HET GELD
BINNENLAND.
Kunst en Letteren.
93DINSDAG 6 SEPTEMBER 1932
TWEEDE BLAD PAG. 5
ECONOMISCHE PROBLEMEN
III*).
Gecondenseerde koopkracht
1 Welke functies het geld in de wereld ook
■oge hebben, in dit verband hebben wij
■leen te maken met zijn rol als geconden-
ïerde koopkracht. Want geld is koop-
racht; wat wij ook in onze beurs hebben,
Jlvergeld, goud, eigen munten of vreemde;
Inkbiljetten in guldens of vreemde biljet-
Jn, al die geldsoorten beteekenen koop-
I-acht, niet meer en niet mindier. Het biljet
pn 1000 lire moge van papier zijn, dat op
Ichzelf nagenoeg geen waarde bezit, het
llindert niet, want dat biljetje beteekent
loopkracht in Italië; markscheine koop-
fracht in Duitschland; onze eigen biljetten
opkracht in Nederland. Die koopkracht
oet zoo goed mogelijk stabiel blijven. Wij
loeten weten, dat wij voor het lire-biljet
T/er enkele jaren hetzelfde kunnen verkrij-
fen als nu, tenminste, wanneer er bij de
Lederen zelf niets is veranderd. Kan ik op
Lt moment voor zes Nederlandsche guldens
"l kilogram buitenlandsche tarwe koopen,
a zal ik er misschien over een paar jaar
gulden voor neer te leggen hebben, wan
eer de tarwe door welke omstandigheid
lok, schaarsch geworden is. Maar is de prijs
L de wereldmarkt van tarwe gelijk geble-
Ln, dan moet ik voor mijn zes gulden weer
UpO kilogram tarwe kunnen verkrijgen. Ge-
fhiedt dit niet, moet ik er meer guldens
or geven en zijn alle andere omstandig-
iden gelijk gebleven, dan is de koopkracht
jan onze munt gewijzigd en wel ten nadeele
|an de bezitters! Koopkracht van de munt Is
Jet criterium; deze moet constant blijven,
lil het geld zijn rol deugdelijk vervullen.
Wij hebben binnenlandsche en buiten-
"ndsche koopkracht
j Onze gulden heeft in het binnenland een
lekere waarde; wij bemerken die waarde
jver het algemeen niet, omdat wij alles in
juldens uitdrukken en wij slechts door het
n acht nemen van bijzondere factoren en
let verzamelen van bijzonder statistisch
pateriaal kunnen nagaan, of de prijsver-
Jnderingen bij de goederen of bij het geld
Bggen. Om dit nader toe te lichten zullen
Lij een eenvoudig voorbeeld nemen. Een
perkmansgezin met vrouw en een paar kin
leren kan bijv. van 25 in de week be-
loorlijk rondkomen ons voorbeeld Js
;uiver denkbeeldig genomen en bedraagt
:ijn loon ook in d<e buurt van f25 in de
Leek, zoodat hij wellicht nog iets kan
Mparen, dan is zijn budget in evenwicht.
Dok de binnenlandsche koopkracht van dat
loon is dan betrekkelijk in evenwicht. Nu
■stijgt door omstandigheden, bij de boter
II stond in ons blad van Maandag jl.
liggende, de boterprijs. De koeien hebben
weinig .melk gegeven door een ongunstig
seizoen.er is niet voldoende industrie-
melk beschikbaar om aan de behoeften, op
een bepaalde boterprijs ingesteld, te voldoen
zoodat de boterprijs zal gaan stijgen. Er
zullen dan zoo veel consumenten afvallen,
dat de verminderde productie weer met de
koopkrachtige vraag in evenwicht is. De
werkman zal dus iets minder boter gebrui
ken, omdat hij anders met zijn loon niet
kan toekomen. Hij zal voor een deel mar
garine gaan eten en zijn budget zal hierdoor
zelfs misschien iets gunstiger kunnen wor
den. Doch nu stijgen plotseling alle levens
behoeften. huren, kleeding, etc,, zoodat hij
f35 in de week noodig heeft om te kunnen
leven. Bij een loon van f25 zal hij in
armoede gaan verkeeren. Nu is 't practisch
uitgesloten, dat opeens alle goederen, alle
diensten, alle factoren stijgen door factoren
die bij die artikelen liggen. Een algemeene
stijging zal hoofdzakelijk aan de waarde
van het geld moeten liggen, zoodat het niet
onmogelijk is, dat in het door ons gestelde
geval de koopkracht van den gulden met
circa 40 pet. gedaald is. Wat de werkman
vroeger met f 25 kon doen, is op het moment
alleen mogelijk met f35. Stijgt zijn loon
onmiddellijk met f10 in de week, dan heeft
hij er geen nadeel van. Dit gebeurt echter
niet; loonstijgingen komen gewoonlijk ach
teraan en er moet voor gestreden worden.
Is de koopkracht van den gulden in het
binnenland gedaald, dan worden tal van
categorieën van personen benadeeld; zij, die
van vaste inkomsten leven, kunnen minder
koopen, zullen voor een deel gebrek moeten
lijden en tot armoede vervallen. Wij zullen
op het moment hierop nog niet verder in
gaan. omdat wij slechts 't denkbeeld: „bin
nenlandsche koopkracht" willen belichten.
Er is echter ook nog een buitenlandsche
koopkracht van den gulden. Wanneer op
een gegeven moment, een gulden gelijk is
aan tien Fransche francs dan kunnen wij
voor dien gulden tien Fransche francs ver
krijgen. Kunnen wij voor die tien Fransche
francs ongeveer hetzelfde doen als voor
onzen gulden in Nederland, welnu, dan
zullen wij weinig zaken met Frankrijk drij
ven. Doch in. het algemeen is dit niet het
geval. De franc heeft in Frankrijk een eigen
koopkracht. Het eene artikel kunnen wij in
Frankrijk beter en goedkooper aanschaffen
dan wij het in eigen land kunnen verkrijgen
terwijl sommige artikelen' in het geheel niet
worden aangemaakt, zooals bijv. wijn. Het
hangt dus van den binnenlandschen koop
kracht van den franc in Frankrijk af, of er
een groot ruilverkeer tusschen beide landen
tot stand zal kunnen komen. Er zullen
goederen zijn, die Frankrijk bij ons koopt;
er zijn artikelen, die wij 't best in Frankrijk
kunnen betrekken. Om. dien handel zoo ge-
ruischloos mogelijk te laten loopen, dienen
wij de zekerheid te hebben, dat wij voor den
gulden steeds dezelfde hoeveelheden francs
zullen kunnen verkrijgen, terwijl wij omge
keerd erop mogen en moeten rekenen, dat
wij ten allen tijde voor onze francs dezelfde
UIT TROPISCH NEDERLAND
HET MONUMENT VOOR VAN HEUTSZ.
(Van onzen Indischen correspondent).
Bijna twee jaar geleden is men begonnen
met de voorbereidende werkzaamheden voor
de oprichting van een monument voor den
man, aan wien Indië voor een groot deel
zijn feitelijke staatkundige eenheid dankt,
den krijgs- en staatsman J. B. van Heutsz,
van 1904 tot 1909 gouverneur-generaal van
den Oost
Dinsdagavond 23 Augustus, om 5 uur, is
het fraaie monument onthuld door den gou
verneur-generaal, onder groote belangstel
ling van burgerij, leger en marine in hun
verschillende geledingen terwijl ook de
inheemsche inwoners van Batavia, ondanks
de uitspraak van afkeuring, welke de na
tionalisten onlangs in een vergadering heb
ben gedaan ipzake deze plechtigheid, in
flinken getale opgekomen waren.
De plechtige toespraken van G. G., voor
zitter van den Volksraad, Leger- en Vloot-
commandant zijn via de radio in Holland
goed doorgekomen. De genoodigden, die bin
nen de afgeperkte ruimte stonden, hebben
er minder van verstaan dan de luisteraars
in Holland, want de luidsprekers waren een
vijftig meter verder aangebracht en afge
wend van den spreker, om het geluid in de
microfoon niet to verknoeien. Maar het ge
volg was, dat alleen de menschen, die op
flinke afstand stonden, de redenaars kond-
volgen. Het straatrumoer, geschreeuw van
kinderen, het gebel van het waarschuwings
verhouding in guldens machtig kunnen
worden. Wij hebben bovendien belang bij
een stabiele koopkracht van onzen gulden
in eigen land, maar ook bij een stabiel prijs
niveau in Frankrijk, terwijl alle andere fac
toren hetzelfde gebleven zijn.
Wat wij van Frankrijk hebben gezegd,
moet voor elk land gelden. Het eigen bin-
nenlandsch prijsniveau moet ten opzichte
van de geldswaarde gelijk blijven; wij moe
ten de zekerheid hebben voor onzen inter
nationalen ruil, dat wij voor de eigen munt
steeds dezelfde hoeveelheid vreemde munt
kunnen verkrijgen en het is even nood
zakelijk, dat elk land in eigen boezem zijn
binnenlandsche koopkracht van zijn munt
stabiel houdt. Wordt aan deze voorwaarden
voldaan, dan mag men van een idealen toe
stand spreken, tenminstfe. wat de munt-ver-
houdingen betreft. De gecondenseerde koop
kracht van de verschillende munten moeten
zoowel ten opzichte van het binnenland als
ten opzichte van 't buitenland gelijk blijven.
Men heeft getracht door een vernuftig
stelsel dit ideaal te benaderen. Op dit ge
bied heeft imen veel beproefd, men heeft ver
schillende stelsels toegepast, doch sinds 1S75
vierde de gouden standaard hoogtij en onder
dien gouden standaard hebben wij tot aan
den oorlog wél gevaren. Sedert den oorlog
is daarin de klad gekomen en op 't moment
beleven wij een monetaire crisis zonder
-eerga in de geschiedenis.
sein bij de twee spoorwegovergangen vlak in
de buurt, achter 'het gebouw van den Pro
vincialen Waterstaat, waarvóór het monu
ment is gebouwd, het gedender van de trei
nen zelf en voorts auto-getoeter en tram-,
gebel van den grooten verkeersweg Menteng
aan den anderen kant, deden voor de groep
deftig zwartgejaste genoodigden de meeste
woorden verloren gaan. Het was voor dezen
vcorts ook geen pretje, dat zij in de zon, die
bijna den geheelen middag niet had ge
schenen, maar juist tijdens de plechtigheid
het drukke tafereel achter de groote steenen
gestalte van Van Heutsz in gloed zette, ruim
een uur hun warme plunje moesten torsen.
Gelukkig de G.G. die in wit tenu was!
Het monument staat in een der groote
Europeesche woonwijken van Batavia, Gon-
dangdia, in een plantsoentje dat voor het
waterstaatsgebouw de twee zijden van de
Entree Gondangdia, Noord en Zuid, met hun
verdiepingshuizen, 'scheidt. De achtergrond
van het pompeuze gebouw is minder fraai,
doch men heeft de goede gedachte gehad,
achter het standbeeld een rijtje tjemara's
(een soort denneboomen) te planten, tegen
welks lichte groen het lichtgele monument
op den duur mooier zal afsteken. Het is
gebouwd in den vorm van een rechthoek,
aan zijden door een reliefmuur begrensd;
op het snijpunt van deze zijden verheft zich
een vierkante zuil, waartegen de forsche,
kantige figuur van Van Heutsz is geplaatst,
de rechterhand omlaag gestrekt, de linker
steunend op een smallere zuil.
Het was een gebeurtenis voor Batavia,
deze onthulling. Zoo zelden toch is er hier
ter stede „iets te doen"; oud en jong begaf
zich dus naar de gezellige drukte op het
zonnige plein, en den ganschen avond door,
toen l\?t monument door enkele sterke licht-
werpers mooi uitkwam met zijn vele kran
sen, was het er een ongewone levendigheid,
die haar hoogtepunt bereikte omstreeks
acht uur, toen de wekelijksche taptoe uit
rukte, voorafgegaan door een bende inland-
sche straatjongens op hun bloote pootjes,
om bij het monument een koraal te spelen.
Batavia is een forsch, zeer fraai monument
OFFICIEELE BERICHTEN
CRISIS-VARKENSWET
Benoemd tot regreeringscommlssarls voor de
uitvoering der crisls-varkenswet 1932 (Staats
blad uo. 374) Ir. S. L. Louwes te Zwolle.
RIJKSVERZEKERINGSBANK
Benoemd met Ingang van 1 November a.s. tot
agent bö de Rijksverzekeringsbank J. N. Voor-
brood. thans technisch ambtenaar bü de arbelds
Inspectie.
BELASTINGEN
)p verzoek met Ingang van 1 September j.l.
■vol ontslag verleend uit 's Rijks dienst,
gens verandering ln de Inrichting van het
Ingang van 1 Januari eervol ontslag verleend
aan L. F. tV. Louwe Kooymans, verificateur
der Invoerrechten en accijnzen te Rotterdam:
met Ingang van 1 October a.s. benoemd tot
verificateur der directe belastingen enz. aldaar;
te Utrecht G. J. van Santen, commies-verifica
teur der directe belastingen, enz., aldaar.
KANTONRECHTER
BiJ K.B. Is bepaald dat de vacature van kan
tonrechter te Schoonhoven, opengevallen door
het overlöden van mr. Th. L. Prins, niet zal
worden vervuld en zijn aan mr. C. C. Tielemar
kantonrechter te Rotterdam opgedragen d«
werkzaamheden van kantonrechter te Schoon-
POSTERIJEN
Met Ingang van 1 October a.s. aangewezen
als beheerder van het bü-P.T.T.-kantoor te
Ginneken de commies bü den P.T.T.-dlenst R
J. Sonneveldt te Breda, Pkt.
roffeerijmen,
September
INTERNATIONALE LUCHTVAART
CONFERENTIE
GISTER TE DEN HAAG GEOPEND.
Gistermiddag heeft in de Ridderzaal te
Den Haag de plechtige opening plaats ge
vonden van de conferentie der confederation
Aveatique International, waarop 33 landen
vertegenwoordigd zijn. Prins Hendrik woon
de de plechtigheid bij.
Redevoeringen werden uitgesproken door
Ir. J. F. de Vogel, president van de Kon.
Ned. Luchtvaartvereen., den Minister van
Waterstaat Mr. Reymer en den voorzitter
der confederation prins Georges Bibesco.
De secretaris, generaal kolonel Malaardt
Sacré, bracht rapport uit over de vorde
ringen van de luchtvaart in 1931—1932.
Op het program van de conferentie staat
de uitreiking van de groote gouden medaille
der Federation aan Dr. E c k e n e r, of bij
zijn afwezigheid aan zijn vertegenwoordiger.
Als een druipend-natte po ede*
Kwam September in het land
En hij schudt de regenbuien
Op ons uitmet milde hand;
En hij blaast met bolle wangen.
Door de straten van de stad,
Die in maanden, echt ön-hollandsch,
Eens geen buitje heeft gehad;
En hij raast door bosch en duinen
Waar de laatste tenten staan...i
't Is hoog tijd, vacantie-rekkers
Weer eens aan het werk te gaan!
En hij holt de velden over
Langs het modderige pad,
Waar hij alle huizen onder
Versche modderspetten spat
j Moeders klopt-ie op de schouder
Heel intiem en heel vertrouwd1
Jasjes, wijfjezegt-ie, mantels!
Vlug wat! 't wordt weer nat en houdt
En dan stapt-ie naar den jassen-
En den schoenenwinkelier
Ingespannen! Stal dan uit, man
Vlug! het wordt weer werk/ai hier!
Het geluier, het geleuter,
Het gekoer en het geklaag,
Héél de middenstanderscrisis j
Pakt September in dn kraag;'
En hij heeft er wilde schik in,
Dat de loome luügheid
Als een pluis wordt weggespoten
Door een frissche regentijd
Dat is dan de regenzegen
Van het natte naseizoen:
Dat er bij de middenstanders
Weer wat werk komt; loat te dóén.
(Nadruk verboden.) LEO LENS
DE BRUG BIJ BARENDRECHT
ZONDAG NIET OPGEHESCHEN.
Het lag in de bedoeling, zooals we reeds
gemeld hebben, j.l. Zondag de e.g.n. toog
van de Barendrechtsche brug omhoog te
brengen. Men is er evenwel niet tijdig in
geslaagd om de voorbereidende maatregelen
zoover te doen vorderen, dat dit gister ook
inderdaad kon plaats hebben: het ophij-
schen kon dus Zondag niet geschieden. Men
is nu nog bezig te overleggen hoe men het
werk zal aanpakken, want men wil het dit
maal anders doen dan de vorige keer. Do
tram gaat nog steeds zonder passagiers over
de brug, men zet de menschen nog met de
pont over. Voor voertuigen is de maximum
snelheid 5 K.M. per uur.
DIE NUWE BRANDWAG.
Deel IV No. 2.
Van Eeden en Langenhqven worden hew
dacht Van beide is een prachtig portret op-,
genomen. Uitstekende reproducties naad
schilderijen van O. Kling maken cteze af
levering tot een, artistiek-voortreffelijk ge
heel. Dr. G. Dekker beschouwt Boutens'
„Be a tr ijs": „geen eenheid nie, maar 'rt
aantal aftonderlike skoonhede". „Die heilige
romantiek ontbreekt en daardeur is die
„naïefheid" van sy verteltrant ook nie altijd
öortuigend nie". Van de verdere bijdragen
vermelden we een artikel over Wilamowitz,
de beroemde Duitsche filoloog.
Links: De deelnemers
aan de zesdaagsche
motorwedstrijden in
Italië, krijgen ver-
frisschingen, nadat
zij S00 K.M. in een
tropenhitte hadden
afgelegd.
Rechts: 'n Goederen
sneltrein liep op de
nieuwe brug over de
Eems uit den wissel
en stortte naar bene
den, zonder persoon
lijke ongelukken te
veroorzaken.
Foto van het geheele personeel der N. V. v. Haren's
Schoenfabrieken, genomen Voor de fabrieksgebouwen
tijdens de reis van het winkelpersoneel naar de fabrieken. -
Hei Vlijmensch Oranjecomttè gaf dezer dagen een maal
tijd aan do ónderen. Burgemeester v. d. Ven hanteerde
den potlepel
Lij de schutters op den Bijz. Vrijw. Landstormdag, die onder belangstelling van
hooge militaire autoriteiten te Ootmarsum werd gehouden.
'lonkruipen, een amusant nummer van dc kinderspelen, die iii den Doolhof te Roer-
mond aan het slot der eeuwfeesten werden gehouden.
