HOLLANDSCHE KOLEN
„WILLEM-SOPHIA"
DE HUISBRAND ANTHRACIET
UNANIEM GUNSTIG
NEDERLAND'5 NIJVERHEID
N.V. NEDERLANBSCHE STEENKOLENHANDEL
n.v. Algemeene Brandstoffenhandel „LEIDEN"
bij uitnemendtieicl
Agente voor LEIDEN en OMSTREKEN
Firma K. T. CARON, Haagweg 15, Telef. 105
van de Mijn
Het oordeel ten opzichte
van deze anthraciet is
Hootd-agente van de Mijn W.-S.
Tevens verkrijgbaar bij:
C. BRANDSE, Hansenstraat, Telefoon 693
CREYHTON'S KOLENHANDEL, Hooigracht, Telefoon 114
J. GEERTSNIA, St. Jacobsgracht 26a, Telefoon 1214
A. GEERTSMA, Lage Rijndijk 10b Telefoon 1728
A.J. v. HAASTEREN, Oude Rijn 91, Telefoon 633
C. OSINGA, Kraaierstraat 19, Telefoon 556
H. DE ROODE. Oude Singel 94, Telefoon 738
H. DE ROODE, Geverstraat8,Oegstgeest, Telefoon 1536
Fa. Wed. v. d. WILK, Kruisstraat 37, Telefoon
W. VINK Zn., Oegstgeest, Telefoon 2521
A. ZWAAN, Rijndijk 156,Voorschoten, Telefoon
TWEEDE NUMMER
WAARBIJ INBEGREPEN HET VIJ F D E M IJ N E N N U M M E R
BIJLAGE VAN DE NIEUWE LEIDSCHE COURANT
0 WOENSDAG 26 OCTOBER 1932
Bureau Breestraat 123 Leiden Tel. 2710 Postbus 20 Giro 58936
Eigen is het naast
door
H. J. van der Munnik
„De liefde tot zijn land is ieder aangeboren". Dat
schijnt wel ongeveer zoo te zijn, althans in tijden
van oorlog. Maar in het gelukkig wat duurzamer
tijdperk van vrede zijn er nog wel een paar kant-
teekeningen op te maken. Dan blijkt menigmaal,
zelfs na de gevoelige lessen als in 19141918, dat
die liefde kan verkoelen, of ook plotseling uitge-
blusoht is in bepaalde omstandigheden. Dezelfde
vaderlander, die bij het zien voorbijtrekken van
©en sliert kanonnen „blaakt" van liefde tot zijn
bakermat, koopt vijf minuten later zonder blikken
of blozen een buitenlandsch artikel, zonder eerst
te verkennen, of er ook een Nedcrlandsche editie
van bestaat de laatste vertegenwoordigt toch
ook „defensie"!
Al betreft dit nu kleine dingen, vele kleintjes
maken een groote en als we allen afspraken:
Nedcrlandsch fabrikaat nummer één, dan zou
het draaien der belastingschroef ons af en toe als
muziek in de ooren klinken, omdat ze door ver
meerderde binnenlandsche welvaart een streepje
losser kon gezet worden. Het is echter niet op die
„kleine" dingen, dat ik hier de aandacht wil ves
tigen. Er bestaat ook een defensief van het Ned.
Fabrikaat in 't groot en de vesting daarvan ligt
binnen de Hollandsche waterlinie: te Amsterdam.
Zij heet „Rijkscommissie van Advies voor werk
verruiming", is nog maar negen jaar oud en werkt
zoodanig achter de schermen, dat de groote „men"
maar heel weinig weet van do vele en veelsoortige
resultaten, die zij in het belang der Nederlandscho
nijverheid bereikt. Ook al beperkt deze Commissie
zich uiteraard hoofdzakelijk tot bemoeiingen met
overheidslichamen, dan zou de optelsom van haar
geslaagde pogingen tot het verwerven of behou
den van bestellingcn voor de vaderlandsche indus
trie een respectabel cijfer vertegenwoordigen.
Het is een eigenaardige werkwijze, die deze Com
missie moet volgen. Met een afwachtende houding
(menigmaal immers wordt haar bemiddeling ge
vraagd) kan zij niet volstaan; al zijn aangeboden
diensten zelden welkom, wanneer het secretariaat,
waaraan ingenieurs verbonden zijn, door adverten
ties, aanbestedingen of berichten op het spoor
komt van kans of gevaar voor het Ncd. Fabrikaat,
dan is het terstond op pad, om het naadje van de
kous te weten. Natuurlijk werkt, en kan de Com
missie alleen op succes hopen, op den grondslag
van zekere axioma: dat de Nederlandsolie Industrie
het vertrouwen verdient, dat de Commissie vraagt
van den opdrachtgever, die op het punt stond het
buitenland te begunstigen. Haar sterkste wapen
(gelijkheid van kwaliteit verondersteld) is, dat
de Nederlandsche fabrikant in prijs kan concur-
reeren. En dan blijkt maar al te vaak, dat hij de
vlag moet strijken. In menig geval echter is geble
ken, dat nauwelijks gerekend was met de moge
lijkheid van even goed en even goedkoop fabrikaat
van eigen bodem. Haar onbekendheid en vooroor
deel zijn veelal de slechte raadgevers, maar ge
lukkig slaagt de Commissie er ook vele malen in,
die raadgevers te doen afdanken..
Eon blik in de nu negenjarige praktijk der IV'ks-
commissie voor Werkverruiming, zal op menig
maal verrassende wijze aantoonen, dat zij aller
minst een overbodige weelde vertegenwoordigt. Het
is wel een zeer bonte verscheidenheid van onder
werpen, welke men haar voorlegt of die zij op
spoort. Om maar terstond met de deur in huis te
vallen: er waren radio-zend-installaties noodig voor
vliegvelden in O.-Indië. waarvoor een buitenland-
sche firma aanmerkelijk lager inschreef dan Je
Nederlandsche. De C. v. W. kwam, zag en overwon,
want de order werd aan den Nederlander gegeven.
Goederen- en personenwagens voor de Indische
Spoorwegen kan het moederland óók maken; de
C. v. W. heeft bereikt, dat er van een bestelling
ter waarde van een millioen een groot gedeelte
hier te land is geplaatst.
Als het Dep. van Defensie 40.000 paar rijgschoenen
noodig heeft, neust de C. v. W. na, of daar alte-
maal leer van Nederlandsche looierijen voor ge
bruikt is. Het was in orde. Toen te Soestcrberg een
zendstation voor de Genie noodig was, bleek de
buitonlandsche gegadigde goedkooper, de Neder
landsche beter. Die twee hebben, door bemiddeling
van de C v. W., hun offerten toegelicht, en de
Nederlander kreeg de levering. Er was touw, veel
touw noodig vooi Marine en Koloniën ondanks een
klein prijsverschil kreeg de Nederlandsche inschrij
ver den buit en het gevolg was, dat een machine
een geheel jaar in bedrijf kon blijven. Voor de
Electrische Centrale te Velsen heeft de Nederland
scho industrie ten deele kunnen leveren, doch de
turbine-installatie (men heeft het in de geïllustreer
de pers kunnen zien aan den langen trein met
Engclsche onderdeelon) is voor haar verloren
gegaan.
Er zijn en nu komen we even aan de schaduw
zijde dus ook -teleurstellingen te boeken. Soms
heele groote. Men denke slechts aan de levering
van 10 locomotieven voor de Ned. Spoorwegen, die
Werkspoor te Amsterdam had kunnen maken, als
men nog 90.000 had kunnen vinden om het prijs
verschil met een Duitsche fabriek te overbruggen.
Men heeft ze niet gevonden en ie order ging over
de grenzen. Wat zulke tegenvallers beteekenen, kan
men afleiden uit het ontslag van werklieden of
het inkrimpen van den werktijd. Dat geschiedt, als
de defensie van het Ned. fabrikaat mislukt, gelijk
men ook te Rotterdam gevoelig is gewaar geworden,
toen de bouw van de brug over de Koningshaven
aan een Duitsche onderneming werd opgedragen;
toch ging hot slechts om een prijsverschil van
49.0001
Doch kecren we terug naar de zonzijde. Want er
zijn nog zooveel andere wegen, waarlang dn Rijks
commissie .oor Werkverruiming haar doel berei
ken kan en menigmaal bereikt heeft. Wij denken
aan don invloed, door haar geoefend op bestekken.
Zoo heeft zij het gebruik van schelpkalk en van
kalkzandsteen bij bouwwerken en woningbouw
kunnen bevorderen. Een aantal gemcentcbes.urcn
heeft in de aanbestedingsvoorwaarden een bepa
ling opgenomen, dat zonder verlof van de Direc
ties dor Gemeentewerken geen fabrikaat van
vreemden oorsprong mag worden gebruikt, indien
er soortgelijk Ned. fabrikaat bestaat en het prijs
verschil onbcteckcncnd is. De Regeering en de
provinciale besturen leggen op dit terrein hun ge
wicht in de schaal: alle gemeentebesturen van
plaatsen met meer dan 2000 inwoners, hebben des
tijds een circulaire van den Ministerraad ontvan
gen, waarin hun verzocht werd, geen orders in het
buitenland te plaatsen, alvorens de C. v. W. te
raadplegen. Met zeer vele gemeentebesturen is te
dezer zake overleg geploegd!
Natuurlijk werkt de Commissie ook dikwijls met
haar zoeklicht op nog Ln embryo vcrkecrcnde plan
nen. Zoo heeft zij do voldoening gesmaakt, dat de
brug bij het Keizcrsvocr te Zwolle aan een Neder
landsche combinatie is opgedragen. Een eerste
ling, want er zijn nog groote bruggen op komst over
Rijn en IJssel.
Dankbaar gebruik is ook gemaakt van het feit,
dat de Minister van Binnenlandsche Zaken
contact heeft met de gemeentebesturen, in
zoover deze voor werkverschaffing aan werk-
loozen Rijkssubsidie ontvangen. Dat zal alleen ge
schieden, heeft de Minister gezegd, als de betrok
ken gemeentebesturen allereerst aan de Nederland
sche nijverheid denken. Of zij dat doen, blijkt dan
wel uit de ervaringen der C. v. W. Heeft deze geen
vraag om advies ontvangen, dan houdt Je Minister
het er voor, dat het bij denken is gebleven en wordt
„ernstig overwogen" of de Rijkssteun voor werk
verschaffing wel verleend zal worden.
Er moet ook gevochten worden tegen bepalingen,
die direct of indirect het Ncd. fabrikaat achterstel
len. Wanneer als standaardmerk voor een zeker ar
tikel door de Nederlandsche Spoorwegen een
buitenlandsch merk wordt voorgeschreven vraagt
de C. v. W.: zoudt u dat niet willen veranderen
in een Nederlandsch standaardmerk? Op dit ge
bied beperkt zij zich allerminst tot Rijks- of semi-
Rijkslichamen en heeft zij in menig geval parti
culiere ondernemingen tot beterschap kunnen be
werken. Met circa honderd instellingen (vooral
ziekenhuizen, aannemers, fabrieken en instellin
gen) lieeft zij in dit verband overleg gepleegd en
niet zelden resultaten bereikt.
Niet alleen incidenteel, maar ook voor geheel©
bedrijfstakken kan de C. v. W. haar invloed ten
goede aanwenden. Als voorbeeld dien© onze zen
der- industrie, die tengevolge van haar bemoei
ingen tot ontwikkeling is gebracht, zoodat men
hoopt, een bedrijfstak, waarbij 170 personen zijn
betrokken, tot een qualiteits-industrie te maken,
die voor haar opdrachten ook weer andere takken,
bijv. de industrie' van gloeilampen, noodig heeft.
Zoo zouden we voort kunnen gaan, want der ver
scheidenheid op dit gebied is geen einde. Telkens
weer wordt de hulp of het advies der Commissie
ingeroepen, ten einde het Ned. fabrikaat te bescher
men of le pousscercn. Daarbij ontmoet zij ook d©
schijnbaar meest verwijderde gcvullen. De regeling
van het ongcfrankeerd verzenden van drukwerken
bijv. is gehandhaafd gebleven, nadat hot drukkers-
bedrijf mededeelde, dat het er belang bij had. Soms
is de C. v. W. inlichtingsbureau: eon Rijksinstelling
vroeg haar, waar hier te lande enveloppes gemaakt
worden. Dan weer octrooi belangen: de spoedige be
slissing over een bepaald geval door den Octrooi-
raad (die het record in langzaam werken houdt,
omdat de aard dor zaak dat vergt) was van be
lang voor een onderneming, die buitonlandsche
concurrentie had te vreezen. En zoo voort.
Genoeg nu, om te doen zien, welk een belangrijke
plaats de Rijkscommissie voor Werkverruiming in
neemt temidden der organen, die de positie van liet
Nederlandsche fabrikaat kunnen versterken en be
schermen. Die positie vertegenwoordigt ten slotte
een stuk volkswelvaart; het is niet teveel gezegd,
dat bevordering van de ontwikkeling der NederL
nijverheid meer cn meer als een cisch van Rcgee-
ringsbelcid op den voorgrond- treedt. Het is ook
niet to veel gozegd, dat do Commissie, naast veel
voldoening wekkende cn bemoedigende ervaringen
ook nog veel teleurstellingen te boeken hoeft. En
dat niet alleen bij particulieren, maar ook bij Je
overheid en haar instellingen. Gelukkig echter
wint zij regelmatig veld, dank zij actief optreden
en voortdurend speuren.
Ten slotte, voor onze lezers-belanghebbenden haar
adres: Kloveniersburgwal 70, Amsterdam. Schrijf
het met groote letters op uw kalender, hot is cn
blijft voorshands een onmisbare vesting voor de
verdediging van het Nedcrlandsch fabrikaat!
li
