3 DONDERDAG 27 OCTOBER 1932
EERSTE BLAD PAG.
Kerknieuws.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: Te Leiden, J. D. Barth te
Borssele.
NED. HERV. KERK
'roepen: Te 'is-Grevelduin-Capelle, H.
in Ameide te Ouddorp (Z.-H.). Te Dan-
I tumawoude, cand. "J. W. van Barneveld te
I Veenendaal.
ingenomen: Naar Kampen (vac.-A.
I van der Kooy), W. Wesseldyk te Den Ham (O.)
Ds. J. REES1NK
Naar men ons meldt, is de toestand van Ds.
J. Reesink, predikant by de Chr. Geref. Kerk
te Noordeloos, die een maand geleden plotse-
lling ongesteld geworden is, thans iets vooruit
gaande. Hij mag zoo nu en dan een kort poosje
het bed verlaten.
NED. HERV. VERBOND TOT
KERKHERSTEL.
Jongerengroep. De commissie „Actie-
Jongerengroep" van het Ned. Hervormd Ver
bond tot Kerkherstel (secretariaat Th. H.
Oost, Nieuwe Rijn 114 te Leiden) begon
oglsqactie over het geheele land teneinde in het
winterhalfjaar overal zooveel mogelijk jeugd-
^jjjsamenkomsten te beleggen met het 'doel voor
ij nlij,.Kerkherstel" het komend geslacht warm te
'maken. Een geheele rjj van sprekers stelde
jzich voor dit doel (adres het bovengenoemde
•m secretariaat) beschikbaar. Per circulaire zijn
de opwekkingen overal heen verspreid. Reeds
VJQwerd het program voor een aantal samenkom
sten, o.a. te Alkmaar, Heerenveen, Utrecht,
Leidschendam, Loosduinen enz
[T
jvolJ VERKIEZINGEN
inde) In de Ned. Herv. Kerk:
ijginj Sliedrecht. Voor 7 gemachtigden tot het
reeljKiescoIlege. Slechts één candidatenlyst is in-
dqgediend, waardoor de 7 rechtzinnige aftre-
d eeidenden bij enkele candidaatstelling zyn her-
jmenkozen.
?e tq
3r dl KERKELIJK BUREAU
i ri3i Apeldoorn hebben voor de betrek-
amring van chef van het in te stellen bureau der
''Ned. Hervormde Gemeente, volgens de „Ned."
a"^'niet minder dan 168 sollicitanten, uit alle dee-
arüai'en ^es ^anc^s» z'ch aangemeld.
JEUGDKERKDIENST
In de serie „Religieuse Vorming" (uitg.
Van Gorcum en Comp., Assen) is verschenen
een uitgave: „Een Jeugdkerkdienst", waarin
de jeugdpredikant A. M. van de Laar Krafft
on -te R'dam bespreekt wat een jeugdkerkdienst
45 en daarbij let op zyn geschiedenis (ont
staan), vorming, inrichting, liturgie, muziek
TE||(orSelsPe' en koorzang), feesten, toespraken,
leeft ij dsp»3ychologie en organisatie. Na gehan-
-0 deld te hebben over de onderafdeelingen van
ade jeugdkerk en haar nevenvormen, geeft do
•schrijver nog een litteratuur-lyst.
N Op het punt van „vrije jeugdkerk" is er in
het Bestuur der Sectie Jeugdkerk van de-Ver-
ri'eenigiag voor Godsdienstige Opvoeding geen
2.(*eenstemmigheid. Overigens staat het sympa-
'■jjphiek tegenover de door Ds. van de Laar KraJft
'•«aangegeven inrichting en methode van den
gjjjeugdlcerkdienst.
071
-0.61 KERK EN SOCIAAL LEVEN.
}-^ Dezer dag«n heeft de predikant van een
ij.Ned. Hervormd» Gemeente in Friesland een
Igjjj beroep naar «jders aangenomen, hiertoe
genoopt, aldus meldt men aan de „N. R. Ct.",
de bezwaren, welke de economische
den pachters van zyn pastorie-landen
in den weg gelegd bij het betalen van
hem verschuldigde huur.
vas in dit dorpje sinds jaren een voor-
13.49]beeldige verstandhouding tusschen predikant
1,4 Gemeente waarneembaar geweest. De
iderzydsche omgang was zoo gemoedelijk
lals slechts tusschen een huisvader en zijn
IT ^gezinsleden kan bestaan. Had de predikant
12.33zijn tractement niet toevalligerwijs moeten
uit de baten van pastoriegoederen, dan
deze idylle nog decenniën zich hebben
bestendigd.
j Maar nu is de toestand aldus geworden, dat
de predikant, die toch óók leven moet met zijn
gezin, dat hy op grond van een bepaald
budget gesticht heeft, om iederen gulden
moet procedeeren. En daar zijn pachters
tevens zyn parochianen zijn, ontmoeten predi
kant en Gemeente, die jarenlang steeds met
elkaar in het bedehuis, in de vergaderzaal en
aan den huiselijken haard plachten samen te
komen, elkander thans.... voor den kanton
rechter!
Ook op deze wyze worden op Kerkelijk
terrein de huidige moeilijkheden van het
sociale leven ondervonden.
VASTE BIJDRAGEN
Te IJ m u i d e n heeft de Kericeraad der
Geref. Kerk, aldus de „Ned.", besloten, de col
lecte, bestemd voor de instandhouding van
den eeredienst, tijdens de godsdienstoefeningen
uit- te schaffen. Daarvoor in de plaats zullen de
vaste bijdragen door de leden worden ver-
KERKGEBOUWEN
Te Amstelveen wordt het wyklokaal
der Geref. Kerk, dat als kerkgebouw dienst
doet, met een 60-tal plaatsen vergroot. De con
sistoriekamer wordt by de kerkruimte getrok
ken. terwyl de kansel verplaatst wordt.
„KERK EN VREDE".
Te Rotterdam hebben Gecommitteerden
der Ned. Hervormde Gemeente aan het bestuur
van „Kerk en Vrede" medegedeeld, dat voor
een genomen bijeenkomst van deze Vereeniging
geen kerkgebouw kan worden afgestaan, daar
de vraagstukken in nauw verband staan met
Dolit:°ke richtingen en tegenstellingen.
DE LUTHERFILM.
De nieuwe Lutherfilm, welke de Baulus-
vereeniging te Amsterdam (adres Keizers
gracht 328) heeft laten maken, is Woensdag
middag 26 October voor de pers en genoodig-
den te zien geweest en zal voor de eerste
maal in het publiek vertoond worden in de
Geref. Mospleinkerk te Amsterdam-
Noord op Maandagavond 31 October, Her
vormingsdag. Ds. B. Hagenaar, plaatselijk
predikant,, spreekt er by. Een kindervoorstel
ling, waarin het Ned. Bijbelgenootschap gratis
aan elk bezoeker een boekje uitreikt, gaat
vooraf.
DE LITURGIE IN DE
GEREF. KERKEN
DS. VEDER STELT EEN SCHEMA
VOOR
Ter Conferentie van Ouderlingen der
Geref. Kerken in de prov. Utrecht
Te Utrecht werd heden, onder presidium
van den heer J. Versloot, van Harmeien,
de jaarlijiksohe conferentie vam ouderlingen
in de Geref. Kerken in de prov. Utrecht
gehouden. In de morgen ver gade ring sprak
de heer J. Vos, van Utrecht, over het on
derwerp:
Ouderling en Dominé.
Aan het eind van zijn betoog deed Spr.
nog een waairsouhwing uitgaan. Spr. noem
de het een euvel in ons Kerkelijk leven, dat
de dominé, als nawerking van Roomse he
invlo'eden, te veel centrum wordt van den
eeredienst en wat daar om heen ligt.
IDe ouderlingen hebben de eere van den
predikant hoog te houden, alle klacht ovti
hem tot haar juiste waarde terug te bren
gen en voorts de zeer betrekkelijke belang
rijkheid van den dominé in het licht te
stellen: de dominé naar den achtergrond,
Jezus Christus op den voorgrond.
Ten slotte keerde Spr. zich tegen het
„gebroeder" in den kring der ouderlingen
en pleitte voor een gewoon noemen van den
naam. We lezen ook niet van broeder Pe
trusVeel meer is dat men elkaar in
liefde en waardeering tegemoet treedt.
In de middagvergadering sprak D s. W.
Veder, Geref. predikant te Utrecht, over
het onderwerp:
Een en ander over Liturgie.
Spr. wees allereerst op het streven naar
meer liturgie in den kerkedienst, waarvan
de speciale jeugddierfeten in de Hervormde
Gemeenten met een overladen liturgie en
de zgm „liturgische diensten" (een omvezen
lijk woord, wamt iedere godsdienstoefening
is liturgisch) het uitvloeisel zijn. Liturgie
duldt vooral wel den priesterdienst aan.
En aangezien er in de Nieuw-Testamenta-
sohe Kerk geen intermediair van eenig
priester is dan van Christus en de geloo-
vige leden geen leeken, maar allen priesters
zijn, zoo wordt door „liturgie" gewezen op
het werk of de medewerking vam de geloo-
vigen in den openbaren eeredienst, ,\Vaar
die in bestaat', is geen kwestie van wille
keur, maar lam onderzoek in Schrift en be
lijdenis en bij schriftuurlijke theologen.
Spr. ging na wat er met betrekking tot
dit punt in de laatste 10 jaar in de Gerer.
Kerken gebeurd is, om daarna uit te s oio-
ken: men moet niet meenen, dat de liturgie
verrijkt of verbeterd wordt door hier en daar
een psalmvers in te voegen. Uitwendig zoekt
men aan liet kerkgebouw de strakke liin,,
terwijl men van binnen zoekt den eere
dienst met krullen te versieren: hier een
versje, daar een versje. Ook in de godsdienst
oefening zij men eenvoudig. De Calvinisti
sche Geref. crultuur zij streng-logisoh, sober
en bijbelsch.
Uitgaande ran Handelingen 2, waar
in 'n liturgisch beeld van den soberen eere
dienst in de eerste Christelijke Kerk wordt
gegeven, en van Zondag 38. waar als volg
orde wordt gegeven: Gods Wood, de Sacra
menten, de gebeden en de Christelijke hand
reiking, kwam Spr. tot het volgend litur
gisch soheima:
Punt 1. Votum en zegengroet (the
oretisch niet eerst zingen, maar de v o o r-
zamg, opgegeven door een ouderling, kan
aanduiden, dat de dienst belegd wordt door
den kerkeraad, die daarna het wioord geeft
aan den dienaar des Woords).
Punt 2. Voorzang.
Punt 3. D e W e t, 's avonds de 12 Ariike-
len. Als na de Wet gezongen wordt, zij het
telkens een ander vers en een boetpsalm.
Na de 12 Artikelen is het zingen onlogisch.
Het meest logisch ds het, als de Wet ge
lezen wordt dioor den predikam', die im
mens de mond Gods is, de 12 Artikelen door
een amder, desnoods door een gewoon ge-
meentelid.
Punt 4. Schriftlezing; hoewel die,
dateerend udit den tijd, dat niet ieder een
Bijibel had of lezen kon, zou kunmen ver
vallen.
Punt 5. Voorgebed: kort en bevattend
schuldbelijdenis, dank en bede voor den
dienst des Woords.
Punt 6. Tekst.
Punt 7. Gemeentezang (zonder col
lecte).
Punt 8. Predikatie (zonder tusschen-
zang).
Punt 9. Gemeentezang.
Punt 10. Bediening van het Sacra
ment (waarbij geen toespraken, feitelijk bij
den Doop geen zang en geen persoon
lijk gebed bij het Avondmaal)het zingen
geschiedde aan de tafel, niet om het ge
stommel te overstemmen).
Punt 11. Dienst der barmhartig
heid, de collecte voor de armen onder
orgelspel of gezang.
Punt 12. Dienst der gebeden (de
voorbiddingen moeten in dit gebed ge
schieden
Punt 13. Nazang.
Punt 14. Zegen.
Doet de Gemeente hierbij weinig? Zij
zingt, belijdt schuld, bidt mee, luistert (het
is ook „doen") en offert.
EVANGELISATIE
af f i
ZENDING
Me
C. Fort gen sAdriani. f De
te Haarlem overleden mevrouw C. Fortgens
AHriani was een dochter van Ds. M. A.
Adriani, eertijds director van de Utrechtsche
Zending,svereeniging. Zij ging met haar man,
den heer J. Fortgens, in 1901 naar Halmahera.
Aan de zijde van haar echtgenoot heeft zy
steeds een zeer werkzaam aandeel genomen
aan het Zendingswerk, tot gezondheidstoe
stand dat onmogelijk maakte. In het begin
der twintiger jaren teruggekeerd, heeft het
echtpaar Fortgens kort daarna de leiding van
het Internaat der Zendingsschool in Oegst-
geest op zich genomen, tot ook dit in het be
gin van het vorige jaar moest worden neerge
legd om gezondheidsredenen.
B ij de Rij k s werk
In de gisteren te Assen gehouden vergade
ring van predikanten en verdere belangstellen
den by het Evangelisatiewerk werd besloten
tot oprichting van een Drentsch Comité voor
geestelijke verzorging van de tewerkgestelde
werkloozoen. Er zullen door dit Comité vier
centra verzorgd worden, nl.: Peize met 196,
Witteveen met 600, Grolloo en Schoonloo met
96 weikloozen.
De heer C. A. Bout, van Steenwijk, zal voor
geestelijke leiding zorg dragen.
Verder zyn aan het Evangelisatiewerk ver
bonden de predikanten: Ds. F. G. Petersen te
Haren (De Punt); Ds. I. Faber te Schoonoord;
I Ds. T. Gerber te Assen; Ds. K. Zuidersma te
HoogeveenDs. J. A. Verhoog te Klaziena-
veen; Ds. A. P. Barendrecht te Emmererf-
scheidenveenen Ds. J. A. Steenbakker Moril-
yon Loysen te Erica.
De bedoeling is tweemaal per maand in ieder
kamp één avond te organiseeren voor geeste
lijke verzorging, zoo mogelijk met medewer
king van zangkoren of muziekvereenigingen,
waarvoor enkele vereenigingen zich reeds^ be
schikbaar stelden.
Kerkbezoekverlet. Waar door de
Regeering bepaald is, dat R.-K. te werkgestel-
den bij de Rijkswerkverschaffingen op Maria
.Hemelvaart en Allerheiligen kerkbezoekverlet
I van hoogstens 3 uur ontvangen (loonbetaling
als bij regenverlet), wordt de vraag gesteld of
het niet billijk zou zijn voor de Prot. werk-
jloozen, afkomstig uit plaatsen waar het hou-
den van bid- en dankdagen gebruik is, een der
gelijke regeling voor het bijwonen van een
kerkdienst te treffen.
ALGEM. NEDERL. ZENDINGS
CONFERENTIE
Te Amsterdam, in het Koloniaal Insti
tuut, is, onder leiding van D r. K. J-
Brouwer, Zendingsdirector te Oe"stgeest,
het congres van de Zendingsconferentie voort
gezet.
In de ochtendvergadering hield Dr. Otto
Iserland, secretaris van het Intern.
Bureau voor Sociale en Economische Aange
legenheden te Genève van het Intern. Zen
dingsbureau, een inleiding over: „De econo
mische problemen van dezen tijd".
Spr. wees erop, dat wij beschikken over
een geweldig economisch apparaat, dat niet,
of nagenoeg- niet werkt. Er is honger temidden
van overvloed. Beha've een materieele crisis
is er een geestelijke crisis. Het gaat niet
alleen om economisch-technische, maar vooral
om economisch-ethische problemen, ten op
zichte waarvan het Christendom een groote
taak te vervullen heeft.
Spr. weidde uitvoerig uit over den invloed
van de crisis in de missie-gebieden.
Spr. wees erop, dat de inboorlingen vaak de
westelijke industrialisatie gelijk stellen niet
liet Christendom! Het moderne industrieele
leven berust echter in geenen deele op Chris-
telijken grondslag.
Voor de missie is de identificeering met de
industrialisatie een levensvraag geworden. Zij
zal stellig moeten vechten tegen het sociale
kwaad, welke het industrialisatieproces met
zich mede brengt.
Na een korte gedachtenwisseling verd de
ochtendzitting gesloten.
Des middags sprak Ds. H. Steinberg
over: „200 jaren Zending der Evangelische
broedergemeente". Meer bepaaldelijk handelde
hij over: „De wereldvisie der Evangelische
Broedergemeente en haar Zending". Na gewe
zen te hebben op den wijden blik van Zinzen-
dorf en zijn „broeders", kenschetste spr. deze
wereldvisie en -actie der Herrnhutter
Zending in aardrijkskundig, ethnologisch en
geschiedkundig opzicht.
Tenslotte deed Dr. Joh. Rauws enkele
mededeelingen over de feestviering te Herrn-
hut. Te vier uur werd het congres gesloten.
ACADEMISCHE EXAMENS
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. Gesl.:
ndisch Recht cand. ex. de heer A. van Zan-
i wit te Venhuïzën'r J. K.~ Pamë jj e r 6te6 Mid d-
I harnis en H. C. Rupert te Gendringen; seml-
I arlsex.. de heeren B Nink te Arnhem. C. E.
I LIndenbergh te Wemeldinge. B. H. Upmeter te
Busaum, L. E. Ch. M. H. Hustlnx te Gronln-
feikR'tJ' *lit Surlname en H' J' Versteeg
Wis- en C
van Eek en
Apothekex
RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT. Gesl.:
teil
de he<
laas en J. H. Cramwinckel.'
R.-K. UNIVERSITEIT TE NIJMEGEN,
rermaansche Taal (Duitsch): cand. ex..
EXAMENS-WISKUNDE
DEN HAAG. 25 Oct. Akte L. O. Geëx. 3. gesl.
2 cand., nj. de heeren: K. Hengeveld te Den
Haag en M. Lokerse te Rotterdam.
26 Oct. Geëx. 2. gesl. 1 cand., nL mej. J. L
G. Staarlnk te Doesburg.
EX.-BEWAARSCHOOLONDERWIJS
ROTTERDAM. 26 Oct. Akte B. hoofdonderwij
zeres. Geëx. 5, gesl. 2 cand.. nl. de dames G.
C. E. Kempers en C. Cramers, beiden te Rot-
zün geëindigd. Aangemeld had-
ndldal
Schoolnieuws.
Dr. J. GUNNINK t
Omtrent den Dinsdagavond jJ., na langdu
rige ziekte, op 60-jarigen leeftijd te Warns-
veld overleden Dr. Jurriën Gunnink, rector var
het Chr. Lyceum te Zutphen, wordt ons nog
het volgende meegedeeld:
Dr. Gunnink werd 16 Maart 1872 op het
Kampereiland geboren. Leek het aanvankelijk
dat hy als boerenzoon zyn werk zou vinden
het boerenbedrijf, later openbaarde zich by
hem een zoodanige studielust, dat hy geen be
vrediging meer kon vinden in den eenvoudigen
arbeid op de boerderij. Spoedig was de noeste
en heldere werker, na litteraire opleiding aan
de Theol. School en het Sted. Gymnasium te
Kampen, klaar voor universitaire studie. Gun
nink ging in 1898 aan de Gem. Universiteit te
Amsterdam studeeren in de Letteren en be
haalde in 1908 onder leiding van Prof. Jan te
Winkel den doctorstitel met een dissertatie
over: „Het dialect van Kampen en omstreken".
Echter was hy toen reed«s als leeraar werk
zaam aan het Geref. Gymnasium te Kampen.
Van hier vertrok hij naar de Ryks-H.B.School
te Schiedam. In 1920 trad hij op als rector van
het Zutphensche Lyceum. Dr. Gunnink heeft
deze school zien groeien tot een onderwijsin
richting met 220 leerlingen, die langs vier ver
schillende wegen hun einddoel kunnen berei-
In Februari moest hy wegens ziekte de da-
gelyksche leiding uit handen geven. Thans
kwam het einde, dat de school in rouw hult-
HOUTEN SCHOOLGEBOUWEN
Volgens het „Educational Supplement" van
de „Times" is in Engeland de vraag opge
worpen, of het niet raadzaam is, in dien zin
op de kosten van schoolbouw te bezuinigen,
dat de scholen voortaan voor de helft van
hout zullen worden opgetrokken.
(Men beweert, dat de kosten zóó tot op één
derde kunnen worden verminderd.
Maar ook afgezien van het kostenargument,
schrijft het blad, moet de vraag onder het
oog worden gezien. Zeker, van zulke gebou
wen mag men geen langer bestaan verwachten
dan plm. 30 jaar, maar dit kan een voordeel
zyn. Zouden de monumentale gébouwen, die
tegenwoordig gesticht worden, over 30 jaar
nog aan de opvoedkundige eischen voldoen?
Indien men daarvan niet zeker is, laat ons
dan het systeem van permanente schoolgebou
wen vaarwel zeggen.
De paedagogische ideeën wijzigen zich, en
de inrichting van het schoolgebouw hangt
daarmee samen. Daarom moet in dit laatste
meer elasticiteit zitten. Zyn de monumentale
gebouwen van 50 jaar geleden nog geschikt
voor onze huidige onderwijsmethoden? Zoo
neen, dan zyn, vooral in onze tijd, tijdelijke
schoolgebouwen beter dan die uit de Victori-
aansche periode, die zich aan de moderne be
hoeften niet kunnen aanpassen.
„Niet heelemaal verwerpelijk", zoo is de eer
ste indruk van den heer T. van der Kooy in
het „Paed. Tijdschrift".
CHR. LYCEUM-VEREEN1GING TE
MIDDELBURG.
De „Vereeniging ter bevordering van Chr.
Middelbaar en Voorbereidend Hooger Onder
wijs in Zeeland" kwam in haar plaats van
vestiging, Middelburg, in jaarvergadering
^DeVoorzitter, Ds. D. Scheele te Middelburg,
sprak, na Schriftlezing cn gebed, een wel
komstwoord, waarin hij o.m. zijn blijdschap
uitsprak over de verkregen Koninklijke goed
keuring der statuten.
Het jaarverslag van den Secretaris, den
heer A. Bakker te Koudekerke, maakte mel
ding van groei in ledental.
Dit verslag en dat van den Penningmeester,
den heer Mr. L. van Andel te Middelburg,
werden ongewijzigd vastgesteld.
Tot nieuwe bestuursleden werden gekozen
de heeren J. Geuze, Burgemeester van _Wis-
senkerke (Noord-Beveland); Ds. A. de Kluis,
Ned. Herv. predikant en P. G. Laernoes,
Wethouder, beide laatsten te Vlissingen.
De besprekingen over de aangelegenheden
der Vereeniging droegen een opgewekt
karakter.
Het was een alleszins goede vergadering.
HOOFDBENOEMINGEN.
Koudum (Chr. Nat. School). Door R.
Minnema, hoofd te Beetsterzwaag, is voor de
benoeming bedankt.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN.
Zeist (Ned. Herv. School, Nic. Beetslaan,
hoofd H. van der Werff), mej. J. A. van
Ginkel te Wilnis.
Ede, G. (U.L.O.-School, Beukenlaan 2,
hoofd G. Jansen), J. C. Reimens te Apeldoorn.
SCHOOLTOEZICHT
Naar de „Maasb." verneemt, valt de Inspec
tie Goes onder de vyf inspecites bij het
Lager Onderwijs, die staan opgeheven te wor
den. Aan den heer J. AH. Abeleven, inspec
teur aldaar, is kort geleden reeds eervol ont
slag verleend.
den zich X2-.-
durende de examens terugtrokken. Van de 121
volledig geëxamineerden zon er 9o geslaagd en
EXAMENS-MACHINIST
DEN HAAG. 26 Oct. Gesl. voor het voorl. di
ploma: de heeren R. Jager. Veendam; H. C. Stof
berg. Hello; V. T. GUndlach. Kralings
K. G. H. van Rijn, Utrecht
sterdam.
Land- en Tuinbouw.
HET CONFLICT AAN DE
WESTLANDSCHE VEILINGEN
TIJDELIJK BIJGELEGD
De staking door een. aantal kooplieden
Dinsdag aan de Westlandsche veilingen toe
gepast, wat betreft het koopen van druiven
in z.g. eenmalig fust. is Woensdag vrijwel
opgeheven geweest
Dit is zeer waarschijnlijk een gevolg van
het nieuwe, en laatste voorstel, dat Dins
dagavond door de Koopliedenorganisaties
aan den Bond Westland is verzonden. De
druiven werden aan alle veilingen weer
normaal verkocht, terwijl de prijzen dezelfde
waren als in voorgaande dagen.
De druiven-prijzen zijn dit jaar nu een
maal laag. Sommige tuinders hadden uit
voorzorgsmaatregel reeds hun druiven aan
gevoerd in meermalig fust, waarvoor dus
door de kooplieden alleen statiegeld wordt
betaald.
De plannen van enkele veilingbesturen
om, indien de staking van de kooplieden zou
voortgaan zelve de druiven te trachten in
het binnenland te verkoopen, zijn dus niet
uitgevoerd behoeven te worden.
Intusschen zijn de moeilijkheden nog niet
geheel opgeheven.
Het voorstel van den handel.
Zooals wie reeds hebben gemeld, heeft n.l.
de Centrale voor den Handel in Aardappe
len, groenten en fruit, namens de kooplieden
organisaties een laatste voorstel aan Bond
Westland gedaan.
Naar wie vernemen houdt dit voorstel in,
dat tot 1 Janauri 1933 de prijsregeling
voor het eenmalig fust zal blijven gehand
haafd. Voorts wordt voorgesteld, dat na 1
Januari a_s. de druiven en tomaten van de
le soort, die in eenmalig fust worden aange
voerd. inclusief het product zullen worden
De handel is n.l. van oordeel, dat indien
deze producten in genoemd fust wordt aan
gevoerd, en alzoo een beter aanzien geeft, de
prijs voor het product reeds betaling voor
het fust inhoudt, zoodat hij het overbodig
acht nogmaals voor het fust te betalen.
Over dit voorstel van de kooplieden zal
het Bondsbestuur nader antwoorden.
Het voorstel van de kooplieden beteekent
voorts, dat de veilingen die thans nog het
fust terugnemen, hiermede zullen ophou
den, en ook die verdere veilingen de door
het Centraal Bureau van Veilingen vastge-
stelden prijs zullen handhaven.
ECONOMIE EN FINANCIEN
KALIBAGOR EN POERWOKERTO
De eerste suikerondernemingen onder
het crisis-mes
Wat is er aan de hand?
De euiïkeroncleirnemingen Kaliiibagor en
Poarwök'etrto, beide op Java gelegen, woor
den beheerd door de Cultuur-Maatschappij
der Vore te rillanden, welke instelling boven
dien creu'ietgeefeter is. Zooals bekend ver
leen© n fimianoleele instellingen op Java aan
daarvoor in aainimeaikinig komend© cultuur-
ondierneaniogen z.g „consiignatie-credjeten
waarbij een consignatie-contract gesloten
wordt. De cultuur-onderneming heeft over
het algemeen al orediiet noodiig tijdens het
in den grond brengen van dien aanplant,
terwijl eerst langen tijd daarna, wanneer
de oogst binnengehaald en verwerkt is, het
provenu der verkregen producten in min
dering van het opgenomen orediiet kan wor
den gebracht. Tijdens het rijpen van den
oogst i.e. het suikerriet, heeft de bank geen
zekerheid, want de gronden, w elke door d©
suiiker-onideroemingen worden verweckt,
behooren aan de inlanders, die ze in grond
huur hebben afgestaan, terwijl een even
tueel© hypotheek op de eigendommen der
maatschappij weinig reëele waarde heeft,
omdat deze .in moeilijke tijden (en in zul-ke
tijden krijgt het hypotheekrecht eerst waar
de) nagenoeg onverkoopbaar zulllen zijn.
Trouwens de gevraagde cred'ieten zijn ge
woonlijk hooger dan die waarde. Om deze
moeilijkheid te ondervangen is het instituut
van
consignatiecontracten met oogst-
verband
in zwang gekomen. De credietgeefster ver
strekt het geld bij een overeenkomst, waar
bij ondier meer bepaald is, dat de verkegen
poducten in consignatie aan credietgeefoter
moeten worden afgestaan, die alsdan voor
den verkoop zorg draagt Tevens wordt
oogst verband gesloten, w aarbij aan
schietster het recht wordt toegekend om bij
niet-betaling van het verschuldigde in de
plandrechten van den debiteur te treden.
De ingeleverde eindproducten welke dooi
c.'odietgeefsfer voor rekening en risico van
de cultuuranderneming worden verkocht
tegen een gewoonlijk hoog© commissie (iin
normale tijden zijn consignatie-contracten
voor de verleenens een ruime bron van in
komsten) dienen ails pand voor de over
blijvende schuld. Het principe van het con
signatie-contract is dus geld voor te schie
ten op een te velde staande oogst Het debet
saldo wordt verrekend bij verkoop van het
product, doch vanaf het moment, dat het
eindproduct aam den erditeur is afgeleverd
houdt het oonsignatiecredet op en treedt
het gewone pandrecht in werking. Consig
natie-contracten loopen dus w eliswaar over
meerdere jaren, dooh elke tnansactie op zich
zelf liquideert aiah zoodra het product is
afgeleverd
Nu heeft, volgens de mededeelimgen nn de
bladen, de Cultuur Maatschappij der Vor
stenlanden het consignatie-contract, des
tijds met de suikerfabrieken Kalibagor en
Poerwokerto afgesloten, per uit. van ddt
jaar opgezegd. Waar deze suikerfabrieken
in 1928 ieder voor zich, b% obligatielenin
gen hebben geëmitteerd, groot f 1 miillioen,
waarop zoowel Kaïlibagor els Poerwokerto
op uit 1931 ieder f 850.000 verschuldigd wa-
ren, wenechen de directies een vergadering
met obligatiehouders om den stand van
zaken te bespreken en om een commissi©
van obligatiehouiders te doen benoemen.
Waarom Is een vergadering noodig?
Op de®e komende vergaderingen zullen
wij natuurlijk meer van de situatie verne
men, doch op het moment is de zaak nog
onduidelijk.
Wij zeiden reeds, wat een consignatie-
looven wij niet, dat deze maatschappij
onereus ten opzichte van obligatiehoudors
en aandeelhouders zal willen optreden,
maar zij wil op haar beurt, offers van obli
gatiehouders vragen, te brengen aan de
crisis-verhoud'ingen. Dit is billijk; want ten
slotte zal men nog voldoende credact te ge-
hebben om beide concerns door
de moeilijke periode
heen te helpen, tenminste wanneer de de
pressie niet lang duurt.. De Cultuur Maat
schappij der Vorstenlanden is in haa.r mid
delen ook beperkt, vooral nu dit lichaam
tal va.n andere suikerondernemingen te
steunen heeft. Hopelijk geeft de komende
algemeene suikerregeling, in onderling over
•leg tusschen Regeering in Buitenzorg en
belanghebbenden te formuleeren. redding.
Instede van de snevende Vïep zal een
nieuw Lichaam gecreëerd moeten worden,
•die tevens wel met de financiering belast
zal worden van goede, doch illiquide onder
•nemingen, Hoe dit in elkander gezet zal
worden, is tot heden nog niet bekend, maar
het zou in de door de Regeeriug aangeno
men lijn Liggen, dat ook de minderheden
•zullen worden beschermd
Kalibagor en Poerwokerto zijn de eenste
suiker-ondei-nemingen, dóe onder het crisis
mes moeten en wel vanwege het feit, dat
zij obligaties hebben geëmitteerd. Wanneer
■er één schaap over den dam is volgen er
•meer en dan is het moment aangebroken,
■dat de Regeerin* in Buitenzorg toonen
moet, hoe de zieke suikercultuur, de kuirk
van Java, voor ondergang moet worden be
hoed.
CRISIS-ZUIVEL-CENTRALE
Gecondenseerde en Blokmelk
In tegenstelling
het bepaalde ten
zien van melkpoeder, werd tot heden gi
lasting gelegd op de ln het binnenland afgele
verde gecondenseerde melk en blokmelk. Beslo
ten ls om alle melkproduoten ln dezen op gelijke
wijze te behandelen.
Te dien ednde la bepaald, dat het melkvet,
voorkomende ln de voor het binnenland afge
leverde gecondenseerde melk en melkpoeder
met uitzondering van het magere of afgeroom
de produot, per Kg. wordt belast met een be
drag. overeenkomende met 100/84 maal de op
het tijdstip van de aflevering geldende hef
fing der Kg. bot— ■■•♦—-
van het werkelyk.
zooals dit ln de te
SeOokCbij invoer zyn de genoemde producten
aan deze heffing onderworpen. Het vetgehalte
wordt daarbij bepaald door bemonstering en
onderzoek van iedere partij afzonderlijk. Bij
en de zendingen vergezeld te zijn
■or de Crisis-Zul vel-Centrale af|
Crlals-Zulvel-C
84. Den Haag.
kosteloos verkrijgbaar bij de
Wetenschap.
INTERNATIONAAL POOLJAAR
Het Aerologisch Station te Reykjavik.
Op den 24en werd bij het Comité voor het
Aerologisch Station te Reykjavik bericli'
ontvangen van den Noorschen Meteorologi
sohen Dienst, dat de waarnemingen van he'
Nederlandsch vliegtuipstation regelmatig in
het weerbericht van 16.55 zouden worden
opgenomen.
Op den aangegeven tijd werd in het Me
teorologisch Instituut geluisterd. Inderdaad
bevatte het normale weerbericht van dat
uur het resultaat van een vliegtuigopstij
ging te Reykjavik van 9 uur 's morgens.
Op deze wijze zullen we dus in de komen
de maanden regelmatig op de hoogte blij
ven van de verrichtingen onzer vliegers op
IJslamd en kunnen de Europeesche weer-
diensten dagelijks profijt trekken van hun
waarnemingen. Zonder twijfel zal Duitsch
land de berichten van Reykjavik gaarne in
zijn twee maal daags geseinde aerologiscbo
verzamelhericlden van Europa opnemen.
De verzending der berichten geschiedt
draadloos via de Noorsche radio-stations
Jan Mayon en Tromsö en van Tromsö per
lijn naar Oslo.
BINNENLAND
AMSTERDAMSCHE SUPERFOSFAAT-
FABRIEK EN VEREENIGDE
CHEMISCHE FABRIEKEN
Voordeelig saldo ƒ800,441 (v. J.
1,489,977). Verplaatsing van een
deel van het bedrijf wordt over
wogen
Hat verslag: der N.V. Amsterdamsche Super-
fosfaatfabriek en der N.V. Var. Chemische .*a-
brieken over het ditmaal 10 maanden omvat
tende boekjaar, eindigend 30 April 1932. deelt
het volgende mede:
Het boekjaar was buitengewoon moeilijk. On-
sumptie van kunstmei«
van het het loslaten van den gouden
daard in de Scandinavische landen en de Invo.
belemmeringen in vele landen. De export nai
Denemarken word door contingenteeringsma
regelen van Nederland t.a.v. landbouw- en ve-
teeltproduc/ten ernstig in gevaar gebracht.
Ook de consumptie in Nederland bleef
achter bij die
Nederland (redui
1931 was dit veo-b:
m.OOO^tons. terwijl
gedaald
PPH. uwe-lijks be-
verwachten. Onder deze om
standigheden zagen wij ons genoodzaakt om
in twee onzer fabrieken de fabricatie
perfosfaat stop te zetten en deze ln
overige fabrieken te cot
voordeelig saldo
de gezamenlijke
resultaten-rekening bedraagt X 800.411 (V. J.
f 1.489.977).
i de eerste vijf r
sche Fabrieken.
De re®uS'tatei
jieele positie
de zeer gemoderniseerde inrichting onzer fa
brieken ons in staat zal stellen om ons op de
wereldmarkt te handhaven, zij het dan mis-
da.t wij een gedeelte van ons bedrijf
elders zullen r
KOLONIËN
JAVA-SUIKER-AFDOENINGEN
10.000 Tons superieur naar da
Westkust van Britscb-Xndië
SOERABAJA, 26 Oot (Aneta). De VÏSP ver
kook ten 10.000 toins superieur vermoedelijk te
gen den prijs van 5.50. met bestemming West
kust van Britsch-Indië.
eii ooiDuiiut dagen ge
diie afgedekt wordlt, zoodira superieur
de geld-
etaainde
het product verwerkt ie
eohieters im coneiignartie ie
zullen èn Kaïlibagor èn Poerwokerto dilt
jaar geen aanplant in den grond brengen,
zoodat in 1933 niete zal worden geoogst Dit
jaar ie er dais van een ccneignaitie-oredllet
geen sprake, omdat er geen teveld© staande
ooget aanwezig ie. Wat er in komende ja
ren te gebeuren staat, ie op het moment
vaimzelfteprekend niet bekend, wamit dit zall
afhangen van de statistische positie van
su'ker en de alsdan vigeerende wereldiprijs.
Dus het al of niet opzeggen van het consig-
natiecontract ie op het moment van geen
belang en wij vragen one af, waarom er den
een vergadering van obligatiëhoudeua noo-
griipeverwarrimg bestaat. Doch die begrips
verwarring diient oi. te worden opgelost,
daar de consequenties voor obligatiehou
dere en ook voor aandeelhouders eventueel
uiterst belangrijk zullen kunnen zijn.
Er moet onduidelijkheid bestaan over
cred-iet en coneignatie-oreddet Het coneiig-
natie-orediet ie, zooals gezegd een zichzalf-
liquideerend voorsohot tijdens den aan
plant; dót crediet ie afgelost, wanneer de
ooget in de pakhuizen van de credietgeefster
ie aangeland Bestaat er dan nog een debet
ie dlit geen consig-natieorediet
meer, maar een gewone oredietvenleenong
met of zonder zakelijke zekerheid. Wemneer
diit crediiet ie opgezegd en hieromtrent
vermalden de berichten niete dan zou de
situatie heefl wat erger zijn. Want dan zonden
de ondernemingen niet meer kunnen door
werken. Immens er zijn ook voor een stil
staande fabriek niet onbelangrijke uitgaven
te doen voor onderiioud, bewaking etc. en
de aanwezige kaegellden zijn daartoe te
klein. Bovendien vervallen er elk jaar
f 50 000 aan aflossing op de obligatieleening
en circa f 43.000 aan rente, wat zoowel voor
Kailiiibafior ale voor Poerwokerto ffoldlt.
Men mag hierbij nileit vergeten, dat bedde
su ik er-onder nemingen zwaar in het krijt
bij de Cultuur Maatschappij der Vorsten
landen staan Uit. 1931 was Kalibagor ui-t
dien hoofde f 2.724.000 schuldig en Poerwo
kerto f 3 104.000. Wanneer de Cultuur Maat
schappij der Vorstenlanden na het even
tueel opzeggen van het crediiet, de debet-
saldii wilde invorderen, daU blijft er noch
voor obligatiehouders, noch voor aandeel
houder iets over. Immer de geldschiet-
et er zal vanzelfsprekend alle zekerheid heb
ben bedongen, welke te verkrijgen wee, ter
wijl obligatiehouders geen pandrecht heb
ben verkregen. Aandeelhouders zijn van
zelfsprekend deelhebbers en hebben due
geen ander reoht dan op het eventueele
surplus bij liquidatie, nadat alle anderen
ten volle zijn voldaan.
De quinteesece ie due: ie allfleen het oon-
eigna tie-contract opgezegd of ook de ge
wone oredietverlecniing?
Tenslotte komt de a.6. vergadering van
obligatiehoudens neer op de vraag, of deze
generen zullen zijn om rentebetaling en af
lossing voor de eerste jaren uit te stellen.
Obligatiehoudens kunnen niet andere doen
dan daarin te bewilligen. Men kan dan cl»
ontwikkeling der suikereituatie afwachten
om t.zt naar bevind van zaken verder te
handelen. Gezien de standing van da Cul
tuur Maatschappij der Vorstenlanden ge-
d-e Westkiu
Brit^ch-ïndiö
•ijsvarlasrlmg van 6 oOt 5.50
bewijst, welk een hevig-e concurrentiestrijd met
de Britsch-Indische raffinaderijen wordt onder
vonden).
Nog meer afdoeningen
De VTSP verkochten 503 to-ns superieur tegen
den prijs van 6 (onv.).
Nietblj d-e VISP aangesloten fabrieken ver
kochten 500 tons superieur, afkoelende Soera-
baja, tegen den prijs van 6.08.
DE NOOD IN NED. INDIfi
Men kan er thans van 2yz cent per dag leven
De gevolgen van de
snikerrestrlctie
BATAVIA. 26 Oct. (Aneta). Gister heeft een
buitengewone zitting plaats gehad van den Raad
van Ned. Indië ter bespreking van de suiker
plannen in het algemeen. Naar aanleiding van
het gehouden departementaal ondersoek naar
de gevolgen van de suikerrestriotie voor In-
heemschen werd op vele plaateen een nijpend
geldgebrek gerapporteerd, doch hiertegenover
staat, dat de kosten der voediingsmiddelen snel
dalen, zoodat thans in sommige streken dage-
lijksohe voeding A 2J cent per volwassene mo
gelijk is.
Met de veeprijzen ls het echter treurig ge
steld. De opbrengst van een rund ie soms 8,
terijl voor de slacht belasting 6 verschul
digd is.
Zoolang de oogsten goed uitvallen, behoeft
voor voedselechaarschte niet te worden gevreesd
De bevolking t -•
weinig ingekrc
Slechts het volgend Jaar zaJ kui
oordeeld. of de Javaansche samenleving in staat
is den economisch en schok op te vangen.
BUITENLAND
DE CANADEESCHE TARWE-OOGST
De Regeering kan de tarwebonus
van 5 Scent per bashel tarwe
niet meer betalen
In het Cnnadeesche Lagerhuis deelde Bennett,
aar uit Ottowa wordt gemeld, mede. dat de
bushe-l tarwe geeft, welke 't vorig Jaar werd
dit bericht aioten gister de
tarwemiaa-kten te Winnipeg en Chicago zeer
zwak. De prijzen daalden tot laagterecords, die
nog nooit, sedert het 70-Jarig bestaan van den
termiJnhandeJ. waren bereikt.
HET ZILVERPROBLEEM
Borah zegt, dat het de oorzaak
van de hnidlge depressie ls
De ontmunting van zilver In Engelsch-Indiê
schommelingen
STAALINDUSTRIE IN DE V.S.
Bedrijvigheid gedaald
In de week per 23 October bedroeg di- bed rij-
ll-ht.
uitslag dei
gang is de
:oen het 19| bedrog. Men wijt dez<
teruggang aan de onzekerheid over den
'kiesingen. Deze achteruit-
s sedert het begin
opieving intrad. Het nericne
onprettige i«-
Wall street gis tor t
AMERIKAANSCE
KWARTAALSDIVIDENDEN
lelaware cn Hudxon J 0.50 (onv.),
ingeraoll Dand 10.50 (onv.).
