ONZE KERKTORENS
Gemengd Nieuws.
VRIJDAG 26 AUGUS'k ,...2
TWEEDE BEAD PAG. 5
Door E. D. J. DE JONGH Jr.
Ill '(Sloft
Algemeen wordt de Utrechtsere Dom
toren als de hoogste van het land be
schouwd; edjn hoogte wordt opgegeven tus-
schen 109 en 112 meter. Er zijn er ewenwel
ook, die den toren van de Nieuwe Kerk te
Delft den hoogsten noemen en zeggen dat
die 115 meter hoog is, maar dit zal wel
overdreven zijn. Hoewel deze hoogten al
ontzagwekkend zijn en ons vert>aasd doen
staan over den durf en de technische vaar
digheid van de bouwlieden der middel
eeuwen om zulke stoute waagstukken te
ondernemen, zoo treft men in het buiten
land nog veel hoogere torens aan.
Zoo is de toren van den Dom te Ant
werpen ongeveer 122 meter hoog, de torens
tv&n den Dom te Keulen 157 meter, de toren
Van de Munster te Ulm zelfs 161 meter,
maar deze is dan ook de hoogste kerktoren
van de wereld. Bij deoe hoogten valt de
Westertoren te Amsterdam, de hoogste
toren van de Hoofdstad, die slechts 85 M.
hoog is, haast in het niet
Hier te lande hebben de middeleeuwsche
kerken meestal maar één toren en wel aan
de Westzijde van het kerkgebouw, daar is
dan tevens de hoofdingang. EnkeUe kerken
hebben er twee, zooals de Bergkerk te
Deventer, de kerk te Sustenen en de St.
Nicolaaskebk te Utrecht; de St. Pieters- en
de St Janskerk te Utrecht hadden er
Vroeger ook twee, maar die zijn in 16.4
'door den cycloon omgestormd; de Munster
kerk te Roermond en de St Servaeskerk te
Maastricht hebben er zelfs vijf. In het bui
tenland treft men kerken met een nog groo-
ter aantal torens aan. Zoo hebben de dom
kerken te Mainfcz en te Spiers er zes, de
domkerk te Limburg aan de Laan zelfs ze
ven torens. Welk een rijkdom daardoor aan
het bouwwerk verleend wordt en hoe de
schilderachtigheid daardoor wordt Ver
hoogd, kan men sdch gemakkelijk voor
stellen.
De rijke ert voorname torens zijn m de
hoogte driedeelig en bestaan uit twee vier
kante benedenverdiepingen en een acht
kante bovenverdieping. Wel treft men ook
Vele minder voorname torens aan, die van
onder tot boven vierkant zijn, maar zeldzaam
zijn de kerktorens, die van den grond af
veelhoekig zijn. Hiertoe behooren de toren
Van de St. Japobskerk te 's-Gravenhage
II stond in ons nummer van 22 Aug. J.l.
en die te Nieuwerkerk in Zeeland, die
over hun geheele hoogte zeshoekig, benevens
de Abdijtoren te M i d d el b u r g en de toren
van de Nederlandsche Hervormde Kerk te
Kantensin Groningen, die van den grond
af achthoekig zijn.
Soms staat de toren niet vóór maar óp
de kerk, n.l. op de kruising van langs- en
dwarsschip. Dit is het geval met den schil-
deraohtigen toren van de St Bavo te H aa r-
lem en met den koepeltoren op de St.
Janskerk te 's-Hertogenbosch. In
dezen toren sloeg de bliksem in 1584, terwijl
men in de kathedraal een „Te Deum Lau-
damus" zong wegens den moord op Prins
Willem van Oranje.
Men zag daarin een gerechte wraak des
hemels. De spits brandde af en op den stee-
nen onderbouw plaatste men den koepel,
dien we nog altijd daar aanschouwen,
een koepeltorentje, dat daar in 1770 is ge
plaatst ten behoeve van het klokkenspel. De
Ook staat er op de Martinikerk te S n e e k
groote toren, die vroeger aan de Westzijde
van die kerk stond, is in 1681 afgebroken. Ook
op het dak van de Broederkerk te K a m p e n
staat een torentje, waarin een klok hangt.
Bij vele voorname kerken vindt men op
de kruising van den hoofdbeuk en den
dwarsbeuk een rijzig, spits torentje, dat den
naam van dakruiter draagt
Volgens de Roomsche opvatting hebben
de kerktorens ook een symbolische beteeke-
nis, n.l. als wachters voor het welzijn van
de kerk. De bisschoppen, die de beschermers
zijn van hun kudde, die alle lasten en lagen
van den boozen vijand van verre zien aan
komen, worden verzinnelijkt door de torens,
die door hun hoogte de streek beheerschen.
Door de klokken, die hij bevat slaat de
kerktoren alarm als de vijand nadert of als
brand de stad bedreigt; hij is de trouwe
wachter niet alleen van de kerk maar ook
van de stad, hij jubelt mee in haar vreugde
en deelt in haar smart; hij roept de geloo-
vigen op tot het huis deft Heeren om te
bidden en te loven en met zijn spits wijst hij
als met een reuzenvinger naar boven, naar
God die waakt over de kerk en de stad. Zoo
is de toren de symboliseering van wat we
lezen in Psalm 61 4: „Want Gij zijt mij
een Toevlucht geweest, een sterke Toren
voor den vijand".
Dit is 'zeker, dat de kerktorens een eigen
aardig kenmerk zijn van de Christelijke.bede
huizen in tegenstelling met de heidensche,
b.v. de Grieksche en Romeinsche tempels,
die uit de aarde aardsch, van geen opstreven
ten. hemel wisten en ook geen torens
kenden.
Er zijn zooals wij gezien hebben
kerken, die twee torens aan de Westzijde
hebben. Dit wordt in verband gebracht met
de twee pilaren Jachin en Boaz, die Salomo
oprichtte voor aan den tempel te Jeruzalem.
Ook worden zij aangemerkt als een terug-
I slag op het Oude en het Nieuwe Testament
Terwijl het kerkgebouw het Godsrijk in de
lengte voorstelt, doet de toren dit in de
hoogte, vandaar dat bij een goede schikking
de hoogte van den toren even groot moet
zijn als de lengte van de kerk. Ook wijst
de ordonnantie van den toren twee vier
kante verdiepingen, waaruit de achtkante
voortkomt op de Driëenheid. Gelijk de
Heilige Geest uitgaat van den Vader en den
Zoon, alzoo gaat de bovenste achtkante
torenverdieping uit van de twee onderste
vierkante verdiepingen.
Zoo blijkt wel, dat wij in de kerktorens
nog iets anders hebben te zien dan gewel
dige steengevaarten, die vrijwel doelloos
schijnen. Zij hebben een ideale beteekenis
en ieder voelt dit wanneer hij een kerk
ziet, die geen toren heeft Zonder er zich
rekenschap van te kunnen geven moet men
erkennen: er ontbreekt iets aan en men
heeft een onbevredigend gevoel, dat vooral
tot uiting komt, wanneer men zoo 'n toren-
looze kerk vergelijkt met een kerk, waaraan
een overeenstemmende toren is verbonden.
Het gaat er mee als met een schip zonder
mast, een molen zonder wieken, een klok
zonder wijzers. En het is een verblijdend
teeken, dat bij de vele kerken, die tegen
woordig gebouwd worden, er schier geen
enkele is, waaraan de toren ontbreekt
VERDRONKEN
Het 10-jarig zoontje van den heer Vérmeer
sen, wonende Hooge Nieuwstraat te Dordrecht
speelde gisteravond om 8 uur met een paar
vriendjes op de booten, die in de rivier lagen.
De jongen kwam door een slag van het roer
tusschen de booten te vallen en verdween in
de diepte. De politie was spoedig ter plaatse
en dregde de omgeving af. Na een uur zoeken
slaagde men er, in het lijkje boven water te
halen.
GEVAARLIJK MENSCH
De burgemeester van Montfoort waarschuwt
tegen een ongeveer 40-jarig man, gedeeltelijk
kaalhoofdig en verder herkenbaar aan een ge
zwel ter linkerzijde van zijn hals en een littee-
ken op zijn rechterhand, die rijwielhandelaren
bedriegt door een rijwiel in reparatie te geven
en een beter daarvoor mee te nemen. Hij weet
bovendien door valsche voorwendsels en door
trouwbeloften weduwen en meisjes te over
den enkele dagen met hem door te brengen
ze daarna in den steek te laten.
MODERNE BEDELAARS
Donderdagmiddag werd de Haarlemmermeer
polder bezocht door drie bedelaars, die op
centraal punt per auto arriveerden. De auto
werd geparkeerd en men toog aan het werk.
Des avonds ging men per auto huiswaarts.
BRUSSEL-CONGO PER AUTO IN 14 DAGEN
8000 K.M. In 12 etappen van 655 K.M.
De practische mogelijkheid om 'de onher
bergzame Sahara en andere, nog minder
gastvrije gebieden van equatoriaal Afrika te
doorkruisen met een gewone, vierwielige
auto, blijkt uit het enthousiaste reisjournaal
van den Graai de Hemptinne, die in gezel
schap van Graaf van der Burch deels uit
zakelijke deels uit sportieve overwegingen,
dit stukje aandurfde. De etappe Brussel—
Congo vormt slechts een schakel in het
21.000 K.M. lange traject BrusselFranscb
equatoriaal AfrikaBrussel, dat beide rei
zigers met een daiggemiddelde van 561 KM.
aflegden, trots schier onoverkomelijke moei
lijkheden en persoonlijke ontberingen.
De voor deze reis gebruikte auto was een
gewone Buick Sedan, model 1932, door Graaf
de Hemptinne gekozen uit den normalen
stock van General Motors te Antwerpen.
Slechts werd de standaard-carrosserie ver
vangen door een voor deze reis meer ge-
eigend koetswerk en een extra groote ben
zinetank aangebracht
Gestart te Brussel, bereikten zij óp 25
Maart Algiers, waar de woestijn weldra voor
hen open lag. Al de verschrikkingen der
meedoogenlooze Tanezrouft bet land van
den dorst konden den reizigers en hun
trouwe Buick niet beletten reeds op 29
Maart Cao aan den Niger te bereiken. An
dere kwellingen 'daiï zandstormen en eefl
verzengende hij te kwamen zich thans aan
de ongemakken der reizigers toevoegen.
Woeste stroomen, slagregens, een wervel
storm, weggeslagen bruggen, meters diepó
gaten in den bodem schijnen de Buick een
onverbiddelijk halt toe te roepen. De thermen
meter vijst 52 gr. C. in de schaduw. Dat
niettemin op 5 April de grens van Belgisch
Congo wordt bereikt, spreekt boekdeelen
voor het uithoudingsvermogen der beman
ning en de soliede constructie der Buick,
8000 K.M. zijn thans afgelegd met een dag
gemiddelde van 655 K.M. Een gemiddelde,
dat op goede wegen in Europa zelfs een
fraaie prestatie beteekent
De thuisreis wordt ondernomen dwars
door Kameroen, Nigerië, den Franschen Soe
dan tot Dakar aan den Oceaan, waar het
gezelschap zich inscheept naar Casablanca,
Verder gaat het door Marokko, Spanje,
Frankrijk huistoe. In Madrid laten de reizi
gers zich door de aanwezigheid van eent
Buick-dealer overhalen om voor de eerste
maal de kleppen van hun wagen te laten
nastellen en van bougies te veranderen.
Reeds heeft hun Buick 25.000 K.M. afgelegd,
sinds zij de fabriek nieuw verliet Mecha
nisch blijkt de Buick .volkomen in orde tel
zijn.
De Európasrondvliegers lig en Hirth bij aankomst
Orly (Fr.lt
Fr. Fischer wilde van Frankrijk
naar Engeland zwemmen, maar
moest na 13 uur inspanning den
strijd, met de golven staken
Pp de wijze van weleer werken deze zeelieden in Jwt want van den viermaster Archibald Russel", een der. laatste zeüreuzcn
- tor.
