ilu iüjlu üj
SCHOOL- EN KERKMEUBELEN HiïïKLSJE
g. r
VOORBURG
HEERENHUIZEN
IE KOOP HEERENHUIZEN
Ruime hypotheek
heerenhuizen
N.v. Betonbuizenfabriek
„DE VALK"
NIEUWPOORT-LANGERAK
TELEFOON 18
GROOTSTE fabriek in Nederland.
Prijzen beneden elke concurrentie.
VRAAGT PRIJS
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
-HITTE - KOUDE - VOCHT - UWAAI
GRATIS DESKUNDIG ADVIES
N.V. Producten Grondstoffen HmiJ.
AMSTERDAM: Sarphatikade i - Tel. 34824-36824
ROTTERDAM: Stationsweg 37b - Telet. 11690
BOUWBLAD No. 171 (Verschijnt eiken Maandag)
MAANDAG 3 SEP! EMBER 1.932
INGEZONDEN
dit nu steunen van „Nederlandsch Fabrikaat"?
dit nu dienen van Nederlandsche Belangen?
riBfluten verantwoordelijkheid, der redactie.
jMWe circulaire van den Minister van Bin-
SH^ioirdecliö Zaken dd. 24 Jund 1932, waarin
imötagatie van den Mimieter van Econo-
ïnd A^che Zaken en Arbeid de aandacht van
neentebeeturen en andere Ovorheida-
ïamen wordt geveetiigd op de noodza-
1 ijk She id om voor hiun bouwwerken
iveel mogelijk „Nederlandsch Cement" te
iruiiken, reap, voor te edhrijven, heeft
t wel in het binnen- al6 in het buitenland
Iogisq etorm van protesten veroorzaakt.
in zuilks niet ten onrechte,
it tapuners deze mi miste ri eel e circulaire
sn U&pt in feite een monopolie voor de voor-
aafwmig van de Nederlandsche markt met
aent aan de in Nedeilland ge
aentfabriaken, t.w de ENCI te Maas-
'ST tfit en de CEMY te IJrouiden, die
ssein püjk één verkoopsorganisatie bezitten
itiesei het Verkoopkantoor ENCI-IJmuiden en
bovendien financieel zeer na aan elkaar
■want zijn. (De ENCI heeft voor 50%
ilgenomen in het kapitaal der CEMY).
'oor alle bouwwerken, die voor rekening
j de Ned-erlamdsche Regeering zullen
rden uitgevoerd, zal door die Regeering
g gg aizeflifsprekend, wad zij tenminste oonse-
g 22 pt zijn, eveneens de zoogenaamde „Ne-
•landedhe" cement worden voopgeedhre-
IHTE?-
den zal edhter gemakkelijk kunnen be-
|pen, dat de verkoopsprijzen der oombi-
lie ENCI/CEMY, veilig als zij zich weten
5.52 ir dit hun zoo „weQwülend" verleende
nopolde, daarvan eveneens den invloed
fm flen ondervinden en zulks ten nadeele
den verbruiker, i.c. de Nederlandsche
Vorvat, Provincies of Gemeentes, ma.w van
9o 0a Nederlandschen Belastingbetaler.
07 n'/Vent wat toch i6 het geval?
88 O.0e combinatie ENCI/CEMY heeft thans
(X) 0.n de Regeering een vrijbrief ontvangen
57 itreffende het vaststellen der verkoops-
60 0-jjzen. I mm eis de Ministea- schrijft
^prheideLiohaem voor, zoodra cement moo-
jq j"( is, daarvoor eveneens aan het Verkoop-
jq jjitoor Enoi-IJmudden offerte aan te vra-
57 1041.
indien nu die partijen het niet eens klun-
'CMci worden omtrent de verkoopsprijzen,
^Tgeen in de meeste gevallen wel zijn oor-
a,k zal vinden in de omstandigheid, dat
buitenlandsche cement belangrijk goed1-
50 ia.PPer wor(*t aangeboden, dan deelt de
>2 j^'Jmmiesie voor Werk verruiming, die als
13 jg/niddelaarefer tueschen partijen optreedt,
10 i8.fi beide partijen den prijs mede, die zij
17 ïajsv.z. de Commiisade) „redelijk" acht!!!
11 ï'.tndien zich dan nog andere moedllijkhe-
J'-h zouden voordoen, dan zal wonden ma-
lö,gaan, weüike maatregelen kunnen en moe-
1 worden genomen om te zorgen, dat de
hntueeio opdracht niet dan in de uiterste
Nodzaak voor de zoogenaamde „Nedeiiamd-
ae ,Gement-dndustrie" verioren ge
Gezien de redactie van de desbetreffende
ünea in de minieterieele circulaire zou
3pjen geneigd zijn aan te nemen, dat men in
>t belang van de beide zoogenaamde „Ne-
irlandeahe' cementfabrieken, bereid zou
ingem alle mogelijke krachttoeren te bestu-
scheieren, die zelfs zoover zouden bunnen
fabnan, dat den aannemers van bouwwerken
arbeitstel voor de opierveritug der door hen
werknomen werken zoude kunnen worden ver
end, enkel en alleen om daardoor het udt-
hoeipitend gebruik van de zoogenaamde „Ne-
vejrlandsche" cement mogelijk te maken.
enigPeze hypothese is opgesteld zonder er
me(jkening mede te houden, dat, indien men
(js jlfs al zoover zou gaan, men dan onver-
onkJ/delijk als gevolg daarvan werkloosheid
i de desbetreffende werken zou veroor-
,n bjken en dat alles enkel en alleen om aan
id ii z'£' j.Nederlandsche" cement-industrie
grej/t maken van winsten mogelijk te maken,
ha"ke win?ten vanzelfsprekend enkel en
r he!8"611 eaT1 aancioelhou dere (i.e. allen bui-
nlanders) en aan het buitenlandsch kapi-
'ktiit ten S°ede zullen komen.
■''.Het is bekend, dat het verbruik van ce
dent in Nederland ca. 900.000 tcw bedraagt,
^ertegenover staat een productie-capaciteit
,t n de in Nederland gevestigde cement-
deprieken van ca. 450.000 to., zoodat dus deze
inte,,ide „Nederlandsche" fabrieken op geen
'°?siikken na de totale behoeften der Neder-
ldl"ndsche markt uit hun eigen productie
rach\nnen dekken. Dit zal echter voor die fa-
kos-jeken wel geen groot bezwaar zijn. Immers
1 d?st over de Belgische grens liggen een
intal Belgische fabrieken, die tot dezelfde
roep behooren, met een totaal-capaciteit
in c.a. 900.000 to., en die dus, zoo noodig,
7^,'wme en gemakkelijk hun zoogenaamde
"Tederlandsche" zusjes kunnen bijspringen
lN i hun product, verpakt in „ENCI" zakken
Nederland als een Nederlandsch product
Ct.tor de „ENCI" kunnen laten leveren.
'Ja het nu geen Don Quichotterie? Door
-en.t prachtige monopolie, dat de Regeering
penip deze z.g. Nederlandsche Cement-in-
^jeijistrie heeft verleend, wordt het aan deze
.^laatstgenoemde mogelijk gemaakt, duizen-
Lfejn tonnen Belgische cement, waarvoor
.jen invoerrecht wordt betaald (zooals be-
«ptid is de invoer van cement in ons land
A0(jet aan rechten onderhevig), in Nederland
1 te voeren, aldaar in ENCI zakken te
jrpakken en alsdan als „Nederlandsch"
«nent en als „Nederlandsch" fabrikaat met
tn zeer belangrijke meerprijs af te leveren
Het blijkt thans reeds, dat het prijsver-
lid-ihil tusschen de buitenlandsche cement en
eis-e producten der zoogenaamde „Nederland-
tethe" cement-industrie voor de Nederland-
eemhe overheid geen rol speelt en derhalve,
eenezien de preferentie, die aan deze „Neder-
cin-mdsche" cement door onze Regeering wordt
lijnpgelegd, deze belangrijk duurder dan de
tva-üitenlandsche cement wordt verkocht,
ens Een eenvoudige berekening leert ons on-
hetiiddellij-k, wat dit aan Nederland, i.e. aan
on-jC Nederlandsche belastingbetalers gaat
'Oplosten.
ha_ Momenteel bedraagt dit prijsverschil reeds
^ftinstens f 1.per ton, zoodat deze prefe
rentie alleen reeds het niet onaardige be-
re"lrag van ca. f 500.000 uit de zakken der
Jederlandsche belastingbetalers klopt, en-
:el en alleen om een tweetal fabrie.ken, die
net Nederlandsch slechts den naam gemeen
lebben, eenzijdig te bevoordeelen.
Waarom zulks wordt gedaan?
I Misschien om de werkgelegenheid voor
s.'"len Nederlandschen werknemer te bevor
deren? Gezien de omstandigheid, dat de
desbetreffende ministerieele circulaire is
geinspireerd door de Commissie voor werk
verruiming, zou men toch met recht mogen
veronderstellen, dat door de verleening van
een dergelijk monopolie toch minstens aan
een groot aantal Nederlanders werk
worden verschaft, als compensatie voor
groote bedrag (een half millioen guldens)
dat de Nederlandsche betalingbetalers door
dit monopolie moeten dokken.
Een feit is echter, dat b.v. n in de fabriek
'te Maastricht een groot gedekte dei- ar
beiders en employé's uit vreemden bestaat;
dat de beide cementfabrieken in Nederland
zoodanig modem zijn ingericht, dat zij ge
makkelijk tegen een kostprijs kunnen pro-
duceeren, welke zelfs lager ligt dan die van
hun buitenlandsche, minder modem ge
outilleerde collega's.
Op die gronden is dan ook een monopolie-
verleening volmaakt overbodig, tenzij het
zou geschied zijn om de kas van deze beide
zoogenaamde Nederlandsche Maatschappijen
welwillend met een half millioentje guldens
te spekken, ten koste van den Nederland
sche belastingbetaler.
Er zijn evenmin staatsbelangen aai
wijzen, die een dergelijk monopolie zouden
wettigen. Immers beide fabrieken zijn voor
een gedeelte hunner grondstoffen op het bui
tenland aangewezen, zoodat bij een even-
tueele sluiting der grenzen, hier geen cement
meer kan worden geproduceerd.
Maar zelfs al nemen wij aan, dat door de
verleening van dit monopolie aan een hon
derdtal rasechte Nederlanders werk zou kun
nen worden verschaft bij deze industrie, is
dit met bovengenoemd bedrag dan nog niet
veel te duur betaald, vooral indien men
daarbij nog rekening houdt met de keerzijde
van de medaille, zoodat dan onmiddellijk te
constateeren valt, dat deze compensatie
slechts denkbeeldig is.
Immers wij mogen niet uit heit oog verlie
zen, dat een veel grooter aantal personen,
arbeiders, schippers, employés, agenten
vertegenwoordigers, die momenteel voor de
Nederlandsche cement-importeurs werkzaam
zijn, tengevolge van deze eenzijdige bevoor
rechting van een zoogenaamde Nederland
sche industrie door de Nederlandsche Re
geering, op straat zullen komen te staan,
want de desbetreffende Importfirma's, die
voor het allergrootste gedeelte het voor
recht genieten Nederlandsch te zijn, zul
len zich hun activiteit zien lamgeslagei
hun deuren moeten sluiten door de bevoor
rechting van een enkele onderneming, die
nog niet eens de naam „Nederlandsch"
dient, ten nadeele van het algemeen belang
en van de gemeenschap.
Het zal zeer zeker nuttig, ja zelfs nood
zakelijk zijn, indien eens een ernstig onder
zoek werd ingesteld naar de vraag, of het
geen hierboven is uiteengezet, nog niet in
een veel te gunstig daglicht is geplaatst en
of in werkelijkheid niet onze algemeene en
werkelijk nationale belangen door deze be
slissing nog veel meer, direct zoowel als in
direct, worden geschaad.
Immers de ENCI, de zoogenaamde „Neder
landsche" fabriek, heeft bij wijze van spre
ken geen Hollandsch kapitaal van beteeke-
nis. De helft van dit kapitaal bevindt zich
in Belgische en de andere helft in Zwitser-
sche handen. De geheele leiding der fabriek
bevindt zich, op een enkele uitzondering na,
geheel in handen van buitenlanders. De of
fers dus, die zich de Nederlandsche belas
tingbetalers moeten getroosten op verlangen
van de Nederlandsche Regeering, en wel
voor een bedrag van minstens f 500.000.—
verdwijnen in de zakken der Belgische en
Zwitsersche aandeelhouders, zonder dat
daarmede ook maar een enkel noemenswaar
dig Nederlandsch belang wordt bevorderd.
Daardoor wordt de uittocht van Neder
landsch kapitaal naar het buitenland in de
hand gewerkt, zonder dat daartegenover
eenige contra-prestatie is aan te wijzen, ter
wijl men zich bovendien nog de ontevreden
heid en het misnoegen van bevriende na-
buurstaten, waarmede men vriendschaps- en
economische verdragen sluit, op den hals
haalt.
Het zonderlinge van het geheele geval is,
dat een nauwkeurig onderzoek heeft uitge
maakt, dat de arbeiders, employés of schip
pers, die bij de®e beide fabrieken werkzaam
zijn en wier belangen de bedoelde ministe
rieele circulaire heet te verdedigen, voor een
groot gedeelte buitenlanders zijn.
Het spreekt vanzelf, dat het buitenland
zich niet onbetuigd zal laten en met name
zullen de Belgische Cementfabrieken, die
zich voor de voorziening hunner behoeften
aan magerefijnkolen tot dusverre in Holland
dekten, zich ernstig afvragen, of zij daar
mede in de toekomst zullen of kunnen blij
ven doorgaan, waardoor onze Nederlandsche
mijnen, die toch al reeds zooveel moeilijk
heden bij den afzet ondervinden, nog zwaar
der zullen worden getroffen.
In bovenstaand verband ie bet niet on
dienstig te wijzen op de in de laatste we
ken in de binnen- en buitenflandsohe pers
vermelde berichten omtrent „dumping-dn-
van gietijzer rui België door de Nedier-
londedhe Hoogovens te IJmuiden, die hun
gietijzer in België fns. 50.goedkooper ver-
koopen dan de normale prijs in België en
zuflks omdat de Regeering hun gemachtigd
zou hebben tegen eiken prijs te verkoopen,
teneinde aflile werklieden aan het werk te
houden, in verband waarmede de Regeering
de verliezen zou dragen.
De tegenspraak, die daarop ven „bevoeg-
zijde is gervoigd, i6 oj. niet geheel juist,
aar gezegd wordt, dat de Regeering m^t
de Verkoopspalitiek van de Hoogovens niets
heeft uit te staan. Integendeeil, de Regeering
steunt weil degelijk de Hoogovens te IJmui
den door een monopolie, waardoor aan deze
Hoogovens voor bun cement een extra-prijs
wordt verzekerd, ten koste van den Neder
landschen belastingbetaler, terwijl de Re
geering zich tevens met de Verkoopspolitiek
Hoogovens bemoeit, want de mindste-
rieefle oircuilaire dd. 24 Juni jl. vermeldt uit
drukkelijk, dat de Commissie, die de kwes
tie van de cement-deooranties moet bestu-
deeren, zich in verbinding zal stellen met
het verkoopkantoor Enoi/IJmuiden om in
overeenstemming met dat kantoor baar voor
keursordere te bezorgen, krachtens het haar
voor de levering aan bet Rijk, de Provunoie
of Gemeente verleende monopolie.
De op deze wijze verkregen meerprijs kon
dius worden aangewend om de prijs van het:
gietijzer, dat zij naar België leveren, te
di ukken.
De vragen, die door het Tweede Kamer
lid, de heer Vlieden aan de Ministers van
Economische Zaken en Arbeid en van Bui-
ienlandsche Zaken zijn gesteld, mogen en
kunnen dan ook «oor de Regeering m-?t v n-
dur m-.tr ontkennend worden beunta* ?ord.
Immers ae Hoogovens te IJmuiden zijn
ellccn in staat dtze dumping toe te passen
door dr meerprijs op do cementpvijz *u, die
onze R .-«eering d'.^i de overheidslichamen
.aat betalen, boven de normale cementprij
zen van de buiten.andsche fabrieken. Tus
schen het een en het ander beslaat zeei
zek -r een nauw ve-fcend.
Ons land. dat steeds de vrijhandel tot het
laatst heeft verdedigd, dat da vrijhandel
voor zijn handel en industrie nood'ig heeft,
kan zich de weelde van de hierboven ge
noemde maatregel] niet veroorloven, vooral
niet, waar men zich niet eens beroepen ken
op het feit, dat men door dergelijke maat
regelen speoifiek Nederlandsche belangen
beschermt, want door de gewraakte maat
regelen worden enkel en aileen buitenland
sche belangen bevoordeeld, ten koste van
de Nederlandsche belangen zelf.
Er is maar één conclusie mogelijk en wel
deze, dat de Regeer mg haar circulaire dd.
24 Juni 1932, die noch hot belamg van de
Nederlandsche Industrie, noch van den
Nederlandschen Handel, noch van den Ne
derlandschen Werknemer, of van het Neder
landsche kapitaal, kortom geen enkel spe
cifiek Nederlamdeoh belang behartigt, doch
enkel dient, om het buitenlandsche kapitaal
en een zich geheel in buitenlandsche han
den en onder buitenlandsche leiding bevin
dende industrie eenzijdig te bevoordeelen,
ten koste van den Nederlandschen belas-
onmiddellijk intrekt.
JANDOV.
moeilijkheden
in het bouwbedrijf
De heer L. K1 a w e r, Redacteur van „Ons
Eigendom", heeft zich over de moeilijkhe
den in het bouwbedrijf gewend tot den heer
J. de Bruin, secretaris-penningmeester der
afdeeling Rotterdam van den Nederland
schen Christelijken Bouwarbeidersbond, te
vens lid van den Rottterdamschen Gemeente
raad en lid van de Commissie van Plaatse
lijke Werken uit dat College, een man, die
met beide beenen in de praktijk staat, en
dus tot oordeelen over deze kwestie bevoegd
De eerste vraag luidde:
Hoe staat het thans met den omvang
der werkeloosheid in de bouwbedrijven, op
*5 eerste plaats te Rotterdam en verder in
is land?
Allertreurigst, aldus het oordeel van
den heer De Bruin; vooral hier te Rotter
dam, waar ik het aantal werkeloozen in
de bouwbedrijven in totaal meer dan 6000,
op ongeveer 50 pet. van het aantal arbeiders
in die vakken schat, terwijl dit in het ge
heele land pl.m. 30 a 35 pet van dit totaal
bedraagt. Alleen van mijn organisatie hier
Rotterdam, welke rond 1000 leden heeft,
zijn er momenteel 516 werkeloos
Zal Rotterdam en zullen de andere Ge
meenten des lands in staat blijven de uitge
trokken werkeloozen te steunen?
Dat is een vraag, welke ook mij voort
durend martelt; voor de werkeloozen ten
plattelande, en in die gemeenten, waar geen
of slechts onvoldoende steunregelingen be
staan, is de toestand, ook voor onze bouw-
vakmenschen, nog verschrikkelijker. Daar
om: hoe eerder zij aan den slag kunnen
gaan, des te beter, niet alleen voor hen, maar
ook voor de geheele bevolking. Vooral nu
de materiaalprijzen zoo geweldig laag zijn.
Wij moeten in de bouwvakken eerst over
het doode punt heen; dat kan slechts luk
ken, wanneer zoowel voor woningen, als
voor andere werken de bouw weer in het
groot wordt aangepakt, en niet mondjes
maat. Zien bouwen, doet bouwen. Sn juist
door aanmaak op groote schaal wordt het
vertrouwen van de nu schuchter geworden
beleggers, die hun geld In de kous verstopt
houden, weer gestimuleerd.
En de loonen?
Ja, de loonen; wordt daarop niet wat al
te eenzijdig de nadruk gelegd bij de beoor-
deeling de. moeilijkheden in het bouwbe
drijf? Hier te Rotterdam wordt in doorsnee
volgens het contract-loon gewerkt. Als in
tarief hier ter stede wordt gearbeid, ge
schiedt dit niet volgens vaste normen, be
halve in het stucadoorsbedrijf, maar in on
derling overleg tusschen werknemer en werk
gever voor afzonderlijke gevallen, wat ech
ter geer. overwegenden invloed heeft op het
naar boven jagen der loonen in de praktijk
ver boven het contract-loon, zooals dit bijv.
te Amsterdam is geschied. Ik heb den in
druk, dat de autoriteiten in Den Haag bij
hun critiek op de loonen der bouwvakarbei
ders te eenzijdig naar Amsterdam hebben
ken, en nog wel naar de t a r i e f-loonen
aldaar, en m.t voorbeelden uit die gemeen
te voor oogen, conclusies ten opzichte van
de praktijk der loonen voor het geheele land
hebben gegeneraliseerd, wat m.i. beslist on
juist is.
Ook acht ik het verkeerd steeds de aan
stucadoors betaalde loonen uit te spelen; ik
persoonlijk, aldus de heer De Bruin, en
velen uit onze kringen met mij, zien ook niet
in, waarom een stucadoor tweemaal zooveel
moet verdienen als een timmerman. Die loo
nen der stucadoors mogen dus allerminst als
maatstaf worden genomen bij critiek op de
loonen der bouwvakarbeiders in het alge-
Is U dus voor radicale handhaving der
loonen zonder meer?
Volstrekt niet, aldus de heer De
Bruin, mits aangetoond worde, dat ook
de andere factoren, welke de kosten van den
bouw beïnvloede i, naar beneden gedrukt
worden, als daar zijn: de hypotheekrente,
kosten straataanleg, rioleering, waterleiding
en andere voorzieningen etc., en last not
least, de prijzen van den gereeden bouw
grond, etc. etc. Maar beslist verkeerd en on
toelaatbaar acht ik het, de loonen der bouw
vakarbeiders onevenredig te drukken, om
daardoor hoofdzakelijk op een lager huur-
en prijzenniveau te komen.
Trouwens: een verlaging met 20 25 pet
van het tegenwoordige voor Rotterdam gel
dend contract-loon in de bouwvakken zou
vermoedelijk slechts een huurverlaging betee-
kenen van ongeveer 10 centen per woning
per week.
Nu zegt men wel ik las dit onlangs nog
in de „Nederlander" dat wanneer door de
bestaande loonen der bouwvakarbeiders de
woningen 20 centen boven de economische
huur zouden komen, die loonen zeker be
hoorden te worden verlaagd tot kstprijs op
economische huur. Maar wat verstaat men
dan onder „economische huur"? Mij is dit
begrip niet erg duidelijk.
Voorzoover ik vernomen heb, acht de Re
geering een huur van 4.50 5.00 per
week hoogstens, thans voor arbeiderswonin-
genibouw te Roterdam een economische
huur. Goed; maar tegen die huurprijzen kun
nen ook bij de bestaande contractloonen hier
tte Rotterdam nog arbeiderswoningen ge
bouwd worden, mitsde grond niet te
duur is.
Kan een bouwvakarbeider het helpen, dat
voor bouw van arbeiderswoningen thans te
Rotterdam slechts gemeente-grond beschik
baar wordt gesteld in prijzen van 100 pet. en
meer hooger dan voor den oorlog?
Dus er is met de uwen te praten, als loons
verlaging in het algemeen belang, en binnen
redelijke grenzen, noodig blijkt?
Natuurlijk, maar dan moet er ook wer
kelijk flink werk aan den winkel komen;
onze bouwvakarbeiders laten zich in geene
deele gebruiken als proefkonijntjes voor een
algemeeinen loondruk, waardoor ons cultu
reel niveau weer wordt teruggebracht tot dat
van vóór vijftig; jaren. Daar zouden
trouwens ook de bouwondernemers zeiven,
en de werkgevers in de bouwbedrijven in
het algemeen, en ik mag gerust zeggen de
geheele in die jaren opgekomen midden
stand, evenzeer sterk door geschaad worden.
Loondruk zonder redelijke grenzen in ons
vak, en daarbuiten, zal een chaos teweeg
brengen, waarbij slechts enkele, niets ont
ziende privé-belanghebbenden, misschien
voordeel zullen hebben, doch overigens de
geheele burgerij tot alle energie-doodende,
langzame verarming zal worden gevoerd.
Wat is uw meening over de samen
werking tusschen patroons- en werknemers
organisaties in de bouwbedrijven te Rotter
dam?
Die samenwerking is steeds loyaal en
prettig geweest en op onderling vertrouwen
gebaseerd. Ik ben er van overtuigd, dat wij,
indien de Regeering werkelijk op groote
schaal hier te Rotterdam den woningbouw
financieel gaat aanmoedigen, met de pa
troonsorganisaties die loon-kwestie spoedig
zonder het oedrijf belemmerende moeilijkhe
den zullen oplossen.
Maar waar zijn de concrete bouwplannen,
waarop de Regeering mee in zee wil gaan?
Die hebben we allereerst noodig, nu Den
Haag zegt, dat er wel geld is; en dan komen
we gemakkelijk tot een practisch resultaat.
Van een verbouwing
Met een vermakelijk kantje.
't Zal wel als een groote bijzonderheid kun
nen aangemerkt worden, wanneer een ver
bouwing verloopt zonder eenig geschil tus
schen aanbesteder en aannemer. En dit is
ook alleszins begrijpelijk, want daarbij is
het wel zeer moeilijk, zoo niet onmogelijk
voor een architect met juistheid het uit te
voeren-werk aan te geven: telkens komt
men voor nieuwe verrasingen en tegen
vallers.
Bij een bepaald geval, waarvan „De Aan
nemer" het verloop schetste, had de betrok
ken architect in onderling overleg de oor
spronkelijk opgenomen stelpost voor
meerderwerk
maar geschrapt, want men zag vooruit wel
aankomen, dat die toch niet klopte. Nu wa
ren de omstandigheden ook wel zeer bij
zonder.
Aan de OVERBURGKADE by Geestbrug, eindhalte
Rijswijksche tram, TE HUUR of TE KOOP,
direct van de bouwers:
bev. o.m.8 kamers, keuken, badkamer, grooten zolder,
voor- en achtertuin. Blijvend mooi uitzicht op plant
soenen. Prima uitvoering en afwerking; architectuur:
ALBERT VAN ESSEN te Voorburg. Te bevragen:
Overburgkade 31 Telefoon Nos. 779038778711
Koop nu Uw huis op eigen grond
■ff ij I onder architectuur gebouwd,
Meine neerenhuizen gelegen Ellecomstraat—
Nunspeetstraat - Kootwijklaan te DEN HAAG.
Ingedeeld als volgt:
Beneden: Kamer en suite, vestibule met tegels, keuken en W.C
Boven: drie groote slaapkamers, badkamer en W.C. en groote zolder.
Alle kamers hebben marmeren schoorsteen en zijn rijk voorzien van
kasten. Voor- en achtertuin. Brandstoffenbergplaats. Overal is glas
in lood aangebracht. Ruime hypotheek voorhanden. Goede verbinding
met de stad.
Fa. J. D. RRAUCKMAN J. A. REUKER Voorburg, Scheveningen
TELEFOON 778147—554785
Op een der Amsterdamsche pleinen stond
een oud perceel, 't welk verbouwd zou wor
den tot café-restaurant. Dit perceel dateerde
uit de 18de eeuw en was in den loop der
jaren herhaaldelijk veranderd en verbouwd.
Een nauwkeurig voor-onderzoek kon niet
plaats hebben, want daar had de huurder
te veel hinder van en toen deze het perceel
ontruimde, moest de aannemer onmiddellijk
met de verbouwing beginnen, welk werk hij
aangenomen had voor een bedrag van 4250.
De aanbesteder kon er dus op rekenen, dat
hij het buitengewoon risico ten aanzien der
mogelijkheid van meerder werk op zich
moest nemen, vandaar ook de schrapping
van de oorspronkelijke stelpost, waarmede
dit risico toch niet te dekken was.
Doch er kwam nog wat bij. De onvolledig
heid van het vooronderzoek had in bijzon
dere mate de belangstelling voor deze verbou
wing gewekt bij de gemeentelijke autoritei
ten, zoodat Bouw- en Woningtoezicht en
Brandweer eenige malen in den bouw ingre
pen, wat den aannemer heelemaal niet te
pas kwam bij den zoo kort gestelden ople
veringstermijn en 't hem met dag en nacht
door te werken en een groot aantal werklie
den tegelijkertijd te werk te stellen tenslotte
gelukte de verbouwing binnen veertig dagen
tot stand te brengen.
Dat daardoor evenwel de aanneemsom be
langrijk overschreden werd, lag voor de
hand. Toen dan ook de aanemer de rekening
van het meerderwerk opmaakte, kwam hij
tot een bedrag van 2915,26.
De besteder maakte ook zijn rekening en
deze kwam tot een saldo-meerderwerk van
,93 en een bedrag aan minderwerk van
590.
Ziedaar het geschil, wat bij den R. v. A.
aanhangig werd gemaakt, die de beslechting
opdroeg aan één arbiter.
Deze scheidsman kwam voor eigenaardige
bezwaren van de zijde des aanbesteden te
staan, bezwaren, waaraan zelfs een humo
ristisch tintje zat.
De aanbesteder trachtte op allerlei wijze
aan betaling te ontkomen. In de eerste
plaats voerde hij aan, dat het meerderwerk
niet, zooals het bestek voorechreef, in het
dagboek was opgenomen, maar hij vergat er
bij te vermelden, dat er zelfs geen dagboek
bestond, zoodat dit verweer niet veel bewijs
kracht bezat
Een mooi stel Heerenhuizen te Hillegersberg
In Hillegersberg heeft de heer G van
Boven een stel mooie heerenihuiizen ge
bouwd, waarvan u hierboven een afbeelding
ziet Deze foto is 6leohts een gebrekkige
weergave, wat voor hulzen dit eigenlijk
zijn. Ln 't kort daarom enikele bijzonder
heden.
Aan de buitenkant is het reeds te zien,
at de huizen met zorg zijn afgewerkt Het
eenvoudige glas in lood, de erker, het
entree, de voortuin, kortom de geheele voon
gevel maakt al direct een goeden indruk.
Het interieur versterkt deze gedachte bo
vendien. Een goed verzorgde vestibule,
netjes betegeld, brengt u naar de suite-
kamers. De voorkamer heeft een ingebouw
de nis, waar plaats is voor een bureau, zit
bank of anderszins. In de achterkamer zijn
openslaande deuren, die toegang geven
naar de flinke tuin. Verder vindt u bene
den een groote keuken, waar vlakbij de
trap is, die naar den kelder leidt.
Boven zijn de frissdhe slaapkamers, on
derling verbonden, een ndet te onderschat
ten gemak voor het gezin. De bad- cn zij
kamer maken de étage compleet. Door een
goede kapconstructie heeft de bewoner veel
gemak van een pnacht-zolderverdieping.
Alles getuigt ervan, dat de heer Van
Boven een goed en mooi huis heeft willen
bouwen. Ruime gangen, ruime trappen,
groote ramen overal aangebracht, waardoor
zon en licht naar binnen komen, soliedc en
degelijke afwerking, netjes geverfd enz. enz.
Ten slotte een vlugge, geregelde dus ver
binding met Rotterdam, waarvan -te bewo
ners veel voor'eel hebben. Gaat u gerust
eens V'jkon.
Het tweede verweer had zelfs een vermake
lijk kantje. De aannemer heette n.1. Albertus
H., terwijl de aannemingsovereenkomst ge-
teekend was B. H., wat bestedCV aanleiding
gaf de identiteit van de eischende partij in
twijfel te trekken. Doch wat was het geval.
De overeenkomst, opgemaakt door den ar
chitect, broeder van den aannemer, was ge
sloten met B. H., wat 't gevolg was van het
feit, dat de aannemer in de wandeling niet
Albertus, maar Bertus genoemd werd.
De arbiter achtte dan ook dit bezwaar van
den besteder ongegrond en achtte voorts,
dat het abnormale risico, welke zich bij dit
werk had voorgedaan op grond van usance
en billijkheid voor rekening van den bouw
heer moest blijven.
Behalve een post voor een onderdeel, wat
niet in het bestek stond vermeld en toch
moest uitgevoerd, waarom deze den aan
nemer werd toegewezen, eischte de aanbe
steder vergoeding voor een hout-granieten
toonbankblad, dat bschadigd was. De schul
dige was evenwel niet te vinden. „Men" had
het gedaan. Deze puzzle loste de arbiter al
dus op: dit blad zou wel door het personeel
van beide partijen als staanplaats voor
werkzaamheden aan het plafond gebezigd
zijn en daarom moest de schade ook maar
door beide partijen gedragen worden.
Tenslotte werd den aannemer een bedrag
van 1288,58 toegewezen, terwijl de aanbe
steder van de kosten, zijnde in totaal
380 moest betalen.
Tuinstad Schiebroek
UW WOONPLAATS
Heerenhuizen te koopa.d.
Adrianalaan t.o.Palmweg
Moderne indeeling, complete cen
trale Verwarmingen Badinstallatie
Te bevragen ter plaatse
CORNS v, d. BOS Jr. of Tel. 50071-32971
IIHÜIIIÜI
HEERENHUIZEN
BiLLIJK TE KOOP, gelegen Kastanje-
slngel te SCHIEBROEK.
Bevatt. 7 kamers, hall, keuken, 2 W.C.'s,
badkamer en zolder, centr. verwarming,
badinstallatie en vaste waschtafels.
Uitmuntende bus- en treinverbinding.
Lage belasting. Hypotheek verkrijgbaar.
Te bevragen:
Molensïngel—Vijverlaan Schiebroek
Kamer en suite, keuken, vestibule,
groote kelder, 3 slaapkamers, bad
kamer en zolder.
KOOPPRIJS: f 12.500. f 14.000
A BLONK. Piaslaan S3, Schiebroek
Goed wonen In SCHIEBROEK
TE KOOP m. ruime hypotheek,
bev.: 7kamers,ingerichtebadkamer keuken,
voor- en achtertuin, centr. verwarming, vaste
waschtafels, gr. ke'der, alle comfort aanwesig
Spoor- en busverbinding Lage be asiing
Goed onderwijs. Te bevragen op 't werk
GEBR. J. A. WILLEMAN
MOLENLAAN 20 - HILLESERSBERG - Tel. 43784
lm Bouw- en Woningbureau VOGEL
Sch'Abroak Teiatoon 44113
U wenscht
Uw eigen huis
op eigen grond P
aan de Meloenstraat te VGravenhage
van het
BOUWBUREAU M. P. WERNER
Rozenstraat 55 - Telefoon 339682
Ruime hypotheek voorhan
den onder gunstige conditie
