TWEEDE KAMER
DAMFS! OVFRTOLIIQ HAAR!
I
Gemengd Nieuws.
Radio Nieuws.
VRIJDAG 27 MEI 1932
DERDE BLAD PAG. 9
STRAFBAARSTELLING VAN
GODSLASTERING
Wij, communisten, zijn de godloozen...
OVERZICHT
Ruim een jaar geleden heeft minister
Donner een wetsontwerp ingediend tot aan
vulling van het wetboek van strafrecht met
voorzieningen betreffende bepaalde voor
godsdienstige gevoelens krenkende uitingen.
Het telt twee artikelen, waarvan het eerste
6trekt om in art. 147 van het wetboek van
strafrecht een nieuw no. 1 in te voegen, lui
dende als volgt:
„le. Hij. die zich in het openhaar mon
deling of bij geschrift of afbeelding, door
smalende Godslasteringen op voor gods
dienstige gevoelens krenkende wijze uit
laat".
Het tweede artikel van het ontwerp strekt
om in genoemd wetboek een nieuw art. 429
bis in te voegen, luidende:
„Hij. die op een van den openbaren weg
zichtbare plaats woorden of afbeeldingen
stelt of gesteld houdt, die. als smalende
Godslasteringen, voor godsdienstige gevoe
lens krenkend zijn, wordt gestraft met hech
tenis van ten hoogste een maand of geld
boete van ten hoogste honderd gulden".
Over dit wetsontwerp, dat een princi-
pieele, maar wettelijk moeilijke kwestie
raakt, is reeds heel wat te doen geweest. Al
les v-at in de politiek links staat is er te
gen te hoop geloopen en. gelijk te verwach
ten viel. ook uit den chr. hist, kring was
verzet. Wie van Godslastering spreekt, heet
het daar, wordt dogmatisch, maar met dog
matische kwesties moet de overheid zich
niet inlaten. Doe dus dat woord „godslaste
ring" uit de wet weg en bepaal, dat straf
baar zal zijn hij. die zich „op onduldbare
voor godsdienstige gevoelens krenkende wij
ze uitlaat". Dan wordt dogmatisch geen par
tij gekozen en kunnen krenkende uitingen
worden beteugeld.
De minister had juist van „smalende gods-
last erin tr" gesproken, om vast te leggen,
dat bedoeld wordt slechts die uitingen te
treffen, die in haar uitdrukkingswijze zelf
een hoonen van de Persoon Gods bevatten.
Den chr.-historischen gaat deze formulee
ring veel te ver; zij geven de voorkeur aan
een omschrijving om met minister Ver
schuur te spreken „met meer caout
chouc" er in.
Bij de indiening van zijn ontwerp had de
minister er op gewezen, dat da strijd om
den godsdSenst in den laatsten tijd vormen
heeft aangenomen, die den wetgever niet
onverschillig kunnen laten, omdat daarbij
in woord en beeld de vorm wordt ge
kozen van een hoonen of smalen op God.
Geestelijke vrijheid voert on deze wijze tot
bandeloosheid, die in het belang dezer vrij
heid en van de goede zeden behoort te wor
den tegengegaan. Uitingen in het openbaar,
die den vorm dragen van 'n recbtstreeksch
een opzettelijk smalen van God, kunnen in
een staat, die in meer dan een opzicht d>?
erkenning Gods handhaaft, niet worden ge
duld. De openbare sfeer moet tegen zulke
uitingsvormen gevrijwaard worden.
Voor d«n minister is godslastering irïe om
schrijving, -die vorm, de verschijning van
krenking van gidsdienstige gevoelens, die
strafbaar te stellen is.
n Tweeërlei is blijkbaar hierin samengevat,
n.l. het principieel: erkenning van de auto
riteit Gods en het practische: het zich op
voor godsdienstige gevoelens krenkende wij
ze uitlaten.
Op deze wijze Is getracht een voor wets
toepassing vruchtbare omschrijving van het
delict te verkrijgen. Met een zich beperken
tot het uitsiTweken van godslasteringen zou
vermoedelijk in de practijk generlei effect
rijn verkregen. Over dat begrip is theolo-
gisoh, wijsgeerig, ethisch en didactisch wel
te redeneeren. maar of men bij wetstoepas
sing met uitsluitend dit begrip in de wet
iets hereiken zou, wagen we sterk te betwij
felen.
Daarom deed ons wel goed de wijze, waar
op Prof. Visscher over dit onderwerp sprak,
maar kwam het ons toch voor, dat hij zrich
te weinig indacht de positie van den mi
nister van Justitie, die principieel met he>m
hetzelfde belijdt, maar wiens taak het is een
hanteerbare wettelijke formuleering te ma
ken en bezwaarlijk de rechterlijke macht
als we het zoo zeggen mogen het begrip
godslastering zonder meer als Juridisohe
kluif kan aanbieden. Het debat van gisteren
heeft reeds bewezen, dat dan een eindeloos
gehaspel te vreezen is.
We denken hierbij niet zoo zeer aan de
rede van den hoer Wijnkoop, die van zich
en de zijnen sprak als van: wij, godloozen.
Naar zijn meeil'ng kan een communist God
niet lasteren, omdat hij op grond van zijn
empirisch criticisme God niet kent; voor
hem is noch bestaat God. De godsdienst
wordt echter bestreden in de ruige taal
van een onderdrukte klasse, omdat dc gods
dienst wordt gebruikt als bindmidriiel tus-
schen allen, die in deze kapitalistische
maatschappij nog trachten het proletariaat
ten onidler te houden.
Bij dit betoog beriep de heer Wijnkoop
>1. o:> een brochure van Lenin, peli.ik r
Room'-'rti-Katholiek zich op een pauselijke
enrvcliek verlaat.
Wanneer we voor gehaspel over het be
grip godslastering vreezen, denken we meer
in het bijzonder aan de redevoeringen van
den liberalen Prof. Eerdmans en den soc.
dem. Ds. v. d. Heide.
Er bestaat geen algemeen erkend gods
begrip, betoogde de eerste, ge kunt het daar
om niet in die wet opnemen en beter is het
uw ontwerp in te trekken. En de heer v. d.
Heide sprak van gelegenheidswetgeving,
gegrond op drie schendstukjes en een plaat
je in de Tribune. Voor hem was de werke
lijkheid van den klassonstaat veel meer
godlasterend.
We zijn het met beide beschouwingen,
waarin wijsbegeerte en ethica den toon
aangeven en niet Gods geopenbaarde
Woord, allerminst eens, maar als maat
schappelijke reflex mag men hun woorden
wel beschouwen. Ook wie de Schrift raad
pleegt weet, dat de kwestie der godslaste
ring heel wat ingewikkelder is. dan rij op
het oog schijnt, En daarom is te verwadh-
ten, dat men hij -die jurisprudentie met zon
der meer het begrip godslastering in de
wet er moeilijk uit zou komen.
Intusschen verstaan we, bij alle casuïstiek
over het Godsbegrip en de godslastering
toch niet, dat men zich van liberale en soc.
dem. zijde zoo radicaal afwijzend tegenover
het wetsontwerp stelde. Immers we zijn al
lerminst het -eerste en eenige land, dat straf
bepalingen maakt of heeft als nu door mi
nister Donner zijn voorgesteld. In dit ver
band moge ook worden herinnerd aan
Duitschland. waar nog slechts enkele weken
geleden en zeker niet zonder medeweten
der soe. dem., we meenen zelfs met. hun in
stemming een verordiening is uitgevaar
digd, waaibij op staanden voet alle commu
nistische atheistenvereenigingen in het ge-
heele rijk zijn ontbonden. Heel de omvang
rijke organisatie der vrijdenkers werd daar
door getroffen van wege het provoceerend
optraden waarvan de bedoeling was ter voor
bereiding van de bolsjewistische revolut'e de
christelijke cultuur en zeden te ondermij
nen. Ook werd die maatregel door de Rijks-
regeering noodig geacht te handhaving
van het grondwetsartikel over de geloofs- en
gewetensvrijheid, dat de godsdiensten uit
drukkelijk onder bescherming van den staat
stelt
Dat is dus wat anders dan het onder vrij
zinnigen geijkte beroep op de Grondwet ter
bestrijding van minister Donner's wetsont
werp.
Op krachtige wijze heeft de R.K. heer Teu-
lings dat verdedigd. Z.i. is het de laak der
overheid de waarde van don godsdienst <e
beschermen. Vrijueid mag geen bandeloos
heid worden. In onzen staat, moeten, ook
naar katholieke opvatting, vrijheid en ge
lijkheid van godsdienst bestaan maar grove
uitwassen op openbaar terrein behaoren te
worden tegengegaan door de overheid. Daar
naast stelde hij als lioogere middelen optre
den der kerk, gebed en boetvaardigheid.
Heden wordt het debat voortgezet.
VERSLAG
Besloten werd na. het Godslasterlngsontwerp
behandelen. Daarna werden de beraadslagin
gen geopend over het ontwerp betreflende
strafbaarstelling van bepaalde
voor godsdienstige gevoelens
krenkende uitingen
Prof. EERDMANS (Lib.) betreurde 't dat dit
onderwerp in de Kamer aan de orde kwam. Be
handeling kan daar niet tot haar recht komen.
Onbegrijpelijk n-oernde hü 't, dat de minister t
ontwerp, dat voor een warnet van theologische
vragen stelt, heeft gehandhaafd na het verslag
er over. Als smalende godslastering strafbaar
Als paddestoelen verrijzen schoonheidsinrichtingen uit den grond DAMES!
WEEST TOCH VOORZICHTIG! Leent Uw gelaat niet aan iedereen, want
onvakkundige behandeling zal eerder schaden dan batenl
ACADEMIE SCIENTIFIQUE DE BEAUTE
(WETENS CHAPPELIJK
Directrice: MEVROUW LOUISE C. GIMBER (Gediplomeerd te Parijs)
DEN HAAG TELEFOON 331841 -f r"/^
LAAN VAN MEERDERVOORT löö
Verwijdering van overtollig HAAR, met garantie van NOOIT MEER terugkomen.
RIMPELS, VERSLAPTE AANGEZICHTSSPIEREN, PUISTEN, WRATTEN,
LIDTEEKENS ENZ., VERJONGINGSKUREN.
Vele aanbevelingen van H.H. Doktoren en behandelde Dames. Reeds 25 jaar
gevestigd. Catalogus No. 36 gratis en franco.
Is, is godslastering het dan niet?
Er zijn gedeelten in 't land, waar men met t
heilige zeer gemeenzaam is. Daar kan een an
der zich aan etooten. Moet daar tegen worden
De opvatting
ster zich op ethi-
op de ordinantiön
Woord?
an het ontwerp ls
an den een daar.
ls het godsbegrip.
rhetnmoelltik
godsdlen-
is het beter die achterwege 1
tus werd wegens godslastering i
geslagen; laat dit den minister m
De voorgestelde bepalingen do<
rüzen: wat zü" godsdienstige ge'
,nst vast. Is men godsdie;
een Jagen koi
Nederland.
land, is het land, v
i hard t
moest ook van
ig sterk verdeelde
illerlaatst een wets-
inschappeïülte"betoogen zullen vrü blö-
laar de geschiedenis leert, dat menig
wetenschappelijk betoog als godslaete-
ultg-ekreten.
rt geloofsvervolging, dan zal
-d gaan en de vervolgers zul-
en. Ook ia het voorgestelde
artikel tegen de Grondwet, die vrfle uiting van
godsdienstige overtuiging waarborgt.
Het ware in het belang van den godsdienst.
dat de minister het ontwerp alsnog introk. De
strijd voor den godsdienst moet niet met o-ver-
heidswapenen worden gestreden. Het eu\ei
waaraan de minister en w(j ons ergeren, zal
aan zijn eigen aard ten gronde gr
De heer v. d. HEIDE (s.d
deze gelegenheidswet niets
waren er ook uit godsdl-
Üjke en krenkende geschriften,
geen strafmaatregelen genom.
nu wel naar aanleiding van i
een plaatje in ..De Tribune" met zijn zeer De-
perkten kring van lezers? A'damsche dominees
hebben zich daarover bedroefd. R.K vrou
wen vroegen maatregelen en R.K. geestelijken
stelden de Regeering ln gebreke. Toen zijn de
nieuwe strafwetsartikelen voorgesteld.
De heer v. d. Helde wilde de grove uitlatin
gen van het communistisch dagblad, dat zoo
veel gebrek aan 'beschaving toonde, niet in be
scherming nemen, maar worden ook de opvat
tingen van soc. dem. en vrijdenkers niet menig
maal gekwetst op dc-zelfde wijze als de commu
nisten veler godsdienstige gevoelens deden?
En dat mag doorgaan!
De aanleiding tot het wetsontwerp la zuiver
incidenteel. Waarom verwezen naar Rusland
met zijn bond van godloozen? Stukjes als van
„De Tribune" hebben voor het atheïsme geener
lei propagandistische kracht. Het is hier zuiver
volmaakt overbodige gelegenheidswetgeving.
Moet de overheid op dit gebied straffend op
treden? Is er tegen 't gewraakte kwaad geen
ander middel, dan straffen, die niet in verhou
ding staan tot het feit? De kerl" jg
istig oogpunt erger
schendstukjes
r krachten
geestelijke
iden. Wat nu
ïoede tegen-
tekort aam opvoe-
'ijkheld
minder groot zijn. De christenen
j indolent
>rlog.
n'Maria de
gezegd?
historische en
Wlbeslist tueschen
smalende godslastering? We
'sssï£s"tó,'s&
Als iemand smalend over God spreekt, wordt
dan de godheid beleedigd In objectieven zin?
Neon, tenzU men van God in menschelUke vor
men denkt. Menschen kunnen zich gekrenkt
gevoelen als God wordt gehoond. Is die kren
king er ook als een der personen der Triniteit
wordt ontkend, als de mis een „vervloekte af-
godertj" wordt genoemd of van Maria de m<
der Gods leelijke dingen worden gezegd?
Hier zijn diepe godsdienstige, historische
wjjsgeerlge vraagstukken in het geding; mi
daar met deze op geen gronden steunende straf
maatregelen worden opgetreden?
Hoe zal objectief
godslastering en si
worden bedreigd n
dogmatiek. Hoe ergernlsge
godslasteringsproces niet woraen:
Gaat het ook om krenking van godsdienstige
gevoelens? Dan is er tweeslachtigheid en schiet
men daarmee niets op in een land van zoo ult-
'oopende godsdienstige gevoelens en onver-
ïgzaamheld ale het onze.
..lleen met geestelijke wapens moet de gees
telijke strijd worden gestreden en daarom is
dit wetje onmogelijk te aanvaarden. I»e regene-
reerende krachten ln het leven zelf zullen
krachteloos moeten maken wat aanstoot gaf.
Prof. VISSCHER (a.r.) wilde zich onthou
den van casuïstiek, doch zich beperken tot het
groote beginsel van het ontwerp.
Er is door de diep doorgedrongen ontkerste
ning ln ons volksleven behoefte ontstaan aan
strafbaarstelling van godslastering, gelijk
>lc elders bestaat. Cultuur ging meer en
gepaard met geestelijke losbandigheid.
lng was niet te vroeg met haar
kwam na de nabootsing ten on-
Russische anti-godsdienstige pro
paganda. Iedere wet ls eigenlijk een gelegen
heidswet; dat ls geen argument ter bestrtJdlng
Niet alleen tegen physlsche Infectie, maar ook
tegen psychische Infectie mag de overheid op
treden. Het kwaad is al erg. Blasphemleche
kunst is aan het Marxisme inherent, beto
Prof. Visscher.
De modieus van 't ontwerp kan hö niet
ledig toejuichen. De materie Is moeilijk en sub
tiel. maar zU had, naar bultenJandsche voor
beelden. prlncipieeler kunnen zUn aangevat
Er is een op twee gedachten hinken ln het
ontwerp.
Het uitgangspunt van het ontwerp is goed.
maar al spoedig gaat de beschouwing over op
modern rellgleus-phllosophlsch terrein, waai
de „godsdienstige gevoelens" liggen.
Uitgegaan moet worden van de stelling, dat
we geen „état athéo" zttn. Dat is eenfeit een
sociaal feit, zou men kunnen zeggen, omdat in
ons volkalerven het godsgeloof nog leeft. Uit
dit feit is voor do wetgeving geen consokwen-
tie ge-trokken. Er wordt een zijsprong gedaar
bi) het overgaan op het terrein van het straf
recht Dat is een logische fout. Als het waar
achtig is. dat God is. kan het goddelijkeWezer
niet bulten beschouwing blijven bU
werp als dit. De lastering van
voorstel, dat kwar
of als vrij
gesteld worden.
De vraag Is of krenking van godsdienstige
gevoelens wel strafbaar kan gesteld worden.
Dat krenken moet men aanvaarden als vrucht
van wat vrijheid genoemd wor"
held gieroemd wordt.
De Duitsche strafwetbepaling,
gevuld, had den heer Visscher meer aangelokt
Daar is hot in schimpenden vorm lasteren van
Gods Naam strafbaar gesteld.
WUageerlge beschouwingen, die een wereld
beeld zoeken te ontwerpen, zullen moeilijk als
godslastering kunnen worden beschouwd, ook
al komen ze tot coneekwentles, die het gods
geloof aantasten.
Al verklaart men bepaalde theologische leer
stukken als godslasterlijk, daarom kan men d<
stellers er van niet als godslasteraars boschou
wen. Ze laten, al exegetiseerendo, het godde-
lijk eWezerit onaangetast pub„ek_rechtelöke 6r.
kenning van de heiligheid van de goddelijke
macht als Opperwezen, zooals het zich ln leder
menschenhart openbaart Dit laatste ls een so-
felt.
Wijze
iate der straf moeten afhangen
nbaar terrein allen ergel
geschieden, om
lijken smaad te
KONINKLIJK BEZOEK AAN UTRECHT
Gisteren brachten H. M. de Koningin en Prinses Juliana een bezoek aan de groote
bloemen-, groenten- en fruittentoonstelling in het Jaarbeursgebouw te Utrecht. H. M.
wordt rondgeleid op dc tentoonstelling; links van haar de heer Labouchère, voorzitter
van de tentoonstelling.
De heer TEULINGS (r.k.) besprak den rechts
grond van het wetsontwerp en verwees naar
de praeadvlezen, uitgebracht voor de vereoni-
ging ter bevordering der wetenschap onder de
katholieken in Nederland, ook aan deze Kamer
toegezonden. Het ls de taak der Overheid
ie-God
de bourgolsle
den godsdienst
:n. De Overheid kan
wërd"'bevesttgenda beantwoord
ingrijpen. De vraag of ze ook moet1Ln grüpen
TBchtjnsel. Ons
voelt intuïtief, dat tegenwoordig aanslagen ge
daan worden op hooge waarden, welke d«
Overheid te beschermen heeft. Dit wetsont
werp mag niet onder de bezwaren ertegen be-
n rakelHk omschri-
Teullngs" dïenaangaandë' eenige nadere toelich
ting van den minister vernemen. Aan het on
dervangen van bezwaren tegen het ontwerp
zal hij gaarnn medewerken.
De beperkte streng-zakeltlke delictsomschrij
ving door den minister gekozen, sluit vrije
meeningsuiting niet uit. maar beperkt bande
loosheid. Willekeurige, subjectieve toepassing
door de rechterltjke macht Is niet to vreezen
en nog minder aantasting vnD grondwettelijke
vrijheid. In onzen staat heerschen vrijheid en
gelijkheid van godsdienst. Die zijn noodig, ook
naar katholieke opvatting.
Strafrechtelijke maatregelen zUn echter niet
het eenlge middel tegen het verschijnsel, waar
tegen het wetsontwerp gericht is. Optreden der
Kerk. gebed en boetvaardigheid ztln hooger te
ellen middelen. Togen de grove uitwassen op
lenbaar terrein moet echter de overheid op-
eden. Dat de Regeering dit. gedrongen door
i feiten als haar plicht beschouwt, valt te
aardeerên. Niet met vreugde, maar met over
iglng zal de heer Teulings voorstemmen.
De heer WIJNKOOP (Comm.) noemde het
Dodlge, bedrlegeltlke wetge-
zand in de oogen te strooien
leiden van den door het
mikten materleelen nood.
!et ontwerp bedoelt de Communistische ge
ving om c
unlstlsch'
brulkt den godsdienst
treffen, gelijk _door
ociale uitingen te
van Prof. Visscher
bleek, dat hot Opper-
unlsten niet erkei
wezen, dat de communisten niet eraennen ge
steld wordt tot grondslag der kapitalistische
maatschappij. De blaephemle werd inherent ge
noemd aan 't door de communisten aanvaarde
Het gaat dus tegen de communisten bö dit
wetsontwerp. Tegen de opkomende communis
tische beweging worden alle maatschappelijk*»
verschillen overbrugd en vereenigen Roomsch
en Protestant zich op een gemeenschappelijke
De communisten zien naar Lenln God
als een complex van Ideeën, ontstaan ale ge
volg van de stompzinnige onderdrukking, zoo
wel door de natuur als door de klasseoverheer-
sehlng. Met God laat men den klassenstrijd in-
8' Religieüs-soclallsme heeft dit aan 't adres
van den heer v. d. Helde niets to maken
met religie of socialisme. Het versiert de gods-
Idee en daarmee de ketens, waarmee boeren
en arbeiders zifn geboeid en ls er dan op uit
de christelijke arbeiders te vangen. Het ls
zuiver kapitalistisch, zuivere reactie.
Noodig is scherp optreden tegen eiken vorm
van godsidee. Godsdienst ls niet iets bijzonder
moreels. Moreel is alleen, wat aan de onder
drukte massa's ten goede komt. Dat is waar
achtiger dan alle moraliteit, die de kapitalis
tische heeren bU zich zelf conetateeren. Zij mis
"lenst en moraal slechts om hun
kapitalistische maatschappij te
handhaven.
Toen de soc.-democratie nog revolutionair was
trad z« bv. tegen Dr. Kuyper op op een ma
nier. die van deze gedachte uitging en ver lag
beneden hun netheidspell van tegenwoordig.
Gewezen werd vervolgens op R.K. uitingen.
i Katholieken
De christelijke godsdienst heeft ook d<
schap aan banden gehouden;
stonden daarin vaak vooraan,
dienen kan men alleen door den goasaien
volledig op zil te zetten.
De communisten treden niet op geltjk ze do>
om anderen te kwetsen, maar omdat ze bez
zijn een andere maatschappij op te bouw.
naar opvattingen, die voor hen hertlger z
dan alle heiligheden, waarover anderen g
sproken hebben. De woordkeus van deze o
gaande klasse klinkt de ondergaande klas
als schendtaal, ruw en grof. in de ooren. Ma
zoo was het altijd.
Ten slotte bestreed de heer Wijnkoop nog
twerp op zich zelf. De communiste
zen, kan het niet treffen, omdat zü ni
wat voor hen bestaat, noch
erp wil straffen de haat tegen
godloozen.
kunnen la
ls. Het
;erd zou worden?
Men gebruikt God ale polttlemaatre-
el bU het beschermen van openbare orde en
oede zeden, tegen de aanranders der bestaan-
e orde: de communisten. Zuivere klasse-Jus-
Itie dus gericht tegen de onderliggende klasse
De bourgeoisie, die aan den godsdienst niet
leer gelooft, wendt den godsdienst voor om 't
roletarlaat te onderdrukken en in 't bUzon-
ook zijn de^odloi
srd de
VERMISTEN TERECHT.
De te Ouderkerk a. d. IJssel vermiste drie
schipperszoons Jacob Bos, Comelis Bos
Steven Trouwborst zijn door de politie onder
de gemeente Jutphaas (U.) opgespoord. Zij
hadden de reis ondernomen uit.louter lust tot
'ontuur.
BRANDEN.
Gistervoormiddag is te Almelo brand ont
staan in de schilderswerkplaats van den heer
H. A. J. Smit aan de Sluidkiade Z.Z. De werk
plaatsen met de woning werden geheel eer
prooi der vlammen. Ook van het mejjhilair
werd niets gered. Alles was verzekerd.
Dinsdagmiddag is te Kolhorn, gemeente
Barsingerhorn het woonhuis van den land
bouwer H. Swiers tot den grond toe afgebrand
De brand was ontstaan, doordat de vlam
sn pan smeltend vet was geslagen.
LIJK OPGEYISCHT.
In de Maas te Venlo werd Woensdagavond
bij het dreggen het lyk opgehaald van den
""•jarigen H. Houdé, die Vrydag j.L by
zwemmen was verdronken.
VRIJDAG 27 MEI
18.16 H I 1 v
18.30 Huls
18.40 Hilv
19.00 Hilv
20.00 Huiz
20.30 Hilv
nofoonmuzlek
20.35 War
21.30 Hilv
21.55 Dav.
"2.30 Huil
2.45 Hilv
2.45 Kali
3.00 Hilv
-3.10 War
23.10 Lo
s u m VARA
NCRV: Gramofcx
i u m VARA; Gram
VPRO: Zang door alt-
Philharmonlsch orkest
Con-.ort
d'Erlangei
rs um VPRO; Coi
n t r y: Requiem va
6 n NCRV: Gramofooi
uitren
18.40 Huil
19.10 Huil
Gort i
19.45 Huil
Hilv
deelde
21.00 Hull
den E
21.00 Hilv
leven
en NCRV: W. F. Blo<
en NCRV: Max Gerisch: De Wezer
Jeugd
VPRO:
V: Ds J I van Schalck: Ia
VPRO: Cursus: Geestelijk
VPRO: Declamatie Albert
Klad»
otitis- o Pers bei
I NCRV: Politieberichte!
i NCRV: Perebei
i VPRO:
i VPRO:
Persberichten
ZATERDAG, 28 MEI
en KRO: Morgenconcert
er sum VARA: Schramm
e n KRO: Trio
e r e u m VARASeptet
i KRO: Graxnofoi
Klein kunsten*
16.05 Da ven t
16.15 Hilveri
16.30 Hilvori
16.30 Huizen
16.50 Kön lge
17.00 Hilveri
i VARA: Orgelspel
i KRO: Gramofoonmuztek
i KRO: Gramofoonmuztek
sum VARA: Gramofoonimi
KRO: Gramofoonmuziek
KRO: Salonorkest
16.55 H live reu
Reisverhaal
18.00 Huizen KRO.
VARA: „Joden ln nood"
ia llatlek weeJcover-
Gronlngsch uurtja
VPRO: Morgenwijding
i KRO: Kinderuurtje
i KRO: Politieberichter
SCHUIT GEZONKEN.
Een schuit, geladen met grint, toebehoorende
aan den heer S. Verwey te Boskoop, is, zee?
waarschynlyk door overbelasting, in de wete
ring van de Burg. Colynstraat aldaar gezon
ken. Door personeel van de firma v. Veen is
het vaartuig gelicht.
MET EEN SCHROEVENDRAAIER
GESTOKEN.
Te Amsterdam is aangehouden een 21-jarige
koopman, die, in verband met een liefdes
kwestie, een 18-jarigen koopman met een
schroevendraaier in den arm had gestoken.
Het slachtoffer is vanwege den G.G.D. naar
een ziekenhuis en vandaar naar zyn woning
vervoerd.
KAPITEIN KLAKKEBOS GAAT NAAR AMERIKA
door G. TH. ROTMAN
9. Rang-boem-pang! Als een kanonskogel
schoot de boot vooruitevenwel niet
rechtuit over het water, maar schuins links
af en regelrecht de lucht in, zoodat ze sui
zend en sissend over de groene weilanden
vloog, waar de koeien doodelijk verschrikt
de vlucht
10. Pats! Daar vipl het bootje op het dak
van 'n hooiberg en bleef daar liggen, terwijl
de kapitein met z'n hoofd in 'n groote kuip
met boter schoot, die de boerin juist stond
te kneden, 't Was geen kleinigheid, het
bootje on z'n passagiers naar beneden te
krijgen, maar met behulp van palen en lad
ders lukte 't tenslotte toch.
(Wordt Maandag vervolgd.)
DE VAL VAN KONSTANTINOPEL
Door LEWIS WALLACE Naar het Engelsch door ALMA
KORTE INHOUD VOOR NIEUWE LEZERS
De schrijver van het beroemde boek „Ben
Hur" verplaatst den lezer in 't begrln van dit
groote verhaal naar 't einde der veertiendi
Een gehein
kornet, liet zl
Side
elzlger van Joodsi
toen met ïljn drie ah
rtulg brengen naar de
en hij daar
ich met zijn i
:s. Hij bleek 1
er zich eetimi
ringen tot de
bewaard were
ndellng di
id was gestapt, begaf
laar een oude begraaf-
,d bekend te zijn. want
ergissen wist hij door
hij
•ele hiei
irgen
Uël. Dit
zelfden
dochtertje, de
laam. d;
dood
Tijdens de roeitocht, die dc
genoodzaakt aan
fn de nabijheid van het Witte Kasteel.
Ook Prinses Irene, een bloedverwante van
Keizer Konstantljn. die ln gezelschap was van
den monnik Sergius. was door den storm ver
hinderd naar Konstantlnopel terug te keeren.
Direct bij hun aankomst werden zij ultgenoo-
dlgd in het kasteel gunstiger weder af te
Gaarne werd van dit aanbod gebruik ge
maakt. En 't was hier op het Witte Kasteel,
dat Prinses Irene kennis mankte mot een zoo
genaamd „Arabisch verteller', die echter nie
mand minder was dnn de vermomde Prins Mo-
Wltte
dat de
Therapla. Dit bezqek
Op^de hoi
teenzetting gai van de Grlek-
>he partij, die door een vijftal
aagstukken werden gescheiden. Het eerste
trof de uitgang van den Heiligen Geest, het
eede de Geloofsbelijdenis van Nlcea. Wanneer
Wanneer tvij nagaan tot welk eco
verwijdering deze twee kwesties de kinderen
Gods gebracht hebben, die broeders in de
liefde behoorden te zijn en wedijveren moes
ten in het behartigen van de belangen der
Kerk, dan komt het mij voor, dat het in
kruipen van andere strijdvragen, die de
reeds zoo gevaarlijke breuke nog grooter
maken, een oordeel Gods is.
Het derde punt in kwestie is: Moet men
bij de Eucharistie gezuurd of ongezuurd
brood gebruiken? Ongeveer zeshonderd jaren
geledien begonnen de Laitdjnen ongezuurd
brood te gebruiken. De Grieken kwamen te
gen die nieuwigheid op en sedert zeide ieder
met betamelijke vrijmoedigheid wat hij er
van dacht Maar in de laatste vijftig jaar is
het debat in krakeel ontaard, en thans
ach, waar vind ik de woorden drie in den
mond van een dienstknecht des Allerhoog
sten passen, om <len geest te schetsen, die de
strijders beheorsebt?Vervolgens hebben
wij een scheurmakerij ter oorzake van het
vagevuur. De Grielken ontkennen het be
staan van zulk een toestandy en beweren,
dat er slechts twee plaatsen zijn om de ziel
na den dood op te nemen: Hemel en Hel.
Wederom hield de Abt even op, overmees
terd door machtelooze woede.
O, die scheurmakers! riep hij. Niet m
die Latijnsche voorstelling van een derde
plaats een genade van God, bepaaldelijk
voor hen, te willen zien! Indien alleen de
rechtvaardigen dadelijk na de scheiding van
lichaam en geest tot den Heiligen God wor
den toegelaten', als er geen tusschenstaat is
voor de loutering van gedoopten die in hun
zonden sterven, wat zal dan van hèn wor
den?
Sergius huiverde, maar hield zioh stil.
Er is neg iets, vervolgde de Abt, waar
over zij zrich warm maken. Zooals gij weet
achten de Grieken zich de leeraars van alle
verstandelijke dingen: philosophic, weten
schap, dichtkunst, beeldende kunsten, en
vooral godsdienst, daar de Latijnen toen nog
in den nacht der barbaarsohheid verzonken
waren, hetgeen hen opgeblazen doet zijn van
trots, als leege fle^chon met lucht gevuld;
en omdat in het licht der historie hun
trots niet onredelijk is, sluiten zij zich te
gereed er aan bij de plannen d er samen
zweerders tegen de eenheid der Kerk. Alsof
macht en eindoordeel dingen waren ter uit
deel ing onder een aantal gelijken! Alsof één
lichaam n-iet beier was dan honderd hoof
den! Wie weet niet dat twee even machtig»
willen zooveel is als het ontbreken van
©enigen wilVan al wat God heeft voortge
bracht is de Chaos alleen nriet. georganiseerd
en tot iets dergelijks zou Scholarius het
Christendom willen teruggebracht zien! God
den uitroep, waarop de Abt hem aanzag en
met verhooging van kleur zeide: Ik vrees
dat ik te veel den vrijen teugel hebt gelaten
aan mijn afschuw. Hartstochtelijkheid be
taamt den grijze niet Opdat gij mij niet
verkeerd zoudt beoordeelen zal ik er nog iets
ter verklaring bijvoegen; dan kunt gij zelf
nagaan of mijn verontwaardiging terecht of
te onrecht was. Dwazer uittarting van de
goddelijke wraak, onvergeeflijker trouw
breuk, grooter verkrachting van het geweten
zult gij noodt in dit leven ontmoeten, al
wendt gij zoo oud als Methusalem.
Herhaaldelijk heeft men pogingen aange
wend om de leerstellige verschillen, waar
van ik sprak, te vereffenen. Ruim honderd
jaar geleden, ten tijde van Andronicus III,
werd de Abt Barlaam door den Keizer naar
Itailië gezonden met een voorstel tot vereeni-
ginig; maar Paus Benedictus weigerde hals
starrig diit voorstel aan te nemen, daar het
niert een eindbeslissing beoogde van de han
gende kwestie tusschen de Kerken. Had hij
n.iet gelijk?
In 1369 trachtte Johannes V onder
sterke drukking der Turken opnieuw pogin
gen aan te wenden tot verzoening, en om
dit doel te bereiken werd hij zelfs katholiek.
Johannes VI, die nog dringender aanhield
dan zijn voorganger, letrde een smeekschrlfr
over aan het Pauselijk Hof, waarop Nicotaus
van Cusa naar Konstantinopel gezonden
im de mogelijkheid van een leerstel
onlring en vereenigiug te bestudeeren.
ember 1437 ging de Paus op uitnoo-
vnn Paus Eugenius IV naar Italië,
TP.lri van den Patriarch, den Aartshis-
verhoede het!Zeg t mij na, mijn zoon. schip van Nica. en deputaties met volmacht
laat mij u hooren zeggen: God verhoede het! i van de andere Patriarchen, henevens een
Met bijna evenveel vuur herhaalde Sergius jganschen stoet geleerde raadge .-ers en secre
tarissen. te zamen zevenhonderd in getal.
Te Venetië aan wal gestapt werd de Baai
leus naar Ferrara geleid, waar Eugenius
hem met de noodige praal ontving. Het Con-
oilie van Bazel, dat tot betere ontvangst van
den keizerlijken gast naar Ferrare ver
plaatst was, werd in April 1438 geopend.
Maar de pest brak uit, en de zittingen wer
den verlegd naar Florence, waar het Concilie
drie jaren lang vergaderde. Volgt gij mij,
mijn zoon?
Met mijn gansche aandacht. Vader, en
ik dank u zeer voor de moeite, die gij u
geeft
Welnu, de hoofdbeginselen van alle
dogmatische kwesties, die heden ten dage
moeten dienen om de eenheid onzer gelief
de Kerk te verstoren, zijn vastgesteld e;
aangenomen op het Conc-iie van Florence.
De voorrang van den Romeinschen Bisschop
zou tot besluit besproken worden, omdat zij,
dn onderscheiding van de andere geschillen,
een zekere politieke strekking had. Ook dat
werd vastgesteld in deze woorden: De Hei
lige Apostolische Stoel en de Romeinsehe
Paus hebben het Primaatschap over de ge-
heele wereld. De Romeinsehe Paus is de
opvolger van Petrus, den Vorst der Aposte
len, en hij is de ware Vicaris van Christus,
het Hoofd der geheele Kerk. de Vader en
Leermeester van alle Christenen.
In het jaar 1439 dus ongeveer elf jaren
geleden, hebben de leden van het Concilie,
die van het Oosten zoowel als van het Wes
ten, de Grieken met de Latijnen, de Keizer,
Patriarchen. Dekens, en de verdere geeste
lijkheid, een Besluit van Fcnigbeid onder
teekend waarin ck bovengenoemde sten
gen zijn opgenomen. Slechts twee der aan
wezige Bisedhapoe^ weigerden het stuk te
onderteekenen. De Patriarch van Konstan
tinopel stierf tijdens het Concilie. Toch werd
de cmderteekening van zijn collega's eit
van den Keizer voldoend© geacht voor zoo
ver Konstantinopel betreft Gij, die de hei
lige kerkregels bestudeert, wat zegt gij
daarvan?
.Ik ben nog slechts in den aanvang mij
ner studiën, maar ik zou meenen, dat de
Eenheid der Kerk daarmede was tot stand
gebracht
Naar de wet, ja, antwoordde de Abt,
zich half oprichtende, maar nu moest zij
nog voor de gewetens der onderteokenaara
bindend gemaakt worden. Er werd een eeds
formule opgesteld, waarin de vr©eselijkste
vervloekingen afgeroepen werden op hen,
die dit decreet zouden verkrachten. Die eeul
werd afgelegd.
Werd di« eed afgelegd?
Ja, door allen die het Concilie bijwoon
den. Van den Baslleus tot den eenvoudig-
sten k<y-kdienaar verbonden zij zich. onder
afroeping van Gojis eeuwigen toor n, dien
eed te zullen houden. Straks sprak ik van
eedbrekers, nietwaar? van hen. wior zielen
onder den vloek waren, die op de eol'hrekers
rust Dat was kras, ik zag u huiveren. Ik
nam u dat niet kwalijk, maar luister, dan
zult gij mij niet hard vallen. Di© Basileus en
zijn zevenhonderd volgers namen de terug
reis aan. Zoodra zij aan wal stapten wer
den zij tot verantwoording geroepen. Het
volk dat langs d© kaden geschaard stond
riep hun toe: Wat hebt gij met ons, met ons
Geloof gedaan? Brengt gij ons dc overwin
ning?
Wordt vervolgd
