Zaterdag -
WAALS
eerst naar
koopt bij WAALS
VRIJDAG 28 OCTOBER 1932
TV'FFDE E! D PAG.
STADSNIEUWS
De Gemeentebegrooting 1933
(Slot) J lasting eerst kan werken ten aanzien van
I inkomsten-opgaven voor het belastingjaar 1
Verlaging subsidies. Mei 1933/'34; deze inkomsten-opgaven zullen
,1 sterk de gevolgen der crisis weergeven, m.
Ad. N i de gemeente zich genoodzaakt i a. w. er zal dan tusschen inkomens en be-
ziet op allerlei gebied te bezuinigen, is hot lastingheffing moer aanpassing zijn.
logisch, dat ook de verschillende instellin
gen, die met financieelcn steun der gemeen
te werken, zich in haar uitgaven beperken.
Reeds op dezen grond is het derhalve alles
zins gerechtvaardigd de subsidies en de uit
gaven voor lidmaatschappen zoo eenJigszins
mogelijk te verminderen; echter kan ook de
prijsdaling een reden hiervoor zijn. Intus-
schcn worden subsidies als die aan School
kindervoeding en -kleeding, om zeer ver
k'aarbare reden, niet voor vermindering
oorgedragen.
Ten aanzien van de subsidies, die wel voor
vermindering in aanmerking kwamen, be
draagt het kortingspercentage in het alge
meen 15 ér zijn echter ook gevallen,
waarin een hoogere korting of zelfs intrek
king wordt voorgesteld, al naar gelang van
liet doel waarvoor de subsidie werd töogc-
kend.
Er is flhans nog te voorzien in een bedrag
van f 602.193.f 479.193.— f 123.000.—.
13. en W. achten het een onafwijsbare nood
zakelijkheid, dat de begrooting reëel sluit,
dat wil dus zeggen, dat de begrooting tegen
over het bedrag der uitgaven een gelijk be
drag aan inkomsten heeft. Om aan dozen
cisoh te voldoen kan niet worden ontkomen
aan oen verdere verlaging van de uitgaven
eenerzijds cn aan een verhooging van belas
ting anderzijds.
Wat liet eerste punt betreft, meenen B. en
W., dat in de g -geven omstandigheden aan
leiding bestaat tot
Wat nu betreft de vraag, of indeeling van
de gemeente in de 2e klasse of verhooging
van het aantal opcenten op die gemeente
fondsbelasting moest plaats hebben, ontraad
de althans de meerderheid van de Commis
sie. indien belastingverhooging op grond van
de begrootingspositie inderdaad "onafwijs
baar is, de inde-eling in de 2e klasse. Zij
voerde daarvoor o.a. als grond aan, dat dan
een groep menschen met zeer kleine inko
mens in de belasting wordt betrokken, die
thans vrij is en vrij behoort te blijven.
Naar onze aanvankelijke meening moet
echter de voorkeur worden gegeven aan
Tekort 1933 f 60? 193
De'k ki ngsm i d d e I en
Besparing exploitatielas
ten Lichtfabrieken f 96.110
Bouwreserve idem 69.819
Reserve Grondbedrijf 81.222
Batig saldo 1931 214.708
Vermind. subsidies, enz. 17.334
Verhaal pensioenbijdr. 75.000
Indeeling gemeente 2e
kl. gem. fondsbelasting 48.000
f 602.193
in dien zin -dat bel verhaal van pensioens
bijdragen voor het geheele personeel op het
tot het bij de wet toegelaten maximum
plaats vindt. d. i. 3 pCt. voor eigen pensioen
en 534 pCt. voor weduwen- en weczenpeu-
sioen~(dit laatste beperkt tot f 3000.In
deze gemeente bestaat als beginsel reeds
sedert l Juni 1924 Int müximmumverliinA
ingev.jige raadsbesluit van 26 Januari 192.'
gelden genoemde percentage ji.l. voor m
ambtenaren, die na I Juni 1924 in dienst der
gemeente tiaden, Jocn voor de op dien da
tum in dienst zijnde ambtenaren bleef het
verhaal beperkt tot „pet. voor het eigen pen
sioen en een Ve Fc<- voor het weduwen- en
weezenipensioc-
Nu in dezen tijd van dreigende ontwrich
ting der genneentefinanoiën een verdere be
zuiniging op de personeelsuitgaven niet is
te vermijden, achten B. en W. het oogenblilc
aangebroken dit ton bate van de oude amb
tenaren bestaande verschil af te schaffen en
mitsdien over de geheele linie het maximum-
verhaal in te voeren.
In den vorm van meerdere ontvangst we
gens pensioensbijdrage bespaart d'e g"-
meente alsdan een som van pl.m. f lOO.OoO. j gemakkelijkt.
Met inbegrip van de in Mei j.l. an ge voer 'e
tijdelijke verlaging van gemiddeld 3 pet. be
draagt de korting voor het personeel in zijn
geheel dan nog maar pl.m. 6 pCt, een per
centage. dat zeker matig is te noemente
meer, waar ook bij den in overweging ge
nomen nieuwen maatregel de pensioens
grondslag, waarnaar de pensioenen worden
berekend, geen vermindering ondergaat
B. en W. hebben inmiddels bij het Georga
niseerd Overleg de gelijkmaking van het
pensioenverhaal, ingaande 1 April 1933, aan
hangig gemaakt, terwijl in de begrooting
bereids de hoogere ontvangst ad f 75.000.—
\an f 100.0Ö0.is verwerkt.
In dit verband vestigen B. en W. de aan
dacht op het bij do Rogeering bestaande
voornemen om bij aanneming door de Sta-
ten-Generaal van een ingediend desbetref
fend wetsontwerp, het pensioenverhaal ten
aanzien van rijksambtenaren, die 'reeds het
thans geldende maximum betalen, nog met
5 pet. te verhoogen cn om den 3 pet. aftrek
voor ongehuwden te veranderen in een 5 pot.
aftrek.
Deze maatregelen zouden ook doorwerken
op het onderwijzend' personeel der gemeente
bij het lager-, middelbaar- en hooger onder
wijs, 1 A
wélke indeeling ten gevolge heeft, dat het
inkomen geacht wordt f 100.— hooger te zijn,
terwijl de daaruit voortvloeiende meerdere
belastingopbrengst geheel aan de gemeente
ten goede komt
Voor ongehuwden en gehuwden zonder
kinderen vangt dan de heffing aan bij een»
inkomen van f 600.—, resp. f 700.—, tegen
over thans f 700.resp. f 800.
In gemeenten der 2e klasse bedraagt de
belasting bij een belastbare som van f 800.—
tot f 1400 in hoofdsom f 2.meer dan
eerste klasse. Bij een heffing van 60 opcen
ten moet in een gemeente der 2e klasse bij
een belastbare som van niet meer don
f 1.400.dus f 3.20 per jaar meer worden
betaald, dan in een gemeente der eerste
klasse. Worden daarentegen de opcenten ver
hoogd van 60 tot 80. dan bedraagt de verhoo
ging in een gemeente der le klasse hij een
belastbare som van f 800.slechts f 0.20 en
hij f 1400.f 2.60. Verhooging van opcenten
ou daarom voor de minder draqgkrachtigen
oordeeliger zijn dan rangschikking van de
remeente in de 2e klasse. Toch weegt dit
ugument niet zoo heel zwaar, vermits de
aangeslagenon met de laagste inkomens voor
het grootste gedeelte ongehuwd zijn. Over
het belastingjaar 1931 /'32 zijn n.l. 2521 belas
tingplichtigen aangeslagen naar een zuivr
inkomen van f 800.f 1000.—, waaronder
2023 ongehuwden. Onder de 2411 belasting
plichtigen met een inkomen van I 1.000.
tot beneden f 1.200.bevinden zich 13S6 on
gehuwden. Ook degenen, die door plaatsing
an de gemeente in de 2e klasse in
Wanneer B. en W. thans hunne beschou
wingen samenvatten kunnen zij zeggen, dat
de finanèieeLe toestand wel bijzonder ern
stig is, doch niet hopeloos. Door een zeer
zuinig beheer zijn wij er tot nog toe in ge
slaagd aan de moeilijkheden het hoofd te
bieden, terwijl ook bij de thans aangeboden
begrooting ten aanzien van nog geen enkrl
terrein een voorstel behoefde to worden ge
daan om de bemoeiingen <ler gemeente gc-
hee Ite doen ophouden.
In het vorenstaande is echter, vertrouwen
B. en W. wel voldoende aangetoond, dat een
uiterst zuinig beheer, en beperking op veler
lei gebid een onafwijsbare eisch is, wil de
gemeente in staat blijven de enorme uitga
ven voor wcrkloozen- en armenzorg te eb-'
kostigen.
LEIDSCH CRISISCOM1TE
Bovengenoemde Commissie wil gaarne
voor werkloozen in den leeftijd van 18—26
'deljaar, inrichten een Cursus voor elementair
theoretisch vakonderwijs voor .Bouwvakar
beiders en Metaalbewerkers. De opgave voor
deelname is tot. nu toe zeer gering.
Nog wiopdit gelegenheid gegeven zich per
soonlijk aan te melden heden Vrijdagavond
te 8.15 en Maandagavond te 7 uur aan het
Schoolgebouw van Mathesis, Pieterskerk
gracht.
Schriftelijke aanmelding kan tot uiterlijk
30 October geschieden bij den secretaris van
de Subcommissie Ontwikkeling en Ontspan
ning van bet Grisis-Coniité, Leiden.
Heeren Slip-Overs
meest moderne ft Qft
kleuren V'W
Flanellen Heeren Sport
hemden degelijke ft ftyl
kwal. flink model v.U^r
Ongebleekte Breikatoen
per 100 grams f) 1 1
strengen 1
Ontbijtlakens met rand
•kleurecht ft 9C
waschecht u,0°
Belgisch Lakenlinncn
mooi ft 1 ft
zwaar goed
Wit Flanel 7p cM. breed
bijzonder 0 14
voordeelig 1
Graslinnen Lakens
2 pers. met ft ft/1
ajour zoom r
Dames Flanellen ft Q7i4
extra goedkoop
Heeren Flanellen ft CA
extra goedkoop
Moquette Schoorsteen-
loopsrs zeer O OC
mooie dess 42/150
Moquette Kapstokkleeden
extra laag A QC
geprijsd 100/150
Moquette Tafelkleeden
buitengewoon voordeelig
130/150 150/180
5.25 7.50
Moquette Divankleeden
passend bij tafel 11 OC
kleedeji 150/280
Cccoslooper
50 cM 70 cM.
17 34"*
Chinamatten
140/180 160/230 1S0/230
45 1.70 1.75
Divan m .verst, kopstuk
degel, stoffeer Ift QC
werk pr veering v.v/vJ
Eiken Slaapkamer, best.
uit spiegelkast, 2 pers.
ledikant, tafel, 2 mod.
gondeltjes, CO Cft
nachtkastje U£.«JU
Gestikte Dekens
zeer voordeelig
120/170 150/190 170/205
3.45 5.25 6.25
NED. CHR. VROUWENBOND
LEZING MEVR. v. DIJL—HUURMAN
Gisteravond hield de afd. Leiden van bo
vengenoemde verecniging haar eerste ver
gadering in het winterseizoen.
w De presidente heette allen, die in zoo
lasting worden "betrokken"", zuilen "voor hetgrooten getale opgekomen Waren, welkom,
grootste gedeelte ongehuwden zijn, die eenMen zong Ps. 146 1 en 1, waarna de pre-
klein bedrag aan belasting als regel
wel kunnen betalen, temeer omdat ze in de
overige gemeentelijke heffingen niet of
slechts zeiden kunnen worden betrokken.
Wat voorts de gehuwden, betreft, kan wor
den gewiezen op de gunstige regeling van
den kinderaftrek, een omstandigheid, die
eneens indeeling in de tweede klasse ver-
sidente voorging m gebed.
Mevr. van DiilHuurman bestuurslid van
het Genootschap tot Zedelijke verbetering
van gevangenen, hield daarna een lezing
over: „De gevangenis en haar bewoonsters"
en ving aan met haar gehoor in gedachten
mede te nemen naar de vrouwengevangenis
van Rotterdam. Spr geeft een beschrijving
IHBIH van het interieur en de bewoonsters en ver-
Tegen verhooging van de opcenten hebben telt over het werk. dat de comitéleden ver-
B. en W. vooral deze ernstige bedenking, dat richten in de" gevangenis, waar ieder een
zij de verzwaring van belasting voorname- nummer heeft, en alleen onder dat nummer
lijk leggen op de enkele hooge aanslagen. bekend is. Spr. beschrijft de leefwijze en
Over het belastingjaar 1931/'32 werd door de kleeding van de vrouwen, die daar in de
aangeslagenen met een inkomen van min-eenzaamheid zitten. Van allerlei leeftijd wor-
der dan f 5.000.(94.82 pCt. van het totaal j (jeu zij daar aangetroffen en Spr. wijst er
„„„♦„I aara 1 Dp koe heerlijk het is een kleine lichtstraal
aantal aangeslagenen) slechts 38.47 pCt.
van de belasting opgebracht, terwijl door
5.18 pCt. van het aantal aangeslagenen
61.53 pCt. van de belasting moest worden
betaalde
De meerdere belasting bij opcenten-vertioo-
ging zou uiteraard in ongeveer dezelfde
verhouding -worden verdeeld, en dus de hoo
gere inkomens het meest belasten. In de te
genwoordige tijdsomstandigheden, nu juist
de hoogere inkomens zeer sterk dalen is dit
hoogst ongewenscht, vooral nu het Rijk
voornemens is te zijnen behoeve 30 opcenten.
te kunnen laten vallen in het troostelooze
leven der vrouwen. Veel leed wordt er ee-
vonden. do een is er onverschillig onder,
HET IS UW VOORDEEL
Haarlemmerstraat 130-136
Maandag a.s den gehee en dag geopend
Dinsdag 2 November den geheelen dag gesloten
"4
HEDENAVOND NAAR DE KOOIGRAC
KEA.K
Hedenavond wo dt in de Geref. Kerk aai
da Hooigracht een openbare vergadering ge
houden, uitgaande van cle commissie vooK
Stads-Evangeli atie van de Geref. Kerk van.,
Leiden, in v. elke vergadering als spreker opL
treedt Ds. W. A. Wier: inga van Lrosduinen!
met het onderwerp: „Licht en Zout".
Medewerking verleent het Evnngelisati%
koor uit Rijn burg, de heer J. Pin (orgel) ena
de heer v. d. Horst (trompet). We wekken!
gaarne onze lezers op deze samenkomst te ti
I bezoeken K
KOORDIRIGENT
de ander schaamt zich voor het feit dat zij I naar harmonie. Die muziek hebt gij mogen
DE HEER A. TEUEUR 25 JAAR SEWS*» 'd0
I Het strijkorkest, bestaande uit werklooze
berteps-musici, uit Den Haag, deed verdien-
DE JUBILARIS HARTELIJK GEHULDIGD' stelijk werk, evenals de heer J. Doeland,
die het orgel bespeelde en mej. Mien Verwer
Een concert van zijn vereenigingen aan den vleugel.
Mevrouw LukienVermeer en mej. Ver-
In de geheel gevulde Stadsgehoorzaal al-1 Wer werden met bloemen gehuldigd, terwijl
hier is gisteravond ter gelegenheid van hei i j,e heer Teljeur onder daverend applaus
zilveren jubileum van den heer A. Teljeur nogmaals werd gehuldigd met een groo'e
als koordirigent een concert gegeven dooi lauwerkrans
de Chr, Gemengde Zangvereenigingen: Ds. Puiisclie sloot den avond met woorden
„Zangiust" te' Leidschendam, „Zang zij on- van dank.
ze leus" te Leiden, „Excelsior" te Rijswijk,
,,'t Laakkwartier" te Den Haag en „Sursurn
Corda" te Scheveningen
De avond stond onder leiding van ds. M.
J. Punselie, die in zijn openingswoord mee
deelde, dat bericht van verhindering was
ingekomen van de heereri Bern. Diamant,
Jac. Bonset, F. Pijlman en J. Pieterson
Moens, leden van het Eere-Comité.
Ds. Punselie richtte zich daarna tot den
heer Teljeur. Muziek is, aldus spr., een aan
doenlijk getuigenis van het aandoenlijke
feit, dat een verscheurde wereld hunkert
i gevangenis in aan ra-
voor het eerst met
kina: komt
Ook vertelt Spr. wat voor de ontspanning
van de gevangenen wordt gadaan. Spr. wekt
op om de boekenkast eens na te zien of er
iets bij is voor de gevangenisbibliotheek.
Het is heerlijk aan al diegenen die in de
voornemens is te zijnen uwnoeve ou upveincu, ppvansrAnis mooten vprtoAvpn het pvarcplip
met stijging tot 150 opcenten voor de hoog-
ste inkomens, op de gemeentefondsbelasting
te heffen. Niet ongewenscht ter zake van dè
financieele belangen diier hoogstaangeslage
nen, maar omdat de ervaring geleerd heeft,
dat -dit systeem na korter of langer tijd neer
komt op een zwaardere belasting van de
kleine belastingbetalers, die aan de gemeen-
zoodat, vonden zij doorgang, eveneens j te gebonden, niet naar veiliger oorden kun-
"«.Koot nen verhuizen. Er moet derhalve naar wor
den gestreefd, om de groep der belastingbe
talers zooveel mogelijk uiit te breiden. In-
deeLing in de 2e klase nu gaat geheel in die
richting, een maatregel, waartoe, blijkens 't
onlangs verschenen Maandschrift van het
Centraal Bureau voor de Statistiek per 30
September 1932, reeds voor het belastingjaar
1932/'33 64 gemeenten zijn overgegaan, ter
wijl het aantal 2e klasse-gemeenten zich nog
dagelijks uitbreidt. Bovendien heeft deze
maatregel nog het voordeel dat, behalve de
meerdere belasting in hoofdsom, ook de in tp
voeren rijksopcenten over het classificatie-
verschil ten bate van de gemeente komen.
De meerdere opbrengst der hoofdsom
raamt de Rijksinspecteur voor 1933/'34 op
f45.000.—; de bestaande 60 gemeentelijke
opcenten over de meerdere hoofdsom leveren
nog f27.000.— op, zoodat de bate uit indee
ling in de 2e klasse kan worden geraamd
op f72.000— voor een vol belastingjaar,
waarvan 2/3 of f 48.000.— ten goedie komt
aan de begroting 1933.
Bereikt het ingediende wetsontwerp tot
heffing van rijksopcenten het Staatsblad
dan zal bovendien nog een som van pl.m.
f 14.400.— worden ontvangen. Bij hot sa
menstellen van de begrooting is uiteraard
ook hiermede geen rekening kunnen wor
den gehouden.
B. en W. hebben er prijs op gesteld nu
reeds van onze voorloopige meening in de
zen te doen blijken, vermits in de ontwerp-
begrooting ,ter verkrijging van het even
wicht, de dekkingsmiddelen volledig be
hoorden te worden voorgedragen.
Toch behoeft non niet bij de behandeling
van de begrooting de definitieve beslissing
omtrent den te bewandelen weg te worden
genomen; aangezien het belastingjaar
1933/'3i eerst op 1 Mei a.s. aanvangt, kan
de aangelegenheid in Maart of April nader
onder oogen worden gezien.
Aan dit uitstel is tevens het voordeel ver
honden, dat dan nog rekening kan worden
gehouden met eventueel e wijzigingen in den
finaneieelen toestand, als b.v. van het Riik
aanmerkelijk hoogere bijdragen in den cri-
sis-workloozensteun mochten worden ont
vangen, clan thans geraamd ziin. Verslechte
ring is natuurlijk ook mogelijk, indien b.v.
de werkloosheid zich nog moer uitbreidt.
de gemeentekas hierdoor zou worden w
en wel naar raming tot een bedrag van
1' 20.000.—. In de begrooting kon er uiteraard
nog geen rekening mede worden gehouden.
Belastingverhooging.
Dat belastingverhooging moet plaats heb
ben, juist in dezen tijd, nu zoo groote be
hoefte aan verplichting van lasten bestaat,
betreuren B. en W. in hooge mate; zij zouden
dan ook dezen maatregel zeker niet overwe
gen, indien cle dringende noodzakelijkheid
de financiën der gemeente in het belang van
alle groepen der bevolking nog zoo veel mo
gelijk in orde te houden, daartoe niet abso
luut dwong. Evenmin als elders is hieraan
echter bij den huidigen stand van zaken te
ontkomen, wil men een sluitend budget be
houden. een eisch. dien men niet mag los
laten.
Voor 1933 wordt blijkens het voorgaande
in zeer belangrijke mate een beroep gedaan
op reservefondsen, enz.; men diene echter
te bedenken dat dit niet elk jaar weer terug-
keerende mogelijkheden zijn; het is b.v.
weinig waarschijnlijk, dat ons voor het
dienstjaar 1934 weer een batig slot van
ruim f 200.000.— ten dienste zal staan. Men
kan er integendeel zeker van zijn, dat 1934
ons voor nog groote re moeilijkheden zal
plaatsen dan wij thans hadden te overwin
nen. B. en W. zouden het dan ook niet ver
antwoord achten met deze moeilijkheden in
het vooruitzicht en na een zoo groote inte-
ring van reserves de belastingverhooging
voor overbrugging van het nog ongedekte
gedeelte van het tekort achterwege te laten,
aangezien de gemeente anders voor een
groot bedrag nog dieper den put ingaat. Te
minder zouden zij dit verantwoord achten,
omdat, in vergelijking met hot bedrag, dat
reservefondsen en andore middelen tot dek
king van het tekort gezamenlijk bijdragen,
het doel hetwelk volgens onderstaand voor-
slel van dc burgerij voor dit doel wordt ge
vraagd zeer bescheiden is.
B. on VV. hebben het nuttig geoordeeld
voorloopig met do Commissie van Financiën
overleg te plegen over dc vraag, welke be-
in-ting bet eerst voor verhooging in aanmer
king zou komen. De volgende mogelijkheden
bestaan:
1o verhooging van dc opcenten op de Per
sonele belasting:
2o plaatsing \nn de gemeente voor de hef
fing van de Gemeentefondsbelasting in een
numeriek hoogere klasse;
;io \erhooging van de opcenten op de Ge-
mee ut f on dshel asti n g.
De Commissie deelde de mcening van B
en W.. dat. aangezien de personeele belas
ting, door do indeeling van de gemeente in
de 4e klasse, reeds werd opgevoerd, het geen
aanbeveling verdiende door verhooging van
de opcenten, nu andermaal den druk dier
belasting te verzworen. Blijft over de ge-
mreiitefondsbelasting. waarvoor ook pleit,
dat een wijziging met betrekking tot die bc-
Recapitulatie
Recapituleerende. wordt het tekort over
1932 en 1933 als volgt gedekt:
Dekkingsmiddclen.
Tekort 1932 f 399.600
Dekkingsmiddelen
Besparing cxjdoitatielas-
ten Lichtfabrieken f 105.224
Reserves voor winstfluc
tuaties ei voor verschil
len voorzieningen 175.000
Algemeene reserve 119.376
399.600
te brengen, omdat er zoo veel vervreemding
van God en godsdienst is, ja dikwijls vol
komen onbekendheid.
De verleiding der groote stad is veelal de
brori van ellende, evenals de onbekendheid
met de gevaren-
Weten alle vrouwen wel waar haar doch
ters en haar dienstmeisjes 's avonds vei-
keeren? Groot zijn de gevaren die alleen
wonende meisjes bedreigen. De ijdelheid,
welke bij ons allen gevonden wordt, brengt
heri ten val.
Vele vrouwen komen in de gevangenis we
gens het verkoopen van op afbetaling geno
men goederen. Dat is verduistering.
Nadat de gevangenis verlaten wordt, komt
het ergste nog, de herplaatsing in de maat
schappij. Het is ons aller plicht hen te
steunen en het Genootschap te helpen in
het vinden van betrekkingen voor zulke ont
slagen gevangenen.
Het werk is moeilijk maar niet hopeloos.
Er zijn nog wel menschen, die mee wil
len werken aan het werk der reclasseering.
Deze lezing werd onder groote stilte en
met. aandacht aangehoord.
De pres. dankte met enkele woorden
verzocht mevr. Pera te declameeren het
„Oordeel zacht die hieraan gaarne vol
deed.
Geëindigd werd daarna met het vers: Ga
niet alleen door 't leven, van Mevr Olifant
Schoch.
Deze eerste avond is voor de afdeeling
welgeslaagde te noemen.
ZUSTERKOOR „ONDER ONS".
Men schrijft ons: 't Was een leuk gezicht
Woensdagavond op hel podium van de
Turnzaal in het Rijksasyl voor Psychopa-
then. Een dertigtal dames-verpleegsters in
het welbekende, overal nog indruk achter
latend, costuum. Zij hadden zich beschik
baar gesteld om een concert te geven en
dan nog wel van uitsluitend Nederlandsche
componisten.
Als men even weet dat een werkkring in
geneeskundige gestichten geen sinecure is,
dan zijn de zusters van „Eridegeest", „Rhijn-
geest" en „Voorgeest" nog destemeer te prij
zen dat zij, ondeu leiding van den directeur,
den heer J. Vink. ook ons van hun kunnen
hebben la'en profiteered
Eén onzer patiënten vulde het program
ma aan door het voordragen van cenigo
erzen.
De geneesheer-directeur Dr. Scholtens be
dankte allen die dezen avond hadden doen
MIJ. DER NEDERL. LETTERKUNDE.
De Maatschappij der Nederlandsche Let
terkunde houdt Vrijdag 4 November haa;
gewone maandelijksche vergadering in het
Nutagebouw to Leidon.
dienen. Dat is een schoone roeping. Boven
dien hebt gij mogen dienen het C h r i s t e-
i ij k lied. Dat is nog schooner. Daardoor
hebt ge vertolkt een heerlijke prediking en
ge hebt daardoor een zaad uitgestrooid, dat
zeker eeuwige vruchten zal dragen. Welnu,
jubilaris, ga in Gods naam voort, als een
held, en als een bezielde en een bezielende
ziener in deze wereld, waarin een zucht en
een verlangen is naar' het Christelijk lied,
dat zooveel troost en opbeuring brengen
kan. Ga voort! Uw arbeid zal niet ijdel zijn
in den Heere. Ga voort totdat ge bereikt de
eeuwige stad waar alles zonder wanklank
zal wezen en waar de lof en de dank zal
gebracht worden aan den grooten God tot
in eeuwigheid.
Na deze toespraak werd een aanvang ge
maakt met de afwerking van het program
ma. Voor de pauze zongen de vereenigingen
„Dit is de dag", een bewerking van Psalm
118, dat al reeds dadelijk een uitstekende
inzet vormde van dezen keurigen avona.
De heer Teljeur zwaaide de dirigeerstok de
zen avond Qver eenige honderden zangers
en zangeressen, die allen naar zijn eigen
methode zijn opgevoed en hij kon dan ook
een prachtig resultaat met dit samenge
voegde materiaal bereiken..
Ook het „O, gulden Hoofd", van Jac. Bon
set", werd goed vertolkt.
Het kinderkoor van „Zang zij onze leus"
zong daarna zeer verdienstelijk een paai
aardige liedjes van Hendirilca van Tus-
schenbroek.
Voor den aanvang van de pauze werd de
heer Teljeur gehuldigd.
De huldiging.
De voorzitter van het uitvoerend comité
de heer J. A. v. Grendelle, bracht namens
alle leden der zangvereenigeingen zijn har
telijke gélukwensch over. God geve U, aldus
spr., de kracht, dat gij nog vele jaren als
dirigent van Chris.elijke koren moogt
werkzaam zijn. Namens de vijf vereenigin
gen bood spr. een geschenk onder couvert
en verschillende bloemstukken aan. Ook
mevrouw Teljeur werd met bloemen gehul
digd.
Dc heer Teljeur sprak woorden van dank.
De voornaamste dank komt,toe-aan God.
In de hulde wilde spr. gaarne betrekken
de leden van de zanigvereenigingen. Zij heb
ben zijn taak dikwijls helpen verlichten.
VEEFONDS LEIDEN
ALGEMEENE VERGADERING.
I VEREEN. TOT BEVORDERING i
DER BOUWKUNST
I Op cle gisteravond in de benedenzaal vand;
het Nutsgebóuw gehouden vergadering vanz<
bovengenoemde vcreeniging hield de fie r RY1
Mar in, ouel- directeur van 't Friesch Mu
seum te 's Gravenhagc, een lezing met lïcht-t
beelden over het onderwerp „Enkele mees
tere onzer 17de eeuwsche schilderkunst."
Spr. heeft er slechts enkele uitgekozen
omdat het niet doenlijk zou zijn, ze allen'
te bespreken. Z:lfs onze grootste schilder
vorst Rembrandt moet onbesproken blijven,
omdat het haast een heiligschennis zou zijn.
dezen reus in enkele minuten te willen schet
sen.
Het eerst stond spr. sil bij Frans Hals.
den tegenvoeter van Rembrandt, waar Rem
brandt het dramatische, het diepere inner
lijke der figuren zou 3iebben weergegev
daar ziet Frans Hals slechts het uiterlijkel!
i Tot goed begrip van het wezen der schilder
i kunst wees spr. er vooral op, dat schilderen
geen fotografeeren is. Kunst is de weergave
der natuur, maar dan weergegeven door den®
i ontroerden geest van den meester. De schil
der geeft, een interpretatie van het leven,
j zooals hij* het ziet. Dit laat spr. door middel
I van zijn lichtbeelden he?l duidelijk zien in
het werk van Frans Hals. Er zit een tragi-
Ische ontwikkelingsgang in de reeks schilder
werken van dezen 17den eeuwsche meester
Hals was geen losbol zooals hij vroeger al
tijd werd voorgesteld, doch hoewel een tem-
peramentvol mensch, eerder schuw en in j
zichzelf gekeerd. Hij zag slechts den buiten
kant der dingen ep, zooals het meer met op
pervlakkige naturen gaat, het leven louterde
hem niet, doch verbitterde hem. Zijn latere
werken ademen dan ook alle een verbitter-
den geest, hetgeen ook tot uiting komt in de
typeerende grijze toon van dat schilderwerk
welke later zelfs overgaat tot nuanceerin
gen van zwart, zooals het geval is met de
regenten en regentesssen van het oudelieden
huis, dat een zuur en wrang schilderstuk
geworden is.
Een geheel ander schilder is Jacob van
Ruysdael, een onzer grootste landschapschil-
'ders, die evenals Frans Hals arm is gestor
ven. Hij had geen succes omdat bij de Itali-
aansclie mode van dien tijd niet volgde.
Eigenaardig zijn zijn Noorsche landschap
pen, waarvan hij het origineel waarschijnlijk
nooit gezien heeft Het meest aantrekkelijk
zijn z'n Hollandsche landschappen, waarvan
spr. er eenige liet zien, w.o. de bekende mo
len bij Wijk bij Duurstede. Het deed ons
goed, dat spr. ook onzen Leidschen Jan Steen
liet zien en wel in zijn ware gedaante, ont
daan van de praatjes, waaraan zijn huis
houden den beruchten faam ontleend had.
Een man, die 500 schilderwerken heeft
nagelaten was geen luilak en geen dronk-,
aard. Steen was een onrustige natuur, het-j
geen uit ziin schilderijen blijkt, maar hij be-,
heerschte alle vormen van techniek met een
olledig meesterschap. Hij was dikwijls cru,
maar in alles was hij moralist, die zijn tijd-
genooten in goedmoedige humor een spiegel
voorhield, opdat zij uit hun eigen beeld wat
leeren zouden.
Een geheel ander man is Pieter de Hoogïi
die, eveneens in kommervolle omstandighe
den leefde en een tijd lang gewoon huis
knecht was. Hij is althans in zijn
In hotel „Concordia" is hedenmorgen de
jaarlijksche algemeene vergadering gehou
den van het Veefonds Leiden onder voorzit
terschap van den heer v. d. Stoel uit Was
senaar. De vergadering was heel matig be
zocht. De voorzitter herinnerde er tan dat
het Veefonds thans 35 jaar heeft bestaan.
Het bestuur heeft eerst nog gedacht dit feit
op eenigszins feestelijke wijze te herdenken,
maar met het oog op de tijdsomstandighe
den heeft men daarvan afgezien.
De notulen werden door den secretaris, - -----
den heer C. Bakker voorgelezen en goedge- Periode de z.g. Delftsche periode de schil-
keurd. <ler van het eenvoudige huiselijk geluk. Ook
De heer Bakker deed mededéeling van de hem evenwel is van een dieper zieleleven
uitspraak van de arbitrage-commissie inzake 'n ?,Vn schilderwerken geen sprake, in tegen-
do al of niet uilbetaling van verborgen ge- i stelling mot Vermeer, dien spr. het laatste
breken van geslachte runderen. De commis- behandelde ea jvan wien hij enkele werken
sie oordeelde dat het fonds verplicht is deze i ?P *^?e .ie^ zie,n.,t,en f??,ens karak-
schade te vergoeden. Bij deze uitspraakte:r, als Jnterieurschilder duidelijk te doen
heeft het fonds beloofd zich neer te leggen. I U1„°.men-
Aan het financieel verslag van den pen-'.. w,f?s een belangwekkende uiteenzet-
ninginoester, den heer Vcrkley uit Leider-1 tmg-, ".eIk* met de grootste aandacht werd
dorp, is het volgende ontleend: De ontvang- SevolSd.
sten bedroegen: opbrengst assurantie 1467
runderen f 4310.50, opbrengst vet en v.eesch
f 562.01, diversen f 106.70, totaal f 5'lo9.21;
de uitgaven: schade f 4019.05, diversen
f 1290.43, totaal f 5315.18, zoodat er een ver
lies is van f 306.27.
De penningmeester werd, nadat de kas-
commissie rapport had uitgebracht, gede
chargeerd van zijn gehouden beheer.
Besloten werd de vacature, onts'aan door
liet bedanken van den heer Heemskerk, die
in de vorige vergadering is gekozen, vn a -
loopig voort te doen duren.
De vergadering werd daarna gesloten.
K. VAN K. RIJNLAND
HANDELSREGISTER.
Wijziging. 18 October. N.V. „Stoommeel-
molen en Handel in Kol. Waren voorheen
Arie Verduyn". Alphen a. d. Rijn, Hoott-
st.raat 275. N. Dir.: H. Verduyn, Alphen a.
d. Rijn. N. Comm.: F. M. Verduyn, Lisse,
en K. Kempe, Lisse. N. Seer. Comm.: J. Ver-
27 October. Kalk- en Gips fabriek „Volhar
ding", Leiden. Nieuwe Rijn 64a Het bedrijf
van bovengenoemde naamlooze vennoot
schap is geheel stilgelegd.
Opheffing. Coöperatieve Onderlinge Spaar
kas, Katwijk aan Zee, Sluisweg. Vereff.: S.
Schoneveld, Rijnsburg.
AANRIJDING.
Hedenmorgen omstreeks halfzeven is de
wielrijder A. N., wonende in de Gasstraat
lhier, nabij de Haagsche Schouw in de'
T i i don s (leze In 11 (1 ic i n tr dav er dedez a a 1 *emf*n'e Voorschoten aangereden dooreen
vrachtauto, bestuurd door A. D. uit Rotter-
1 ïfln.SfïfSS: D" viP| lil"'"!
hersenschudding. De eerste Hulpdienst
voeide hem naar het St Elisabeth-zieken-
Zonncklaar bleek, dat de jubilaris in velci
harten een groote plaa's inneemt
De heer Van Grendelle sprak nog eenige
woorden van dank tot de leden van het
litvoerend comité, speciaal lot den heer J.
v. d. Kamp, die het leeuwenaandeel
hééft gehad in het voorbereidende werk.
Na de pauze werd de reeds zoo goede in
zet van den avond door het koor nog ven
ertroffen. Het „Jubilate Deo" van Leo u i
Mens en het „Soli Deo Gloria van I-. PÜ1- Deze wedstrijd zal aanvangen om 3 uur
ii,an kregen een prachtige vertolking. Voor- „-or. 1 gespeel,I op het terrein van ..Pern
al de eerste, zeer melodieu.se compositie aan ^en' Kanaalweg.
werd zuiver uigevoerd, terwijl het Soli D^o 1
Gloria een jubelend en waardig slot vorm
de. Er zat een climax in don avond, zoodat
de aandacht tot het einde toe geboeid bleef.
LEIDSCHE OWT» ttorfBALBOND
„PERNIX".
De reede vor de tweede maal door minder 't bizonder aan „Pie| Jcsu'
gunstige weersoms andigheden uitgeste de i had mij dit veel verinnigder gedacht.
KERKCONCERT
IN DE PIETERSKERK
Een niet talrijke schare belangstellenden
was gisterenavond opgegaan ter Pieterskerk.
Wellicht heeft het vochtige, kille weer velen
weerhouden het oude heiligdom te bezoeken.
En dat was toch eigenlijk jammer. Mej.
Toos Scheyer zong, de heer Jan Prins be
speelde de fluit en Hennie Schouten het
Mej. Toos Scheyer is ons
speciaal als kerkzangeres, werkelijk
ojienbaring. Reeds bij de eerste noten die zij
zong, werden herinneringen bij ons gewekt
aan Jo Vincent. Het timbre van haar stem
en haar uitspraak doen sterk denken aan
deze zangeres. Er is reeds een aanmerke
lijke technische pcholing, welke men be
speurt aan ademgebruik en de verzorging
van vocalen en consonanten. Wanneer we
dan ook enkele opmerkingen meenen te moe
ten maken, dan is het volstrekt niet om
mej. Scheyer te deprimeeren of onaange
naam te zijn. We weten te goed. hoe moei
lijk het pad der kunst is en dat jonge men
schen in de eerste plaats aanmoediging noo-
dig hebben, om eenige hindernissen op dit
pad te ovenvinnen. Tot die hindernissen
rekenen we een zekere nervositeit, die abso
lute concentratie op de toonzuiverheid in de 1
eerste plaats, op de voordracht in de tweede j
plaats kunnen beletten. Nu was er ge
lukkig niet vaak! doch wel af en toe
een kleine zweving in de toonvastheid merk-
baar, die we op rekening van genoemde
nervositeit schrijven. We vallen cle zangeres
daarover niet hard, want bij e'k nieuw op
treden wordt dit beter. Het is een kwestie
van routine.
Eveneens ten deele op rekening van ner-
ositeit schrijven we, dat de voordraoht niet
altijd geheel voldeed. Zoo was voor ons ge-'
voel de voordracht van de Aria uit de Jo- 1
ban nes-Passion. te onrustig.
En dan is er nog iets: en nu denk ik in
an Fan ré. Ik I
Als spreker zal optreden Dr. A. Be-ts teHet sol is'en werk van den heer M. Hodrlen-
Leiden met het onderwerp „Deensch fami-bmgh.tenor, en van mevrouw A. l ukien—
licbezoek in Leiden in Mei 1836. Uit de ge-j Vermeer, vooral van de laatste, had vele
denkschriften van Peder Ni col ai Nyegr.ard' {goede verdiensten, maar de ged-elten ëie
Na aflotp hiervan zal Dr. A. A. van Rijn- door het koor werden gezongen, hevredi-
bach te Leiden eenige mededeelingen doen den ons toeh he' meest,
over voor de Bibliotheek ontvangen brieven! .Ta, de hoer ToPnnr h^éft nn 7.'-r\
en andere aanwinsten. 'avond ongetwijfeld een nv^'r» -• b
0 kam :ii oen wedstrijd Pernix I—I-Iollandia I is meer vergeestelijkt. De zang was mij te
onnieuw voor morgenmiddag vastgesteld. materieel tegenover cle prachtige zachte
o"gelaccoordnn. Ik geloof niet dat het mej.
Schever aan ♦«chnisch kunnen ontbreekt,
doch ik vind h'er een te kort aan sentiment, i
Wellicht bezit zij wèl het sentiment, doch
haar ontbrak op dit oogenhlik de moge'ijk-
heid het te uiten. Een voordracht als deze 1
moet innig doorleefd zijn. Men verlangt bij
OVRRT.EDICNG p m vnn' 't Hen ff jd woorden ais ..dona eis semniternam remiiem" j
nn.gelieke k'anken, die een ontroerde sfeer
schennen, Da4 misten wij. Doch het schennen i
van die sfeer leert men niet uit de boeken,
niet vnn leermeesters, niet op de ronserva-
-p>at h ten slotte iets dat komen :nnot
bet ei nen hart; het leven en innerlijke
"Ifverd'eping kunnen aan woorden een spi-
BIJR3TRIJJKF STAND
30 J.: AG Bovc
