NIEUW TEHUIS VOOR OUDEN
VAN DAGEN
Uit de Pers.
BINNENLAND.
WOENSDAG 7 SEPTEMBER 1932
'sofLECHTIGE OVERDRACHT EN
OFF1CIEELE OPENING
PM
FritlChr. Armverzorging, vroeger en nu
eeltj!
GROOTE BELANGSTELLING
en. 1
2e pi
prijzfl
Gister is in Rotterdam een grootsch werk
kliedjn einde gebracht, een werk, dat in
P rijt der-scheiding van vele andere, juist in haar
d. deinde het begin beteekende van een monu-
lentalen arbeid, waarbij stoffelijke maten
klein zullen zijn om omvang en waarde
pr, metcn.
Onder zeer groote belangstelling heeft na-
van. elijk in de mooie kapel van het Nieuwe
t 'huis voor Ouden van Dagen en het Emma-
lis aan de v. d. Sluysstraat en Schiekade
ïdera R°.tlerdam de Plechtige overdracht en
>pkwt>enin6 van deze tehuizen plaats gehad.
e VO(Hiermede werd het tijdperk van den bouw
schieM ruim 2Y> jaar heeft geduurd, beëindigd,
derwlet oude gebouw aan de Botersloot werd in
Icn uugustus j.l. reeds door de oudjes verlaten,
zekea hoewel er eenige vrees was (oude boo-
zal [en laten zich nu eenmaal niet gemakke-
ia'Z^k overplanten), dat dit bij hen onaangc-
ame gevoelens zou wakker roepen, dit is
meegevallen, want zonder uit-
mdering uitten zij groote dankbaarheid
fer den vooruitgang, thans bereikt.
l-| Wij hebben voor een paar maanden reeds
)n uitvoerige beschrijving gegeven van dit
aaie complex gebouwen, dat aan de Schie-
nde is verrezen en een klein millioen gul-
lduHn heeft gekost. Eerst heeft men eenige
gieken proefgestoomd, en nu ook dit alles
kar wensch was verloopen, kon de offi-
1 prCele ingebruikname volgen.
n0yDeze heeft nu plaats gehad. Toen gister-
Middag Dr. F. J. K rc p, geestelijk verzorger
jtn hét tehuis, de samenkomst in de vrien-
demlijke kapel opende, was deze geheel ge-
ekroiild met belangstellenden. Men zong Gez.
1, waarna Dr. F. J. Krop in gebed voor-
wing en las Ps. 65.
zoo Welkom.
hi
•voerde Voorzitter van liet College van Regen-
,rac!V de heer B. D. O v e r w e g, riep daarna
Irwajien een hartelijk welkom toe, in het bij—
e ™>nder echter aan Dr. F. M. C. van Walsum,
prtegenwoordiger van B. en W., Jhr. M. J.
e de Jonge van Ellemeet, vertegenwoordi-
üinafer van de Gem. Volkshuisvesting en Bouw-
.-piitie, den heer M. Q. Zeelenberg, die het
I johege van Gecommitteerden in de Ned.
de nierv- Kerk vertegenwoordigde, voorts vele
nterjgevaardigden van plaatselijke kerkelijke
k classicale colleges, het Ministerie van
ver predikanten, den heer W. J. Hemmes, ver
ten ♦genwoordigend de Federatie van Ned.
ie wierv. Diaconieën, den heer Joh. v. Mechelen,
de /Voorzitter van den Chr. Nationalen Werk-
dongiansbond, de architecten P. Hooykaas en
Pif. Lockhorst, de vroegere Directie van het
niuis aan de Botersloot, den. heer en Mevr.
deelfeyering, de tegenwoordige Directie, den
eer en Mevr. Jeppe, de besturen en afge-
.rdeij^r.digden van „Bethesda", „Eudokia",
en „St. Franciscusgast-
ïuis", Dr. W. Ackersdijk, geneeskundige
Van het Nieuwe Tehuis en ten slotte bestu-
Lo611 vau diverse zusterinricbtingen.
Overdracht.
Dul
I Na dit welkomstwoord werd overgegaan
Dt de officieelc o\erdracht, waarom de voor-
==itter der Regenten thans het woord ver
eende aan den heer A. G. Oskamp, den
oorzitter van het bouwbureau, waaraan in-
lertijd is opgedragen den bouw in samen
werking met architecten uit te voeren.
a Deze releveerde hoe 21/è jaar geleden het
a lureau zijn arbeid aanving. Er zijn meer
a jan 200 vergaderingen over zeker meer dan
a 000 onderdeelen van den bouw gehouden.
a Iet is spr. een vreugde te kunnen mededee-
a ?n, dat nimmer één wanklank werd ge-
a loord en spr. brengt dan ook dank aan ar-
a hitecten voor de hartelijke samenwerking
a n vriendschappelijk overleg. Het Bpuw-
a iureau heeft geen bezwaar, dat het gebouw
a hans wordt overgedragen.
De voorzitter der Ned. Herv. Diaconie, de
a leer J. G. Hootsen, legde een soortgelijke
a "erklaring af en machtigde daarna Regenten
a t>t de overdracht over te gaan.
De architect, de heer M. Lockhorst,
daarna dat hij Regenten zeer veel
1 'ank verschuldigd is, wijl zij 't tijdstip van
ifficieele overdracht en opening hebben wil-
ün fen doen samenvallen. Hij brengt dank voor
'iet immer in hem gestelde vertrouwen en
n 't bijzonder hé bouwbureau, waarmee de
i t lamenwerking zoo goed was. Vooral dit laat-
f ite is van zoo groote beteekenis, omdat öf
li Ik een bureau een blok aan het been is
lij den bouw öf een groote steun. Het ver-
leugt spr. te kunnen zeggen dat het laatste
JTCIteeds het geval is geweest. Als blijk van
1 •Erkentelijkheid biedt spr. daarom den leden
'an het bouwbureau een fraaie album met
oto's van het nieuwe Tehuis aan. Vervol-
bracht spr. ook dank aan de aanne-
pers, de Gebrs. Uyter] inde, die zich voor-
^^reffelijk van hun taak kweten, alsmede aan
jpzichters en vele anderen,
In 't bijzonder richtte spr. zich daarna tot
6jen voorzitter van het College van Regenten.
pis teeken van de officieele overdracht over-
kg)Handigde Spr. een drietal sleutels in fraai
i étui, welke de Directie van het gebouw in
staat zullen stellen toegang to verkrijgen
tot alle kamers van de 3 Tehuizen. Helaas,
aldus spr., ontbreekt er niettemin aan
drietal één sleutel, welke ik u niet kan gp-
ven. Het is die, welke u toegang moet ver
schaffen tot de harten van al de bewoners
van dit tehuis. Maar mogen de verhoudingen
in dit huis zoo innig en zoo vriendelijk zijn,
dat de harten voor elkander wederzijdsch
openstaan, en geen sleutel daartoe noodig is.
De voorzitter dankte den heer Lock
horst, waarna hij aan de Directie opdroeg
ten teeken van de officieele overdracht de
vlaggen te hijschen en de klokken te luiden.
Do gedachtenisrede.
Toen dit was geschied, heeft de heer B.
D. Overweg dc gedachtenisrede uitgespro
ken. Zoo is dan dit schoone gebouw bezit
geworden van de Ned. Herv. Gemeente.
Regenten aanvaarden het met een recht
dankbaar hart. Hoe is er naar dit oogenblik
uitgezien! In 't kort wil spr. de geschiedenis
van het" gebouw releveeren. Op 27 Mei 1683
reeds begint de aanvang van dit werk, toen
het Oucle-Manncntehuis aan den Sehiedam-
schedijk werd geopend als Diaconessenhuis
an de Ned. Geref. Gemeente. In totaal wer-
ien er 2-17 menschen opgenomen. Daarna
olgde het ..Klein Beste-delingenhuis" in de
Breedestraat. Op 8 December 1824 werd het
huis aan de Botersloot in gebruik genomen.
Ondanks een aantal verbouwingen in 1871
en 1874, en in 1909 den bijbouw aan de Pan-
nekoekstraat, kon dit huis zich niet verheu
gen in doelmatigheid. Ten slotte was het
zóó ongeschikt, dat zonder overdrijving van
een onhoudbare toestand kon worden ge
sproken. In 1923 vormde zich de Commissie,
welke zich ten doel stelde voor een betere
vesting zorg te dragen. Hoewel deze ar
beid niet ten eindë werd gebracht, heeft
deze Commissie veel goed voorbereidend
i'erk gedaan. Enkele jaren later kregen de
plannen reeds vasteren vonn, toen men een
terrein van 4415 M2 tegen redelijken prijs
aan de Schiekade kon koopen. Het werd Mei
1929 voor het kon worden opgeleverd. Veel
voorbereidend werk kon echter reeds wor
den verricht, zoodat in dit jaar onmiddellijk
een aanvang kon worden gemaakt met de
uitvoering van het ontwerp „Oeéonomia"'
an de architecten Hóoykaas en Lockhorst.
Deze heeren hebben zich van de zeer moei
lijke probleem-oplossing zeer fraai gekwe
ten. Od 13" October 1930 werd het gebouw
aanbesteed. De eerste steen werd gelegd door
•Mr. Abr. v. d. Hoeven op 30 April 1931. Thans
het gebouw gereed. Dank brengt spr. aan
allen, die op eenigerlei wijze tot den bouw
of inrichting van de. tehuizen door fraaie
geschenken hebben medegewerkt.
In 't bijzonder richtte spr zich echter nog
tot den heer M. Lockhorst, wien hij den
grooten dank van het College van Regenten
overbracht en hem, als blijk van erkentelijk
heid en dankbaarheid voor alles wat deze
voor het tehuis heeft gedaan, een gouden
horloge met inscriptie aanbood. De heeren
Reynders, Kleynjan en v. d. Burg, die even
eens een belangrijk onderdeel van den bouw
hun rekening namen, werden vereerd
•met een geschenk onder couvert.
Ten slotte bracht spr. aller dank aan God,
Die dit schoone werk wrocht. Ten slotte
komt Hem alleen toe de lof, de aanbidding,
de eere en de dankzegging. Bij den voort-
duur wordt Hem de zorg over dit Tehuis
opgedragen. Moge Zijn licht wonen in onze
huizen, aldus spr., en stralen in de harten
onzer ouden.
een korte openingstoespraak.
uitgesproken. Daarbij herinnerde hij aan toe
standen van eeuwen geleden op het gebied
verzorging van ouden van dagen. Een
desbetreffend rapport verhaalt er van, hoe
de tehuizen zoovele dronken vrouwen en
krankzinnigen werden opgenomen, dat men
toen meende, inplaats van een tehuis voor
ouden van dagen, meer te kunnen spreken
an een „gast- en gekkenhuis". De vooruit
gang van nu beteekent dus wel een zeer
belangrijke stap in de goede richting. Er i*
echter heel wat te doen geweest, voor het
zoover was. Want de opvattingen over arm-
erzorging bij de publieke Overheid in vroe
ger dagen waren niet zoo heel verkwikke
lijk. Het leek meermalen op een soort poli
tiezorg, welke er op uit was zoo goedkoop
oogelijk klaar te komen, omerger te
oorkomen en oproer tegen te gaan. Dat
belemmerde de Diaconie in haar arbeid om
Chr. armenzorg uit te oefenen. Jaren en
jarenlang heeft men de gevolgen van deze
opvattingen ondervonden. Maar er is ge
vochten me^ resultaat. Het einde van dien
strijd is bekroond met de oprichting van
deze fraaie tehuizen, die beiden wel ver
schillend van opzet zijn, maar toch in de
gedachte beiden bedoelen iets te toonen van
de liefde van Christus, om die te brengen
tot velen.
De Diaconie is nu geheel los van de oude
sfeer. Ze heeft een nieuwe weg betreden.
Een weg, die gaan zal over zware inspan
ning, moeiten en zorgen, veel liefde en groo
te trouw. Spr verheugt zich van harte in de
stichting van deze tehuizen, en wenscht Re
genten hartelijk geluk. Geve God hen Zijn
ï0|Links op deze folo ziet inen het Tehuis voor ouden van dagen; in het midden de kapel,
Waarin de openinQfp'.cchligheid -plaats had; rechts op den achtergrond het Emmahuis.
kracht, in 't bijzonder echter aan de nieuwp
directie, die zulk een zware taak krijgt te
vervullen.
Eenhartelijken groet brengt spr. aan de
zusters-diaconessen ui het oude huis, die
hier hun arbeid voortzetten, waarbij hij te
vens de gelukwenschen van het Classicaal
Bestuur van Rotterdam aan Regenten in
sluit. Wone in dit huis steeds rust voor li
chaum cn geest, een rust, die geboren wordt
uit Gods liefde, die in Christus geschon
ken wordt. Dan zal dit gebouw beant
woorden aan het gestelde doel en zijn tot
een rijken en blijvenden zegen. Dat geve
God.
Toespraken.
Nadat gezongen was Gez. 2071, hebben
nog verschillende afgevaardigden het woord
gevoerd en gelukwenschen aangeboden. Al
lereerst de heer M. G. Zeelenberg, namens
het College van Gecommitteerden, vervol
gens de heeren W. J. Henmes, namens de
Federatie van Ned. Herv. Diaconieën, Ds. G.
H. Wagenaar, namens het Ministerie van
Predikanten die een apparaat met aantal
koptelefoons ten geschenke aanbood, zoodat
vele dooven 's Zondags de Evangeliepredi
king kunnen beluisteren, de heer de Ruiter
namens het College van Ouderlingen, J. G.
Hootsen, als voorzitter van het College van
Diakenen, Ds. S. H. J. James van Delfsha-
ven, namens de Contactcommissie Ds. B. ter
Haar Romeny namens de zusterinrichting
„Huize te-Werve" te Ginneken, Ds. W. H.
de Bode, namens het bestuur van het Diaco
nessenhuis, de heer v. d. Ree namens het
bestuur van Bethesda, en de heer N. J. v. d.
Vloed namens den kerkeraad van de Gcref.
kerken in Hersteld Verband.
De heer Jeppe, Directeur van het nfeuwe
Tehuis heeft in een korte toespraak zijn
ambt aanvaard en daarbij den dank overge
bracht van 170 ouden van dagen, die vol lof
?n dankbaarheid zijn voor de keurige huis
vesting, die zij nu hebben verkregen.
Daarmede was aan deze openingsplechtig
heid een «einde gekomen en werd het samen
zijn na het zingen van Ps. 146 1 en 4 met
dankgebed beëindigd. Na afloop hiervan heb
ben vele genoodigden van de gelegenheid ge
bruik gemaakt het nieuwe complex te be
zichtigen.
NATUURLIJKE INMENGING.
„De Dietsche Gedachte" schrijft:
In een beschouwing in de anti-revolu-
lutionnaire „Rotterdammer", gewijd aan
de bespreking op den Vrije-Üniversiteits-
dag te Leiden over den Belgischen Op
stand en de Dietsche opvatting daarover,
ingeleid door Prof. Dr. A. Goslinga (wij
hopen, dat men in de jli.G. hierop terug
komt) stelt het blad vast, dat nu niet lan
ger behoeft te worden getwijfeld aan den
plicht van „ons volk", om Vlaanderen te
steunen in zijn strijd om bestuurlijke
scheiding. „Mogen, mede door Prof. Gos-
linga's referaat, velen onzer thans meer
daadwerkelijk Vlaanderen gaan steunen,
opdat het langs den weg van bestuurlijke
scheiding straks ten volle al zijn rechten
kunne veroveren".
Wij zijn niet geestdriftig voor die „be
stuurlijke scheiding", en vermoeden, dat
de „Rotterdammer" er juist zoo warm
voor loopt, omdat dit blad de Groot-Nc-
derlandschc, opvatting verwerpt. Maar dij,
nu daargèlatèn, het. doet ons toch goed,
dat nu eindelijk door een blad, dat geens
zins aan onze zijde staat, onbewimpeld
wordt uitgesproken, dat de Vlaamsrhe
zaak niet slechts een Belgische, maar ook
een Nederlandsche <zaak is, waarin wij
ons wél hebben te mengen. na de uit
den treure, op papegaai-aditige wijze nage
prate onbenullige bewering, dat Rijks-Ne
derlandei's zich volkomen buiten deze
„zuiver-en-alleen Belgische aangelegen
heid" moeten houden.
Wij hopen, dat de papegaaien nu lang
zamerhand zullen gaan zwijgen. Wat er
avaar is in hun geschreeuw (datphethoofd-
tooneel van den strijd zich op een gebied
bevindt, waarover vreemdelingen heer-
schen en dat wij daarom gedwongen zijn
bij onzen steun eenige beperking in acht
te nemen) dit begrijpt en weet ieder, en
behoeft niet meer te worden gezegd.
DE GESCHOREN AAP
Op Sumatra schoot men een jonge aap,
dieop een mensch leek. En „de" weten
schap dacht onmiddellijk, dat hi^r de ont
brekende schakel, „de missing link", tus-
schen mensch en dier gevonden was. Maar
het wezen bleek een geschoren en opgepoet
ste aap te zijn en De Banier, het Chr.
weekblad voor Indië. drijft op de volgende
wijze de spot met deze wetenschappelijke
dwaasheid:
De kranten 'n sensationeel bericht, de
„missing link" gevonden!
De nationale trots aangewakkerd: ons Su
matra is het land, waar de steen der wijzen
in den vorm van een menschachtige apin
oftewel een aapachtig menschwijfje verbor
gen isc.q. ronddartelt!
Een B.B. ambtenaar verheugd: op de Uni
versiteit verkeerde hij als wetenschapsbe
oefenaar in amfibialen toestand; hij was
nóch journalist, nóch litterator; en thans
vormt het cadaver, op de voorgalerij be
zorgd, hem plotseling tot paladijn der na,
tuurwetensc.happen.
De journalisten aan de studie: de weten
schap der „ontbrekende schakel" wordt, zoo
als die ettelijke decennia geleden gloed
nieuw was, ihans in populairen vorm op-
gedischt het is of Einstein, Planck, de
Vries enz. nimmer hestonden.
Antivivisectariers en hun aanverwanten
in motieprodueeerende emotie.
Politici in Volksraad en Kamer lanceeren
vragenderwijze hun edele verontwaardiging.
Deskundigen treden op in grooten getale
en geven hun bevoegd oordeel te kennen:
van beer tot mensch, cc n'est qu'un pas!
Roodbaardige Witzmachers treffen neefjes
van de Sumatraansche woudbewoonster aan
in Amsterdam's straten.
Een inlander lachtAmerika's techni
sche producties in den vorm van gilette en
vijl verschaffen hèm geld, en vrienden en
magèn een feest.
En de wetenschap dekt zich thans tegen
belaching met een mantel van het diepste
zwijgen.
Alleen de mailbooten vervoeren nog de
correspondentie over deze zaak tusschen
Nederland en Indië.
Want de Minister moet nog spreken
Hierbij laat de Banier het echter niet.
Op het humoristisch stukje volgt een prin-
cipieele uiteenzetting, met als slotconclusie:
ROFFELRIJMEN.
Het Spoorboekje
Een spoorboekje léén je, dat is nog-al-glad:
Omdat je zoo'n ding niet kunt huren;
Eén koopen? dat is je de moeite niet waard;
Dus vraag je er een bij de buren.
Miep gaat er om vragen; en Miep brengt het mee;
Dan gaat eerst het theeblad van tafel;
Fa pakt een papier en een potlood, en zegt:
Hou jullie nou éven je wafel!
Es kijken..., o ja, eerst in 't midden de kaart:
Dat's fijn, al die heldere strepen;
Ga weg, Jan! blijf jij met je fikken eraf!
Ik kan het alleen wel, begrepen?
Es zien..., dat is Utrecht, Den Bosch en Roermond,
Dat's Sittard, Maastricht, en ddt's Aken
Wrat dood-, dóód-eenvoudig, zoo knaap-van-een-reis,
Zoo'n tripje naar Duitschland te maken!
Daar gaan wewe gaan, nou, wat wou je nou, moe?
O ja, jij wou liefst na den eten
Goed, best; o, ivacht even, nog éven de kaart,
Ik ben de tabel weer vergelen
Lijn 1U, hou vast! 12,UOdat's niks,
Dat's uren aaneen in een bommel;
Hier deze! ah! dat is een a-met-een-slang
En-ecn-wielwat beteekent die rommel?
Verklaring der teekens! natuurlijk: vóórin...
Een-vork-en-een-mes, en een huisje,
Twee-hamers, een-bootje, een bal en een maal,
Een S en een S-met-een-kruisje
Een kruis: alleen Zondag; maal: stopt op verzoek
Mestvork: in die trein kan je eten;
Een slaaprijtuigbed; streep: de sneltrein rijdt door;
Wat leuk om dat alles te weten!
Nou stil! 1U..., Utrecht..., die gaat tot Den Bosch;
En dat is een D, dat is dokken;
En dié gaat alleenig op Zondag maar door;
Die knoeirommel maakt je besjokken!
Hou stil, zeg ik, apen! zoek 't zelf anders uit;
't Is om heel je reis te vergallen:
Je wordt er geen. wijs uit, dat slcmgengedoe,
Die wielen en al die getallen
En Miep gaat terug, en vraagt buurman beleefd,
„Of buurman een trein ivil noteeren,
Want pa heeft vandaag en ook morgen geen tijd,
En pa moet zich morgen nog scheren
Natuurlijk is buurman van harte bereid!
Als straks de familie op reis is,
Blijkt, dat het program in de werkelijkheid
Niet klopt, en gestaag van de wijs is
(Nadruk verboden.) leq l
gebruikelijke definitie van den mensch als
een „redeiijk-zedelijk-weaen" een humanis
tisch insluipsel.
Want het wezen van den mensch. dat zijn
souvereiniteit en onafleidbaarheid uitmaakt
wordt gevormd door den band die hem, en
in hem de Schepping, met God verbindt: het
is de, nergens anders voorkomende kern
der religie die een onoverkomelijke kloof
vormt tusschen mensch en dier".
BRIEVEN UIT DE HOOFDSTAD
KONINGINNEDAG
Wie op den Koninginnedag Amsterdam
bezoekt, of uit de buitenwijken een tocht
naar de binnenstad waagt, ziet zich welhaast
meegezogen in een stroom van wandelaars,
die blijkbaar geen andere bedoeling hebben
dan de Kalverstraat en het Damrak grondig
te leeren kennen.
Hij zal zich op den Dam en op het Dam
rak overal kunnen verkwikken, 'al naar zijn
smaak, aan ijs, augurken in 't zuur eu li
monade en zich uitmonsteren met gedroch
telijke of liliputterige hoeden, mombakkesen,
parasols in oranjekleur, en zich voorts wa
penen met werpballen en serpentige of zich
blij maken met papieren toeters, schel klin
kende fluitjes en allerlei ander waardeloos
bazargoed.
Hij zal drommen opgeschoten Amsterdam
mertjes ontwaren, en even groote drommen
van hetzelfde soort, die nog opschieten
moeten met mombakkesen voor, of geverfde
gezichten, met oude lappen omhangen, en
met geïmproviseerde muziekinstrumenten,
die zingen en janken en drukte maken en
probeeren een snoepcent los te kloppen.
Hij zal massa's jongelui zien van beiderlei
kunne, die in groote troepen de stad door
trekken, dansend en hossend, soms zingend
nu en dan elkaar aanstootend en aftrekkend
al naar het hun op een bepaald oogenblik
invalt.
Wat dit alles met de viering van den
Koninginne-verjaardag te maken heeft, zal
hem echter niet licht duidelijk worden, al
wijst de verkoop van „Oranje-nationaal" er
op, dat er toch eenig verband moet bestaan.
Laat het ons eerlijk zeggen wat wij op
de straat zien, heeft in wezen met de viering
van den Koninginnedag niets te maken,
heeft met Oranje niets te maken al staat
men er volstrekt niet antipathiek tegenover,
liet is zoo goed als op den Hartjesdag, de
uiting van de massa die geen feestvieren
kan.
Daar is echter nog een ander volksdeel,
een niet onbelangrijke groep ook, die op
andere wijze den jaardag van H.M. herdenkt.
Maar voor deze groep en voor deze uiting
heeft b.v. Het Volk, dat van den Koninginne
dag schreef als „een dag van geestelijke
armoede" geen oog.
Gelukkig is meer bijzonder in den laatsten
tijd dit volksdeel wat meer actief geworden,
en was dit jaar de vrucht van die actie
duidelijk merkbaar. Daar was de laatste
jaren wat verslapping gekomen. Allerlei om
standigheden, e»arst de oorlog, daarna de
crisis, hebben het hunne daartoe bijgedragen.
Innerlijk mocht niet veel veranderd zijn,
uiterlijk werden wij wat onverzorgd. Het
vlaggen werd minder, het oranje werd spo
radisch gedragen.
Dat ér in wezen weinig veranderd was,
bleek wel toen door het Comité „Oranje
Getrouw" op het manco werd gewezen. Toen
kwam in allerlei kring het ontwaken weer
en de bewijzen van instemming. En de ver
gadering op 30 Augustus in het concertge
bouw gehouden, was meer dan een succes,
was ook een belofte.
Wie de vergadering in het Concertgebouw
heeft meegemaakt, een stampvolle zaal, en
een enthousiast publiek uit alle rangen en
standen, was daar bijeen, die zal niet van
geestelijke armoede kunnen spreken. Hier
werd niet alleen over Oranjeliefde gespro
ken. hier werd ook op den grond, op de
oorzaak van die liefde gewezen, op de sprake
der historie, op de leiding Gods in deze
dingen.
Ook op den Koninginnedag zelf bleek dat
de arbeid van het jonge comité niet on
vruchtbaar was geweest. Daa>' was meer
Oranje dan andei's en moer vlaggen dan
voorheen waren uitgestoken. En behalve dit
had. men in de verschillende stadsdeelen
ook meer werk wan de opzettelijke viering
van den Koninginnedag gemaakt.
Verschillende Orapjevereenigmgen hadden
het beste beentje voorgezet, onderscheiden
R.K. en Christelijke scholen hadden een
meer openbare feestviering georganiseerd,
dan andere jaren het geval was en in vei^
schillende Kerken werden goed geslaagde
samenkomsten gehouden.
Natuurlijk moet men met den druk der
tijden rekening houden, maar daar is meer
belangrijk werk in dagen van druk geboren
en de aanwijzingen zijn er wel dat bij eenig
opleven ook de feestviering zal uitgroeien en
straks als vanouds het blijde gejubel zal
opklateren ook in de Hoofdstad des lands.
Wat noodig is, is dat er nog iets meer
eenheid komt in het streven der verschillen
de groepen. Decentralisatie blijft noodig,
maar onderling contact en samenwerking
kan slechts ten goede komen aan een be
weging, die veel massaler is, dan ze dikwijls
lijkt.
Hier kan het Comité „Oranje Getrouw"
wellicht goed werk doen, zooals nu reeds
zijn invloed is gebleken. Dan kan, zoo wij
hopen, binnen niet al te langen tijd, ook aan
de algemeene viering meer leiding worden
gegeven, kan de straat lanzamerhand woi^
den veroverd en heel den dag een waardiger
cachet gegeven dan nu, in hoofdzaak door
gebrek aan leiding nog voor de feestviering
van een deel der burgerij geldt!
Moeilijk zal het blijken, maar onmogelijk
niet.
AREND VAN AMSTEL.
UIT AMERIKA
DE BETEEKENIS VAN DE
BEURS-HAUSSE
DE ONTKETENING VAN DE
SPECULATIEZUCHT
3 September.
Een ieder houdt zich met de hausse bezig. De
belangrijkste vraag, die men zich stelt is: ..Be
teekent de beurs-hausse het begin van econo
mische herstel ot is het slechts een doelbewuste
poging van de verantwoordelijke staatslieden
om een herstel te forceeren via de beurs, nu al
lo andere mautregelen tot nu toe getaald lieb-
"VVJJ houden ons aan do speculatie-theorie
zoolang tenminste geen factoren naar voren ko
men. die ons denken zullen veranderen. Deze spe
culatie-theorie Is op do volgende overwegingen
gebaseerd": „Wil men den komenden winter zon
der revolutionaire relletjes doorkomen, dan
moet er Iets gedaan worden om den nood te
lenigen zU het dan ook In allen geval tot aan
het komende voorjaar. Temeer spreekt dit. nu
de voorgestane versobering, ook ten opzichte
van loonen en werkloosheld-uitkeeringen. oen
groelenden geest van verzet heeft doen geboren
worden. De verantwoordelijke staatslieden heb
ben allerlei experimenten verricht. zU hebben de
goedkoope gela politiek in geluid, zij hebben
steunmaatregelen ingesteld om het prijsniveau
naar boven te brengen, zij hebben contingentie-
ringen ingevoerd cn de tolmuren verhoogd. zU
hebben tal vun maatregelen genomen, doch tot
r.u toe tevergeefs. Do crisis zette haar vernielen
de en aan den anderen kant saneerende wer
king voort en niets was in staat haar in hnar
loop te stuiten. Doch tevens holde men naar jen
fgrond toe. Men heeft het o.i. nu geprobeerd
tif fonds achter zich hebben
llard tcrwtjl hij vermoedelijk tevens de stei
ter zich heeft van het groot-kapitaal in c
lieele Westersche wereld, dat Immers gee
legenheid zal voorbü laten gaan om rend
klein kunstje
effec
•erde i
irkt
i koei
in
loodpeil zijn gedaa
•n grooie oaisso-posities loopen, het koersnlveau
naar boven te krtjgen. Hiervoor Is een groot
kapitaal rroodig enkele tientallen mllllarden
guldens zijn daarvoor zelfs te veel cn «en
handige perscampagne.
Het blijft alleen de vraag, of het groot-ka
pitaal genegen la op een
risico te blijven loopen. wannei
zicji niet laat verleiden in de m
en de pools ontlasten van hun s;-
ZU die door 'n speculstlegolf op c
i, kunn
irktCtePkomen
sculatlef bezit.
edaai
i dHn de Yanke<
n. dal
de pool-aankoopen de koersen begli
gen: het publiek, dut met stroppen zit en boven
dien niet geheel en al likwlede ls. zal van do
gelegenheid gebruik maken om te verkoopen en
daardoor adem te krijgen De pools moeten In
den beginne doorgaan met koopen. anjers be
reiken zij hun doel niet. Zijn dc topzware posi
ties gelikwideerd. welnu, dan is het eerste ge
vaar. de eerste hindernis genomen. Wanneer zij
bovendien op de goederenmarkten eveneeni
kan^ieT
n rubberpiüs van circa 9 cent per kg., bü
i huidige koper-, zink-, lood-, suiker-, thee-
üzen. etc.. dan beginnen zij het web te maken
m zijnde speculant.
i gemakkelijk kunsi
Hü
i kaf i
do gedachte aan een conjunctuursverandering
wordt weergegeven en hü ziet de stijgingen op
de goederen- en effectenmarkten en hU vraagt
rora zou ;k ook niet eens prob.-e-
instje binnen te gaan halen?" Hij
begint te koopen; de mensch is nu eenmaal een
kuddedier en als A voorgaat dan volgt B. tot
iheele speculatieve alfabet is afgewekt. In
en gaan de pools door. Zij zijn dan nog
loslal
want dan verloopt de hausse ontijdm.
makers, dus zfi. die. voorzichtig, niet
et onderste uit de kan willen hebben, krijgen
us de beschikking over contante gelden: ande
en, die op hoogere prolongatie zitten tin Ame-
ika de mnkelaarsleemngen) kunnen door koers
losing beter adem halen, terwijl de zakenman
iet wat mter hoop de toekomst gaat inzien,
mdat een effectenhausse nu eenmaal een krach-
ige psychologische uitwerking heeft. Een en
nder zal leiden lot vergroeiing van de koop
krachtige vraag Immers enkelen zullen lang uit
~ilde behoeften gai
prijzei
en deze vraag steunt de pools in het opzetten
van de prijzen. De staalfabrieken zullen op «en
gegeven moment op grootere capaciteit gaun
ken, de spoorwegen zullen de vervoerde wa
gens zien vermeerderen en al deze factoren, lo
gische gevolgen van de hausse, zullen het pu
bliek opnieuw prikkelen in de markt te gaan.
Eerst zullen de makelaaisleeningen niet toe
nemen. integendeel gaun afnemen. De pools
werken met eigen geld. zij koopen en steunen
de afwikkeling van topzware posities. Zjj. die
Ukwideereu, betalen hun leeningen terug, zoo
dat het logisch is. dat de makclaarsleeningen.
zooals hier boven gezegd, in den aanvaan- zul
len terugloopen. Wij zien dit dan ook in de pric
tuk. Niettegenstaande de sterke stijging i
i geg.
nderd. Goat
U het omgekeerde zien.
ae m.uKeiaarsieenmgen zullen gaan stijgen en
dit is voor ons het teeken. dat de pools hun be
zit met winst aan het publiek gaan overheve
len. Dit is dan een critiek punt. want bereiken
de aanhangers van „herstel door middel der
beursspeculatie" hun doel niet. dan zakt het
kaartenhuis ineen. Het is dus noodzakelijk. d.-it
de beurshausse spoedig gevolgd wordt door een
toename der bedrijvigheid en wel een toename
die grooter moet zijn dan de gewone seizoons-
opleving. Het is niet onmogelijk dai
'ighei
i de i
Mat
zij i
-zichttge elementen 1
laten hooren cn dan dt
speculanten zijn slag i
anders zullen de vooi
waarschuwende stem
het gros der kleinere
te slaan.
Wij vinden het daarom niet onlogisch, dat
hausse nog eenige.n tUd zal blijven aanhouden.
De pools hebben het stadium nog i
Zij r
t hun
lezlt t
vigheid. afneming der voi
tleven aankoop, etc.) Hoe
hoe lang zü zal duren, kuuui
at de,kt*
pijlen op hun boog heb
sn (stijging der bedrp
•orraden door speculn-
sttjglng znl
ratel a
udeei
dan neen. Wel beginnen productie en consumptie
bii de meeste producten meer en meer in even
wicht te geraken, maar dit is alleen geschied
door kunstmatige maatregelen. De productie-p»
tentialiteit is nog altüd veel te groot \o..r tk-
wereldbehoeften. terwijl de leuze „wordt zooveel
mogelijk bii.nen eigen grenzen producent v»n
de onontbeerlijke grondstoffen", niet aan hevig
heid verminderd is. Bovendien hangen groote
kt. die bü eenige prijs
stijging gelikwideerd
in dit
Mei
voorraden, de product
klein aanbod. Dit aanbod is niet klein omdat
er niet genoog geproduceerd kan. worden; in te-
productie kan elk moment belane-
opgevoerd. maar het annhod Is gc-
men uit speculatieve neigingen het
s uit de kaa wil hebben.
Wat zal er geschieden?
•erdere prijsstijging zal het aanbod plot-
ioen vermeerderen. De markten zuilen
gegeven oogenblik met goederen word. n
lomd. Zoolang de mentaliteit In de we
ll niet wijzigt, zoolang het productie-
t niet binnen grenzen is teruggebracht
I. in de eerste Jaren onmogelijk is. w.mt
- .„.i de staatslie
den om een nieuw» poging tot herstel te w:.u.-n
waarbij zü groote bedragen als inzet hebben
moeten besteden. Men kan den komenden w li
ter niet zonder meer ingaan. Kunnen de kosten
niet worden gereduceerd, welnu dan moet men
trachten het prijsniveau naar boven te werken
en daarmede is men bezig
W(j hopen onze zienswüze duidelük te hebben
weergegeven. W(i verwachten 'n verderen voort
gang van de ongezonde haussebeweglng; wj
vreezen uiteindelük voor een nieuwe beursin-
zlrkins- Dit thema is echter
een uiterst veelzijdig probleem.
Natuurlijk zün'er enkele goede facetten ann de-
H 1 kunnen wij niet nngann. of de b«-
deelig saldo te zien zal
billende Iti de b>-
lans per saldo
geven Ten eerste hebbei
nauwheid zittende speculatieve
posities kunr.cn afwikkelen. Staten hebben hun
budget kunnen ontlasten door voordeeli-c con
versies (büv. de Engelsche 5 9i Warloan In dc
3%% nieuwe leening. Frankrijk begint eveneens
aan bet converteeren van staatsleeningen). in
nnoncieeic-n nood gebrachte gemeenten hebben
hun kasbehoeften kunnen lenigen door het uit
geven van nieuwe emissies, rnogeiuk gemaakt
belegcend publiek. Verder
•ent nat aeze <1 l °P ,a'
treft. bereikt) tot gevolg zal hebben stijging van
de aandeclcnkoorsen. Wij geven dit ongctwllf. 'h
toe .doch er is hierbij een groote maar! En wé,
dat men de zekerheid moet hebben, dat de
cerns waarin men aandeelen koopt, hun d'vi-
aend zullen blüven uitkeeren. En d.ze zeker
heid heeft niemand nog, Ook hier geldt dus
spcc"l..tir. want komt er een wending in d.-
conjunctuur, dan zullen aandeelcnkoei sen c^tr-4
worden beïnvloed door de genoemde dftllng ie-
rente; komt de gunstige drpai niet en daarvoor
W«- dan vele mantschnppuen hun
dividend reduceeren of overslaan Heeft dc T'g
Steel, dio haar gewoon dividend al enigen t.id
geleden gepasseerd heeft, niet gezegd, dat z.i
zoolang men en«iVlaen'1 ui.*?1 ,b'üven uitkeeren.
"spoed?.
Blijft dei
ideelhoudei
Wjj geven hierundei
Bethlehem Steel
Gulf States Steel
Republic Steel
V S. Steel
Chrysler Corporation
General Motors
Studebaker
American Smelting
Anaconda
International Nickel
Kennecott
Nevada
Continental Ooll
Mid-contlnentaJ
Philips
Royal Dutch
Shell Union
Standard Oil N. Yerse
Atchison Topecn
Baltimore and Ohio
Chesapeake and Ohio
Illinois
Now York Central
Norfolk and Western
Union Poclfl.-
American Telephona
2 24
3««i
