WOENSDAG 11 MET 1932
DERDE BLAD PAG., li
Spionnage in den grooten oorlog
IN DIENST VAN DUITSCHLAND
EN VAN EEN DUITSCHEN PRINS
VI (Slot)
De ui den oorlog neutraal gebleven landen
van Kuropa, die onmiddellijk aan de oorlog
voerenden grensden cn welke neutrale
deden dat eigenlijk niet? vormden dank
baar terrein van activiteit voor do met
groote vrijmoedigheid ingerichte spiunuuge
centrales der verschillende partijen. Lr heelt
zich ook op het Hollumlsch grondgebied heei
wat meer afgespeeld dan de gemiddelde
menseh, in wiens nabijheid dil wellicht is
geschied, vermoedt. AJfi men dan begrijpe
lijkerwijze de vraag stelt of de autoriteiten
daarvan geen kennis droegen en zoo ja ol
het niet op hun weg gefcegeiiMiad om daaraan
een einde te maken, dan kan tot antwoord
sier hts dienen, dat dit lautstQ oiiniog
was. Men kon de bestaande organisaties hin
deren, in haar werk belemmeren, wellicht
zelfs geheel vernietigen, maar liet eerste
gevolg zou zijn geweest, dat een andere er
onmiddellijk voor de iu de plaats zou zijn
gekomen. Het was voor de autoriteiten dei
neutrale landen een voordeel to weten wie
de agenten der oorlogvoerende partijen wa
ren, en maatregelen, legen dezen genomen,
hadden vermoedelijk uitsluitend tut resul
taat gehad, dat men, althans een tijd lang
ten aanzien van degenen, die de uitvoerders
waren van de bevelen der oorlogvoerende
partijen op eigen grondgebied, iu het duis
ter had getast. Wanneer het gaat om zooveel
als waarom het voor alle in den oorlog deel
nemende landen in den oorlog ging, kun
men moeilijk matiging jegens de neutralen
verwachten; het is alweer niet do eene ol
de andere partij die zondigt, maar liet is
de oorlog, die er zo toe brengt en die de
Vanaf de eerste Augustusdagen zetelde do
Duitsche spionnage iu het Spaausche
plaatsje San Sebastiaan, zoo verleidelijk
dicht nabij de Fransclie grenzen gelegen,
met Frankrijk verlamden door tal van min
der gekende paadjes, die het maar al te
gemakkelijk maakten om berichten, welke
van belang waren, over te brengen. Generaal
von Schultz had tiaar de leiding, en, mag
men alweer Hubert Boucard geloovon, dan
slaagde deze spionnagedieust dusdanig in
zijn opzet, dat ti? meest belangrijke geheime
Fransclie documenten dank zij zijn toedoen
in handen kwamen van degenen, voor wie
ze juist niet waren bestemd. Erkend moei
worden, dat men te San Sebastiaan goed
betaalde; zijn de genoemde voorbeelden juist,
dan gold voor een geheime order van het
groote hoofdkwartier der geallieerden de
lieve prijs van 100.000 goud franken; voor
het complete plan van de artillerie in een
sector van het front 25.000 frank; voor de
gedetailleerde opgave van het materiaal van
een vlie^amp SOUU (rank en zoo door. Ge
heel een geheim dossier, dat aan een tier
legers van de geallieerden werd ontstolen,
bracht bijkans MJO.OOU frank op en is zeiler
voor den vijand meer dan het tienvoudige
van die sorn waard geweest.
Robcit Boucard spreekt van tien staf der
vijf, te San Sebastiaan in luxuense appar
tementen gevestigd, niet opvallend, maar
ook niet verborgen. Vermoedelijk /.allen de
Spaansche autoriteiten geweten hebben wat
er in deze vertrekken omging; een inval
hunnerzijds had weinig bereikt, want veel
papieren liet men or nooit achter. Men had
alleen de Dultscheis genoodzaakt zich een
ander kwartier te kiezen en wellicht zouden
maanden zijn voorbij gegaan voordat de
Spanjaarden dit kwartier op het spoor waren
gekomen. Dat intusschen de staf der vijf niet
altijd waar voor zijn geld kreeg, is te be
grijpen. Deserteurs waren er in San Sebas
tiaan bij gansche bosjes, maar een enkelen
keer school er ouder deze deserteurs, die
graag wat wilden verdienen, ook wel eens
een niet volkomen oprechte.
Een belangrijke fout.
Anderzijds heeft dc staf der vijf, uit angst
zich te vergissen, een niet onbelangrijke fout
gemaakt. Mant een dezer deserteurs bracht
gedurende den Sammeslag een brief, die ge
stolen was uit dc koerierstasch van het
hoofdkwartier, een brief, die dc gedetailleer
de opgave Nan de geallieerde reserves 1 Te-
vatte op een strategisch belangrijk punt.
Op de gewone wijze werden dc Duitsche
agenten, alvorens men van dit bericht ge
bruik maakte, aan het. werk gezet om de
juistheid van het opgespoorde vast to
stellen. Vah geallieerden kant hield men na
tuurlijk den diefstal zorgvuldig geheim en
dit bracht de Duitscliers tot de gedachte,
dat zij te doen hadden met een hernieuwde
poging van een der deserteurs om licit te
bedriegen. De verrader, die op een boog loon
rekende, kreeg slechts onaangename woor-1
den te hooren, wat vermoedelijk niets is
geweest in vergelijking van hetgeen de be
treffende Duitsche officier heeft moeten ver
nemen. toen later aan zijn chefs bleek, wel
ke belangrijke vangst hen was ontgaan!
Actie en tegenactie.
Dat dc Franschén met weinig welgevallen
dit Duitsche spionnagekarnp in San Sebas
tiaan zagen, wien zal het verwonderen
Meer dan eens waren middelen overwogen
om daar binnen te dringen, maar all
pogingen waren »p de stoutmoedigheid en
de waakzaamheid van den staf der vijf af
gestuit. Totdat de Fransclie geheime dienst
zijn oog vestigde op een zijner agenten, een
forsche, volkomen betrouwbare man, dio
voor niets terugdeinsde, sterk was van bin
nen en van buiten. Hem werd opgedragen
zich onder het mom van deserteur bij den
Duitsclien dienst te San Sebastiaan aan te
melden en oog en oor goed de kost te geven.
De man verstond zijn vak; in den trein, flio
hem van Parijs naar de Pyreneeën, zijn
tweede tehuis zou brengen, wist bij onaan
genaamheden te krijgen met ecu onderoffi
cier, hetgeen er toe leidde, dat hij aan liet
undo van de reis werd opgepakt en in een
militair bureau opgesloten. Op eigen ge te
genheid wist hij te ontkomen, de grenzen te
bereiken, en zoo zijn intrede te doen in San
Sebastiaan. Hij wachtte er zich wel voor
zich hij de Duischcrs te gaan aanmelden,
maar hier en daar, waar hij zich een borrel
veroorloofde, liet hij niet na zijn ontevreden
heid te kennen te geven over den Franschén
dienst. Het duurde dan ook niet lang of dc
Duitschcrs kwanten tot hem, en wisten op de
gewone wijze hem uit het Spaansche kamp
tier geïnterneerden te bevrijden. Hij werd in
dienst van «te Duitscliers gesteld; hij erkende
uitstekend Spaansch te kennen, maar veins
de geen woord Duitsch te verstaan, hetgeen
hem het voordeel gaf, dat in zijn nabijheid
dikwerf dingen werden gezégd, die men an
ders voor hem zou hebben verzwegen.
Op schijnbaar listige wijze wisten de
V stond in ons blad van 10 Mei.
Duitscliers zich van zijn diensten meester te
maken; hij toekende een contract met hen
en hij ging in hun dienst. Al spoedig moes
hij een reis naar Frankrijk ondernemen; al:
Castiliuansoh edelman vermomd bracht hij
eenige dagen in een hotel tc Parijs door,
totdat hij op een gegeven oogenblik de mede-
deeling ontving, dut hij zich op een bepaal
den avond op een bepaalde plaats ii
Notre Dame te bevinden had. Daar liep hem
iemand tegen het lijf, die hem een klein
biljet in do handen stopte, dat hem de op
dracht overbracht om bepaalde dingen var
den Franschén vliegdienst uit te vinden, cn
vooral naar San Sebastiaan te brengen, d>
teekening van oen nieuw en met groote
kracht werkend Fransch vliegtuig. De Fran
sclie agent, waagde het, zich zoo voorzich
tig mogelijk, n. verbinding te stellen met zijn
superieuren te Parijs. Dat was een niet on
gevaarlijk iels. want te Parijs evenals elders
loerden de agenten van de Duitsche spiou-
uage centrale up liem. Meer dan eeuige an
dere spionuagedienst had die der Duitscliers
tot gewoonte en geen slechte gewoonf
om eigen spionnen nauwkeurig te d
volgen teneinde zich van hun betrouwbaar
heid te overtuigen. IIoc goed ware het niet
mogelijk g^eest, dat men hem op den weg
naar het \vo<*ihuis van zijn superieuren
ware gevolgd en dan had niet alleen zijn
leven gevaar geloopen, maar was er van zijn
verdere plannen niets terecht gekomen.
Intusschen, hij had de hulp van zijn
superieur noodig. want hij moest de hem
toevertrouwde opdracht volbrengen: hij
moest een teekening leveren, die natuurlijk
ntet de juiste was. maar zoodanig de juiste
geleek, dat uien haar voor de echte kon hou
den. Zoo is het uitgevoerd en zoo werd hij
beloond voor zijn schijnbaar goede diensten.
Zooveel vertrouwen boezemde hij den staf
der vijf in, dat toen hij terugkwam, de
moeilijkste opdracht, ooit aan een agent toe
vertrouwd, bom werd gegeven. Mag men al
weer Boucard gelooven, dan zou een dei
Duitsche prinsen, een zoon van den Keizer,
die oni gezondheidsredenen niet te veel aan
rlen oorlog kon deelnemen, zich in zijn ijver
ie ver in het v Landelijk land hebben ge
waagd. De vijand wist niet welken kostbaren
krijgsgevangene bij in handen had; za
hem een eenvoudig spionneerend officier,
maar dit deed juist het gevaar toenemen,
dat men op een kwaden dag don bedoelden
Duitsclien officier zou fusilleeren.
Een moeilijke opdracht.
Aan de spionnage centrale te San Sebas
tiaan was de moeilijke opdracht verstrekt
om dit voor alles te beletten, en de ver
momde Fransclie agent werd nu uitgezon
den om d n Duitsclien prins uit de Fransclie
gevangenis te bevrijden. Opnieuw ging hij
naar Parijs, en opnieuw waagde hij liet zijn
superieur te bezoeken. Hij kwam op het best
denkbare oogenblik. Dc Duitschers hadden
een grooten slag geslagen in liet door hen
bezette gebied: door een dier vele toevallen,
die in de geschiedenis der spionnage een
zoo groote rol spelen, waren zij geheel de
Fransclie geheime organisatie op het spoor
gekomen, en talrijke, in het bezette gebied
werkzame agenten waren ter dood veroor
deeld. De Fransdie Generale Staf gevoelde
de moeilijkheden van den toestand; meai
kreeg en kon geen inlichtingen over de be
wegingen van den vijand meer verwachten;
alle pogingen werden in het werk gesteld
om den geheimen dienst opnieuw te doen
functiohnecren. Wat kon men beter verlan
gen dan «lat een der eigen Fransehe agen
ten zich liet vertrouw en der Duitscliers zou
verwenen? Daartoe moest onze man den
Duitsclien prins doen ontsnappen, dezen
naar San Sebastiaan brengen en hopen zich
zoodanig zijn vertrouwen te verwerven, dat
hij mede naar Duitschland zou worden ge
nomen. Daar eenmaal aangekomen, zou hij
verder zien. Voor onzen man was die oplos
sing een tegenvaller, want hij had gehoopt,
dat. zijn moeilijke werk van veinzen nu ten
einde was: liij wilde vrouw en kinderen te
Parijs gaan omhelzen. Daarvan kon nu ge?n
sprake zijn: meer «ian ooit was voorzichtig
heid geboden
Hoe de Duitsche prins bevrijd werd.
Hij begaf zich op weg. De gevangenis,
waarin de prins was opgesloten, was hem
bekend en het viel hem dus niet moeilijk
t >1 dezen door te dringen. Met opzet waren
alle maatregelen vermeden teneinde tem
door medewerking van Fransclie zijd.' de
uitvoering van zijn taak te vergemakkelij
ken; „lekken" deden zich overal voor en
als een dergelijk lek ook hier aanwezig
was zou er van zijn missie niets komen.
Maar de agent was ©en slimme vos: hij
ontvluchtte niet den prins en hij telegra
feerde aan zijn zoogenaamde lasthebbers te
San Sebastiaan: „lading verzonden, wacht
op nieuwe levering". Siapje voor stapje be
reikten zij de grens: dagen duurde het. voor
dat ze veilig Spaansch grondgebied hadden
bereikt.
Groot was de erkentelijkheid van den
prins jegens dc spionnagcoemrale te San
Sebastiaan: groot cok jegens zijn bevrijder.
Toen hij vernam, dat bevelen van den K m
zor waren ingekomen, dat hij onmiddellijk
naar Duiter bland moest terugkecren.
wenschte hij zijn bevrijder met zich tc ne
men. Generaal von Schultz maakte geen
tegenwerpingen; een oogenblik nog scheen
tie uitvoering van het denkbeeld onzeker,
toen na enkele dagen Wachtens op het aan
gewezen punt der kust de sloep verscheen,
die den commandant van dc aangewezen
duikboot naar de kust bracht. Met nadruk
erklaarde deze aan den prins, dat er
slechts plaats was voor hem. en dat zijn be
er niet kon worden medegenomen waar
op de prins, driftig geworden, gebood te
doen zooals hij zuide. Zelfs toen was de of
ficier nou slechts bereid nadat men hem
•n geschreven bevel had overhandigd.
Zoo kwam de bewuste Fransehe agent na
een reis die van gevaren niet ontbloot was,
omdat men meer dan eens torpedojagers
ontmoette, in Duitschland aan. Hij lieeft
daar zijn tijd niet in ledigheid doorgebracht
niet slechts ongen en ooren de kost gegeven
maar zich ook weten in te dringen daar.
waar voor lederen vreemdeling de toegang
onmogelijk was. De dienst van de contra-
spionuage bleet niet werkloos; meer dan
eens spande men hem strikken, waarin hij
niet viel. Meer dan eens werden hem zoo
gezegde documenten aangeboden, die hij
niet groote verontwaardiging van de hand
wees, omdat hij getrouw wilde blijven aan
mi prins, dien li ij immers gered had. liet
•hijnt dat. hij in de omgeving van Rijssel
zijn doorluchtigon meester heeft verlaten en
naar Frankrijk is teruggekeerd, vermoede-
met eep schat van gegevens, grooter
dan eenig ander had kunnen brengen.
Wie is deze Duitsche prins geweest?
Wie de bewuste Duitsche prins geweest
moet zijn? Robert Boucard, die toont over
inlichtingen van hijzonderen aard te be
schikken, waagt slechts veronderstellingen.
Hij wijst op den zelfmoord, dien prins Joti-
rhini. dc jongste zoon van den Keizer, kort
na den oorlog heeft begaan. Ilij acht het
niet onmogelijk, dat deze op de hoogte is
gekomen van de werkelijke persoonlijkheid
van zijn zoogonaamden redder ,"33 in zijn
wanhoop over wat zijn onvoorzichtigheid
aan het vaderland heeft gekost, zijn leven
daarvoor heeft gegeven. De veronderstelling
schijnt wat gezocht, maar waarom behoeft
het een zoon van den Keizer te zijn, dien de
Fransehe agent, inmiddels overleden, heeft
doen ontvluchten? De tal van Duitsche
vorstenhuizen hadden zoovele prinsen van
vooraanstaanden rang, dat wellicht onder
een hunner de betreffende figuur schuilt.
En er waren genoeg prinsen van regeerende
vorstenhuizen, wier bevrijding den Keizer
evenveel waard was of althans moest zijn
als Yjrn een zijner eigen zoons!
Kerknieuws.
ALG. SYNODALE COMMISSIE
NED. HERV. KERK
Zesde zitting. Na aanvulling der
agenda wordt voortgegaan niet de aangele
genheden der Generale Kas. Uit dit
fonds worden ook aanv ragen gedaan dooi'
„Land in Zicht"' voor den Zuiderzee arbeid,
den arbeid onder de verspreide Nederlan
ders in België, terwijl ook een beroep wordt
gedaan voor het werk onder de Nederlan
ders in Duitschland, en voor den arbeid van
den predikant onder de Nederlanders te
Duv os. Voor personen wordt f 15.280 voorge
steld.
Hierop volgen de Fondsen van ver
schillenden aard. Allereerst de kus
tot behartiging der godsdienstige belangen
van Hervormde Nederlanders in het buiten
land betreffende den arbeid der evangelis
ten H. Sanders en K. Roos te Duisburg en
der commissie voor den Evangelie-arbeid
onder de Hollanders te Gronau, Kleef en
Emmerik; het Fonds tot ondersteuning van
de kerken der W aldenzen, die aan ge
kweekte rente f 337.50 ontvingen; het Fonds
tot ondersteuning der Hervormde Gemeente
te Assvveiler, die f 115 aan rente ontving;
cn het Fonds tot ondersteuning der Herv.
Kerken in Lithauen, dat een saldo van
f J 445 heeft en w aaraan geen uitkeering ge
schiedde. Tenslotte het Fonds tot Sticliting
van nieuwe predikantsplaatsen.
Enkele verzoeken om verlaging van hel
Quotum zullen bij de Synode worden over
gebracht met het advies, dat het ongeraden
is hiertoe thans in den loop eener 5-jarige
periode over te gaan.
De exploitatie-rekening van het Week
blad der Ned. Herv. Kerk komt ter tafei,
evenals de rekening en verantwoording der
Commissie voor de Mijnstreek en voor bet
onderhouden van betrekkingen met buiten-
laudsche Kerken. Prof. Aaldeirs bepleit aan
sluiting bij het voortzettings-comitê der Con
ferentie vuu 1926 te Laüsanne (Faithand
Order) om de belangrijke vraagstukken, die
daarbij ter sprake komen. De President wijst
op de moeilijkheden daaraan verbonden.
Ingekomen is bet rapport der commissie
betreffende de opdracht der Synode tot in
diening van wetsvoorstellen overeenkom
stig de couclusie van het rapport der Com
missie voor de Jeugddiensten en overwe
ging der conclusie om aan de jonge men-
schen kerkelijke werkzaamheden op tc dra
gen. Voorgesteld wordt in het Syn. Rog!,
voor de Kerk (art. 14 sub lo) in te voegen:
„de Kerkeraad zorgt ervoor, dat zoo noodig
en zoo mogelijk Jeugddiensten worden ge
houden" alsook een Invoeging in de tabel
len der schriftelijke kerkvisitatie-vragen
hierover op te nemen. Een. en ander zal oii
de Synode worden overgebracht.
Eveneens zal worden gehandeld met de
rekening en verantwoording van den ker
kdijken archivaris. Dezen zal worden ge
vraagd een concept voor en advies inzake
overbrenging van een deel van het archief
van het Prov. Kerkbestuur van Geldorlano
naar het Rijksarchief in die provincie.
Wetenschap.
CONGRES NEDERL. HISTORICI
Het Ned. Comité voor Geschiedkundige
wetenschappen organiseert op 14 Mei een
congresdag van Nederlandsche historici in
het gebouw van het Ned. Lyceum, Willem
straat 40a. te Den Haag
Het congres omvat zes secties en twee
algemeene zittingen.
De voorzitter Prof. Dr. T. Colenbran
der zal liet congres openen, waarna in de
algemeene vergadering zal spreken Dr. T.
II. Locker over: Het Panslavisme bij de
Tsjechen en Slowaken. Van de verschillen
de secties zijn voorzitters Prof. Dr. H.
Brugmans Prof. Mr. E. J. J. van der Hey-
den; Prof. Dr. A. van Schelven; Prof. Dr.
D. Slothouwer; Prof. Dr. G. W. Kernkamp
en Prof. Mr. Dr. S. van Brakel.
Het congres telt 150 deelnemers.
DE HERSENEN VAN PETER KiiRTEN
Bij hot onderzoek van de hersenen van
den Düsseldorfschen massa-moordenaar Pe
ter Kuiten is, naar onlangs gemeld werd,
niets abnormaals gevonden.
Dit bericht geeft zekeren Dr. W. Wolff
aanleiding in de D. A. Ztg. te betoogen, dat
het hersenonderzoek nog zeer onvolkomen
is en dat het geenszins aangaat er voor dit
geval de slotsom uit te trekken, dat de her
senen van hef centrale zenuwstelsel van
Kürten normaal waren. Hij wijst in dit. ver
band op de ontdekking van prof. Zondek,
dat hij zekere psychische ziekteverschijnse
len en ook tijdens den slaap het gehalte aan
broom in de hypophyse geringer is dan nor
maal. (Zondek vermoedt, dat de hypophyse
den slaap veroorzaakt, door tijdelijk broom
af te geven aan de heisenen).
Misschien aldus gaat Wolff verder
komt eens de tijd, dat wij er in slagen te
bewijzen, dat bij zenuwzieken, epileptici en
misdadigers een van het normale afwijkende
verdeeling van organische en anorganische
stoffen in verschillende deelen der hersens
een rol -speelt.
Uit deze beschouwing blijkt, dat deze ge
leerden iu elk geval hopen aan te toonen,
dat de ooi-zaak van misdadigheid van stof-
felijken aard is.
Zullen zij dan echter tevens niet hebben
aan te toonen, dat de groote verandering,
het diepe berouw, dat Peter Kürten in de
gevangenis heeft getoond, gepaard met ho*
besef, dat hij zijn misdaden met den dood
moest boeten, doch dat God hem in genade,
door Christus' verdienste, had aangenomen,
eveneens aan stoffelijken oorzaken tc dan-
ECONOMIE EN FINANCIEN
ALG. VERZ.-MIJ. „DILIGENTIA"
VAN 1890 N.V.
In de algemeene vergadering van aandeelhoi
Iers di-r Alg. Verz.-Mij. „Diligentlu" van 181
stukken goedgekeurd e
BINNENLAND
DE NEDERLANDSCHE BANK
VERKORTE BALANS
Papier op bet Bulten-
In disconto
ld. eigen portefeuille
3eschlkbaj
ialdo K.
39 (Stbl
latklstpapier reent-
Het belangrijkst*
e Nod. Bank daai
88.572.287
80572.287
101.011.882
1.249.090.951
88.572.287
88.572*287
117.982.163
117.136.178
1.254.138.429
7.563.205
8.000.000
7.807.441
113.941.665
128.347
Nieuwe .recordcijfers
den goudvoorraad in-
s bereikt ^in de geschil
afkomstig zijn, omdat
ar dergelijke oper
verdere vermoord'
asLgeateld.
De premie
f5
>rdei
i effec
,)do
ikeerd van
pltaali
evoega van 986.69.
bij de statuten voorgesohre
900 is bereikt. Or
•geboekt 2.756.57.
.g ad 2U.345.05
f 986.69.
KUNST EN LETTEREN
AUGUST VERMEYLEN
12 MEI 1872-12 MEI 1932
,,De sterkste geest uit Vlaanderen"
VERMEYLEN DE ROMANSCHRIJVER
II*)
De jubilaris, die thans rector is van do
(Nederlandsche) Rijksuniversiteit tc Gent,
is door And ré de Ridder genoemd de sterk
ste geest uit Vlaanderen, de geestelijke
leidsman der Vlaamsehe Jeugd.
Het leiderschap, uitgeoefend niet 't minst
door middel van Van Nu en Stra k s,
verkreeg een vaste basis doop de publicatie
van zijn roman „De Wandelende
Jood" (1906). het eenige literaire werk,
dat hij heelt voortgebracht en dat hij als
zijn werk wenscht te erkennen, gelijk dc
auteur aan d'Oliveira verklaarde.
De Wandelende J 0,0,d is een eigen
aardig boek. Het bestaat uit twee scherp-
gescheiden gedeelten, die ten diiepsten gron
de weinig met elkaar te maken hebben, 'k
Meen, dut Vermeylen werkelijk gelijk bad
toen hij het samenbrengen van deze deelen
in het verband van één werk „een onbe
hendigheid" noemde.
Het eerste deel (hoofdstuk I) is het be
kende verhaal van Ahasverus, de le
gende van de door Christus vervloekte Jood,
die wandelen, zwerven moet tot aan het
eind der dagen. Het tweede deel handelt
wel over Ahasverus, maar een heel andere
dan die uit bet eerste hoofdstuk, n.l. Ver
meylen zelf, die met moeite dwalend en
tastend, zijn weg zoekt door de levensraad
selen.
Waar dit boek „de som is van heel zijn
jeugd", moeten wij er in zien een stuk ge
moedsleven maar geobjectiveerd als ver-
Dr. Jos. Jl Gielen heeft in zijn ook op deze
plaats besproken studie over De Wand e-
iende Jood in Volkskunde e,n
Literatuur er op gewezen, hoe Ver-
meylens boek barstende vol moderne ideeën
zit. In deze roman spreekt zich de moderne,
van het Christendom vervreemde wereld-
I stond in ons blad van 10 Mei.
ling uit. Hij zoekt de waarheid o p 1
n aar d e h e. 1, d.w.z. 111 de stof, in het zin
nelijke. in het lijfsgenot ten slotte. Dit laat
onbevredigd en hij stapt vervolgens op-
uaarde hemel, tracht het absolute, Zieh
en geestbevredigende, te vinden in
geestelijke in de mystiek. Maar ook hier
vindt hij niet en hij doet nu afstand van de
hoop op wat hij voor de mensch onbereik
baar waant In die onbereikbaarheid berust
hij en gaat nu onder de menschep,
d.w.z. aanvaardt de zich hem aanbiedende
werkelijkheid. En het wordt hem een bitter
Ahasverus is dus Vermeylen, is de menseh
van nu, die, door Jezus als tiguur én als
belichaming van de hoogste Goddelijkheid
in de wereld even werd aangeraakt
verontrust, eindigt met een agnostisch „Wij
weten niets voor de theorie en een „Wij
moeten van 't leven maar maken wat er
van te maken is; de eenige weg tot betrek
kelijk geluk („bitter geluk) is het leven in
broederschap met de mensehen op aarde'
als eisch van practische levenskunst
Deze karakteristiek is kritiek tevens, zi
legt duidelijk bloot de diepere levensgrond
waaruil De Wandelende J0,0,d is op
gebloeid!
Als manifestatie van een levensbeschou
wing of alleen maar -houding verwerpelijk,
is De Wandelende J o o.d als kunstwerk
een meesterstuk. Haspels spreekt van Ver-
meylens „wonderbare, verbluffende taal-
pracht" en Querido heeft hot. terecht
genoemd een der diepste en rijkste
werken die jong Vlaanderen heeft voort:
bracht: „Welk een zonderlinge, prachtige
ziener is Vermeylen vaak en wat een
koortsig visioenair en hoe hoog slaat de
branding van zijn gevoel en zijn verbeel
ding uit boven de phantasie van zijn tijd-
genooten".
Niet een productieve, maar wel een ras
echte artiest is Vermeylen. die niets uit han
den geeft, voor hij er geheel tevreden
is en sommige zinnen wel drie, vier keer
herschrijft. Van Flaubert heeft hij geleerd,
zijn kracht te zoeken in soberheid, of ge
lijk hij zelf zegt „in de economie van de
effectmiddelen". Geen woord heeft deze
roman te veel. Dat beteekent, dat elk woord
drager is van een volle gedachte en dat
door het stoere kloeke proza een zuiver en
mannelijk ritme golft. Een ritme, dut, in
zonderheid bij het eind der middelste hoofd
stukken als een machtige bewogenheid ons
tegenslaat.
Illustratie uit Vermeulen .,Dcr ewige iude"
lelportefeui]
52.7 millioer
laagterecord Is bereikt se
dc-rt september j.i. ne beleeningen cn voorschot
het niveau van voor 2 weken gedaald en en be
loopen ƒ101.8 millioen (v. v. ƒ117.9 tnillioen:
De ruimte op de geldmarkt is onveranderd zee
groot. zooOat het bankdisconto van 2è da
ook vriiwel geen effect meer heeft. Het zo
irlaging^ plai
•ond.
wlsselpoi
ƒ138 millioer
tvijl de biljettei
Hot beschikbi
72 millic
469.8 mlllloen, hetgec
3ank nog nimmer is
De biljetten zijn nu weer gedekt voor 91.1 p;
door goud (v. w. 87.2 en voor 93.5 (v. w
89.6 door goud en zilver. De biljettencircula-
tie en de goudvoorraad verschillen nu elecbt<
nog 30 millioen.
KONINKL. STEARINE KAARSEN
FABRIEK ..GOUDA"
Geen dividend (v. 6
Nadeelige Invloed vai
den val van het pond
Aan het Jaarverslag over 19S1 van de Kon
■en te ad 5
:n de reke
>p dc oblig.
leening door genoemde N.V. afgelo
56.00U. Deze aflossing geschiedde
beurze Ingekochte obligation.
In verband met onze. ten opzichte v
langrijk verlies
:eft zich dat bc
afschrijvingen pla:
belangen
ng plaa
Do glyc
brengen. Tevens hoeft°
ifschrij-
tens ge-
ihen gedestilleerd
Do omzet van de prcpai
ing Is aanzienlijk acht
umptie heeft ook bier de prijs tc lijden uit
oofde van het feit. dot de concurrentie, welke
ich baseert op de Engolscbe munteenheid, haar
rijzen nog niet heeft verhoogd.
HANDELSVEREENIGING AMSTERDAM
De dividend-declaratie
Tegen do verwachting in. heeft de Handels-
ereeniging Amsterdam over 1931 een dividend
an 5 gedeclareerd tegen 15 over 1930.
eicn hadden gedacht met leege banden naai
ion zwararverUeze°naeld ^'lt nntuur,liJk heeft
tie dat de
ndts-d
PALEIS VOOR VOLKSVLIJT N.V,
Van het kastje naar den muur..
Sooals we onlangs meldden, had een grot
.ouders 1867 opnieuw het faillissement v«
de N.V. „Palei
lijt»\
inls i
N.V, VERZ.-MIJ „DE WAARBORG'
De jaarstukken goedgeketu
'ergaderlng van ^aandeelhouder*
I'op0 effecten en
d.. J 8.282.14. het v
ring-Mlj. „De
g-vordering, e
ad 833.40 op
STOOMVAART-MIJ „TRITON"
Verlies 1931 138.152 (v. j. win
430), hetgeen uit het reserv
fonds wordt overgeboekt. Soi
bere vooruitzichten
jaarverslag over 1931 der N.V. Stoot
•oedlo
wijze van exploitatie, is de gi
n^vele ^gevallen overschreden, waarop ople
Hollandschc schop
jcho
do hoi
irlaging vam den leven
loodzakelijk zijn. wil do Node
3 schepen dor MIJ. bleven dit jaar opgelet
>or het invoeren van drastische bezuiniging
in de oplegkosten thans belangrijk verml
rd. Het s.s. Walcheren werd in Tebr. li
rkocht naar liet buitenland tegen een v<
tijdsomstandigheden bevredigende offerte
De overblijvende schepen „Schouwen". „VI
nd", en „Texel" verkeeren in goeden st*
,n onderhoud. Hot nadeelig saldo van f 138.1
uit het reservefonds overgebracht, waarde
t vaai f 257.255 daalt op f 119.172.
BATAVA MARGARINE FABRIEKEN
Verliessaldo iets gedaa
ig saldo van 21.570. tegen een nadecli.
an 48.894 over 1930. Waar hot totale nadeel]
aldo van vorige jaxen 321.665 bedroeg, v
it thans teruggebracht tot ƒ399.914.
NEDERLANDSCHE DIVIDENDEN
OVER 1931
N.V. Waterleiding-Mij. te Den Haag 4.1 <To I
Landbouw -Mij Pungerangn nihil (v. j. 9%)
Hotterdams.be Cultuur-Mij 33 (v. j. 55)
,e Actions de Jouissancc 67 (120) per stuit.
Noord-Nederlandsche Maeliü.clubrlea to Wi
N°ut°- llank voor Belaste Waarden 7.7 i
BUITENLAND
ITALIC EN DE GOUDEN STANDAARD
Van loslating geen sprei
voldoende dekk
biljet
DE BANK VOOR INTERN. BETALING!
Winstsaldo 1931 Zw. frs 15.
millioen (v. 11.19).
-tional* Betalingen)
3 11.19). U
verliezen""uit* lmofde^van'%alute!dèpreciatio
andere verliezen. Er wordt 6 rtot. dividend u)
gekeerd (onv.) In
ndo
jrwijld to li
KREUGER EN TOLL
De waarde van de Boliden-mij» b-:
Dc Zweedeche
is om een onderzoel
den mijnen, heeft th.
over 23 ertsvelden. Vc
sles voor het zoeken
novmalo verhoudingen
de voornaamste ortslaj
ginnen zijn. Echter i*
ter op"
Kr. 6.000.0
1932 kal
morden
op Kr.
deeld, dat de Mij. beseh
eker rendabel te
bij de huidige
tzondering van gv
te waardeeren. Vi
de let
ndici
1 Jat
ssie schat
i belanrgijk ovei
KENNECOTT-NEVADA
Een fusie-voort
3 wij reeds enkele malen In h
hebben, bezit de Kennecott Cop
40 van de Nevada Copper. Voo
lat beide maatschappijen zullen
zoodat de aandeelen Nevada Cop
tegen één
8 3J staat.
UNION PACIFIC
Met dividendreductie wordt rekenil
gehouden
De Union Pacific verdiende over 1931 nol
26.057.312. tegen 38.736.005 over 1930. re
uitkomende op J 9.9) en 15.63 per gewo
aandeel, nadut het preferente dividend ad 4
op de uitstaande f 99.543.000 preferente aandi
- L iaa!d. Op de gewone aandeelen wol
t 10 dividend bel
schil
klein' c
dat de directie niet spoedig 1
Het s
irlijk zullen de kos
gesnoeid, vooral al
n doorgaan, welke do<
ht
i Pacific is bu
-akte zij in 1931 f
loopende Jaar hiei
tallteit bij het publiek
dividend zou teleurstelling hebben
II het betalen van een uitkee
Ion ook. eveneens pesslmistls
ii-oorcaakt. Dun is het nog m
appijen. waarvan
aandeelen bezit, geen dlvid'
Bovendien zijn deze beduid.
>den beneden de 50 te zijn gedaald. Op d"i
oers bedraagt het rendement circa 20 wal
It men de gevolgtrekking mag rnaben. <J
val 1st re et met een beduidende dlvldendreduc
ekening houdt.
DE LEIPZIGER NAJAARS-MESSE
Zooals bekend, was in Maart
et eerst de gelegenheid opo
die op de Leipziger Messc hun
n van him woonpli
terug konden ontv
geslaagd en darm
;eld. dai
oopen d--
naar Lolpjl fiOfc
n. Het goj
redenheid I
selfde
bedrag als tegemoetkoming ln de reiskost,
gekeerd. De afrekening kan nog voor he
trek uit Leipzig geschieden, terstond na.
"eleverd V'J8StUkken b'J bet Mossamt 2
Do Leipziger Najaars-Messe zal duren
Aug. tot en met 1 Sept. Een uitzondering
alleen voor de i-vl ie'.-afdeeling. die 1 dag
£>ert dus op 31 Aug. geslo-tcn wordt,
