Nieuwe vondsten in het Oosten
II
11
s
8
s
8
Hf
s
8
s
S
S
S 18
'li
i§
s
WOENSDAG 16 NOVEMBER 1932
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Drietal: Te Arasterdam (vac.-Prof. Dr
A. H. de Hartog), K. H. Miskotte te Haarlem,
J. J- Stam te Rotterdam en A. C. van Uchelen
te Meppel.
Beroepen: Te Jaarsveld, eend. J. Hovius
te 's-Graveland. Te Purmerend (toez.), J.
Luchies te Valthermond> Te Dantumawou-
de, M. J. A. Bouwers te Wagenborgen. Te
Gouderak, cand. J. Spelt te Stoutenburg.
GEREF- KERKEN
Tweetal: Te Mariënberg cand. F. J. Jonk-
hoff te Groningen en P. H. Wolfert te Terneu-
Be roe pen: Te Kampen, J. de Waard te
Rynsburg- Te Mariënberg cand. P. H. Wol
fert te Terneuzen.
EVANG. LUTH. KERK
Drietal. Te Monnikendam-De Ryp, J.
Bergman te Leeuwarden, W. J. Manger te Tiel
en Th. G Stellweg te Delft.
BEROEPINGSWERK
Te Amsterdam heeft de Algemeene
Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente verga
derd voor het formeeren van twee drietallen
ter beroeping van twee predikanten, nl. in de
vacaturen van Prof. Dr. A. H. de Hartog en
Dr. P. A. Klap.
De Adviescommissie van den Kerkeraad had
in de eerste vacature als drietal voorgesteld:
K. H. Miskotte te Haarlem, A. C. van Uchelen
te Meppel en J. J Stam te Rotterdam. De
confeseioneele „Vriendenkringen" gingen met
dit drietal niet accoord, met het gevolg, dat
door een 20-tal ouderlingen een afwijkende
voordracht werd ingediend: A. Altena te Gro
ningen, B. J. van Garderen te Maassluis en J.
H. Mulder te Hillegom.
Naar de „Stand." meldt, werden by de stem
ming voor nr. 1 op het drietal van de 135 gel
dige stemmen (6 waren er blanco) 87 op Ds.
Miskotte uitgebracht en 48 op Ds. Altena.
Voor no. 2 hadden van de 134 geldige stemmen
(7 waren er blanco) Ds. Stam 69 en Ds. van
Garderen 65. Voor no. 3 hadden van de 136
geldige stemmen (5 waren er blanco) Ds. van
Uchelen 73 en Ds. Mulder 63. Alzoo werden op
het drietal in de vac.-De Hartog geplaatst: Ds.
Miskotte, Ds. Stam en Ds. van Uchelen. Over
twee weken zal de Kerkeraad uit dit drietal
een beroep uitbrengen.
De Adviescommissie had In de tweede vaca
ture als drietal voorgesteld: P. de Bruyn te
Driebergen, N. Luyendyk te Hoek van Holland
en J. R. Wolfensberger te Cubaard. Met dit
drietal gingen de „Vriendenkringen" accoord
althans er was van die zyde geen afwijkende
voordracht i\iar voren geschoven. De Kerke
raad heeft dit drietal echter naar de Advies
commissie teruggezonden. Dit besluit werd ge
nomen mei overgroote meerderheid. Er werd
niet hoofdelyk gestemd: de vergadering sprak
zich uit met zitten en omstaan. De Adviescom
missie zal nu spoedig ;n nieuwe voordracht
indienen, zoodat de Kerkeraad over vier we
ken een drietal in de vac.-Klap zal kunnen op
maken. Naar het blad verneemt, was het be
zwaar van den Kerkeraad tegen het tweede
drietal van de Adviescommissie niet gelegen
in de confessioneele gezindheid der candida
tes Er zal nu toch wel een drietal volgen,
waarmede „De Vriendenkringen" zich kunnen
vereenigen.
CANDIDATEN TOT DEN H. DIENST
De heer K. Bokma, Theol..cand., .te Bols-
Ward, beroepen predikant bij de Geref. Kerk
van Waardhuizen, is door de Classis Almkerk
peremptoir geëxamineerd en toegelaten tot
den dienst des Woords. Zyn bevestiging door
Prof. Dr. T. Hoekstra, van Kampen, en intrede
te Waardhuizen op 4 dezer meldden we reeds
De Classis Den Bosch der Geref
Kerken heeft, volgens de „Stand..", naar
aanleiding van een schrijven van Vrijhoeve
Capelle besloten de vacatureibeurten zooveel
mogelijk te beperken en aan de Kerken in
overweging te geven, indien mogelijk en
«venschelijk voor het welzijn der Kerk, can-
didaten in de godsdienstoefeningen te laten
optreden.
AFSCHEID. BEVESTIGING, INTREDE
Men schrijft ona:
Cand. J. J. Hietkamp, van Enschedé,
hoopt Zondag 20 Nov. sa intrede te doen als
predikant der Ned. Hervormde Gemeente te
Serooskerke (Walcheren), na bevestiging door
Ds. C. M. Briët, van Heemstede.
Ds. P. A. A. Klüsener, gekomen van
Wanswerd, is Zondagmorgen j.l. bevestigd
als predikant der Ned. Herv. Gemeente van
Vinkeveen door Ds. J. H. F. Remme, van
Amsterdam, met de woorden uit Hand. 5
35 en 39: „Verkondigde hem Jezus en hij
reisde zijn weg met blijdschap", waarbij hij
handelde over: inhoud, vrucht, taak en
kroon der ware Evangelieprediking. Na de
bevestiging werd den bevestigde Ps. 134 3
toegezongen, en werd door den bevestiger
aan Ds. G. G. J. Bleeker, van Abcoude, dank
gebracht voor wat hij als consulent te Vin
keveen gedaan had. Bij den uitgang van
dezen dienst werd een schaalcollecte ge
houden voor het Leerstoelfonds en den
Evangelisatiearbeid van wege den Geref.
Bond.
Ds. Klüsener hield des namiddags een ln-
treepredikatie over Openb. 22 12: „En ziet,
Ik kom haastelijk en Mijn loon is met Mij,
om een iegelijk te vergelden gelijk zijn werk
zijn zal". Hij sprak over: 1. een ernstige
waarschuwing; 2. een scherpe dreiging; en
3. een rijke vertroosting. Hierna richtte spr.
zich tot Kerkeraad en Kerkvoogden, de col
lega's Ds. G. G. J. Bleeker. van Abcoude;
Ds L. Vroegindeweij, van Wllnis; Ds. A.
van Griethuysen, van Mijdrecht; Ds. G. J.
Svbesma, Geref. predikant te Vinkeveen; tot
Burgemeester Mulhradt, tot het Kerkelijk
personeel, vereenigingen enz., waarna hij
zelf toegesproken werd door Ds. Bleeker
namens den Kerkeraad en als vlce-praetor
van den Ring Mijdrecht, die Ps. 33 11 (ge-
.wijzigd) liet toezingen.
Met deze intrede werd een 8-Jarige vaca
ture weer vervuld.
Cand. A. W. K o k, van Harderwijk, werd
Zondagmorgen j.l. al3 predikant der Ned. Her
vormde Gemeente te Oosterend (Texel)1 beves
tigd door Ds. M. Groenenberg, van Vlaardin-
gen, voorheen te Oosterend, die tot tekst had
Joh. 1 43. Tijdens de Inzegening werd Gezang
215 4 toegezongen. Des middags deed Ds.
Kok zyn intrede met Coll. 1 13. Na de predi
king volgden de gebruikelyke toespraken. Na
het dankgebed werd de nieuwe predikant toe
gesproken door de afgevaardigde van de Theolo
genclub „Progredior" uit Utrecht, daarna door
de Gemeente met Psalm 134 3.
Cand. J. G. P a n h u i s e, Theol. cand., te
'Amsterdam, benoemd tot hulpprediker by de
Ned. Herv. Gemeente te Sloten (N.-H.), hoopt
Zondag 20 November, na des morgens tot zijn
•werk te zyn ingeleid door Ds. Ph. F. Faber,
plaat,selyk predikant, des avonds in de Pro-
Regeschool, Floris Versterstr. 11, te Amster
dam-West zyn intrede te doen.
GIFTEN EN LEGATEN
Te Nee de heeft de Diaconie der Geref.
Keik van wylen den heer C. E- van Resteren,
fcen legaat van bijna f 5.000 ontvangen.
WERELDBOND DER KERKEN
DE GRONDSLAGEN DER
OECUMENISCHE BEWEGING
Rede van Prof. Dr. Böhl
Te Amsterdam vergaderde gisteren
de afdecling Nederland van den Wereldbond
der Kerken: Voorzitter Prof. Dr. J. A. Cra
mer te Utrecht, secretaris Dr. J. C. Wis
sing te Tiel.
Na afdoening in de morgenvergadering
van enkele huishoudelijke aangelegenheden,
o. a. mede insluitend de bespreking van de
te Genève op de bestuursvergadering van
den Wereldbond aangenomen resolutie be
treffende particuliere wapenfabricatie en
wapenhandel, was des middags het woord
aan Prof. Dr. F. M. Th. Böhl, hoogleeraar
te Leiden, om te spreken over „De bijbelsche
en historische grondslagen der oecumeni
sche beweging der Kerken".
Prof. Dr. F. M. Th. Böhl zette aan de
hand, van historische voorbeelden uiteen,
hoe de menschen in elke cultuurperiode ge
grepen worden door één groote gedachte en
zich aangorden tot de vervulling van de
taak, die aan hun tijdperk is opgelegd. De
taak nu, de uit de crisis en de verwarring
van onzen tegenwoordigen tijd steeds dui
delijker aan het licht treedt, is de aaneen
sluiting en de samenwerking tusschen de
verschillende volken, klassen en groepen,
waartoe de enkele behoort. Aan deze confe
deratie en coöperatie moe* de consolidatie
der enkele groepen voorafgaan. Dit geldt
nu ook van de Kerkelijke organisaties. Ook
op dit terrein is men het individualisme in
ruime kringen moe geworden en wil meii
zich weer lid voelen van de ééne zichtbare
Kerk. Deze Kerk is bij ons, Protestanten,
wat het ui erlijk betreft, geen eenheid. De
oecumenische beweging in onze dagen wil
de principes der confederatie en coöperatie
ook op de veelvuldigheid der Kerkgenoot
schappen en geloofsrichtingen toepassen.
Is dit mogelijk en geoorloofd?
Tot op zekere hoogte kan men de veelvul
digheid van het nationale en van het Ker
kelijke leven als analoog beschouwen. Ook
in heft nationale leven plaatst de bijbel de
eenheid aan het begin en, aan het einde
(Genesis 11, Jesaja 2) en beschouwt de veel
vuldigheid als een gevolg der zonde. Wat
hier van het zichtbare geldt, is in veel hoo-
gere mate toepasselijk op het onzichtbare.
Het ééne en ongedeelde Koninkrijk d>er he
melen is volgens de bekende gelijkenis ver-
bongen onder de menschen, totdat het in de
parousie ineens zichtbaar wordt; en pas aan
heit einde der dagen hebben wij de vervul
ling van het hoogepriesterlijk gebed te ver
wachten: „Opdat zij allen één zijn". Daar-
tusschen staan spanning en strijd en de
veelvuldigheid der richtingen en der Ker-
Aan de hand van de Kerkgeschiedenis
schetst Spreker hoe deze spanning telkens
weer in these, antithese en synthese tot
uiting kwam. Ons prohleem is de verzoe
ning van deze veelvuldigheid met het ons
ingeboren streven naar eenheid in leer en
wandel. Als wij hierbij van oecumenischs
beweging spreken, dan bedoelen wij de
zichtbare en georganiseerde Kerkgenoot
schappen met hun wettig aangestelde en
gekozen vertegenwoordigers. De vraag is, ol
en hoever het streven naar eenheid ook hier
mogelijk en wcnschelijk is en volgens welke
methode men hierbij te werk dient te gaan.
Ook deze methode kunnen wij uit den
bijbel en uit de geschiedenis leeren. Het ls
niet de methode „opzuiging" in de beteeke-
nis van imperialistische machtspolitiek en
ook niet „unie" in den zin van samensmel
ting op grond van minimum-eischen (geest
en hoofdzaak), maar inderdaad voorlooplg
slechts aaneensluiting en samenwerking in
grootere kring vorming, zooals de Wereld
bond der Kerken en de Stockholm-beweging
dit willen. Op het ruime terrein der naas
tenliefde der philantropische, sociale en
internationale vraagstukken kunnen en
moeten de verschillende Kerkgenootschap
pen zich aaneensluiten en samenwerken,
omdat zij. hier allen gemeenschappelijke
belangen hebben. Ook deze samenwerking
moet eerst nationaal en pas in de tweede
plaats internationaal georganiseerd worden
Het moeilijkst is echter de vraag, of deze
aaneensluiting ook het terrein van „faith
and order" omvatten kan.
Hier lichtte Spr zijn bedoeling toe door
het beeld van de verschillende cellen, die
saaipgroeien tot het ééne lichaam of door
het beeld van concentrische kringen. Men
omgeve de kringen, die ."''cht bij elkaar
staan, door grootere. Meer unnen wij niet
doen; de samensmelting mag en kan binnen
de kringen van deze oecumenische beweging
niet geforceerd worden. Wij menschen kun
nen slechts voorbereiden en mogen niet
vooruitloopen. Wij mogen de historische
grenzen de Kerkelijke evenmin als de na
tionale niet zonder meer afbreken. Even
als uit 'n volkenbond op den duur ontstaan
kunnen de Vereenigde Staten van Europa
kan ook een Kerkcnbond uitgroeien tot tel
kens grooter verbonden, binnen en buiten
de beperkingen van volk en van taal.
De tweede referent was Ds. J. F. van
Duyne, Ned. Herv. predikant te Amster-
dam-Sloterdijk, die sprak, mede in verband
met het in de morgen vergadering behan
delde over de Geneefsche resolutie van het
bestuur van den Wereldbond over „Chris
tendom en oorlog".
JUBILEA
Ds. A. van Apeldoorn te Heerde, op
een na de oudste emeritus-predikant by de
Geref. Kerken, herdenkt morgen den dag, dat
hy 60 jaar geleden (1872) te Almelo het ambt
aahvaardde. Voorts stond hy te Bolsward, Hol
ten, Katendrecht, Coevorden en Scherpenzeel,
waar hy 1 April 1897 eervol emeritaat ontving.
Ds- J. J. I m p e t a, em.-pred. der Geref.
Kerft van Katwyk aan Zee, wonende te Kam
pen, herdenkt a.s. Vrydag, dat hy 55 jaar ge
leden te s-Gravendeel de ambtsbediening aan
vaardde. Naar de „Stand." meldt, is de
jarige van een vrij ernstige ziekte nog niet
geheel hersteld.
VERKIEZINGEN
In de Ned. Herv. Kerk:
Enkhuizen. Voor 10 leden van het Kies
college en voor 2 Notabelen. Omstreeks
kiezers.
Voor het Kiescollege zyn herkozen de vrij
zinnige candidaten met 795—801 stemmen
(vorig jaar 782—794) tegen 726738 (vorig
jaar 742747) op de rechtzinnige. Het Kies
college, Inclusief de S predikanten, is sinds
vorig jaar algeheel vrijzinnig: niet één recht
zinnige zit er in.
Voor het College van Notabelen werden de
vrijzinnige leden herkozen met 748 en 752
stemmen (vorig jaar 775 en 779) tegen 685 en
687 (vorig jaar 710 en 711) op de rechtzinnige.
Ook dit college van 10 leden is geheel vrij
zinnig.
Woudrichem. Voor het Kiescollege wer
den herkozen de 4 aftredenden, nl. 2 leden van
de Confess. Vereen, en 2 leden van den Geref.
Golgotha's lotspel Als de uitdruk
kingswijze van het Oude Testament
Ruïnen van Sodom en Gomorra?
Bijbelsche namen
II (Slot)
Op Golgotha hebben de Romeinsch© krijgs
knechten de kleederen van den Heiland ver
deeld. maar o^r Zijn rok zonder naad het
lot geworpen, Matth. 2735, vooral Joh.
23, 24, vgl. Ps. 22 19.
_e Romeinen hielden van het hazardspel,
dus ook van het dobbelspel, hoewel het, zoo
als reeds de blijspeldichter Plautus. 254—181
v. C. vermeldt, bij de wet verboden was,
behalve in December tijdens de Saturnalia.
Dat was een oud Romeinsch feest, te verge
lijken met Carneval, hetwelk jaarlijks van
af 17 December zeven dagen gevierd werd
ter herinnering aan de gouden eeuw van
Saturnus. en waarbij alle onderscheid van
standen ophield en de slaven zich zelfs aller
lei vrijheden tegenover hun meesters konden
veroorloven.
De dobbelsteenen waren óf van steen óf
van beenderen, bikkels, gemaakt, waren aan
zes kanten gemerkt, en hadden vier cijfers:
l, 3, 4, 6. Wanneer de dobbelsteenen een ver
schillend getal vertoonden, was düt de hoog
ste worp, dien men de Venusworp, naar de
gelijk we reeds bij de AssyriPrs vermpld
vinden van de lotstafelen. het „salu sa puri",
vgl. Esther 9 26. wat bij de verdeeling van
erfenissen werd aangewend.
Bij de Syrische kust te Ras Shamra heb
ben Virolleaud en andere Oriëntalisten een
streek gevonden, die tienmaal zoo groot is
als de bekende vlakte van Megiddo in Pales
tina. Er blijkt daar in de oudheid een gvm-
nastiekschool geweest t« zijn, en een biblio
theek. De rijke litteratuur, welke deze boe
kerij van kleitafels bevat, is ten deele ont
cijferd, waarbij aan het licht kwam, dat tal
van uitdrukkingen veel gelijken op zulke,
welke men in het Oude Testament vindt
Zoo b.v. in een der epische gedichten, ge
titeld „Mót en Aleïn" om enkele te noe
men deze: „de vader der jaren" vgl.: „de
Oude van dagen". Dan. 79; „ik weet, dat
Aleïn. de godheid leeft, en dat Zebul, de
godheid der aarde bestaat", vgl.: „Want ik
weet, mijn Verlosser leeft en Hij zal de laat
ste over het stof opstaan", Job. 19 25; „De
geest zal in mijn boezem rusten", vgl.: „en
die Geest rustte op hen". Num. 11 26. Van
den reeds genoemden God Aleïn heet het:
„hij rijdt op de wolken", vgl.: „Zie. de Heere
rijdt op een snelle wolk", Jes. 191. en: „Die
van de wolken Zijn wagen maakt", Ps.
1043. Ook zijn er vijf schilderingen gevon
den. die betrekking hebben op den land
bouw; óp drie er van is duidelijk zichtbaar,
dat het graan door het vuur gereinigd wordt,
alvorens het als offerande dienst kon doen,
wat zeer sterk herinnert aan wat we in de
Egyptènaren aan het damspel en slangenspel
godin Venus, noemde, terwijl de Canlsworp
(canis beteekent hond) de slechtste worp
was, als men namelijk vier's wierp. Aan dat
dobbelspel is ook het Latijnsche spreekwoord
ontleend: „jacta alea est", wat wij ook in onze
taal hebben: „de teerling is geworpen!", ter
wijl men in de Romeirische rechtsweten
schap ook sprak van aleatorische (verander
lijke) verdragen en wetten).
Mogelijk interesseert het den lezer, dat In
Efeze 414, waar we lezen van de bedrieg©
rij der menschen, in den grondtext eigenlijk
dobbelspel staat, welk woord allengs de be-
teekenis kreeg van bedrog. Dat woord is uit
het Grieksch door de rabbijnen ln de He-
breeuwsche taal overgenomen, waarbij op
merkelijk is, dat het daar nooit dobbelspel
dooh wel bedriegelijk beteekent, hoewel het
Grieksche wcoord „kubeutes", dobbelaar, ook
in het Hebreeuwsch ls overgenomen en daar
de oorspronkelijke leteekenis heeft behou
den. Bij de Joden mocht geen dobbelaar het
rechtersambt waarnemen af als getuige in
een strafzaak optreden; bewijs, dat in de
oudheid het kansspel niet In eere was. Nu
zijn onlangs èn in Palestina in het zuidelijk
gedeelte van den oorspronkelijken stam van
Juda. èn in Ur der Chaldeën spelborden ge
vonden, die zoowel een religieuse beteekenis
Kaddén, namelijk om er de toekomst mede te
ontsluieren als dienden tot ontspanning.
Dergelijke borden, mogelijk uit den tijd van
den intocht der Israëlieten in Kanaan datee
rend, zijn ook gevonden in Gerar en Gezer,
en wijzen duidelijk op Egyptische afkomst.
Reeds in overoude tijden kwam in Egypte
een spel voor, dat met ons damspel is te
vergelijken. Het dambord was evenals de
stukken uit de klei van den Nljl gemaakt.
Het bord had eerst driemaal vier vierkante
velden, later driemaal tien, terwijl de stuk
ken kegelvormig waren, waarvan 2 stukken
tweemaal zoo groot als de andere, alle ge
tuigend van kunstvaardigheid, en meest die
ren als honden, léeuwen. Jakhalzen, schild
padden, enz. voorstellend. Het spel was in
alle kringen zeer geliefd, zoodat het ons niet
verwondert, dat de Egyptenaren hun afge
storven familieleden dambord en stukken in
hun graf medegaven, wijl deze immers geloof
den, dat men ook na zijn dood, doordat de
ziel wel eens In het lichaam wederkeerde,
kon spelen.
Op het tusschen den text van dit stuk
voorkomend plaatje ziet men links twee
Jonge mannen zich met dit spel bezighouden:
het spel rechts, ook door twee personen ge
speeld, waarbij tevens twee toeschouwers of
plaatsvervangers zijn. was het slangenspel,
met kleine figuren van leeuwen en honden,
die op de kronkelende slang gezet werden.
Tot dusver weet men nog niet hoe dit spel
gespeeld wordt, al lezen we in de oude Egyp
tische letterkunde, dat de goden Horus en
Seth. die elkander vijandig waren, het al
met elkander speelden.
Het komt mij niet aannemelijk voor, d©t
de soldaten op Golgotha om den rok zonder
naad gedobbeld hebben, daar, wat niet toe
laatbaar was bij de wet van hun land, zeker
niet zou getolereerd zijn bij zulk een ernstige
strafexecutie als een drievoudige kruisiging.
Mogelijk was het een spel, dat, als boven
vermeld, sacrale, religieuse beteekenis had,
I stond ln ons blad van 14 Nov. J.L
Levietische wet lezen: „En zoo gij den Heen"
een spijsoffer der eerste vruchten offert, zult
gij het spijsoffer uwer eerste vruchten van
groene aren bij het vuur gedord, dat is, het
klein gebroken graan van volle groene aren,
offeren", Lev. 2 14.
Hoewel de gevonden kleitafeltjes waar
schijnlijk behooren tot den tijd uit de elfde
eeuw vóór Chr. is reeds aanvankelijk bewe
zen, dat tal van ontcijferde woorden groote
gelijkenis vertoonen vooral met wat we in
Job, Jesaja, Ezechië] en Daniël vinden; en
het is niet uitgesloten, maar zelfs zeer aan
nemelijk, dat verdere ontcijferingen een ver
rassend licht op vele plaatsen uit het Oude
Testament zullen werpen, en mogelijk
nu nog onbegrepen Hebreeuwsche woorden
verklaren.
Vier mijlen ten noorden van de Doode Zee
in de vallei van den Jordaan te Teleilat
Ghassul grenzend aan de vlakke velden van
Moab, zijn de ruïnen gevonden van begraven
steden.
Sommige geleerden gelooven. dat die ste
den zijn verwoest in den tijd van Abraham,
zoodat men is gaan denken aan de steden
van het Zoutdal, die door het gericht des
Heeren zijn getroffen, Gen. 19. Anderen zijn
echte!- van öórdeèl, dat ze reeds velé eèmveit
vroeger verwoest zijn. vooral omdat hei
groot aantal voorwerpen, die reeds opgegra
ven zijn, als potscherven, bergkristalsteenen,
gegraveerde steenen. zegels en bouwsteenen,
waarop letters en teekens van zeer eenvou
dig'karakter, op hoogere oudheid wijzen dan
den tijd van Abraham; en tevens aantoonen,
dat ze uit andere landen zijn geïmporteerd.
Ze gelijken meer op wat ons uit Sumenë
(Mesopotamië) bekend is dan op Egyptische
afkomst Vooral wijzen de brokstukken van
oeroude muren, waarop voorstellingen ook
van processies van goden en menschen naar
het oude Babylonië terug.
Sodom, Gomorra, Adama en Zebolm moe
ten veel zuidelijker gezocht worden.
Niet minder verrassend is het, dat de
eigennamen Jakob, Israël, Jozef, Abraham,
al als eigennamen in Mesopotamië voor
kwamen. voordat deze aartsvaders geboren
Reeds wees ik er op in mijn „Mozes' boe
ken in Egyptisch licht", pag. 167. vgl. pag.
242, hoe de namen Siru, mogelijk samen
hangend met Sara, Abraham, Laban, Serug,
Nahor en Terach, respectievelijk van Akka-
dischen. Sumerischen en Hethietischen oor
sprong zijn.
Prof. Speiser heeft nu onlangs een groot
aantal kleitafels ontdekt te Billah. dicht bij
het oude Nineve. die dateeren uit den tijd
van Koning Tiglath Pilesar, 1100 v. Chr.
Onder deze vond hij een kleinen brief, waar
in zekere koopman Yakub d.i. Jakob, be
richt zendt aan een ander koopman, over
aan hem verkochte goederen. Zelfs komt
deze naam voor, zooals Dr. Pinches ontdekte
op kleitafels uit den tijd van den Babylo-
nischen koning Sin-Mubalüt, die 2090 v.
Chr. leefde. Ook de naam Israël is gevon
den op een cylinderzegel uit den tijd van
koning Naram-Sin, 2680 v. Chr. waarhij
ik er op wijs, dat de naam Sin, die is van
de maangodin, welke ook in Ur der Chal
deën vereerd werd.
Hillegersberg. M. H. A. VAN DER VALK.
NAAR DIEPPE.
„Bethsalda", de vereeniging van Geref.
Zeekerken, die steeds voorziet in de gees
telijke behoeften van de Geref. visschers als
zij buitenslands vertoeven, zal ook dezen
winter weer predikanten uitzenden naar
Dieppe, de Fransche havenplaats. Als eerste
zal uitgaan Ds. H. J. Heida, van Vlaardin
gen, de pionier van dit werk, die reeds bij
herhaling naar Dieppe is gegaan. Na hem
gaat Ds. C. W. Keur, van Scheven'ingen. die
thans voor het eerst naar Dieppe gaan zal
en daar Zondag 27 Nov. ook nog venoeven
zal. Blijven de visschers nog langer in Diep
pe, dan zal „Bethsaida" nog meerdere pre
dikanten voor 10 dagen uitzenden,
KERKORGANIST
De heer P. Mobach, te Breukelen, gedenkt
heden, dat hy gedurende 40 jaar a's organist
de Geref. Kerken gediend heeft. Achtereenvol
gens was hy organist te Bolsward, Utrecht
ti>,sterkerk), Amsterdam (Buiten-Amstel-
kerk) en Breukelen.
KERSTF EESTVIERING
HOORNSTERZWAAG
De Evangelisatiecommissie van de Geref.
Kerk te Hoornsterzwaag in den Zuid-Oosthoek
van Friesland heeft, nu het nieuwe gebouw
klaar is, het plan, daarin een Kerstfeestviering
te organiseeren voor de arme bevolking. Zy
hpopt dat dit plan tot uitvoering zal kunnen
komen en vertrouwt, dat velen door het zenden
an nieuwe of gedragen kleedingstukken van
olwassenen en kinderen, aan het adres van
Ds. H. Retel te Hoornsterzwaag, hulp willen
bieden. Wat zou het in dezen tyd van werkloos
heid en armoede blydschap geven onder de be-
oners van de arme Friesche heidel
Hartelyk aanbevolen!
ZENDING
Te Solo (Java) werd onlangs door de Ja-
vaansche Gemeente (Geref. Kerk) als in-
landsch predikant beroepen de heer Soempoe-
Deze heeft, als zich geen verhindering
heeft voorgedaan, 5 October 1.1. zyn classicaal
examen afgelegd, om daarna bevestigd te
worden als dienaar des Woords te Solo.
Te K1 a t e n op het Zendingsterrein van
de Geref. Kerk van Delft heeft de Javaansche
Gemeente eveneens een inlandsch predikant
beroepen, nl. den heer Augustinus Joram, een
helper met een zeer goede reputatie. Ook hy
zou, na afloop van de lessen, door docent Dr.
F. L. Bakker hem gegeven, op 5 October 1.1.
zyn classicaal examen doen.
Te Medan heeft de Geref. Kerk sinds
1 September IJ. in haar dienst den goeroe
indjil Raden Samuel Tjakrasoesila, die door
de Zending van Midden-Java is afgestaan voor
den arbeid onder de 300.000 Javanen op Su
matra..
Dr. H. K ra em er, de bekende taalge
leerde en Zendingsman. heeft een studiereis
naar Bali gemaakt, dat, naar gemeld is, ver
klaard werd als voor den arbeid der Zending
ontsloten te kunnen worden.
Kunst en Letteren.
DIRK WITTE f
De autorijder, die gisternacht in het wJ
ter van de Duivendrechtsche kade te Anv
s'erdam is verdronken, is de heer Dirk
Witte, directeur van den Ned. Mijnhouthan-
del. die. vooral in den mobilisatietijd, zeer
bekend is geworden door zijn liedjes.
Dirk Witte is een der weinigen in oiu
land geweest wiens liedjes, na die vab
Speenhoff, algemeene populariteit hebben
genoten. Iedere gemobiliseerde kende
zong indertijd zijn „Aspirine" en „Jopie m«
de peren". „M'n Eerste", meer bekend ali
„Het meisje van de zangvereeniging", waj
witte's eerste succes.
Hij heeft eenigen lijd samengewerkt mei
Pisuisse, die eenige zijner liedjes in het pi*
bliek zong.
Laatstelijk woonde hy te Kraailoo onde
Bussum.
Bond. Het Kiescollege ls als volgt saamgesteld:
13 C.V. en 10 G.B.
Voor het College van Notabelen werden her-
kozen alle 4 leden der Confess. Vereeniging.
Dit college is als volgt saamgesteld: 8 C.V.
en 2 G.B.
HERDENKING
Uit Bergen op Zoom schryft men ons:
Op 21 November a.s. zal het 75 jaar geleden
zyn, dat de Geref. Kerk van Bergen op Zoom
in zyn tegenwoordigen vorm tot openbaring
In de godsdienstoefening van Zondag 20
November zal D.V. inzonderheid in de bedie
ning des Woords dit feit worden herdacht, ter-
wyl in een Gemeentevergadering, op 21 Nov.,
des avonds om 7.30 uur in de Geref. Kerk aan
de Ooster Boulevard te houden, by byzonder-
heden by het Kerkelyk leven gedurende deze
75 jaar zal worden stilgestaan. De Kerkeraad
hoopt, dat vele oud-leden der Gemeente mede
in de gelegenheid zullen zyn deze samenkom
sten by te wonen.
Eerste zitting. Gisteren werd de na-
Jaarsvergadering heropend, waarby de presi
dent, Dr. G. J. Weyland, in zyn openingswoord
herdacht de overleden Synode-leden oud. H. E.
Mellema en Dr. C J. Niemeyer, waama hy
verwelkomde de nieuwe leden Mr. Cost Budde,
Ds. Boonstra en L. Slagter.
Hierna werd door het Moderamen en de
Spoedcommissie verslag gedaan van de afge
dane zaken.
Benoemd werden tot correspondent voor Gel
derland- Prof. Aaldersj voor Zuid-Holland Ds.
Barbas; voor Noord-Holland Dr. Weyland;
voor Zeeland de heer Slagter; voor Utrecht en
Overijssel Ds. van Paassen; voor Friesland
Ds. Boonstra; voor Groningen en Drente Ds.
te Winkel; voor Noord-Brabant en Limburg
Mr. Cost Budde.
Nog eens werd herinnerd aan de plicht tot
geestelyke verzorging van de binnenschippers
en hun kinderen.
Een Commissie van Advies werd benoemd
voor een wijziging in de inrichting van het
Kerkelyk Hooger Onderwys-
Het biyikt, dat by de hoofdeiyke stemming
van de leden der Prov. Kerkbesturen de eerste
(in 1932 definitief aangenomen) wetswijziging,
betreffende het classikaal bestuur doende wat
des kerkeraads is, met algemeene (67) stem
men is aangenomen. Ook de tweede toevoeging
(in art. 14 van het Reglement op de kerke
raden) betreffende het kerkelijk bevolkingsre
gister is aangenomen met 52 tegen 15 stem
men. Verworpen met 36 tegen 31 stemmen is
de derde wyziging (van art. 2 Regl. predikante
traktementen) betreffende een vijfjarig dis
pensatie-tijdvak. Doch. weder met aleemeene
stemmen aangenomen zijn de gelijkluidende
wijzigingen in de reglementen van verschillen
de fondsen, betreffende belegtrine- Besloten
wordt dat de wiizirlneen T. TT en TV op 1 Jan.
1933 in werking zullen treden. Vóór of op dat
tüdstin hoopt de Alg. Svn. Commissie kanrtep
voor het bevolkingsregister beschikbaar te kun
nen stellen.
Des middags had een bespreking nlaats met
een drietal afgevaardigden van de Vereeniging
van Kerkvoogdijen en met Prof. Wagen aar
over het leggen van verband tussoben beheer
"n bestnnr in de Ned. Herv- K°rk. «'«mede over
een eventueel op te richten Kerkelijk Crisis
comité:
Gemengd Nieuws.
TRAMBOTSING.
Bij Steenbergen (N.-Br.) botste de traij
tegen een rangeerende goederentrein. D
stoker sprong van de machine, doch de mi
chinist bleef er op Met moeite kon men de
postbeambte uit den postwagen bevrijde:
daar dit voer-uig op een eerste klas rijtui
was geschoven. De postman was ongedeert
VEE IN VLAMMEN.
Te Taarloo in de gemeente Vries (Dr.) I
's nachts de boerderij van Huttinga in vlan
men opgegaan. In nachtgewaad vluchtte)
H. en zijn vrouw naar buiten. Tijd om h(
vee te redden bleek niet meer aanwezij
zoodat van de zes nog geredde koeien er q
last van de veearts 5 stuks moesten worde)
afgemaakt In de vlammen zijn nog ouigi
komen vier jonge koeien, een paard en twa
varkens. Verzekering dekt de schade.
Te Leeuwarden brak, toen de bewoneij
naar de kerk waren, brand uit in de wonin
van P. Boomsma, handelaar in kruideniers
waren, in de Schalkhurgerstraat. Met ze
slangen op de waterleiding bestreed d
brandweer het vuur; ze wist den brand ta
dit pand te beperken, dat zoo goed als ge
heel uitbrandde. B. was laag verzekerd.
Te Marum (Kr.) is hel winkelhuis, be
woond door S. v. d. Heide, uitgpbrand. D
geheele inven'aris en een gedeelte van he
meubilair gingen verloren. Van der Heiek
die alleen thuis was en zeer doof is, wei
door omwonenden met moeite gered.
ONTROUWE PENNINGMEESTER.
De penningmeester van de afdeelinj
Warfstermolen van den Ned. Bond van ur
beiders in het landbouw-, tuinbouw- en zui
velbedrijf te Kollumerpomp (Fr.), verdach
van verduistering van f 200 ten nadeele vat
die organisatie, is gearresteerd en opgeslo
ten.
DAMRUBRIEK
Redacteur: W. HOEKSTRA, Tulpeboomstraat 6, Den Haag.
Alle Inzendingen betreffend» deze ru briek te zenden aan bovenstaand adrëa.
Optoaatacea worrfea fclaaca 9 émgra Ingewacht
ca over 14 «faacn met 4c namen der
opfoaeara gepubliceerd
Voor alle vraagstukken geldti WIT BBGUVT
OPLOSSINGEN
Vraagstuk no. 515
Auteur: A. VAN WIJNGAARDEN
Wit Zwart:
1. 33—29 23X14
2. 43—39 34 X 43
8. 2823 19X17
4. 27—22 18X36
5. 37—31 36X27
6. 32 X 3 43X 82
7. 3X191 en wint
Vraagstuk no. 516
Auteur: O. G. VAN VEEN
Wit Zwart:
1. 28—22 17X46
2. 88—33 26X37
8. 48—42 37X48
4. 3328 46X23
5. 29 X 20 25X14
6. 30—25 48X30
7. 35X2! en wint
Correcte inzendingen ontvangen van de
heeren: F. Jansor., Den Hollander, O. G. van
Veen (515), J. M. Segaar, G. van der Meulen,
W. Spuy, allen Den Haag; H. de Groot, Nieuw-
poort; G. van Myl, Hilversum; („Zonnestraal")
A. van Wyngaarden, Giessendam (516), W.
Voogt, M. van Dordrecht, J. Kroos, B. C. Klyn,
allen Rotterdam; J. Langerak, Linschoten; KI.
Kleywegt Nzn., eiland Rozenburg; W. Hoogen-
doorn, Oudewater; C. P. Vogelaar, Krabben-
dy'ke.
CORRESPONDENTIE
G. d. M. Heb ik uw naam goed ontcijferd
uit Uw handteekening Het damspel u vo
natuurlyk een prachtige bezigheid. Zie verdere
oplossingen van U gaarne tegemoet. Het
beste met Uw gezondheid.
A. v. W. Zal de gezonden vraagstukjes na
zien. Dank voor toezending.
UIT ONZEN LEZERSKRING
Vraagstuk no. 517
Auteur: A. VAN DOMMELEN, Rotterdam
Wit
1. 33—28! 26X46
2. 28 <28 46X40
3. 35 X 44 45-50
4. 43-39 50—45
5. 44—40 45X43
6. 48 X 39 en wint
Het motief, waarop dit vraagstuk is ge
bouwd werd door veel auteurs reeds bewerkt:.
o.a. Weisa Kleute. Beiinfante, Fsbre. Xt
plaatsen hel echter, omdat dit voor som
i g e lezers iets nieuws brengt, nl. dat zwaï
niet steeds moet slaan, doch wel gedwonge
zetten moet doen.
Vraagstuk no. 518
Auteur: W. VOOGT. Rotterdam
Wit
1. 29—23
2. 39-34
3 22—17
4. 27—22
5. 42—37
6. 43—39
7. 28—23
8. 32X3
9. 3X46 en wint
18X40
40X29
25X34
16X18
12X21
34X43
19X28
43X41
OPENINGS-COMBINATIE
De Fransche speler H. C h i 1 a n d, paste
een door hem gespeelde party de volgen
combinatie toe:
Wit Zwart:
1. 33—28 18—23
2. 38—33 13—18
3. 42—38 9r-13
4 47—42 4—9
5. 34—30 16—21
6. 31—26 20—54
7. 37—31 14—20
8. 30—25?
1 2 3 4 5
SP
m
m,
SS?
s
PP
m
i»
gp
O
li
s
a
0
m
m
1!
§J
S
'■'W,
9,
46 47 48 4v 60
821—27
9. 25X14 9X20
10. 31X22 18X27
11. 32X21 23X32
12. 38X27 24—30
13. 35X24 20X47
