DINSDAG 22 NOVEMBER 1932
DERDE BLAD PAG. 9
m
ONS LAND EN DE ONTWAPENING
tot overeenstemming komen over een vraag
of het een verdedigingsoorlog is, ja dan
neen, met name als twee staten die in con
flict zijn beiden een beroep doen op hein,
met de bemerking, dat hun oorlog een ver
dedigingsoorlog is.
De verplichting van militairen bijstand
aan een aangevallen staat is vaag geregeld
in 't Volkenbondstractaat. De economische
blokkade is een der middelen. De verplich-
In het Jaarbeursgebouw te Utrecht verga- ting van het verleenen van militairen bij
derde Maandag de Nat. Chr. Officieren Ver-i^tand is klaarblijkelijk gebaseerd op art 16.
LEZING VAN
PROF. MR. V. H. RUTGERS
Nat. Chr. Officieren Vereeniging
ALGEMEENE JAARVERGADERING
'eer,
eeniging. In do morgenvergadering werden
huishoudelijke en interne aangelegenheden
behandeld.
Opening
De voorzitter Generaal Duymaer van
Twist heette in zijn openingswoord alle
aanwezigen welkom. Spr. wees op de ern
stige tijdsomstandigheden. In de laatste tien
jaar is op de Defensie al 41 millioen gulden
reis bezuinigd. Ook zullen nu weer 100 man moe
ten afvloeien uit het beroepscorps. Zo komen
niet op wachtgeld, maar op non-actief, en
vallen dus successievelijk weer in. Natuur
lijk worden de promoties hierdoor niet be-
S vorderd. Met het uitspreken van de hoop
dat er niet te veel persoonlijke- en gezins-
nood door veroorzaakt zal worden, eindigde
l> spreker.
Besloten werd een telegram te zendien aan
H. M. de Koningin.
I; Verschillende huishoudelijke zaken
Het Rapport over de Geestelijke verzor
ging werd aan H. Majesteit aangeboden, die
hierover nog enkele bijzondere inlichtingen
vroeg. Door den Minister is het thans in
handen gesteld van de raad van legerpredi-
kanten om advies.
Dan werd het kasoverzicht der vereeni-
en ging behandeld. Wij ontleenen er aan dat er
een nadeelig saldo is van f 46.71.
De voorzitter bracht hulde aan den pen-
ïiingmeester de heer B. Geleynse, die
reeds tien jaar zijn functie zoo nauwgezet
)aan waarneemt
Een commissie werd benoemd om de kas
na te gaan Na haar rapport werd de pen-
ENl ningmeester onder dankzegging gedechar
geerd.
Na enkele zaken van interne aangelegen
heid werd door den secretaris de heer Th.
'ïleviZiedses des Plantes mededeeling ge-
rd Haan van een ingekomen voorstel van de
Arko om een steunfonds op te richten, waar-
bij ieder officier een bepaalde som zal stor
ten om de afgevloeide officieren in moeilijk
heid te helpen. In principe kan men hier
mee meegaan.
Bij verkiezing van bestuursleden werden
herkozen de heeren Prof. Dr. J. Severijn en
B. Geleynse en gekozen (in de plaats van
Maj. J. C. van Reenen) de le luit H. Velu-
n de,wenburg, van Breda.
In de plaats van Maj. Van Reenen werd
P a ?J als 2e afgevaardigde naar het Georganiseerd
111 overleg benoemd kapt Th. Ziedses des Plan-
tes.
In de middagvergadering heette de voor-
zitter welkom Z. Exc. Minister Deckers, Min.
van Defensie, Generaal van Tuinen, kapitein
7 Hornix, als vertegenwoordiger van de A. R.
K. O (Alg. R.K. Off. Vereen.), kapitein van
Reenen als vertegenwoordiger van den Ned.
Militairen Bond, Adjudant de Jager, verte
genwoordiger van de Ned. Chr. On>d. Officie
ren Vereen., kapitein Weisfeld namens de
AJg. Officieren Vereeniging.
Reieraat ProL Rutgers
Als sipreker trad op Prof. Mr. V. H. Rut
gers, met het onderwerp „De Volkenbond
de bewapening van Nederland".
Spr. hield zijn betoog aan <Ie hand van
feen vijftal stellingen en wilde de zaak van
staatkundige, niet van technische zijde be
zien. Het doel van den Volkenbond: voorko
ming van den oorlog, is zeker sympathiek
aan hen, die in de eerste plaats gevaar loo-
pen, zeker aan het Ned. leger, dat voorna-
Trof. Mr. V. H. RUTGERS
melijk bedoelt voorkoming van dien oorlog.
Het juridische systeem bevat scherpe bepa
lingen. Er zijn staten, die deze nog willen
1 verscherpen. De oorlog is vrij gebleven als
men de gestelde termijnen in acht neemt
Met name is de verdedigingsoorlog vrij ge
bleven. De Volkenbondsraad zal niet altijd
Voor Nederland zal slechts in enkele geval
len deze verplichting van ernstigen aard
kunnen worden. De politieke actie van den
Volkenbond is in hoofdzaak aan art. 11 van
het Volkenbondsverdrag vastgeknoopt. Daar
in krijgt de Volkenbondsraad opdracht om
oorlogsgevaar te voorkomen. In de eerste
jaren was niet name de juridisch-militaire
stipulatie onder de aandacht. Later kreeg
de politieke actie van den bond meer de
aandacht. Voor Nederland is het grootste ge
vaar als de Raad uiteenvalt en niet beslist,
wie aangevallene is. Moreel zou men kunnen
stellen, dat verplichting dan toch bestaat
om den staat te helpen welke naar het oor
deel van Nederland de aangevallene is.
Maar in concreto kan men zeggen: als de
Volkenbondsraad uiteenvalt, en de zaak voor
ons land niet klaar is, wie aangevallene is,
dan heeft ons land geen verplichtingen. Maar
dan zou de positie van ons land weinig ver
schillen van die in den wereldoorlog.
Beperking en vermindering van bewape
ning heeft overeenstemming wat betreft de
algemeene beginselen. Maar dat houdt al
gauw op, als het om de concrete toepassing
gaat De limiet, die aangenomen zal kunnen
worden, zal weinig gelegen zijn beneden de
bewapening welke ons land thans heeft.
Technische vraagstukken die in behandeling
zijn (tanks, zwaar geschut, slagschepen) ra-
kene Nederland niet. De voorstellen van
Hoover beteekenen niet verminderingen van
bewapening met één derde, maar houdt in
een splitsing in politieleger en defensie-
leger. Het laatste zal dan met één derde
worden verminderd. Blijkens de toegepaste
berekening heeft Nederland voor de verzeke
ring van binnenlandsche orde en rust niet
meer onder de wapenen, dan gesteld zal
worden bij de limiet van Hoover.
Wat teetreft de defensietroepen zijn in Ge-
nève nog andere factoren toegepast, dan die
welke Hoover alleen liet gelden (n.l. zielen
tal). In Genève voegde men daarbij lengte
der grenzen, afstand der kwetsbare deelen
van de grenzen enz. Nederland is door beide
ge-ex poneerd en de limiet zal daarvoor ook
wel grooter worden dan de getalssterkte van
ons leger van thans In Indië hebben we
volgens de berekening van Hoover 100.000
man te weinig voor de bewaring van binnen-
ladsche orde en rust, een compliment voor
ons koloniaal beleid, dait het zonder veel
wapengeweld afkan.
De bewapeningswedstrijd, waarin Duitsch-
land zich vrij zal gaan achten mee te doen,
werkt mee tot verhooging der spanning en
om den toestand gevaarlijker te maken. De
P'isitie van Nederland is in de Conferentie
tot beperking der bewapening niet zoo moei
lijk, Nederland is zoodanig in beperking van
bewapening voorgegaan, dat nauwelijks
denkbaar is, dat limieten zullen worden ge
geven, lager dan die welke wij hebben aan
gegaan. Afschaffing dier duikbooten is een
lievelingsdenkbeeld van Engeland, maar
vrijwel van dat land alleen (het heeft de
grootste vloot). Een groot aantal staten is
weinig gesteld op afschaffing van het wa
pen der duikbooten. Als duikbooten zouden
worden uitgesloten, zouden de kosten voor
verdediging van Indië huiveringwekkend
duurder worden. Minister Deckers citeerend,
zeide spr. dat de duikbooten tot onze aller
noodzakelijkste verdedigingsmiddelen behoo-
ren, maar de Minister voegde er aldus
spr. toen ook direct bij, dat als tot gelijk
tijdige afschaffing van de duikbooten zou
worden besloten, Nederland daarmee ten
zeerste zou ingenomen zijn, omdat men dan
daarin kon zien een moreele ontwapening,
welke versterking van het gevoel van veilig
heid en zekerheid tot gevolg zal hebben. Dit
zal echter nauwelijks denkbaar zijn; het zou
van de grootste beteekenis wezen in de we
reldgeschiedenis.
Afschaffing van het luchtbombardement
heeft in Genève nog niet in groote mate bij
val gevonden.
De toestand is voor de conferentie tot be
perking der bewapening niet zeer rooskleu
rig te noemen. Twee groote politieke vraag
stukken dreigen haar lam te leggen: de
Fransche eisch van veiligheid en de Duit-
sche eisch van gelijkheidl Spr. ging beide
eischen na, en zeidie, dat er gevaar bestaat
bij het toegeven van den Duitschen eisch en
gevaar bij het afwijzen van dien eisch. Dat
is het dilemma voor de volkeren, waaruit
men niet geraakt, als niet moreele ontwape
ning bereikt wordt, en men erin slaagt de
territoriale vraagstukken óf tot oplossing te
brengen óf ze definitief te doen insluimeren.
De oplossing dezer problemen mag zeker
niet van Nederland worden verwacht. Wat
Nederland doen kan, dat doet het
geen staat, die meer arbeidt om grondslag en
doelstelling van den Volkenbond te verwe
zenlijken als Nederland. Spr. beschouwt het
als een voorrecht om met de andere leden
der Ned. delegatie mede te werken en de
aanwezigheid van generaal van Tuinen in
deze vergadering is als een symbool
LAND- EN TUINBOUW
HOLLANDSCHE MAATSCHAPPIJ VAN
VERGADERING TE DEN HAAG
BESPREKING DER PRAE-ADVIEZEN
De zeer druk bezochte vergadering van de
Holl. Mij. van Landbouw in Diligentia te
Den Haag waarvan we gisteren reeds de
behandelde prae-adviezen gaven, werd te
11 uur door den voorzitter Dr. H. J. L o v i n k
te Alphen a.d. Rijn geopend. In zijn ope
ningswoord wees hij op den slechten eco-
nomisohei toe-tand, waarvan met name de
boeren te lijden hebben. De maatregelen, die
de regeering heeft gemeend te moeten nemen
zullen op deze vergadering besproken wor
den waarvoor tot leiding üer bespreking
vooraf prae-adviezen gegeveh worden. (Zie
ons blad van gisteren).
Van de uitvoerige bespreking geven we
nog een en ander weer.
Na de inleiding over
de tarwewet
volgde een bespreking, waarin voornamelijk
tegen de beperking opgekomen werd. Ook de
toeslag op zaaitarwe werd geoemd, evenals
de salarissen der betrokken ambtenaren.
Bij de bespreking van de
crisiszuivelwet
werd aangedrongen op verhooging van het
mengperceritage van boter door de marga
rine en op het streven naar vrijhandel.
Meerdere spraken hun ontevredenheid over
3 werking ervan uit. Vooral ook de kaas
boeren meenden ontevreden te moeten zijn.
Men deinsde er niet voor terug om inflatie te
wenschen en te veronderstellen,, dat de amb
tenaren meer aan de wet verdienen dan de
boeren. Veel industriemelk gaat naar de
straatverkoop, wat funeste gevolgen heeft.
Ook een bakgebod d.w.z. een verplicht ver-
•ken van meel in bet brood, werd bepleit
juist voor den tijd van overproductie, nl. in
het voorjaar. De consumptiemelkers hadden
mede klachten. De stedeling meent dat de
boeren boven de ontvangen prijs ook nog de
toslag krijgen, Dit misverstand moet weg.
Een richtprijs van 5 cent wordt te laag
geacht Deze moet minstens 6 cent zijn. Ook
met de uitbetalingen door de fabrieken loopt
het niet overal gelijk. Sommigen houden den
toeslag in en hbberi slechts tot 1 Aug. be
taald.
De verschillende opmerkingen werden
door den inleider dien heer K. Kuiper, lid
van de crisiszuivelcentrale beantwoord. Hij
wijst erop, dat we wat de prijs aangaat re
kening hebben te houden met de wereld
marktprijs. Vrijhandel is goed doch dan over
de geheele wereld.
De leden der C.Z.C. hebben heel geen sa
laris. Dit in ai tvoord op de fantastische ver
halen over de salarissen der ambtenaren.
De wijze van uitkeering is velen niet dui
delijk. Men vei^eet dat in de boterprijs de
toelage al zit. Wij zitten gebonden aan de
wereldmarkt. Ook de Regeeringscommissa-
ris de heer L. Buckma nn lichtte nog een
en ander nader toe.
Het systeem van de zuivelwet is om de
voorraden op te maken. Van de 4 K.G. die
geproduceerd wordt consumeeren we 3 KG.
Verhooging van het mengpercentage tot
50 zou ons 10 millioen K.G. kosten, 't Zou
alleen dienen om de voorraden weg te wer
ken. Melkbrood zou 2 3 ct duurder moeten
zijn en bovendien brengt het melk verwer
ken in brood heel veel besprekingen met
andere lichamen mede.
Misschien is de richtprijs te verhoogen,
door grootere afname van condensen (als
veevoeder bv.) en de ondermelk in het brood
te verwerken.
De meeste ambtenaren zijn in dienst van
de margarine en worden door deze betaald.
Het controleerend personeel der controlever-
eeniging was hierbij reeds in dienst. Cij
fers der salarissen worden genoemd, die bij
zonder laag zijn. Het hoogste salaris is
60 per week.
Dat niet allés op tijd gaat komt, vnl. door
het niot tijdig invullen der lijsten door
de boe n.
Spr. wil er op aansturen, dat de boeren
de koeien wat langer laten droogstaan. Dat
bespaart ook krachtvoeder.
Over de consumptiemelk komt binnenkort
een rapport uit. Er is dus nog niet over be
slist.
Wat de
Suikerbietenteelt
aangaat wordt opgemerkt dat deze teelt niet
loonend is. Niet alleen als arbeidsobject
ook om een voor den boer loonende teelt te
krijgen moet de steun verhoogd worden en
tijdig bekend gemaakt in welke mate deze
steun zal gegeven worden, om voor de vol
gende oogst zekerheid te hebben.
Gewezen wordt op ihet feit. dat in vele lan
den reeds alcohol naast aardappels ook uit
suikerbieten bereid wordt soms zelfs 75
van de geheel productie. Deze wordt in de
benzine verwerkt b.v in de Essot-benzine.
Misschien kan dat ook in Nederland. Musso
lini heeft 25 voorgeschreven. Dat kan hier
ook en zou de suikerbietenteelt stimuleeren.
De heer Huisman, secretaris, deelt mede,
dat de alcoholbereiding uit aardappelen
reeds onder de oogen is gezien, doch voor
wegwerken der enorm groote aardappelvoor
raden zou het geen rol spelen. Voor sui
kerbieten zou het misschien gaan. Door den
voorzitter wordt voorgesteld, dat het hoofd
bestuur een commissie benoemt, dit dit on
derwerp bestudeert, wat aangenomen wordt
Ook wordt voorgesteld en aangenomen er
bij de regeering op aan te dringen de bieten
teelt zoo te steunen, dat deze loonend is.
D« crisisvarkenswet
wordt wel de meest impopulaire wet ge
noemd. De inleider de heer A. N. Vaandra
ger meent, dat het nogal meevalt. Hij
noemt de wet goed. De leiding van de var-
kenswet waarborgt, dat alles gedaan wordt
voor de varkenshouders het beste te zoeken
Wat de uitvoer naar Engeland aangaat ver
dient onze commissie die veel voordeel voor
Nederland heeft weten te bedingen, hulde.
De zwaarmesters hebben een offer moeten
eenstemmigheid der Ned. delegatie en het
moet aangenaam zijn voor den minister van
defensie om te zien dat de Nederlandsche
gedelegeerden hun werk in alle harmonie
verrichten. Als de conferentie te kort mocht
schieten dan zal dit zeker niet aan Neder
land gelegen hebben. (Applaus).
Aan de bespreking namen deel Generaal
Roëll, commandant van het Veldleger, de
heer v. d. Schee en kapitein Boulogne.
Na een slotwoord van den voorzitter ging
Ds. Bootsma voor in dankgebed.
Doch zonder deze wet zouden ze nu met
moeite 11 cent gekregen hebben. Wij moeten
ook bedenken dat we niet alleen Hollanders
zijn, we zijn Nederlanders.
Geklaagd werd over het afnemen van de
zware varkens, 't welk soms weken duurt.
Ook worden alle maatregelen niet uitgevoerd
bv. het vervoerverbod van ongemerkte var
kens.
Bezwaar wordt gemaakt over de uitvoering
van de a.s. teeltbeperking. Ook wordt met
de uitvoering te lang gewacht
Ook wordt uit de vergadering opgemerkt
dat deze wet er moet blijven ondanks de be
zwaren die eraan kleven. Maar de teelt moet
beperkt worden (Applaus.)
Bezwaar werd gemaakt tegen het verplich
ten om lid te worden van de centrale. De
vrijheid wordt aan banden gelegd.
Door den heer Vaandrager werden de
sprekers beantwoord. We moeten vertrou
wen, dat ook de belangen der ziwaarmesters
tot hun recht zullen komen.
Ook de heer De Jong voorz. van de
varkenscentrale, beantwoordde ook nog en
kele opmerkingen. Er moet beperking komen
anders rijst de prijs nooit.
Door den voorz. werd medegedeeld dat het
hoofdbestuur alle punten nog oens ernstig
zal overwegen.
Wegens het vergevorderd uur werden de
overige prae-adviezen niet behandeld, doch
uit gesteld tot de volgende vergadering.
TUINBOUW WEL DE CRISISPACHTWET
De wet wordt gewijzigd
Op de vragen van de Tweede Kamerleden
Loerakker en Ch. L van de Bilt betreffende
wijziging van de Crisispachtwet in dien zin
dat deze van toepassing is op den tuinbouw,
antwoordden de ministers Dommer en Ver
schuur dat het wetsontwerp tot wijziging
van de Crisispachiwet, waarin de kwestie in
dezen zin wordt geregeld dat de wet ook
den tuinbouw zal betreffen, him departemen
ten reeds verlaten heeft.
Kunst en Letteren»
CARRY VAN BRUGGEN t
Carry van Bruggen, met wie één der be
langrijkste en bekendste romancières aan
de Nederlandsche literatuur ontvallen is,
werd geboren 1 Januari 1881, te Smilde.
Haar vader was daar rabbijn en heeft al
het mogelijke gedaan, om zijn kinderen een
goede opvoeding te geven. Zoowel Carry als
haar broer Jacob Israël de Haan, die in
Palestina werd vermoord en een voortref
felijk journalist was, zijn in onze letterkun
de bekende figuren geworden.
Carry van Bruggen bezocht de volks
school te Smilde, daarna de normaalschool
le Zaandam en werd onderwijzeres te Am
sterdam.
Na haar huwelijk vertoefde ze gedurende
drie jaren in Indië.
In 1907 verscheen haar eerste werk in
boekvorm: „In de Schaduw", in 1909 een
Indische roman „Goenoeng Djati" en een
bundel over het Indische land en volk „Een
badreisje in de Tropen". Van toen af volg
den de boeken elkaar geregeld op. Het
oeuvre van Corry van Bruggen is zeer om
vangrijk. Tot haar bekendste geschriften
mogen zeker gerekend worden: „De Verla
tene", „Heieen", „Het Joodje", „Een Coquette
Vrouw", „Eva", „Om de kinderen" en „Het
huisje aan de sloot".
Aanvankelijk heeft deze Schrijfster heel
sterk gestaan onder naturalistische invloe
den, blijkende bijv. uit de lange beschrij
vingen van materiëele dingen. Vooral aan
Coenen, Van Eeden en Van Schendel dank
te Carry van Bruggen het, dat ze los kwam
uit de ban van 't naturalisme.
Wat vooral in haar werk opvalt, is voor
eerst de sterk uitgesproken pantheïstische
gedachte, te opvallender waar juist deze
Autrice niet vóór alles kunstenares is, maar
bepeinzer der levensraadselen en -proble
men. Carry van Bruggen het blijkt niet
het minst uit haar „Prometheus" en „Iie-
dendaagsch Fetichisme, maar ook uit haar
romans heeft de problemen aangevoeld
en doorschouwd, welke speciaal in onze tijd
aan de orde zijn: de problemen van het
kind, van het huwelijk, van de liefde, van
de menschelijke verantwoordelijkheid en
schuld, van het Jodendom. Ja, ook van het
laatste, al bekleedt het in haar werk niet
de voornaamste plaats. Zij stond wel ge
heel en al buiten het Zionisme, een groot
verschil met haar broer. Maar toch kon zij
van haar afkomst niet los. Het beste en het
ontroerendste kwam dit tot uiting in wel
licht haar gaafste boek: „Het huisje aan de
sloot", een uitstekende proeve van kinder
psychologie, waarin zij het Joodsche leven
met zijn tallooze ceremoniën en plichten
met groote piëteit heeft beschreven.
JACOB ISRAEL DE HAAN
is door Arnold Zweig gemaakt tot hoofdfi
guur van een nieuwe roman; „De Vriendt
kehrt heim". Zweig verbeeldt daarin De
Haans levensloop in Palestina.
Radio Nieuws.
18.00 I
18.50 I
13.00 I
DINSDAG 22 NOVEMBER.
n. KRO. Orkest.
AVRO. Gramofoonmuric
KRO. Orkest,
sum. AVRO. Kovacs Lajos.
i a u. Populair
m. AVRO. Ko-
i. Concert.
KRO. Strijkkwartet.
Kalundbor?. Sym
■nle-orkest
m. AVRO. Gramofoonmuiiek.
sum. AVRO. Omroeporkest.
AVRO. Gramofoonmuziek.
s u m. Omroeporkest
KRO. Dutch Gentlemen Band,
s u m. AVRO. Omroeporkest.
18.30 Huizen. KRO. Cursus speranto
19.10 Hulzen. KRO. Prof. M. Mulder: De Mid
deleeuwen.
10.30 Hilversum. AVRO. Enselsche les.
19.30 Huizen. KRO. Politieberichten.
20.01 H11 v
21.00 H u
AVRO. Persberichten.
KRO. Persberichten.
23.00 Hilversum. AVRO. Persberichten.
DAG EN NACHT RHEUMATISCHE
KRAMPEN
Hand en arm stijf van rheumatiek
Binnen 3 weken totale verandering
Op een zeker oogenblik dacht deze vrouw,
dat ze voor goed het gebruik van haar rech
terhand zou moeten missen. Maar „een
zegen" in den vorm van Krusohen Salts
bracht alles weer in orde.
„Ik was er werkelijk slecht aan toe", schrijft
zij. „Ik kon mijn huishouden niet meer doen,
zoo ziek was ik door rheumatiek in armen
en handen, "s Nachts kon ik niet slapen
doch moest vaak opstaan en heet water
maken om de pijnen en krampen te stillen.
Ik probeerde alle soorten medicijnen; ik
masseerde en papte, maar het bleef. Ik dacht
dat ik mijn rechterhand nooit meer zou
kunnen gebruiken. Ik kon niets vasthouden
geen knoop aannaaien. Ik was bang dat
mijn heele arm dood zou gaan. Men raadde
mij aan Kruschen Salts te nemen en bin
nen drie weken had er een totale verande
ring plaats. Ik bleef doorgaan met het te
nemen en ik ben nu zoo dankbaar voor de
zegen, die ik door Kruschen Salts heb ge
kregen. Ik slaap nu de- heelen nacht door
zonder pijnen, dank zij de weldadige wer
king van Kruschen Salts". Mevr. J. H.
De zes zouten in Kruschen sporen lever en
nieren aan tot gezonde regelmatige werking
en helpen deze organen het te veel aan
urinezuur te verdrijven, wat de oorzaak is
van de rheumatisch pijnen. En wanneer het
giftige urinezuur met zijn hoeveelheid naald
scherpe kristallen verdwijnt is het niet an
ders mogelijk, dan dat de nheumatisdhe pijn
ook verdwijnen zal.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar
bij alle apothekers en drogisten k ƒ0.90 en
1.60 per flacon.
Nu is het de meest geschikte tijd. dit alles
eens zelf te. ondervinden op 't oogenblik
kunt U Kruschen Salts probeeren op onze
kosten. Went door heel Holland zijn onder
de apothekers en drogisten duizenden flacons
Kruschen verdeeld, die verpakt zijn met een
gratis proef flacon. U kunt deze gratis proef-
flacon gebruiken zonder de gewone flacon
Kruschen te openen. En als U na deze proef
niet volkomen tevreden bent, kunt U de
groote flacon terugbrengen bij den winkelier
waar U hem kocht en hij zal U uw L60
(uw geheele uitgave) zonder omwegen terug
betalen. Maar vergeet niet, dat de gratis
proef flacon alleen verpakt is bij de groote
maat van 1.60 en dan nog slechts voor een
beperkten tijd.
Gaat dus naar Uw apotheker of drogist,
voordat hij deze groote proefpakken uitver
kocht heeft (Adv.)
WOENSDAG 23 NOVEMBER.
Huizen. NCRV. Dameskoor.
Huizen. NCRV. Kwintet.
Kalundboig. Strijkorkest
Hilversum. VARA. Klein orkest
Hulzen. NCRV. Gramofoonmuziek.
Hulzen. NCRV. Chr. Kinderkoor „Lente
bloemen".
Gemengd Nieuws»
VERGIFTIGING IN EEN GEZIN
OUDE MAN OVERLEDEN
Men meldt ons uit Sliedrecht:
Zondagochtend werd de ruim 70-jarige
heer J. Mosterd dood in zijn bed gevonden.
Zijn echtgenoote verkeerde in bewusteloo-
zen toestand. Bovendien deden zich bij een
35-jarige dochter en een kleinzoon, die bei
den bij de oude menschen in huis woonden,
vergiftigingsverschijnselen voer.
De arts G. B. van Leeuwen heeft tot dus
ver nog niet met zekerheid de oorzaak van
de vergiftigingsverschijnselen kunnen vast
stellen. Ook de politie, die, hoewel er niets
erop wijst, dat hier misdaad in het spel is,
de Justitie heeft gewaarschuwd, kon tot he
den omtrent de oorzaak van de vergiftiging
geen opheldering geven.
De mogelijkheid bestaat dat do vergifti
ging het gevolg is van het eten van vergif
tigde spijzen, doch het is niet uitgesloten,
dat kolendampvergiftiging de schuld is.
De toestand van de vrouw, die Zondag
middag weer tot bewustzijn is gekomen, is
redelijk wel. De dochter en de kleinzoon
zijn weer hersteld.
NCRV. Chr. Kinderkoor ..Lento
n. NCRV. Concert.
15.50 Daventry. Concert.
IC.20 Langenberg-. Vesperconcert.
16.30 Hulzen. NCRV. Gramofoonmuziek.
17.31 Hilversum. VARA. Balalaika-ork-: ft,
19.20 Hilversum. VARA Orgelspel.
19.20 W a r 8 c h a u. Concert.
19.20 Langenberg. Populair concert.
Lezingen, Cursussen, enz.
18.00 Hilversum. VARA. Joodsch uurtje.
18.00 Hulzen. NCRV. Dr. F. J. Krop: Rusland
en wU-
18.30 Hulzen. NCRV. Cursus Engelsch»
8.00 Huizen. NCRV. Schriftlezing.
10.00 Hilversum. VPRO. Morgenwijding.
10.30 Huizen. NCRV. Morgendienst Ds. J. Aj
Schep. Bussum.
Kinderuurtjes, enz.
15.00 Hilversum. VARA Kinderuurtje.
17.00 H i z e n. NCRV. Kinderuurtje.
Politie- en Persberichten.
19.30 Huize» NCRV. Politieberichten,
19.45 Hulzen. NCRV. Persberichten.
GRATIS DE OMROEPGIDS
tot 1 Januari voor wie zich
thans opgeeft als lid. 4 gld.
p. half jaar of IS et p. week
NED. CHR RADIO VERi
.Vooglenzang", EDE.
Dr. Hulst uit Leiden heeft op het lijk van
den heer Mosterd sectie verricht. Het is
kon(en vast te staan, dat de dood aan ko
lendampvergiftiging moet worden toege
schreven, niet aan het eten van vergiftigde
spijzen.
BRANDEN
Te Amsterdam brak brand uit op dé
tweede verdieping van perceel Bilderdijk-
straat 51, welke bewoond wordt door do
wed. Visser met haar dochter en zoontje.
Toen genoemd zoontje, een jongen van 15
jaar, op het punt stond om naar bed to
gaan, maar zich nog even naar de huiska
mer had begeven, is in zijn slaapvertrek,
een zijkamertje, waar hij het electrisch licht
had laten branden, kortsluiting ontstaan,
welke brand heeft veroorzaakt. Het ver
trekje was in een oogwenk in vlammen ge
huld, welke, toen de ruiten sprongen, fel
naar buiten uitsloegen. Het gezin Visser
zocht langs de trap een goed heenkomen
naar buiten, doch had nog de tegenwoor
digheid van geest de bewoners van de derde
verdieping, het echtpaar Spee en hun kind,
toe te roeppn, zich in veiligheid te stellen.
Tot zijn schrik ontdekte de heer Spee, op
het portaal komende, dat de trap in rook en
vlammen gehuld was, waardoor hij zich ge
noodzaakt zag, met vrouw en kind de wijk
te nemen over de veranda, vanwaar zij er
met veel moeite in slaagden in het belen
dende huis te komen.
De brandweer bluschte den brand spoedig.
Van de woning der wed. Visser zijn d
voorkamer, het zijkamertje en een tusschen
kamertje uitgebrand, terwijl de derde ver
dieping geheel uitgebrand is. Beide families
zijn tegen brandschade verzekerd. Op <lo
eerste verdieping, bewoond door het echt
paar de Witte, is het alleen het bluschwa-
ter geweest, dat schade heeft aangericht,
evenals in den winkel van Vroom en Drees-
man.
Te Appelscha (Fr.) is door het om
vallen van een petroleum lantaarn de boer
derij van J. Wieldraayer afgebrand. Het vee
kon worden gered. De inboedel ging verlo
ren, daar de brandweer niets kon uitrich
ten, wijl er geen water in de nabijheid was.
Te Garijp (Fr.) is de boerderij van
R. J. Wijmenga afgebrand. Alle kooien, een
paard en vier varkens zijn in de vlammen
omgekomen.
HAAR SCHULD?
EEN DORPSVERHAAL door F. L.
HOOFDSTUK L
Het imet riet gedekte huisje stond achter
Öen zwaren rivierdijk. Hoe oud het precies
was wist niemand, maar dat het ouder was
dan honderd jaar, kon ieder dorpeling weten
Immers, vlak na den groóten brand, die nu
ruim een eeuw geleden het halve dorp in
de asch legde, had de plaatselijke overheid
een verordening uitgevaardigd, waarin het
i verboden werd, voortaan huizen te bouwen
en daarbij als dakbedekking riet te gebrui
ken. Allie huizen, die nu nog riet hadden
waren dus vóór dien brand gebouwd.
Trouwens, ook zonder die wetenschap zou
men 't huisje meer dan honderd jaar ge
geven hebben- zoo verweerd zag het er uit.
En hoewel de Hollandsche zindelijkheid niet
te miskennen viel, was deze toch niet in
staat geweest het invreten van den tand
des tijds te voorkomen of ook maar onzicht
baar te maken.
Daar woonden sinds bijna vijf en twintig
jaar Jacob Kleiweg en zijn huisvrouw Lena,
arbeidersmenschen, nog in de volle kracht
des levens, hoewel zij de vijftig reeds ge-
passeerd waren.
Tegenwoordig hebben zij het „aardig",
zooals men dat hier noemt, maar zij hebben
tijden gekend, waarin de strijd om het be
staan hen dreigde te machtig te worden.
Het heeft er wel eens gespookt, ze zouden
er veefl van kunnen vertellen, en als zij
's avonds na volbrachte dagtaak bij elkan
der zitten, mogen zij nog zoo graag „die
oude koeien weer eens ophalen". Dat doet
niet alleen de rijke zegeningen van thans
meer waardeeren, en dat maakt niet alleen
dankbare harten tegenover den Vader der
lichten, van Wien alle goede gaven zijn af
dalende en Die zij gelukkig beiden kennen,
maar het is ook goed voor hun kinde
(het zijn er negen), die dan eens kunnen
hooren, wat het jonge gesl-acht yóór heeft
op het oudere.
De dag, waarop ons verhaal aanvangt,
was de eerste-dag van een nieuw wintertje
zooals wij hier in Holland er verscheidene
achter elkaar kunnen beleven. Reeds twee
waren er zoo geweest Half Januari was
plotseling strenge vorst ingevallen, maar
deze strenge heer had nauwelijks een week
geregeerd.
De dooi was echter nog maar een dag of
drie in het land, of jawel, de wind kroop
weer naar het Oosten, en daar begon het
weer.
De jongens, die beweerden, dat het oude
ijs overal nog niet was weggedooid, haalden
hun sleden en schaatsen weer voor den
dag. Weerkenners onder hen profeteerden,
dat het nu wel langer zou duren, „omdat
het niet 200 hard begonnen was", maar
hun hoop werd beschaamd. Een lauwe
Zuidwestenwind, die de regenwolken voor
zich uit joeg, had aan de verwachting der
jeugd den bodem ingeslagen. Begin Febru
ari was het bepaald zacht weer.
„Nu wordt het niets meer", zei Hein Klei
weg, en hij borg zijn slede op de .vliering
van het schuurtje, dat achter het huis stond.
Maar zijn vader zei: „Niet te haastig, Hein,
we zitten nog midden in den winter, denk
aan het oude rijmpje:
En ziedaar, daar werd het voor de
derde maal winter. Wel geen strenge vorst,
maar zooveel temeer sneeuw. Reeds een
paar dagen hadden de menschen, die bijna
altijd over het weer praten, het tot elkander
gezegd: „Het is net, of het voortdurend weer
kouder wordt". Een dag later behoefden zij
er niet meer aan te twijfelen. Een scherpe
Oostenwind verzekerde, dat de heerschappij
van den winter nog niet uit was. Geelgrijs
was de lucht Reeds vroeg in den morgen
was het begonnen te sneeuwen. De wind
was aangezwollen tot een halven storm.
In fijne stofsneeuw strooiden de voort
jagende wolken haar inhoud over het land
schap uit.
Wie niet buiten noodig had, bleef wijse
lijk binnen, immers: als 't buiten woedt, Is
't binnen zoet
Jacob Kleiweg, die zijn dagtaak volbracht
had, zat bij de heete Brabantsche potkachel.
Hij haalde juist de pook, lie hij van onde
ren in den kachelrooster gestoken had, rood
gloeiend uit het pookgat, teneinde zijn pijp
aan te steken en zei: „De jongen zal ook een
heele reis hebben, Lena, hij heeft het recht
in den wind".
Die jongen was hun oudste zoo werk
zaam bij de stoomvlasserij van baas Vlessing
De fabriek stond even builen de kom der
gemeente, toch nog wel een klein half uur
gaans van deze plek.
Op hem werd altijd gewacht, vóór men
met eten begon. Voor de kleinen was dit
wachten een ware kwelling, want, zooals
men het dikwijls in zulke gezinnen kan
aantreffen, ze rammelen daar altijd van
honger.
Eindelijk hoorde men een bons tegen de
gesloten vensters. Dat was Willem, die zijn
fiets daar neerzette.
Eenige oogenblikken later ging de lage
huisdeur, dat is te zeggen, eerst de boven
deur en daarna de onderdeur open, en
daar stond de witte Willem op den drempel.
„Koud, jongen?" vroeg moeder.
..Het schikt nogal, moeder, alleen mijn
handen. Mijn gezicht gloeit 't Was ook een
heele trap".
„Knap je maar gauw wat <>P» ®n kom da#
bij de kachel, dan kun je eerst nog wat
bijkomen, eer we eten".
„Alweer wachten", mompelden do kleinen.
„Jullie behoeft niet lang te wachten, hoor
hongerlijders", zei de goedhartige Willem,
terwijl hij zich haastig in het achterhuiB
begaf, „ik ben zoo gereed".
Spoedig was ij terug en zei: „Vooruit maar
moeder, laten we maar beginnen".
Allen schaarden zich om den disch. F.r
waren, behalve Willem, nog drie grootere
kinderen in huis, Henk die twintig, Jan die
achttien en Marie, die zestien jaren telde.
Vader deed het gebed. Het was een vrij
gebed. Hij hield niet van formuliergebeden.
„Er komen zoo vaak omstandigheden in
het leven voor en vooral in een groot gezin,
waarin een formuliergebed niet voorziet",
placht hij te zeggen. En de man had gelijk.
Hij kon er van meespreken, want hoewel
hij slechts een eenvoudig werkman was, hij
had al veel meegemaakt. Meermalen was
het water tot aan de lippen geweest, maar
als oprecht geloovige had hij steeds gemeen
schap geaocht en ook gesmaakt hij zijn
trouwen Vader in den hemel.
Na den maaltijd en het dankgebed maak
ten de huisgenooten het zich zoo hehagelijk
mogelijk.
Vader porde de kachel nog wat op en
stok zijn nog half gevulde pijp weer aau.
„Wek Wim", zei hij, „hoe heb je het ge
had? Koude vingertoppen natuurlijk?"
„Och, dat ging Rog al» Vader, het is buiten
wel erg koud, maar binnen in de fabriek
kun je merken dat het niet zoo fel is- dan
wanneer de lucht helder en de vorst streng
is. Zoo was het vóór een paar w eken. Ge
weet, dat de fabriek toen nog twee dagen
heeft stilgestaan, omdat tijdens dat kraak-
droge weer te veel gewicht van het vlas
weggeslagen wordt I>aar heb je nu geen
last van. Maar die twee dagen loon ben je
zoodoende maar weer kwijt".
„Maar jij hebt daar toch zooveel last niet
van", kwam Moeder tusschenbeide. -,Mij
dunkt, dat je bij ons van niets te kort komt''
„Ik kom ook niets te kort, moedertje, dat
wee i ik zeer goed", hernam Willem. „Als wij
allen gezond zijn en vader en ik en Henk
en Jan hébben werk, ja, dan hebben wij het
zoo goed als een rentenier. Maar daar zijn
toch menschen, die het alleen „moeten gaan
halen", en die ook vijf of zes of zeven mon
den hebben open te houden. Voor dezulken
is een paar dagen stilliggen een ware ramp.
Dat kan ik mij best voorstellen".
„De jongelui spreken nogal gauw \an
rampen", merkte vader op.
„Maar is het dan zoo niet?" vroeg Willem,
„ik kan best begrijpen' dat die menschen
daarmee in de war zaten. Sommigen onder
hen maakten het te bont, dat is waar, dia
wierpen de schuld op allen, die niet modern
georganiseerd waren, dat zou nog wel
komen' zeiden ze doch hier op liet plat
teland kwamen ze nog een lialvo eeuw
achteraan".
„Ja, ze hebben er ons ook al eens over
aangesproken", vertelden Henk en Jan.
,-Nou jongens", zei Kleiweg, „van dio din
gen heb ik geen verstand. Maar waar ik
wel verstand van heb? Hiervan, dat wie op
God vertrouwt, niet op zand bouwt. j.«
praat daar van twee dagen stilliggen. Ik
heb 't meegemaakt, laat eens kijken' dat
zal een jaar of zestien, zeventien geleden
zijn- dat ik den tweeden Januari geheel
zonder werk raakte. Toen waren er nog bijna
geen fabrieken hier, maar toe.» gebeurde de
vlasbewerking nog het meest uiet hand
Twee Januari klaar met het vooruitzicht
van op werk te moeten wachten, tot do
landarbeid begon, dat was dus einde Maar t.
Toen zat ik ook met een vrouw en vier
kinderen. Jullie waren er zelf bij, hoewel je
er natuurlijk nites meer van afweet. lij weet
het toch nog wel, vrouw?"
(Wordt vervolqdj
