
De zegelrechten bleven vrijwel gelijk aan
het vorige jaar, op f 1,4 mill. De registratie
rechten bleven dalen, nl. van fl,06 mill tot
f772.000, en de successierechten natuurlijk
ook nl. van f4,4 tot f3,7 mill. Deze delingen
beloopen tonnen, maar de maandelijksche
millioenen teruggang van voor eenige tijd
schijnt toch afgeloopen te zijn.
Met de domeinen gaat het natuurlijk ook
al niet heter. De vermindering hedroeg
f50 000. De opbrengst der loodsgelden bleef
dalen .thans van f380 967 tot f342.350.—
De inkomsten ten bate van het Gemeen
tefonds bedroegen over de eerst? 11 maan
den van 1932 f75,1 mill. (v. j. f21.9 mill.), en
ten hate van het I.eeningfonds 1914 f53,8
mill. (v. j. f56,2 mill.)
We eindigen dit jaar dus midden in de
misère. Toch willen we besluiten met een
opwekkend slot: de inkomsten »en bat.? van
het wegenfonds stegen van f 18,4 mill, in
1931 tot f 19.2 mill, in 1932. d.i. een vermeer
dering van 8 ton over 11 maanden. Blijk
baar is het autoverkeer dus nog groeiende
Opmerkelijk verschijnsel in zwaren crisis
tijd! Mits... men hieruit nu maar niet af-
leide dat hot „met rle crisis nog wel zoo'n
aart niet zal loopen". Dit te zeggen zou er
ger zijn dan oppervlakkig geklets
Weerbericht.
Hoogste stand te Weenen 778.7.
Laagste stand te Janmayen 750.4.
Stand vanmorgen halftwaalf 769.4.
WEERVERWACHTiNG
(Medegedeeld door 't Kon. Ned. Meteoi
logisch Inst. te De Bilt).
Matige, tijdelijk toenemende Z. tot 2
wind, half tot zwaar bewolkt of betrokk
aanvankelijk droog weer, later toenemej
regenbuien, iets zachter.
BUITENLANDSCH WEERBERICHT
(Medegcd. door 't Kon. Ncd Meteorologii
Inst. te De Bilt.)
In het N.W. ligt een zeer uitgebreid gel>
van lagen luchtdruk met een dieptekern
Janmayen en een groote zwakke kern t|
schen IJsland en Groenland, zoodat aldj
het weer bijna windstil is, en de vliegti)
waarnemingen te Reykjavik regelmatig k\
nen geschieden.
Tusrchen hot depressiegebied en het s
tionaire gebied van hoogen luchtdruk 1
centraal Europa stormt het over een fre
van 1000 tot 1500 K.M. breedte van de Azor
over de Britscihe eilanden en Scandinaol
waardoor luohtmassa's van hooge tempei
tuur tot in het Poolgebied worden getrai
porteeird, zoodat de eilanden in de Poolj
temperaturen boven het vriespunt melden
In Duitschland en Oost-Frankrijk heerst
nog vorst, doch over het vorstgebied trek»
met groote snelheid droge luohtmassa's.
Van Ierland tot in de Botnische Golf
Finland is de temperatuur ver boven n<
maal op den Poolcirkel niet minder dl
12 graden.
In het stormgebied viel op vele plaats
regen. Aan de Westkust van Ierland zei
overvloedig.
Geleidelijk zal het stormgebied dat ree
het geheele Noordzeegebied omvat, zioh na
het Zuiden uitbreiden, er zal ook in o
land de wind toenemen en de bewolkt
lager en zwaarder worden, met ten slol
overgang tot regenweer.
TEMPERATUUR
Stand vanmorgen halftwaalf 9.0 C.
18 DECEMBER
19 DECEMBER
Zonsopgang 8.08 u.; Zonsondergang 3.46
Maansopgang 10.55 u.; Maansonderg. 11.34
VOERTUIGEN MOETEN HUN LICHTE
OP HEBBEN:
18 DECEMBER
Van 's avonds 4.16 u. tot 's morgens 7.38
19 DECEMBER
Van 's avonds 4.16 u. tot 'e morgens 7.39
WATERSTANDEN
Heden Vorig
RIVIEREN
VValahnt 1.88 1.86
Hasel0.21 0.19
(luningen O.00 0.00
Iteihnweller -2.10 -2.08
Kehl 2.12 2.12
Mux au 3.51 3.59
0.88 O.'.O
2.19 2.22
1.44 1.46
Cohlei
1.52 1
1.18 1
1.72 1
0.81 0
Lohr
leshelm
■eim
Keulen
Ruhrort 0.12 0
Weael 0.13 0
Emmerik 1.20 1
Dusseldorf 0.91 O
.Maastricht 2.10 2
Venlo 11.30 11.
HOOGWATER NED. ZEEHAVEN
Delfzijl
Terschelling 11.45 23.62
llurimgen 12.16 -
7.1. J 10.10
19.30 21.55
i 0.13 18.33
5.-:l 17.35
n 5.3l 17.16
Harllngen 0.2S 1
6.03 18
6.57 19
6.15 17,
5.58 18.
6.17 18.
6.47 19.
4.57 17.
trof en de naam der gemeente niet genoemd
is, moest wel een algemeene beschou
wing gegeven worden.
ROTTERDAM Maas Hotel
HOOIHI'JRH IU
Het hotel voor U Open restaurant
Nieuwe exploitatie
VERBOND VAN CHR. LETTERK. KRINGE1
TTet Verbond van Christelijke Letterkui
dige Kringen in Nederland houdt zijn jaai
vergadering 26 December a.s. in Hotel Am*
ricain, Ledscheplein, Amsterdam.
De aftredende bestuursleden zijn. E
Spaans, Tom de Bruin, Mary Pos en Jan E
de Groot. Candidaten voor deze vacature
H. Spaans, J. Allon, H de Bruin, J. J. d
Die, K. Heeroma, W. J. Meister, mej. G. d
Moor, B. J. E. van Noort, M. Th. Uit dei
Bogaard en P Vink.
In de middagvergadering, die om 2 uu
aanvangen zal, hoopt de heer C. Rijnsdor]
te Rotterdam te refereeren over: Naar Nieu
e Centra.
NASCHRIFT. Indien noodig komen we nog vm» u« uauw. uuor aen rai neert hu eer
wel op deze eenigszins ingewikkelde kwestie beenfractuur opgelopen. Nadat eerste huli
3rue- 1 was verleend werd K. naar Laren vervoerd
MOTOR-ONGELUK
Bij Kaarden zag de motorist H. ui
Laren (N. H bij het kruispunt de Galge
brug niet, dat de automobilist S. uit Groene
kan zijn hand uitstak, ten teeken, dat hi
de Lambertus Hortensiuslaan wilde inrij
den. H. botste tegen den linkerachterkan
an de nauto. Door den ral heeft hij eer
