DINSDAG 20 SEPTEMBER 1932
EERSTE BLAD PAG. Dl
BUITENLAND
ENGELANDS NOTA
SLECHTE ONTVANGST IN
DUITSCHLAND
VOLGENS ENGELSCHE MEENING
EEN PSYCHOLOGISCHE FOUT
De Engelsche nota naar aanleiding van
Duitschlands eisch van gelijkgerechtigd
heid op het gebièd der bewapening en
Duitschlands besluit om niet verder aan
de Ontwapeningsconferentie deel te nemen
zoo met dien eisch geen rekening wordt
gehouden, wordt alleen in Frankrijk gun
stig ontvangen.
Het valt de Franschen bijzonder mee,
dat het juridische standpunt der Engelsche
regeering, volgens hetwelk Duitschland
zich voor de geiijkgerechtigheid niet beroe
pen kan op het Verdrag van Versailles,
zóó volkomen strookt met de Fransche op
vatting dienaangaande.
Ditzelfde feit valt den Duitschers bitter
tegen. Men hoopte er in Duitschland vast
op, dat de Engelsche regeering, meer in
overeenstemming met de beschouwingen in
de Engelsche pers, meer duidelijk op een
compromis tusschen de uitcenloopende
standpunten van Frankrijk en Duitschland
zou aansturen. Het. prii.cipieel kiezen van
Engeland voor de Fransche zienswijze
heeft diepe teleurstelling in geheel Duitsch
land veroorzaakt De Berlijnsche persbe-
schouwingen stemmen hierin alle overean,
al neemt de eene krant meer dan de an
dere de gelegenheid ten baat om de regee
ring Von Papen te becritiseeren of zelfs,
zooals de nationaal-socialistische „Angriff".
om naar aan te sporen uit „de brutale wei
gering" van Engeland de „onvermijdelijke
consequentie te trekken en plaats te ma
ken voor een werkelijk nationale regeering'.
Bijzonder scherp valt de „Börsenkurier"
de Engelsche nota aan door te schrijven,
dat hier niets minder dan een Britsclie
oorlogsleugen ae wereld in geslingerd is.
De eerste leugen luidde destijds: Duitsch
land heeft de wereld overvallen! De twee
de: Duitschland heeft met inflatie en lee
ningen de wereld bedrogen! Zal de derde
nu luiden: Duitschland heeft de ontwape
ning gesaboteerd, de wereld op het meest
ongelegen oogenhlik tn onrust gebracht en
den cconomisrhen wederopbouw verhin
derd? Duitschland wenscht aldus het
blad de hindernissen, die de internatio
nale samenwerking remmen, niet te mas-
keeren, doch ze uit den weg te ruimen. Het
stelt daarom dc vragen, die gesteld moeten
worden. En het stelt ze te juister tijd.
Niet alleen in Duitschland is de Engel
sche nota het voorwerp van scherpe critiek,
maar ook in Londensche kringen schijnt
men tot de erkenning te komen, dat de no
ta der regeering een psychologische fout
is geweest, waar het de Duitsche publieke
opinie betreft. Immers, het was de bedoe
ling door de nota het Duitschland gemak
kelijker te maken weer aan de onderhan
delingen te Genève deel te nemen, terwijl
de critiek op de Duitsche stappen juist het
tegendeel bewerkstelligt. De Britsche in
stanties trachten thans, zoo meldt men uil
Londen, door te verwijzen naar de practi-
sche voorstellen in het laatste deel der no
ta in dier voege op de Duitsche publieke
meening in te werken, dat het weer deel
nemen aan de ontwapeningsonderhandelin
gen mogelijk wordt. Er wordt op gewezen,
dat dc Duitsche eisch inzake theoretische
gelijkgerechigdiheid eigenlijk volledig er
kend is, doch dat de verwerkelijking hier
van noodzakelijk de medewerking yan
Duitschland eischt.
Beschouwing uit regeeringskringen
te Berlijn.
Uit Berlijn wordt gemeld:
In regeeringskringen te Berlijn ziet men
in de Engelsche nota, welke nogal con
trasteert met de uitingen der openbare opi
nie in Engeland de laatste dagen, een ze
kere zwenking in de richting van die Parij-
sche opvattingen.
Men had eigenlijk te Berlijn een meer
bemiddelenden toon in de Engelsche nota
verwacht. Mogelijk hebben de geheime
documenten, welke Herriot te publicceren
dreigt, eenigen invloed te Londen uitgeoe
fend. In werkelijkheid kunnen deze gehei
me documenten niet anders beteekenen dan
eenige door Herriot weer uit Tardieu's lade
gehaalde oude papieren, wier uitwerking
Duitschland met volkomen kalmte tege
moet kan zien.
Het politieke doel van Engeland is klaar
blijkelijk om de ontwapeningsconferentie
tot eiken prijs voor volkomen mislukking
te behoeden, en om dat te bereiken moet
Duitschland weer tot medewerking overge
haald worden.
In hot eerste deel der nota komt Enge
land zoo ver mogelijk aan het Fransche
standpunt tegemoet, maar in het tweede
erkent Engeland toch ook de noodzakelijk
heid der rechtsgelijkheid, vooropgesteld,
dat daaruit geen toeneming van bewape
ning zou ontstaan.
Jammer genoeg bevat de nota geen na
dere gegevens, hoe de Engelsche regeering
zich voorstelt met dit standpunt rekening
te houden.
Duitschland heeft destijds in zijn eigen
nota inzake do rechtsgelijkheid duidelijk
uiteengezet dat slechts een oplossing aan
nemelijk is. in welke geen uitzonderings
bepalingen meer voorkomen. Gezien het
feit, dat Duitschlands standpunt boyendien
nog in den brief aan Henderson uiteenge
zet is, en de Engelsche nota niets aan dit
standpunt gewijzigd heeft, zal de Duitsche
regeering ook op Engelands nota geen of
ficieel antwoord meer geven.
Duitschland zal, zooals het aangekondigd
heeft, de verhandelingen van het bureau
der conferentie te Genève met de grootste
aandacht volgen en van den verderen gang
van zaken aldaar zijn besluiten afhanke
lijk maken.
Dat de Engelsche nota den Dultschen
stap ontijdig noemt met het oog op den al-
gemeenen economischen toestand
in de wereld is zeer eigenaardig. In de eer
ste plaats is deze Engelsche vaststelling In
tegenspraak met alinea zes, waarin de En
gelsche regeering zelf toegeeft, dat de
rechtsgelijkheid een vraagstuk van eer en
waardigheid voor iedere natie beteekent,
maar voorts is uit uitlatingen leiders
der economische wereld van den meest uit
eenloopenden aard, toch immer gebleken,
dat zij de vraag der rechtsgelijkheid inte
gendeel als een dor meest essentieele voor-
waarden voor het economisch twereldher-
stel beschouwen.
De Engelsche regeering geeft trouwens
zelf toe, dit Duitschland niet andere heeft
kunnen handelen en het vraagstuk niet
met kwaad opzet juist nu ter sprake heeft
gebracht. Duitschland heeft al sinds jaren
ziin standpunt op de ontwapeningsconfe
renties duidelijk uiteengezet. Het is thans
tijd. dat in deze aangelegenheid thans een
beslissing getroffen wordt Als Engeland
nu een laatste poging doet. om een onder
scheid te construeeren. onder venvijzing
naar art. 5 van het Verdrag van Versailles,
tusschen „Zwcck en Ziel" van dit verdrag,
dan kan d« Duitsche regeering daarin niet
andere dam een spitsvond ige v-
klaring van genoemd artikel zien.
AME RIKA'S MEENING.
„Een zuiver Europeeschc kwestie".
Hooge functionarissen van het departe
ment van Staat te Washington verkluur-
den, dat de Duitsche eischen inzake gelijk
gerechtigdheid een zuiver „Europeesche
aangelegenheid" zijn en dat dc Amerikaan-
sche regeering een inmenging van de hand
wijst. Stimson weigerde een verklaring af
te leggen zoowel ten opzichte van het re
cente Engelsche memorandum als betref
fende den inhoud der besprekingen welke
Maandag gevoerd zijn tusschen Herriot,
Edge en Reed.
DUITSCHLANDS WEGBLIJVEN
HENDERSON KEURT HET AF
De president van de ontwapeningsconfe
rentie, Henderson, heeft den Duitschen
lister van buitenlandsche zaken von Neurath
door bemiddeling van den Duitschen consul
ge 4 aal te Genè" e een antwoord-schrijven
doen toekomen op de Duitsche nota van 14
September, waarin de Duitsche regeering
heeft medegedeeld, niet te zullen deelnemen
aan de zitting van het bureau van de ontwa
peningsconferentie.
Henderson doet daarin een beroep op de
Duitsche regeering, om een verandering van
standpunt nog in overweging te willen ne
men.
Henderson verklaart, dat hij als voorzitter
der ontwapeningsconferentie geen oordeel
heeft uit te spreken over de ontwapenings
bepalingen van het verdrag van Versailles,
dooh meent wel te mogen opmerken, dat het
voorbarig is, om zooals de Duitsche regee
ring gedaan heeft, thans reeds als vanzelf
sprekend aan te nemen, dat de Ontwapenings
conventie bij de bepalingen van het verdrag
van Versailles zal ten achterstaan.
Het wegblijven van Duitschland zou echter
het succes der ontwapeningsconferentie ern
stig in gevaar kunnen brengen!
Morgen Woensdag komt het bureau
der conferentie bijeen. Herriot zal er, volgens
Fransche berichten aan deelnemen. Men
neemt aan dat de zitting van het bureau
twee weken zal duren.
RAPPORT DER CONFERENTIE
VAN STRESA
Op de conferentie van Stresa is rapport uit
gebracht van den stand der besprekingen.
Het geeft 'n overzicht betreffende de door
verschillende delegaties aanbevolen steun
maatregelen en geeft dan de lijnen aan,
welke de financieele commissie op grond
dezer voorstellen noodzakelijk acht.
In verband met de tegenstelling tusschen
de standpunten der debiteur- en der crediteur
staten ten aanzien van de te nemen steun
maatregelen geeft het r_pport de beide
standpunten weer. Een principieele basis is
dus nog niet gevonden.
Tot opheffing der financieele crisis der
Zuid-Oost-Europeesche staten stelt het rap
port steunmaatregelen voor. zoowel op het
gebied van binnenlandsche politiek als van
buitenlandsche politiek. Wat die eerste cate
gorie betreft, hieronder ressorteeren hoofd
zakelijk de vraagstukken der deflatiepoli-
tiek en de kwestie van het evenwicht der
begrootingen.
Wat de tweede categorie betreft, daar
worden individueele schuldenregelingen tus
schen crediteuren en debiteuren en ophef
fing van handelsbelemmeringen aanbevolen.
Ook wordt nog gewezen op het oprichten
van een valutasteunfonds, waarbij echter
nog op te merken valt, dat de besprekingen
omtrent de organisatie en den bestuurs
vorm nog niet beèindigd zijn. Hoogstwaar
schijnlijk zal hier echter de Bank voor In
ternationale Betalingen in een of anderen
vorm ingeschakeld worden.
GANDHI BEGINT ZIJN HONGER
STAKING
DE HINDOE WERELD IN REP EN ROER
BOMBAY, 20 September. Ghanda heeft gis
ter nogmaals uitdrukkelijk aangekondigd,
dat zijn hongeractie, die hij, indien de hui
dige communale wetgeving blijft gehand
haafd. voornemens is voort te zetten tot
de dood er op volgt, heden begint.
Van alle kanten worden pogingen gedaan
om hem van zijn voornemen af te brengen.
Heden zullen alle scholen, universiteiten,
markten en zaken gesloten zijn, terwijl de
Hindoes zijn opgeroepen otn zich eveneens
boete op te leggen.
Teneinde te trachten de kwestie alsnog
tot oplossing te brengen, begint heden te
Bombay een groote conferentie, waaraan
wordt deelgenomen door vertegenwoordigers
van alle Hindoekasten, ook van de paria's,
in de hoop dat overeenstemming kan wor
den bereikt.
Uit Durban wordt gemeld, dat de oudste
zoon van Ghandi uit Zuid-Afrika naar In-
die is vertrokken om zijn vader weer te
zien alvorens deze zijn voornemen ten uit
voer heeft gebracht
PAN-EUROPA-CONGRES TE BAZEL.
Op initiatief van graaf Coudenhove-Cale-
gri, den leider der Pan-Europa-beweging, zal
van 1 tot 4 October a.s. in Bazel, onder eere
voorzitterschap van den Franschen minis
ter-president Herriot, een Europeesch con
gres worden gehouden, ten doel hebbend de
noodzakelijkheid van Europa's aaneenslui
ting voor oogen te houden.
Er zijn 19 commissies ingesteld, die zicli
voornamelijk met economische en politiek-
economische vraagstukken zullen bezig hou
den.
Hiertoe behooren o.a. de Donau-commis
sie, ter bestudeering van de mogelijkheid
eener aanensluiting in het Donaugebied. de
commissie voor Europeesch handelsrechten
de commissie voor de samenwerking der
Rijnstaten, welke moet streven naar een po
litieke en economische toenadering tusschen
Duitschland en Frankrijk, en België en Ne
derland.
Verder is er een vredescommissie en een
commissie voor de reorganisatie van den
Volkenbond.
De Pan-Europa-idee zal blijvend worden
gepropageerd door middel van voorlichting
in de pers, op de scholen, in films en door
dc radio.
Zooals na den uitslag der verkiezingen
verwacht werd, is de Zweedsche regeering
afgetreden. De koning heeft de regeering
verzocht de regeeringszaken voorloopig te
blijven waarnemen.
De beslissing, wien de Koning met de
vorming van een nieuwe regeering zal be
lasten, Is nog niet gevallen. Verwacht wordt
dat alleen een coalitie van de sociaal-demo
craten met de boerenpartij mogelijk is.
Daar in de Tweede Kamer nog steeds een
burgerlijke meerderheid is (118 tegen 112
stemmen der sociaal-democraten en commu
nisten) verwacht men dat een kabinet der
boerenpartij zal worden gevormd.
HET CHR VAKVERBOND TEGEN
VON PAPEN
Uit Berlijn wordt gemeld:
Op het Congres van het Ohr. Vakverbond
heeft de vroegere Rijksminister van Arbeid
Dr. Stegcrwald een rede gehouden, waarin
hij verklaarde inzake den politieken toe
stand, dat de houding van een zekere bo
venlaag met politiek niets te maken heeft.
Het is het allerprimitiefste dilettantisme.
Hij waarschuwde met nadruk tegen zulke
experimenten, welke in korten tijd zouden
eindigen met een debacle. Het Duitsche
volle 'laat zich niet geruimen tijd met de
methoden van die Berlijnsche 'heerenclub
regeeren. Hij garandeerde Von Papen, dat
hij met zijn regeeringsmethoden het Duit
sche volk niet safe door den a.s. winter
zou kunnen brengen. Von Papen miste vol
gens Stegerwald alle capaciteiten, hoe een
door een ziek volk gekozen parlement ten
bate van volk en land behandeld moest
worden. Onder zijn leiding gaat thans het
Duitsche volk in een verkiezingsstrijd, die,
wat radicalisme betreft, alles wat tot nu toe
geweest is, zal overtrefffen. Met inbreuk
maken op de grondwet schiedt men
niets op.
Het referaat werd in een resolutie sa
mengevat, waarin een regeering geëischt
wordt, die met den geest en met de daad
bewijst, dat het haar ernst is met de moei
lijkheden van alle klassen der bevolking.
De kringen, waaruit de regeering Von Pa
pen gevormd is, bieden daarvoor geen ver
trouwen. De laatste noodverordeningen drij
ven groote kringen der arbeidersbevolking
tot honger. De nieuwe ontbinding van den
Rijksdag wekt den indruk, dat de wil en de
rechten van het volk steeds meer uitge
schakeld worden. De Christelijke vakbon
den protesteeren ten scherpste tegen een
dergelijke ontwikkeling. Zij protesteeren
met nadruk tegen de sociale ongehoord
heden van de laatste noodverordeningen en
waarschuwen tegen het spel van verborgen
of openlijke dictatuur. Zij eischen dringend
de vorming eener sociale door het vertrou
wen van het volk gedragen regeering. Het
Congres is er van overtuigd, dat het de
spreekbuis is en de verdediger van vele
millioenen trouwe Duitschers.
HET CONFLICT TE MANCHESTER.
De gemengde conferentie ter beraadsla
ging over de loonen in de textielindustrie
is voor onbepaalden tijd verdaagd. Intus-
schen zal de federatie der patroonsbonden
zijn leden een aantal voorstellen, welke bij
de tot dusver gevoerde onderhandelingen
zijn ingediend, voorleggen.
OTTAWA EN DE LIBERALE MINISTERS.
Uit Londen wordt gemeld:
Tengevolge van de officieele aankondi
ging dat het onmogelijk is voor 28 Septem
ber een kabinetsraad te houden, waarin de
laatste hand gelegd zal worden aan de
wetgevende maatregelen, die het gevolg
zijn van Ottawa, wordt de positie van dc
liberale ministers in het kabinet hier le-
endig besproken.
Het feit, dat een dergelijke aankondiging
door Downifigstreet 10 gedaan is, wordt be
schouwd als een duidelijke aanwijzing van
den ernst., waarmede in de hoogste krin
gen de mogelijkheid van aftreden der libe
rale ministers wordt overwogen. Men ver
wacht van Sir Herirert Samuel en zijn li
berale collega's in de regeering geen ver
klaring van hun verdere houding, voordat
de 2Sste September gepasseerd is.
GANDHI EN DE VERDRUKTE KLASSEN.
De voorzitter van den Indischen bond te-
rin de „onaanraakbaarheid" te Poona heeft
Gandhi uitgenoodigd, zijn voorgenomen vas
ten door te brengen in het zendingshuis al
daar voor de verdrukte klassen.
De bedoeling is te trachten, tusschen
Gandhi en de verdrukte klassen bemidde
lend op te treden.
Kerknieuws.
GEREF. KERKEN
Beroepen: Te Oudshoorn (gem. Alphen
d. Rijn), W. Schouten te Westbroek
Achttienhoven,
NED. HERV. KERK
roepen: Te Arnemuiden, B. van Gin-
kel^te Nieuwpoort (Z.-H.).
dankt: Voor Doornspijk en Benschop,
D. Th. Keok te Staphorst.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: Te Werkendam, iM. Heikoop
te Utrecht.
VRIJE CHR. EVANG. GEMEENTEN
Beroepen: Te Veendam, cand. J. van de
Werkhorst te Nijverdal.
CANDIDATEN TOT DEN H. DIENST
De heer H. de Jong, Theol. cand. te Worn-
mels, die de benoeming van hulpprediker bij
de Geref. Kerk van Voorburg voor den tijd van
jaar aangenomen heeft, blijft beroepbaar
bij de Geref. Kerken in Nederland.
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE
Men schrijft ons:
Ds. J. G. L. Brouwer, die Zondag j.l. we
gens vertrek naar Oosterbeek zijn afscheid
preekte voor de Ned. Hervormde Gemeente te
Alphen a. d. Rijn, van welk feit wij gister me-
dedeeling deden, mocht na den dienst met me
vrouw in de consistorie, velen ontvangen, die
hun de hand ten afscheid kwamen drukken.
Mede aanwezig waren deputaties van de Evan-
gelisatievereen. „Salvatori" te Boskoop er
uit Woubrugge.
De heer P. Hulsman nam Zondagavond
voor een stampvolle zaal afscheid als voorgan
ger van de Vrije Geref. Gemeente te Werken
dam met een predikatie over Numeri 6 24
~1. Achtereenvolgens sprak hy over: 1. den ze
gen des Heeren, 2. de behoeding des Heeren,
3. het lichten Zyns AanschJJns, 4. de genade
toegepast, 5. de verheffing Zijns Aanschyns
en 6. het geven van vrede. De heer Huisman,
die slechts korten tijd deze Gemeente heeft
gediend, nam een beroep aan als voorganger
bij de Vereen, tot Verbreiding der Waarheid te
Rotterdam (lokaal Het Oosten).
Dr. P. A. Klap, predikant der Ned.
Herv. Gemeente te Amsterdam, hoopt wegens
ingang van zijn emeritaat Zondagmorgen 2
October a.s. in de Nieuwe Kerk een afscheids-
predikatie te houden.
Ds. L. J. G KREIJT Jr.
Ds. L. J. C. Krey't Jr., predikant der Geref.
Kerk te Dieren, aan wien het na langdurige
ongesteldheid weer vergund was, met October
lus. zijn arbeid in zyn Gemeente te hervatten,
zag, naar de „Stand." bericht, zich genood
zaakt zich in de R.-K. Ziekenverpleging te
Hilversum te laten opnemen, tot het onder
gaan van een blindedarm-operatie.
Ds. C- ZEEMAN, t
Te Vollenhove is, 54 jaar oud, over
leden Ds. C. Zeeman, predikant bij de Ned.
Herv. Gemeente aldaar.
Hü werd in 1878 te Lemmer geboren, be
zocht het Gymnasium te Doetinchem en stu
deerde aan de Openbare Universiteiten te Am
sterdam en Utrecht om in 1904 toegelaten te
worden tot de Evangeliebediening in de Ned.
Hervormde Kerk.
Op 27 November 1904 aanvaardde Ds. Zee
man het ambt te O.L.Vrouwe-Parochie, waar
hij niet minder dan 16 jaren gearbeid heeft.
In 1920 nam hij een beroep aan naar Oude-
horne en in 1925 naar Vollenhove.
De overledene heeft veel voor het Chr. On
derwijs gedaan. In elk zijner Gemeenten was
hij voorzitter van het Chr. Schoolbestuur. Hij
was ook voorzitter van het Comité voor Win-
terlezingen te Vollenhove, waarin Hervormden
en Gereformeerden saamwerkten, en van de
afdeeling van het Groene Kruis.
Ds. Zeeman was quaestor van den Ring Vol
lenhove en assessor van het Class. Bestuur
van Kampen.
GEEN ZONDAGSARBEID.
Te R ij s s e n besloot de Kerkeraad der
Geref. Gemeente de Walkerk van een instal
latie voor electrische verlichting te voorzien.
Daar de N.V. Electriciteitsfabriek „IJssel-
centrale", die de stroom zou leveren, echter
ook des Zondags werkt, werd besloten een
eigen installatie te laten maken, bestaande
uit een Diesselmotor met accu's en dynamo,
die te voren den benoodigden electrischen
stroom kan opwekken.
SCHETSEN VOOR BIJBELSCH ONDERWIJS
Mazijk's Uitgeversbureau te Rotterdam is
begonnen met de uitgave van „Schetsen voor
Bjjbelsch Onderwys".
Deze schetsen bedoelen den verteller te
steunen by den bouw van de les, de inkleeding
van het verhaal. Natuurlijk bedoelen zij met
de persoonlijke studie en voorberèiding over
bodig te maken; veeleer sporen zy daartoe
zelfs niet weinig aan.
Staande voor de klas zal de onderwijzer of
onderwijzeres van deze schetsen groot profijt
hebben. Velen waren reeds lang gewoon zélf
een schets te maken van het te behandelen
onderwerp, maar uiteraard kan hier niet altijd
de noodige zorg aan worden besteed. Deze
schetsen met duidelyke letter op overzichte
lijke wijze gezet en op goed papier gedrukt,
zijn daardoor de voorziening in een behoefte,
waarvoor ongetwijfeld velen dankbaar zullen
Elke maand verschijnen vier schetsen; bin
nen vier jaren zullen alle schetsen (een kleine
200) in 't licht gegeven zijn.
De abonnementsprijs is zeer billijk;
proeve van bewerking is voor ieder belang
stellende verkrijgbaar.
We hopen op deze voor het Evangelisatie
werk zoo belangrijke uitgave nog wel'eens na
der de aandacht te vestigen.
GIFTEN EN LEGATEN
Te Nykerkerveen ontving de Ned.
Hervormde Gemeente van wijlen den heer A.
van Dijkhuizen een legaat, groot f 38.000,
der voorwaarden van eenige verplichting in
betrekking tot den eeredien st.
Schoolnieuws.
Prof. Dr. H. M. VAN NES.
Prof. Dr. H. M. van Nes, rustend kerkelijk
hoogleeraar te Leiden, is in verband met zijn
40-jarige Evangeliebediening gisteren in ae
Marekerk te Leiden gehuldigd. Dr. J. Rie-
mens, voorzitter der huldigingscommissie,
hield een hartelijke en zeer waardeerende rede
en bood daarna een boekenkast, een enveloppe
met inhoud en een album aan. Ds. M. 3. Pun-
selie sprak vervolgens nog een kort woord
waarna Prof. van Nes Gezang 224 1 en 5 toe
gezongen werd.
THEOLOGISCHE SCHOOL TE KAMPEN
Prof. Dr. T. Hoekstra hoopt Vrydag
THEOL. SCHOOL TE APELDOORN.
In de vacature, ontstaan door de benoeming
van Ds. J. W. Geels, van Hilversum, tot
hoogleeraar, benoemde het Curatorium der
Theologische School te Apeldoorn tot secre
taris van dit college Ds. L. de Bruyne, van
Zwolle, terwijl tot 2e secretaris gekozen werd
Ds- A. H. Hilbers, van Enschedé.
RECTORAATSOVERDRACHTEN
Technische Hoogeschool te Delft
Prof. Dr. Ir. H. ter Meulen heeft gis
terenmiddag de rectorale waardigheid overge
dragen aan zijn ambtgenoot Prof. Ir. J,
Grutterink.
Het verminderd aantal nieuwe studenten
vindt volgens den hoogleeraar zijn verklaring
hierin dat het aantal gediplomeerden, die
niet slaagden in het vinden van eei
trekking, hun studie hebben voortgezet, ter
wijl de ongunstige vooruitzichten voor af
gestudeerden het tempo der nog studeerenden
hebben vertraagd. Er waren 473 studenten die
reeds vier of meermalen ingeschreven geweest
en uit dien hoofde van betaling van college
geld waren vrijgesteld. De vraag kan worden
gesteld welke overwegingen ten grondslag lig
gen aan de vrijgevigheid van het Ryk, die het
f141.900 aan collegegeld deed derven. Men
verlieze niet uit het oog, dat wat het Rijk
cadeau geeft, door de belastingschuldigen moet
worden betaald, 't Zou onjuist zijn, indien tot
afschaffing van vrijstelling der collegegelden
werd besloten, daarin een belasting op stu
denten te zien; volgens Spr. zou het niet an
ders zijn dan het opheffen van een niet vol
doende gemotiveerd privilege.
Ten slotte sprak hy over de symptomen van
moedeloosheid die hy meent te hebben v
genomen onder de studenten. Men redeneert:
„als ik afgestudeerd ben, krijg ik toch voor
eerst geen betrekking; waarom zal ik mij dus
haasten met mijn studie?" Daar moest Spr.
tegen opkomen, 't Is waar, dat wij een ernsti-
gen tijd beleven; het aantal beschikbare plaat
sen is verminderd, maar de goede krachten
kon\en toch in elk geval het eerst voor plaat
sing in aanmerking. Spr.'s raad is: Tracht
daar ook toe te behooren, spant u in een moei
lijken tyd meer in dan anders.
Dat er thans onverstandig wordt voortge
bracht is een gebrek in de organisatie, niet
fout die de techniek mag worden aange
wreven. Er is geen reden thans voor de tech
niek minder waardeering te hebben dan vroe
ger, al wordt er ook hier en daar verkeerd ge
bruik van gemaakt. De studie der Technische
Wetenschappen blijft aantrekkelijk, zy is nog
steeds waard om met geestdrift te worden
gekozen en beoefend.
Gem. Universiteit te Amsterdam
Prof. Mr. Paul Scholten, Rector-
magnificus, heeft gisterenmiddag by den aan
vang van het nieuwe acadgmiejaar verslag ge
geven van de lotgevallen der Universiteit m
het afgeloopen studiejaar. Prof. Sch. deelde
hierin o.a. mee, dat voor het nieuwe jaar voor
het eerst 611 studenten werden ingeschreven.
Het vorige jaar was het 513. Het hoogste, dat
en bereikte was 532 in den cursus 1922/1923.
Prof. Scholten droeg ten slotte op de ge
bruikelijke wijze het rectoraat over aan zyn
opvolger, Prof. Mr. I. H. Heymans.
Rijksuniversiteit te Utrecht.
Prof. Dr- S. L. Ornstein Jroeg gister
middag het rectoraat over aan zijn opvolger,
Prof. Dr. C. G. N. de Vooys. Toen de stoet
van professoren de aula binnentrad, was daar
reeds gezeten en bevonden zich in den stoet
de Commissaris der Koningin van de provincie
Utrecht Dr. H- Th. 's Jacob: de Burgemeester
van Utrecht' Mr. A. J. Fockema Andreae;
verschillende oud-hoogleeraren, lectoren, pri
vaat-docenten, president van het College van
curatoren Baron de Geer van Jutphaas en de
Wethouder van Onderwijs te Utrecht Mr- de
In zijn rede heeft Prof. Ornstein de ver
houding van de Universiteit en opleiding
besproken. Na den overleden oud-hoogloeranr
en oud-president-curator Baron van Linden te
hebben herdacht, wees hij op het contact, dat
er ook weer dit jaar tusschen de Utrechtsche
Universiteit en de buitenlandsche hoogleeraren
heeft bestaan. Na nog op verschillende we
tenschappelijke onderzoekingen te hebben
gewezen, heeft Spr. de verhouding tot de
maatschappij uiteengezet, terwijl hij uitvoerig
stilstond by hetgeen vanwege den Senaat ge
daan is in verband met de bekende brochure
van Prof. Kruyt.
R.-K- Handelshoogeschool te Tilburg.
Prof. Mr. E. Gimbrère beeft gisteren
het rectoraat overgedragen aan zijn opvolger.
Prof. Dr. M. J. H. Cobbenhagen.
Bij de fata werd meegedeeld, dat de Senaat
besloot zich in verbinding te stellen met de
journalistenwereld ten einde zich te oriën-
teerer. omtrent de vraag, in hoeverre en op
welke wijze de academische vorming van den
journalist in het program der R.-K. Handels
hoogeschool zou kunnen worden opgti omen.
Er werd een commissie gevormd uit verte
genwoordigers van de R.-K. Joumalisten-
vereeniging, van de Katholieke Nederlandsche
Dagbladpers en van den Senaat der Hooge
school, die tot taak heeft de vraag verder te
bestudeeren en zoo mogelijk definitieve voor
stellen te doen.
Voorts werd besloten tot het instellen van
een dogmatisch-apo'.ogetischen cursus.
Wat het studentenleven betreft, werd opge
merkt, dat zij in hun officieele uitingen de
zwaarwichtigheid en diepzinnigheid te veel op
den voorgrond plaatsen.
Het Curatorium besloot voortaan de Hooge
school aldus te doen heeten: Roomsch Katho
lieke Handelshoogeschool, Hoogeschool voor
peconomische en Sociale Wetenschappen.
R.-K. Universiteit te Nijmegen
Prof. Dr. R. Jansen heeft gistermiddag
in openbare senaatszitting het rectoraat over
gedragen aan zyn opvolger, Prof. Dr. T.
Brandsma.
By het verslag over de lotgevallen van het
vorige jaar der Universiteit deelde Prof. Dr.
Jansen mede, dat thans voor het eerst het aan
tal studenten de 500 overschreden heeft. Door
124 nieuwe inschrijvingen is het totaal aantal
studenten gestegen tot 505.
Er is grooter stabilitet gekomen in de ver
houding tusschen Universiteit en de verschil
lende organen van haar bestuur. De reeds be
staande eensgezindheid en collegiale samenwer
king van al de docenten heeft dit jaar het re
cord geslagen in het gering aantal der se
naatsvergaderingen en in den korten duur van
de zittingen. De betrekkingen vooral tusschen
de professoren en studenten zyn dit jaar inni
ger en levendiger geworden, zoodat stilaan het
vacuum weer werd aangevuld, dat vroeger om
de professoren getrokken scheen; de studenten
hebben in het algemeen groote waardeering
getoond voor de toewijding van hun professo
ren en de geest van saamhoorigheid der beide
levenselementen van do R.-K- Universiteit
werd dit jaar nog op zeer merkbare wijze ver
sterkt.
Landbouwhoogeschool te Wageningen.
Prof. Ir. J. H. Thai Larsen heeft bij
de gisteren plaats gehad hebbende rectoraats
overdracht aan Prof. Ir. H- K. H. A. Mayer
Gmelin een rede gehouden over: het studie
jaar 1931-1932. Hij heeft achtereenvolgens
breeder gesproken over de uitbreiding der
laboratoria, het onderzoek aangaande de
inrichting van het onderwijs, de voorgestelde
bezuinigingen en de studentenbevolking.
Omtrent het onderzoek naar de mogelijk
heden eener herziening van de inrichting van
het onderwijs meende de aftredende Rector te
mogen voorspellen, dat het resultaat aan in
grijpende veranderingen in den tegenwnordi-
gen opzet, niet evenredig zal zyn aan de
moeite en den tyd, die aan dit onderzoek is
besteed. De geuite wenschen zyn voor het
meerendeel afkomstig van afgestudeerden,
werkzaam aan proefstations als assistenten
aan wetenschappelijke instituten en zelden uit
de kringen van hen, die de waarde van de
genoten opleiding aan de eischen van alge-
meene landbouwkundige kennis in de practijk
hebben kunnen toetsen. In vele opzichten
getuigen de opmerkingen van een beperkten
gezichtshoek.
Zonder op de uitkomsten van bet onderzoek
overigens te willen vooruitloopen, kan thans
wel reeds gezegd worden, dat van den Senaat
geen voorstellen zijn te wachten, die de vor
ming van een natuurwetenschappelijke facul
teit met een landbouwkundige c-riënteering
naast de opleiding voor landbouwkundig inge
nieur zouden beoogen.
Voor opleiding van ingenieurs, richting
tuinbouw, met specialiseering ji tuin- en
landschapskunst, heeft de minister, onder de
tegenwoordige omstandigheden, geen termen
kunnen vinden om gelden beschikbaar te
stellen.
Rijksuniversiteit te Groningen
Prof. Dr. A. G. Roos heeft gisteren
middag by de overdracht van net rectoraat
aan Prof. Mr. H- van Goudoever een redé
uitgesproken over: „Lycurgus".
Daarna heeft hij verslag gegeven van het
afgeloopen studiejaar, wat aangaat het onder,
wijs, de studenten en hun examens en het
karakter der Universiteit.
Wat het laatste betreft, merkte Spr. op,
dat de Universiteit er niet is om geleerden
te vormen, dat doet zij slechts enkele
maar om aan haar discipelen die vorming te
geven, die zy noodig hebben voor hun latere
plaats in de maatschappij. Immers, de maat
schappij verlangt van ons geen catechiseer
meesters, maar predikanten; geen zaakwaar
nemers, maar rechtsgeleerden; geen platte
landsheelmeesters, maar artsen; geen drogis
ten, maar apothekers; geen taal- of reken
meesters, maar docenten. Die te vormen,
theoretisch en practisch, dat is onze taak, en
dat kunnen wij niet, als niet de student streng
wetenschappelijk wordt geschoold. De Univer
siteit kan haar taak als opleidingsinstituut
slechts dan naar behooren vervullen, wanneer
zij in de eerste plaats hare studenten inleidt
tot de strenge beoefening der wetenschap.
Spr. deelde vooraf nog mede, dat een Com
missie gevormd is om te komen tot een ver
zameling van wat op de historie der Univer
siteit van Groningen betrekking heeft.
S.S.R.
Afd. Wageningen. De samenstelling
van de Novitiaatscommissie is als volgt: J.
G. Idema, Dorpsstraat 50 te Bennekom; L. J.
van Dyk, Naarderstraat 13 te Hilversum; en
C. Baars te Dodewaard. Iieder aankomend stu
dent wordt het verzoek gedaan zich onverwijld
op te geven by deze Commissie of by J. van
Hni-'-Jjn, Rijksstraatweg 46 te Wageningen.
Weerbericht.
Het dunne pijltje geeft don
Hoogste stand te Westmanör 769
Laagste stand te Abisko 740.6.
Stand vanmorgen halftwaalf 764.3. :ens
lort
WEERVERWACHTING tlt
(Kedeged door 't Kon. Ned Meteorologlie
Inst te Dp Bilt) rD(
Zwakke tot matige N.O. wind, meest hiep
bewolkt, weinig of geen regen, aanvankelBn
iets kouder mogelijk nachtvorst. an:
H
TEMPERATUUR
Stand vanmorgen halftwaalf 14.6 C. an
21 SEPTEMBER P
Zonsopgang 5.45 u.; Zonsondergang 6.00a i
Maansopgang 8.00 u.; Maansonderg. 1.24»^
VOERTUIGEN MOETEN HUN LICUTp
OP HEBBEN
Zomertijd» |ri
Van 's avonds 7.30 u. tot 's morgens 6.16*a
Heden Vorig
Walshut 2.26 2.26
Basel 0.23 0.16
llunlngen 0.'0 0.00
Rhelnweiler -1.66 -1.76
Kehl 2.28 2.27
Maxan 3.74 3>0
Wiedesheim 0.00 0.00
Mannheim 2.38 2.51
Lohr ,ii, 0.94 O.'Jl
Mainz 0.22 0. :2
B.ngen 1.36 1.34
Caup iii, '1.66
Ems 1.12
Coblenz 1.46
Trier 0.11
Keulen 1.04
Ruhrort -0.30
Wesel -0.64
Emmerik <l6u
Dusseldorr 0.51
Maastricht 1.78
VenJo 11.05
HOOGWATER NED. ZEEHAVEN
21 September
(Oude Amsterdameche ttJd)
Delfzijl 2.35 14.17 Hellevoetsl.
Terschelling 12.01
Harlingeu 0.20 12.39
Helder le 7.40 10.19
Idem '2e 19.55 92.29
IJ muiden 6.28 18.46
H.v. Holland 5.40 17.59
öcheveningen 5.50 18.09, Hanaweert
Rotterdam 7.45 19.10
.■Ml 6.24 lf
Willemstad 7.z3 10
Brouwersh. 5.36 ïïtf
Zierikzee 6.04 1&
Wemeldinge 6.31 Ui,
Vllssingen 4.45 17
KOLONIALE LANDBOUWSCHOOL
TE DEVENTER 1
Voor het tijdvak van heden tot 1 SeptemtLe
J33 zijn opnieuw benoemd tot leeraar, a
heeren: A. de Braconier, A. F. Cornelisse: U1
W. J. van der Dussen, D. J. Duynhouwer,
de Koning, W. Polman Tuin, W. F. van Vb e
en Dr. C. ET. van der Zijl, allen te Deveote a
A. J. van Deventer te Baarn en G. van a
Veen, te Den Haag.
HOOFDBENOEMINGEN. |}j
Barneveld (Prinses Julianaschool énu
Ned. Herv. Gemeente, vac.-wylen B- J. va
Jong), J. Noorlander, hoofd te Itidderkemi
Aang. lef
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN. 0
Zutphen (School voor L.O. en U.L.Ofe
hoofd Joh. de Zeeuw), mej M. M. Knevel je:
Ermelo. Voor afd. U.L.O. Voor tijdelijk. 1
A1 p h e n a. d. R y n, mej. N. de Bruin
Zwammerdam. Voor tijdelijk. ei
Heerjansdam (hoofd G van Loenenfai
L. N. Verni Jr. te Schiedam. Als kw. met aki
en voorloopig als tydelyk onderwijzer.
EXAMENS
ID
RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN. Gepromi
veerd zijn tot Doctor in de Wie-en Natuurkuni
op proefschrift getiteld: „Eenige onderzoeking
over Absorptie en Osmose", de heer C. L. i
Vries, geboren te Den Haag;
op proefschrift getiteld: „Nltratle van Metfo
chloor- en Broom-aniline-derlvaten", de hef
M. M. de Monchy, geboren te Den Haag; i
op proefschrift getiteld: „Nltro- en B. oor.
nitro-derlvaten van Para-amlno-acetophenonï.
de heer C. W. Raadsveld, geboren te Zutphen.jn
EXAMENS MACHINIST
DEN HAAG. 19 Sept. G&sl. voor diploma
de heer "W. Visser te Westyaan.
EXAMENS-GYMNASTIEK
UTRECHT. 19 Sept Vr(Je- en Orde-oefenlngeiE
Geöx. 7. gesl. 6 cand.. n.l. de heeren J. A. Koot
Rotterdam; P. F. T -T
Sloot, Leeuwardei
EXAMENS-LICHAMELIJKE OEFENING
r leider (leidster) ln llc'.iaanw'
afgenomen te Overveei
i op 20—20, 2C30 Kei'
oefening woi
ln het Kennei w
tember, 1, 3—8, 12—15, 17—22 en 24—29 Octobef
a.s. De examens beginnen om 13.30 uur van dlei
eenen dag en eindigen om 12 uur van den daar-
opvolgenden dag.
UIT DE ANTI-REV. PARTIJ
CENTRAAL COMITé
Het Centraal Comité van A.R. KiesvefJ
eenigmgen hoopt op Donderdag 22 Septemf
ber e.k., des avonds om acht uur, te ver*
gaderen in het Kuypcrhuis.
ANTI-REV. JONGEREN-ACTIE
By het secretariaat der A.R.J.A., Johan Wil{
lem Frisostraat 30, Utrecht, is bericht ingeko-j
men van de oprichting van een Anti-Rev. Jont
geren- Studieclub, genaamd „Groen van Prini
sterer" te Bolsward. Het bestuur bestaat uil'
W. Bos, voorzitter; A. Mooy, secretaris; M. U
Eerdmans, penningmeester.
Uit Oost-lndie
VOORZITTER ALG. REKENKAMER
Eervol ontslag gevraagd!
BUITENZORG, 19 September. (Aneta).
Eervol onts'ag is verleend, onder dankbetui
ging voor de den Lande bewezen diensten 3an
den voorzitter van de Alg. Rekenkamer W. F,
Sme.ts.
