T
JIAANDAG 28 NOVEMBER 1932
TWEEDE BLAD PAG
HET VERDWENEN KONINGS
HUIS TE RHENEN
UII (Slot)
iddellyk werd nu met den bouw van
et nieuwe koningshuis voor den verdreven
finterkoning beèonnen en met zulk een kracht
•erd er aan gearbeid, dat ,,Zyne Majesteit",
ant aldus liet hy zich nog altoos noemen,
^ds den lOen Maart 1631 aan de Staten van
trecht kon berichten dat het paleis nagenoeg
lltooid was. Van het oude kloostergebouw
is niet veel overgebleven, er was een geheel
euw jachtslot ontstaan. Het gebouw droeg in
je deelen de kenmerken van te zijn een ge
tocht van Hollandsche kunst, waarin de
Jderlandsche traditie gevolgd was. Zoo be
enden de zolderingen naar ouden trant uit
t>er- en kinderbalken; andere plafonds wer-
n er niet aangetroffen.
De bouwmeester van het Rhenensche paleis
is, naar zoo goed als zeker kan worden aan-
omen, de Haagsche architect en architec-
r-schilder Barthold van Bassen,
t blijkt ook hieruit dat hij bij acte van 4
ni 1629 in naam van den Koning van Bohe-
•n de uitvoering van al het metselwerk uit-
jteedde aan den Rhenenschen meester-met-
lar Jacob Roelofsz. van Varick.
aan wien anders dan aan den architect van
1 gebouwin dit geval dus Van Bassen
kon de opdracht tot die aanbesteding wor-
i gegeven!
)mstreeks 1590 te Antwerpen waarschijnlijk
joren, is deze Barthold of Bartholemeus
1 Bassen vooral vermaard geworden als ar-
tectuur- en binnenhuisschilder. Als archi-
t van de stad 's-Gravenhage was hy in 1647
ast met de leiding van de restauratie van
Haagsche stadhuis. Zyn ontwerp voor de
luwe Kerk in den Haag van omstreeks 1650
:d niet aanvaard. Het Mauritshuis bezit
schilderij van hem dat het inwendige van
kerk voorstelt, terwijl zijn portret met die
de magistraatspersonen van dep Haag
nst in het Gemeentelijk Museum aldaar. In
rember 1652 is hy gestorven,
lat er een nauwe betrekking bestond tus-
;n dezen kunstenaar en het Boheemsche
Ingspaar blijkt ook hieruit, dat hij een
ldery van deze vorstelijke personen heeft
gemaakt, terwijl op een ander door heu ver
vaardigd schilderstuk de kerk en toren van
Rhenen voorkomen. Alles wyst er dus op, i!at
Van Bassen de architect van het koningshuis
te Rhenen is geweest.
Van Bassen was weelderig in zyn kunstop
vattingen, en dit strookte volkomen met de
inzichten van den Koning, die niettegenstaande
hy een onttroond vorst was, zyn prachtlie-
vendheid niet verloren had evenmin als den
zin voor weelderige vormen. In dit opzicht
verloochende hy zijn moeder, die een Oranje
was, niet. Bovendien hoefde hij het om de
kosten niet te laten daar de Algemeene Staten
het hem aan geld niet lieten ontbreken.
Lang heeft de Winterkoning niet van ziin
bezitting te Rhenen kunnen genieten. Nadat
hy in 't jaar 1632 nog eens een veldtocht on
dernomen had en een vergeefsche poging had
geoaan om in zijn verloren koninkrijk hersteld
te worden, stierf hy den 29en November
1632, dus morgen juist driehonderd
jaar geleden te Maintz, in den ouderdom
van nog maar zes en dertig jaar.
Hoe gaarne de gewezen Koning van Bohe-
men ook te Rhenen vertoefde, met zyn gema
lin Elisabeth, de Engelsche koningsdochter,
was dit niet het geval. Deze gaf de voorkeur
aan het hofleven in het hoofdsche 's-Graven-
hage, boven een verblijf in het kleine, afgele
gen stadje aan den Rijn. Dertig jaar lang
heeft zij haar gemaal overleefd. Tot 1661 toe
verbleef zij in Holland, maar in den zomer van
dat jaar vertrok zy naar Engeland, waar zy
den 23en Februari van het volgende. jaar is
gestorven.
Met den luister van het Rhenensche konings
huis was het nu gedaan. Het paleis viel te
beurt aan Elisabeths dochter Sophia, wier
zoon als G e o r g I in 1714 den Engelsehen ko
ningstroon beklom, en aan wien de Rhenen
sche bezitting verviel. Deze voelde echter al
heel weinig voor de voormalige woning van
ziin grootvader in het vèr gelegene Utrecht-
sche stadje. Hy verhuurde het tot 1720 aan
den heer Smissaert, hoofdschout van Rhe
nen, en liet het beheeren door het domeinbe-
stuur van Hannover, met welk land hij in be
trekking stond door zyn vader, die een Han-
noversche prins was.
In 1748 was het voormalige koningspaleis
zóó vervallen, dat een geheele restauratie
moest plaats hebben, die in het volgende jaar
tot uitvoering kwam. Wie echter was in staat
en genegen om dat uitgestrekte gebouw in dat
kleine stadje te huren? Alleen de Hannover-
sche rentmeester bewoonde het, maar natuur
lijk was de vorstelijke woning voor dat doel
te groot en te weidsch van aanleg. Het gevolg
was «_an ook dat het gebouw werd verwaar
loosd en in verval geraakte; in 1802 was het
zóóver gekomen, dat vele vloeren waren ver
rot en verzakt, dat de mooie schoorsteen in een
der kamers was ingestort en dat in een ander
deel van het gebouw de deuren en ramen
waren verdwenen. Erger kon het al niet! Het
eens zoo prachtige trappenhuis moest worden
afgebroken, de twee vooruitspringende vleu
gels moesten worden ingekortkortom het
eens zoo mooie vorstelijk huis was als een
ruïne geworden. Reeds was de moestuin in
andere handen overgegaan, toen in 1812 het
vroegere koningshuis voor 10.000 gulden voor
afbraak verkocht werd aan een paar Rhenen
sche burgers, die het weldra met den grond
gelii'k maakten.
Dit was het droevig einde van het jachtslot
van den ongelukkigen Winterkoning, dat daar
mede het tragisch lot deelde van zoovele palei
zen, die eens de glorie van onze Oranjevorsten
uitmaakten, en waarvan thans geen spoor
meer over is.
E. D. J. DE JONGH Jr.
BINNENLAND:
DIPLOMATIE
De zaakgelastigde der Nederlanden te
Djeddah, de heer C. Adriaanse, is van verlof
op zijn post teruggekeerd.
BIJEENKOMST OSLO-STATEN
BEGIN DECEMBER IN DEN HAAG
Op 2 en 3 December a.s. zal er te 's-Gra
venhage, naar het Handelsblad verneemt,
een conferentie plaats hebben van de ver
tegenwoordigers der Oslo-staten (Denemar
ken, Noorwegen, Zweden, België, Luxem
burg en Nederland).
Het ligt in de bedoeling, bij die gelegen
heid ten principale overleg te plegen in ver
band met de voorbereiding der economische
wereldconferentie, doch uit den aard van de
zaak mag men verwachten, dat ook andere
aangelegenheden een onderwerp van bespre
king zullen uitmaken, zooals ecxtnomisch-
politieke betrekkingen met Duitschland en
Engeland en voorts het Ouchy-verdrag.
Voor de roeinrdstrijden op de Can (Eng.) gaven zich zóóveel deelnemers
op, dat de wedstiijd over enlccle dagen verdeeld moest worden.
BLOEMEN EN BOLLEN NAAR
ENGELAND
ONZE INVOER STERK VERMINDERD 1
T\° Engelsche invoerrechten op bloembol
le». eteekenen groot voordeel voor de kwee
kers op de Kanaal-eilanden, die hun pro
ducten vrij van rechten mogen invoeren.
De eerste tien maanden van dit jaar is de
invoer van gesneden bloemen en bloembol
len van de Kanaal-eilanden toegenomen
van 148.553 tot £162.772.
Uit Nederland en Frankrijk is de invoer
vanzelf siprekend sterk verminderd. Van
Januari tot October bedroeg de invoer uit
Nederland 226.117, tegen 513.227 in de
zelfde periode van het vorige jaar. Frankrijk
importeerde voor een waarde van 122.655,
tien eerste maanden van 1931 258.175. Dp
totale invoer in Engeland van gesneden
bloemen voor genoemde periode dit jaar was
518 169. tegen het vorig 927.458. een ver
schil dus van 409.289.
NATRIUMVERLICHTING WEG
VUGT--DEN BOSCH
DE EERSTE IN ONS LAND
De groote rijksweg VughtDen Bosch
wordt op dit oogenblik van een geheel nieuw
wegdek voorzien. Te venvachten is, dat het
reeds thans buitengewoon drukke verkeer
over dezen weg in de toekomst nog belang
rijk zal toenemen, zoodra de nieuwe brug
over de Waal te Zaltbommel in gebruik zal
zijn genomen.
De Raad der gemeente Vught heeft thans
besloten bovengenoemden weg, over de volle
lengte tot aan de grens der gemeente Den
Bosch met Philips natriumlampen te ver
lichten. Voor dit wegdek is dus binnen kor
ten tijd het verblindingsvraagstuk afdoende
opgelost en zal men hier ook des avonds
van een volkomen veilig verkeer kunnen
spreken.
Tijdens het jaarlijksche volksfeest in de Spaansche stad
Vcdls. Menschelijke pyramiden op wandel in den feeststoet.
Op de a.s. tentoonstelling krijg ik vast le
Dc B russels che brandweer onderzoekt de door
de aardschokken aangebrachte schade aan het
BIJNA 300.000 WERKLOOZEN.
Door het Departement van Binnenlandsche
Zaken is aan alle gemeenten een vragenlijst
gezonden. Bij het samenstellen van dit over
zicht zijn gegevens ontvangen van 1033 ge
meenten. Uitgegeven door de gemeenten
(zonder aftrek van subsidies voor staat, c.q.
provincie) aan werkloozensteun f 5.905.628
Uitgegeven door de gemeenten (zonder af
trek van subsidies van staat c.q. provincie)
voor werkvei-schaffing f 1.598.876.
Uitbetaald door werkl.kassen f 1.588.125.
Door het rijk is betaald f 894.337. Van 44 ge
meenten met rond 222.000 inwoners, waaron
der o. m. Zaandam, met 33.183 inwoners en
Venlo met 24.287 inwoners, waren nog geon
gegevens binnengekomen.
Voorts heeft het departement zooals men
weet. aan alle gemeenten verzocht, in de
eerste week van November op te geven, hoe
veel geheel- en gedeeltelijk werkloozen op 29
October j.l. als werkzoekenden bij de plaat
selijke organen der arbeidsbemiddeling (in
clusief het aantal tewerkgestelden bij de
werkverschaffing) waren ingeschreven.
Gegevens zijn ontvangen van 1059 gemeen
ten met 7.873.081 inwoners. In die gemeenten
stonden ingeschreven 290.139 geheel werk
loozen en 17.791 gedeeltelijk werkloozen. Van
18 gemeenten met rond 47.300 inwoners wa
ren nog geen gegevens binnengekomen.
Op 24 September 1932 stonden bij 1064 ge
meenten met 7.8§0.090 inwoners ingeschreven
277.817 geheel werkloozen en 18.451 gedeelte
lijk werkloozen.
OEFENING IN TWEE GEDEELTEN.
Bij ministerieele beschikking is bepaald,
dat den dienstplichtigen der lichting 1933,
die bij het Vooroefeningsinsiituut voldaan
hebben aan het examen voor reserve-ser
geant. in den rang van sergeant of sergeant-
titulair zijn aangesteld en na hun inlijving
in opleiding zijn genomen voor officier, de
eerste oefening vervullen in twee niet aaa"
sluitende gedeelten. Ter vervulling van het
eerste gedeelte, waarvan de duur 2Vg maand
bedraagt, komen zij in werkelijken dienst
in het tijdvak van 16 tot 25 Juli 1933 pq
voor het vervullen van het tweede gedeelte
(duur 1 y2 maand) in het tijdvak van 1 tot
10 Juli 1934 of van 1 tot 10 Juni 1934.
De duur van het eerste en die van het
tweede gedeelte der eerste oefening worden
>n den regel met één of enkele dagen ver
kort, zoodanig, dat bedoelde dienstplichti
gen met groot verlof vertrekken tegelijk
met de vrijwilligers van het reservekader,
die in de overeenkomstige periode een deel
hunner eerste oefening vervullen.
SLUITING VAN SLUIZEN
EN BRUGGEN
BELEMMERING VAN HET TOERISME
NAT. VEREEN. ..PRO REGE"
WINTERACTIE IN ZUID-HOLLAND
A.s. Woensdagavond zullen vanwege het
Verband Zuid-Holland van de Nat Vereen.
„Pro Rege" propaganda-vergaderingen wor
den gehouden te Hazerswoude en te Bode
graven. Te Hazerswoude zal als spreker op
treden de heer W. C. F. Schep s, van den
Haag, bestuurslid van het Verband met het
onderwerp: „De banier des Konings" en te
Bodegraven de heer W. H o g e w e g, van
den Haag, huisvader van het Chr. Mil. Te
huis aldaar en eveneens lid van het bestuur
van het Prov. Verband, terwijl de heer H.
de Boer, van den Haag, een serie plaatjes
vertoonen zal over 't Russisch schrikbewind.
Bij wijze van proef had Waterstaat di£
jaar een maatregel genomen, waardoor het
watertoerisme belemmering ondervond, nl.
de sluiting van 'n aantal sluizen en bruggen
op Christelijke feestdagen die niet op een
Zondag vallen. Juist op die feestdagen He
melvaartsdag, 2e Pinksterdag enz. trekken
tal van watertoeristen er op uit en deze
sluiting gaf hun dus heel wat last en te
leurstelling.
Het bureau voor watertoerisme van detf
A.N.W.B en de Kon. Verbonden Ned. Wa-
tersportvereenigingen had naar aanleiding
hiervan een adres aan den Minister van Wa
terstaat gericht, met verzoek de proef het
volgend jaar niet te herhalen.
In antwoord hierop is nu van den Minis
ter mededeeling ontvangen, dat het niet de
bedoeling is ook in 1933 de sluizen en brug
gen te sluiten gedurende niet op Zondag
vallende Christelijke feestdagen
Het waarschuwend ,£top" voor de open brug over het
M erw edekanaal.
6 lucifersdoosjes werden de huizen inCamajuam aan de kust van de Cubaansche provincie Cama-
,guey bij den jongsten wervelstorm uiteengeslagen.
STIJGENDE WERKLOOSHEID
VOOROEFENINGS-INSTITUUT
van mo.^e voo.r eere^>ogen bij huwelijken schijnt tegenwoordig voor te schrijven om voorwerpen te
Jebruiken, die in het beroep een rol spelen. Links de motorrenner Locks te Londen onder een poort
scjirjj. van motor fietsbanden. Rechts: een doktershuwelijk te Sheffield.
gere-
dóór
eDe twee grootste koffiemolens in het nieuwe gebouw van de Handelskamer te Rotterdam, dat Zaterdag
cieel geopend werd.
