BiOCiTiN
VRIJDAG 8 JANUARI 1932
EERSTE BLAD PAG. 3
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Nieuw-Lekkerland, I
J. Japchen te Maartensdijk (U.).
Aangenomen: Naar Ransdorp en Schel
lingwoude (toez.), E. R. Damsté te Huisdui
nen en Julianadorp.
Bedankt: Voor IJsselsteln, T. Lekker-
kerker te Delft. Voor Kampen (vac.-A. van
der Kooij),) Ph. J. Vreugdenhil te Gorin-
chem.
GEREF. GEMEENTEN
Bed a n k tVoor Meliskerke en Oost-
kapelle, M. Heikoop te Utrecht.
JUBILEA
j Ds. C. A. v a n N o o d, Geref. predikant te
Vorden. heeft Woensdag by gelegenheid
I zijn 25-jarig ambtsjubileum in een samen
komst in het met groen en bloemen versierde
kerkgebouw een gedachtenisrede uitgespro-
ken over Gen. 32 10 (eerste gedeelte). Hij
i ging daarbij na dat hier wordt gevonden God-
verheerlijkende jubel en diepe verootmoedi-
ging. Tegenwoordig waren afgevaardigden
van genabuurde kerken, collega's, vertegen-
woordlgers van de vorige gemeenten van der
I jubilaris. Ds. C. Reynierse, Ned. Herv. pred.
te Vorden en weth. Brummelman en de ge
meentesecretaris namens de burgerlijke ge
meente.
Des avonds werd onder leiding van
heer A de Vos een druk bezochte feestelijke
bijeenkomst gehouden, waar o.m. ook de bur
gemeester aanwezig was. De vergadering
werd opgeluisterd door zang van een dubbel-
kwartet en door een klarinetsolo, begeleid
door orgel. Talrijke toespraken werden ge
houden en verschillende geschenken werden
overhandigd.
Ds. J. Y. Tiemersma, predikant bij
de Geref. Kerk van Bleiswijk, herdacht Woens
dag den dag, waarop hij vóór 25 jaren in het
ambt werd bevestigd.
Hoewel er geen officleele feestelijkheden in
verhand met de tijdsomstandigheden aan ver
bonden waren, is die dag voor den jubilaris
niet onopgt merkt voorbij gegaan.
Des ochtends ontving Ds. Tiemersma de
kerkeraad der Geref. Kerk, waarbij de oudste
ouderling, de heer P. Biemond, waardeerend
sprak over zyn werk in deze en vorige ge
meenten.
Des middags en avonds hebben velen van de
gelegenheid gebruik gemaakt den jubi'aris te
feliciteeren. Onder hen merkten we op den
burgemeester van Bleiswijk, den heer J. Baan,
die ook namens het gemeentebestuur zijn ge-
Jukwensch aanbood, verder Ds. J. Bakker,
Ned. Herv. predikant te Bleiswyk en enkele
vooraanstaande personen uit de Ned. Herv.
Kerk, ook notabelen als den plaatse'ijken arts,
hoofd en onderwijzend personeel der ühr. Nat.
School.
Door den kerkeraad is namens de gemeente
hem een gedachtenisalbum met cadeau onder
couvert aangeboden. Namens de meisjes- en
jongelingsvereenigingen een staande schemer
lamp, verder ook geschenken van particulieren
a's bijzonder blijk van waardeering, waaron
der vele bloemen en bloemstukken.
Ook uit Ds. Tiemersma's vorige gemeenten
kwamen vele bewijzen van medeleven, waar
onder telegrammen der kerkeraden van Mar
ken, Harkêma-Opeinde en Tzummarum, meis
jes- en jongelingsvereenigingen van Tzumma
rum, voorts zeer vele persoonlijke telegram
men en felicitaties.
Het Is voor den jubilaris een onvergetelijke
da" geworden en Zondag a.s. hoopt hy het
feit kortelijks in den Dienst des Woortis te
gedenken.
Ds. F. G. PETERSEN.
De minister van defensie, Dr. Deckers, heeft
in audiëntie ontvangen Ds. F. G. Petersen, in
verband met diens aftreden als veldprediker.
Mede was hierby tegenwoordig de leger- en
vlootpredikant in algemeenen dienst, Ds. H.
Janssen. Minister Deckers zei Ds. Petersen
dank voor alles wat deze gedaan had voor de
geestelijke verzorging der militairen.
De Raad van leger- en vlootpredikanten
heeft aan Ds. Petersen ten afscheid een diner j
aangeboden in hotel du Passage te Den .Haag
en is voornemens hem ook nog een blyvena
aandenken ter hand te stellen.
LEGER- EN VLOOTPREDIKANTEN.
Naar het „Handelsb'ad" verneemt, ligt het
in het voornemen der Regeering de vacature,
die verleden jaar in den Raad van Leger- en
Vlootpredikanten is ontstaan door het over
lijden van Ds. J. H. Ruysch van Dugteren,
niet te vervullen.
BEGRAFENIS Majoor EMMA A. WOLFSON
Gisteren had te Amsterdam de uitvaart
plaats van Majoor Emma A. Wolfson, hoofd
redactrice der Leger des Heilsbladen ir
Nt-derland.
In de Congreszaal van het Leger des Heils
aan de Overtoom werden des morgens uit
vaartdiensten gehouden, welke ge'eid werden
door commandant Vlas. Te half twaalf stelde
zich de stoet op, die het stoffelijk overschot
naar de Oosterbegraafplaats bracht. De stoet
werd geopend door vertegenwoordigers van
het moedercorps en van het hoofdkwartier met
hunne vlaggen. Voor de lijkwagen schreed het
r-uziekcorps uit, terwijl naast den wagen
zusters van het Leger des Heils liepen met
witte sjerpen om.
By de Oosterbegraafplaats waren honderden
samengestroomd. Onder het zingen van Leger-
liederen werd de witte kist in de groeve ge
plaatst, waar reeds vele officieren van het
I/ïger des Heils een laatste rustplaats hebben
gevonden. Toen de kist in de groeve daa'de,
neigden de vaandels tot een laatsten groet.
Het graf werd daarna gedekt met een Leger-
vlag, waarop kransen werden gelegd benevens
het boek en de hoed als emblemen van de
overledene.
Nadat door brigadier Grimyser een gebed
was uitgesproken werd allereerst gesproken
door den heer L. E. Posthumus, bij wien wij'en
mejuffrouw Wolfson vroeger in betrekking
was geweest.
Brigadier Buiterman schetste de overledene
hierna als een vrouw, gezegend met buiten
gewone talenten. Hij gedacht dankbaar allen
arbeid, dien zij heeft verricht in het belani
van het Leger des Heils.
Commandant Vlas zeide, dat men bedroefd
is als mensch, maar toch voert dankbaarheid
hier den boventoon, omdat wy weten, zegt
spr., dat zü terecht Is. Haar loopbaan is be
ëindigd.
De plechtigheid werd besloten met gebed
door luitenant Schuurman.
«DE TOORTSDRAGER"
„De Toortsdrager" orgaan van de Apolo
getische Verg. van gelijken naam, waarvan
de ziel is Prof. Dr. A. H. de Hartog, deelt
in het 6e nummer van de vijfde jaargang
mede, dat deze aflevering de laatste zal zijn,
daar het orgaan zal ophouden te verschijnen
wegens gebrek aan geschifte medewerking,
waardoor Prof. de Hartog genoodzaakt is
geweest, bijna geregeld het grootste deel
van de inhoud voor zijn rekening te nemen,
wat indertijd bij de opzet niet zijn bedoe
ling is geweest. De voorgestelde samenwer
king van hen. die sympathiek staan tegen
over de apologie van het christendom
werd niet Bereikt en daarom verdwijnt hel
orgaan.
GEREF. EVANGELISATIE IN
BELGIE
Kerkgebouw in gebruik genomen te
Mechelen, de stad van den
aartsbisschop
Moeilijke maar staag groeiende en
arbeid
Men schrijft ons:
Gereformeerde mcn9chcn en alle andere
Christenen, die belangstellen in het werk
der Evangelisatie in België, moeten op hun
reis naar Brussel voortaan eens opletten als
zij Mechelen naderen.
Even voorbij het kerkhof, waar een enorm
aantal kruisen droeve gedachten aan den
oorlog wekken, beginnen aan den rechter
kant de eerste straten van de stad, den be
kenden zetel van den Aartsbisschop.
De toren van de kathedraal verheft *ich
hoog en majestueus boven de talrijker wor
dende daken.
Plotseling trekt tusschen een paar gewone
hulzen van de lange singel, die parallel
loopt met het spoor, een eenvoudige gevel
de aandacht. Boven de deur, duidelijk zicht
baar op crème-kleurigen achtergrond ver
toont zich een groot kruis, gevormd door de
van pleistering vrijgehouden steenen uit den
voormuur.
Daaraan mogen de Roomsche Mechelaars
zien dat het Evangelie in deze Protestant-
sche kerk gepredikt is het Evangelie var
uen gekruisigden Heiland.
Dit kerkje voor ongeveer 120 personen dat
pr vriendelijk uitziet, hebben wij Maandag
avond 4 Januari in gebruik genomen.
Vergeleken met de groote Domkerk. Meche-
lens roem, lijkt dit gebouwtje bespottelijk...
Maar wie, gelijk Ds. Meyster het bij de ope
ning zeide. aan de vermaning uit Gods
woord denkt den dag der kleine dingen niet
te verachten, vat moed.
Want het is een belangrijke gebeurteni:
in het leven van de Kerk van België, deze
kerkstichting!
Maar laten wij gaan zitten, want reeds
staat Ds. Winter uit Antwerpen, waar
onder Mechelen ressorteert, op den pitch-pinc
gekleurden kansel.
Daar wordt nu, voor 't eerst door de schare
die het gcheele schip vult, de geloofspsalm
aangeheven:
Dat Basans hemelhooge berg
Met al zijn heuv'len Sion terg'
En wane te overtreffen.
God zelf heeft dezen borg begeerd
Ter woning
Ds. Winter heeft tot grondslag van zijn
openingsrede genomen, de woorden van
Matt 5 vs. 15—16, die ook gebeiteld staan
hoven den ingang.
Vlaanderen in zijn geheel, maar ook
Mechelen in 't bijzonder neemt in de geschie
•lenis der Reformatie een gewichtige plaats
in; ook in haar martelaarschap. Vervolging
noopte de kerken in Vlaanderen schuilnamen
aan te nemen: die van Mechelen was „De
Korenmaat". In dit kerkgebouw, staan
de op de plaats van het vroegere Hof van
Willem den Zwijger, wordt een Waarheid
gopredikt, die zich aansluit aan de predi
king, die eeuwen geleden door martelaren
met hun bloed op dezen grond is bezegeld.
Eeuwenlang is de kaars van h«t Evange
lie der vrije genade hier onder een koren
maat gehouden, gij, broeders en zusters
van Mechelen, hebt de groote taak om als
gemeente van Jezus Chrislus door woord en
wandel het licht te verspreiden.
Over allen, die don Heere vreezen is in
Christus de zon der gerechtigheid opgegaan,
cn öe gemeente ls er de draagster en de uit
straling van.
Niet alleen echter om de gemeente een
vergaderplaats te bereiden, is dit gebouw ge
sticht; de grootste en voornaamste reden is
een Evangellsatlelokaal te hebben. In de
particuliere woning van den heer 7.\vaan,
waar de laatste jaren, en In die van den heer
Stadeler, waar in nog vroeger jaren de Ge
reformeerde godsdienstoefeningen gehoud
warden, kwamen uit schroom slechts enke
len „van huiten". Daarin zal naar te
wachten is, gezien „de open deur" die God
voor de Waarheid in andere deelen van
Vlaanderen geeft, in naaste toekomst een
groote verandering komen. Want de begeerte
hij sommigen is cr reeds. L\cn we niet ver
geten, dat de beste Evangelisatie wordt ge
dreven wanneer we zelf trouw zijn Jegens
den Dienst des Woords, en onze belijdenis
vroom beleven.
De Winter draagt daarna het. gebouw
over aan de Deputaten voor de Evangelisa
tie der Geref. Kerken in België, door wier
bemoeienis dit alles in betrekkelijk zoo kor
ten tijd mede tot stand kon komen.
Hij maakt bijzonder gewag van de groote
belangeloosheid, waarmee de beide famillën
Stadeler en Zwaan hun huis zooveel
jaren beschikbaar stelden: het valt zeker
niet mee. 's Zondags 30 k 40 inenschen in de
kamers te herbergen. Er is, hetzij door lee
ningen, door schenkingen, door de prikkaar-
ten-actie van het Middelburgsch comité, veel
voor Mechelen gedaan. Met grooten dank
noemt Ds. Winter een aantal mannen uit
Holland, die zich zeer beijverd hebben, gol
den te verzamelen; gelijk hij ook in erken
ning brengt degenen, die den bouw hebben
voorbereid en geleid.
Een bijzondere dag ls ook dit voorzeker
voor Ds. Lauwert van Brussel, van wiens
Evangelisatiewerk ook dit in Mechelen we
der mede de vrucht mag zijn.
Verschillende toespraken.
Nadat de pastor van Antwerpen zijn rede
beëindigd had en de verdere leiding aan Ds.
W. W. Meynen, Geref. pred. te Dordrecht,
voorzitter van Deputaten, opgedragen had,
volgde er nog een heele reeks van sprekers.
Ds. Meynen vergelijkt in zijn toespraak
dit kleine gebouw met de hoofdkerk van
Mechelen, waar hij
dien eigen morgen
getroffen was, door
de ongemeene schoon
heid, waar hij het
praalgraf had aan
schouwd van den uit
den oorlog bekenden
kardinaal Mercier.
In do hoofdkerk gin
gen in de eerste da
gen der Reformatie
op één enkelen Zon
dag meer dan 1000
monschon aan het
Heilig Avondmaal.
Wat is van dat alles
nog over! Maar zoo gaat het dikwijls in de
geschiedenis van 't Heercn Kerk. Het Evan
gelie gaat uit bepaalde streken voor langen
tijd vaak weg. Maar er komt dan ook weer
leven. Uit de acht zielen in Noachs ark is
de Kerk weer tot een groote menigte ge
groeid. We hebben de belofte, dat God in het
kleine de macht van Zijn zegen legt. En dan
behoeven we niet te wanhopen. Als Mozes
allerlei bezwaren oppert zegt de Heere: Ben
ik het niet, die u zend? Zoo staat Jesaja er
schijnbaar alleen voor; en Paulus wanneer
hij 't Evangelie aan Europa moet brengen.
En het grootste voorbeeld hebben we in Je
zus, die de Éénling was, en die ons geleerd
heeft ons zelf te verloochenen. Want leven
is errtlleen te winnen door den dood. Het
komt In het moeilijke werk in België op be
zieling en eendrachtige samenwerking aan,
dan zullen we ervaren:
Hij, die van ons wordt aangebeden,
Zal onze weerpartij vertreden!
Ds. Meynen eindigde zijn toespraak met de
woorden: „Zoo wijden wij dan deze plaats
aan don Vader, die ons den Zoon heeft ge
geven tot onze verlossing; aan den Zoon, die
tot onze verzoening zijn bloed op Golgotha
heeft gestort; aan den Heiligen Geest, die in
Zijne gemeente voor altijd woning heeft ge
maakt"
Namens de classis Dordrecht 9prak Ds. J.
J. W1 e 1 e n g a van Alblasserdam. Een ont
roerend oogenblik was het, toen hij na zijn
Ds. W. TV. Meynen
DE OVERSTROOMING IN GRONINGEN
Fooraf Peize en omgeving hadden veel van het water te verduren. Hei meerendeel der
huizen werd volkomen geïsoleerd. Men is er druk bezig zie bovenstaande foto een
noodweg aan te leggen.
gelukwenschen van de classis, een paar
ouderwetsche, doch nog zeer fraaie en gave
Avondmaalsbeker» te voorschijn haalde en
die op den Kansel naast den grooten Staten
bijbel plaatste. De Kerk van Alblasser
dam had gemeend haar dominee niet met
leege handen te mogen sturen; en dat deze
bekers, die voor haar Kerk te klein gewor
den waren, voor Mechelen nog zeer geschikt
zouden zijn. Ds. Wielenga herinnerde er aan,
hoe in Alblasserdam de eerste afgescheide
nen, die ook een uiterst klein groepje had
den gevormd, met deze bekers hun Avond
maal hadden gewerd. De monden, die er uit
gedronken hebben, juichen nu reeds voor
den troon van God. HIJ hoopt dat deze Kerk
mag zijn als het zuurdeeg waarvan in de
gelijkenis sprake is.
Na deze meer officleele toespraken ver
kwikten ons nog onderscheiden sprekers
met hun vriendelijwoorden, n.l. Ds. J..
Maaskant van Brussel, de heer Stade-
1 e r. bekend om zijn stukken in „Stok en
Staf", de Engelsche zendeling onder de Jo
den Ds B o y d t uit Antwerpen en Ds. A.
Lauwers van Brussel, die hoopte dat het
licht naast de korenmaat kan geplaatst wor
den en zoo helder zal gaan schijnen, dat
tenslotte van de korenmaat geen sprake
meer zou zijn. Verder spraken nog Ds. F. C.
M e ij s t e r van Rotterdam, en D Jas
pers van Leiden namens het comité al
daar, die wees op 's Heeren wegen. Inder
daad: 's Heeren wegen. Van leiding ge
tuigt het werk der Evangelisatie In Balgië.
PREDIKANTSPLAATSEN
Te Almelo is door den Kerkeraad met de
andere colleges der Ned. Herv. Gemeente be
sloten wegens de tijdsomstandigheden voorloo
pig niet over te gaan tot de instelling van
vierde predikantsplaats, waartoe in prin
cipe reeds was besloten.
KERKGEBOUWEN
Te Sliedrecht is Woensdagavond de
nieuwe Geref. Kerk in gebruik genomen.
Ondanks den neerplasscnden regen en den
hevigen storm hadden honderden bij hon
derden zich opgemaakt om deze plechtig
heid bij te wonen. Onder de zeer velen merk
ten we op het Dagel. Bestuur der gemeente.
Voorts predikanten en afgevaardigden van
Geref. Kerken in den omtrek enz. enz. Deze
bijzondere dienst werd geleld door den con
sulent Ds. W. W. Meijnen, van Dordrecht
Deze hield eerst een persoonlijke toespraak j
waarin hij vele commissies herdac'gt voorts
hen die van elders waren gekomen, voorts
het collage van B. en W. en tenslotte aan
nemers, architecten enz.
Spr. hield vervolgens een predikatie over
Gen. 28 17 (laatste gedeelte). Daarna voer
den nog het woord Ds. A Schippers van
IJsselmonde, die vroeger in Sliedrecht ar
beidde, Ds. J. J. Wielenga van Alblasserdam
namens de classis Dordrecht, de heer J. La-
bruvere als afgevaardigde van Papendrecht,
de lieer Kraayeveld van Zwijndrecht als oud-
lid en tenslotte de heer Broere van Giessen-
dam namens de Gerei. Kerk aldaar.
Ds. Meijnen dankte ten slotte alle sprekers
en verzocht tot slot staande te willen zingen
Psalm 72 11. Hiermede was deze Indruk
wekkende dienst ten einde.
Te Sliedrecht zal het oude kerkgebouw
der Geref. Kerk binnen eenige weken door
notaris Van Bockel publiek verkocht worden.
Te Gouda zal het nieuwe kerkgebouw
der Geref. Kerk Donderdag 14 Januari a.a,
des avonds te 8 uur, in gebruik genomen wor
den.
ZENDING IN CHINA.
Bevorderd door conflict met Japan.
Een der zendelingen in China van de Chr.
Geref. Kerk in N.-Amerika, Ds. H. A. Dijk
stra, schrijft dat het conflict met Japan gun
stige gevolgen heeft voor de zending die van
uit Amerika in China wordt gedreven. Tegen
over ons, zoo zegt hij, is men nu zeer vrien
delijk. Men is van mcening dat Amerika het
voor China wil opnemen en dat werkt ten
goede. Te Pai Fu laten de schoolmeesters nu
toe dat de kinderen naar onze meetings ko
men en alles loopt flink van stapel. Hoelang
dat mooie weer zal duren? Alles i3 in China
zoo veranderlijk. Maar zoolang als het duurt
zyn we dankbaar voor nieuw geopende deuren
Deze toestanden waren ons in October in
vele opzichten ten voordeel. In de omgeving
van Pal Fu zijn verscheidene groote dorpen
en we hadden het voorrecht In bijna alle die
plaatsen een kleine week door te brengen. We
besteedden dien tijd geheel aan straatpredi-
king. Minstens driemaal per dag. We hebben
daar zelf geen gebouwen, maar vrienden noo-
digden ons uit voor hun winkels te spreken
en des avonds spraken we van onze boot de
talrijke aehare aan wal toe. Het was be
paald een heerlijke maand en duizenden be
luisterden do prediking. Nu kunnen we deze
winter dat werk verder met persoonlijk be
zoek en gesprek opvolgen.
Ook werden we ln één dezer dorpen ultge-
noodigd in een woning eiken Zondag een
klein groepje belangstellenden te vergaderen.
De Heere maakte onze weg voorspoedig met
heerlijk weder.
KERKELIJK LEVEN IN 1931
PLANTEN. ZAAIEN. NATMAKEN
Niet enkel het zwaard, ook de troffel is
gehanteerd. Is er vorig jaar veel strijd ge
voerd, ook is opbouwend werk verricht. Het
Woord is bediend, het Evangelie gepredikt
In het belang van den ©eredienst zijn weer
tal van nieuwe kerken gebouwd en werden
oude gerestaureerd of vergroot 'tWas in dit
opzicht, alsof er .geen malaise bestond.
Kerkeu en orgels.
De city-kerken, die door metamorphose en
ontvolking van de binnenstedon des Zondags
matig of zelfs slecht bezet zijn en haar be
staansrecht almeer ingekort zien, werden
nog wel niet, gelijk in sommige gevallen te
Londen, door-de-week warm gestookt om ge
ëxploiteerd te worden als wacht- en schaft
lokaal voor klerken en typisten, die boven
dien dan meermalen op een gratis orgelcon
cert onthaald worden, maar aan het eigen
lijk doel beantwoorden ze nog slechts met
moeite.
De Oude Kerk der Ned. Herv. Gemeente
te Amsterdam, die men maar liefst wilde
sluiten en verkoopen, deed in den zomer op
Donderdagavonden nog weer dienst voor z.g.
Avondstilten, door Dr. M. J. A. d e V r ij e r
geleid. Zelfs werd voor een verwarmings
fonds ten behoeve van dit gebouw nog een
gift van f 7000 ontvangen. Ten aanzien van
de bekende ronde Luth. Kerk te Amsterdam
benoemde de Synode der Evang. Luth. Kerk
een commissie om met den Kerkeraad te
overleggen het kerkgebouw vooralsnog niet
te verkoopen. Maar de Oostorkerk der Ned.
Herv. Gemeente te Rotterdam, wier „inwij
ding" door den bekenden (ouden schrijver)
Ds. Franciscus Ridderus en wier
250-jarig bestaan nog herdacht zijn, staat
toch ten doode opgeschreven: gecommit
teerden tot <le zaken der Gemeente werden
gemachtigd dit gebouw te verkoopen, om in
een aangroeiende stadswijk Blijdorp een
nieuwe kerk te kunnen bouwen.
Voorts zijn tal van nieuwe, kostbare kerk
orgels gebouwd, meermalen onder toezicht
van zeer bekwame' adviseurs.
Er werd een „Vereeniging van Organisten
bij de Geref. Kerken" opgericht, met afdoe-
lingen te Rotterdam en Den Haag.
Eeredlenst en meer.
Voor gelegenheid tot en verbetering van
den oeredippst zijn onderscheiden middelen
aansenend. Er is zelfs meer geschied.
Te Delft, te Sappemeer en misschien ook
wel elders werden op instigatie van den
Kerkeraad of door „particulier Initiatief"
regelingen getroffen, om ouden van dagen en
zwakken per auto naar de kerk on weer
naar huis te vervoeren.
,To Den Haag-West werd vanwege de
Geref. Kerk voor 'teerst de Doop aan huis
bediend, wijl het kind wegens lichaamsge
breken niet in den gewonen kerkdienst kon
worden gedoopt. En te Rotterdam, eveneens
in de Geref. Kerk, had een openbare belijde
nis op het ziekbed plaats: de woning, waai
twee ouderlingen aanwezig waren, was door
een ziekentelefoon verbonden met het kerk
gebouw, waarin tegelijkertijd andere jonge
lidmaten belijdenis aflegden.
Door de Geref. Kerk in Hersteld Verband
te Haarlem werden voor kinderen beneden
twaalf jaar speciale kinderdiensten georgani
seerd, die onder leiding van een aantal hulp
krachten uit de Gemeente stonden. Voorts
werd bepaaldelijk in de Hervormde Kerk
het aantal jeugddiensten zeer uitgebreid; tor
Algem. Synode werd gerapporteerd, dat zij
door 25.000 personen bezocht werden.
Extra-diensten.
Om voor nieuwe behoeften nieuwe banen
te openen, óf om uiting te geven aan wat
predikers en gemeenteleden drong, óf om
door zekere attracties afgedoolden weer naar
de kerk te lokken, zijn allerlei buitengewone
middelen ter hand genomen. In beschouwin
gen treden we hier natuurlijk niet.
Vorig jaar hebben we gehad: een Zen-
dings-Zondag, een Vredes-Zondag, een Doo-
dendag, een Moedersdag, een Dierendag, een
Dag van den gulden regel (voor de Zending
in Armenië). Of de Burgemeesters-Zondag uit
Zuid-Afrika en de Industrie-Zondag uit En
geland ook hier geïmporteerd zullen worden,
kan misschien een volgend Jaaroverzioht
meraoreeren. Voorloopig blijven we een Zon
dags-Zondag de meest aangewezene achten.
De liturgische diensten werden uitgebreid
en vermeerderd. Naast de reeds genoemde
„Avondstilten" kreeg de Hervormde Gomoon
te van Amsterdam-West haar door-de-week
sche „Devotie-avonden" (Evening-prayers),
zonder preek, mot een drietal brandende
kaarsen op de Avondmaalstafel, en waarbij
Ds. J. W. P. Ie Roy door declamatie met
orgelbegeleiding, gezang en gebed afwissel
de. In de Gemeente van Utrecht voerde Dr.
G. TV. Oberman het „Avondgebod" op
Zaterdagavonden in: de kerkgangers, die
door een padvindersclub naar hun plaatsen
worden geleid, volgen een streng liturgi-
schen dienst zonder proek of toespraak, naar
een orde, die, al is er geen romaniseorenden
tendenz, toch eenige onmiskenbare reminis-
cenzon aan het missaal vertoont
De „Nachtdiensten" tot wijding van het
Kerstfeest, voorheen in de Ned. Herv. Ge
meente van Delfshaven door Ds. S. H. J.
James geleid, konden vorig jaar niet door
gaan, maar hadden nu te Leiden voor het
eerst plaats, onder leiding van Dr. J. R1 e-
Voorts herinneren we, dat er „Kerstspelen"
uitgevoerd zijn te Amsterdam (Vrijz. Chr.
Jeugdgemeenschap), Don Haag (Rem. Kerk),
Rotterdam (Rem. Kerk, Anthroposofen cn
Vrije Jeugdkerk), Utrecht (Rem. Kerk), Was
senaar (Vrije Jeugdkerk) en Winterswijk
(Kerkelijke Jeugdvereeniging).
Het Leger des Heils organiseerde te Am
sterdam op Goeden Vrijdag een „Dag bij het
Kruis", een samenkomst waarin predikan
ten van onderscheiden Kerken het woord
voerden en meer dan 2000 geloovigen uit
alle kringen, hun eenheid bij het Kruis van
Christus beseffend, zich verecnigden in het
„Verbond", dat zij met hun handteekening
„in het besef van 's Heeren tegenwoordig
heid" bezegelden. In den geest van dit „Ver
bond" riep de kommandant B. Vlas de
Heilsoldaten op tot con „Nacht van Gebed"
op 22—23 Mei en werden de Kerken uitge-
noodigd hetzelfde te doen voor hun leden.
Gezang.
Om de godsdienstoefeningen meer aan
haar doel van eeredlenst te doen beantwoor
den, nam de Synode der Ned. Herv. Kerk
zonder hoofdelijke stemming nog een besluit
om „een geheel nieuwen bundel bijeen te
brengen, bestaande uit de meest gebruikte
liederen van den tegenwoordigen Gezang
bundel en Vervolgbundel en uit liederen die
reeds nu het hart der Gemeente hebben of
onder de bijzonder schoone moeten worden
gerekend".
In de Indische Prot. Kerk werd door een
„Commissie voor een nieuwen Liederenbun
del" na twee jaar zoeken en schiften een
„Proeve" aangeboden, waarin tevens van de
150 Psalmen een 80-tal opgenomen is, som
mige op geheel nieuwe wijze.
De le Synode van Javaansche Geref. Ker
ken benoemde een Commissie teneinde de
twee bestaande Gezangenbundels te onderzoe
ken en daaromtrent de volgende Synode te
rapporteeren.
Aotlel meeleven.
In onderscheiden Kerken werden regelin
gen getroffen om het „stil gebed" vóór den
dienst meer ordelijk en gelijktijdig to doen
plaats hebben.
Het tijdenB den dienst staande bidden van
mannen èn vrouwen, door Dr. C. Bouma
te Don Haag-West in zijn wijkkerk inge
voerd in ae Geref. Kerken kende men
tot de 17de eeuw slechts het staande en
knielende bidden en eerst in de periode van
verslapping begonnen de vrouwen met het
zittende bidden, daarin weldra gevolgd door
de mannen, ontmoette bezwaar, wijl de
Kerkeraad ten deze geen beslissing had ge
nomen.
Voor het staajj van de Gemeente bij votum
en zegenproet werd door Ds. T. J. Hagen
het pleit gevoerd.
Zoo werd op onderscheiden wijze getracht
de beteekenis der godsdienstoefeningen beter
tot haar recht te doen komen.
„Predikt het Evangelie".
Ook aan afgedwaalden en verlorenen is het
Evangelie gepredikt
In moderne Hervormde Gemeenten hebben
Evangelisaties met groote toewijding en on
der Gods zegon gearbeid soms zóó dat er
op den duur de Kerkelijke colleges geheel
of gedeeltelijk zijn „omgezet"; Boskoop, Mor-
ra-Lioessens, Naarden. In sommige plaatsen
konden nieuwe, flinke Evongelisatie-gebou
wen in gebruik genomen worden. De'Ver
eeniging tot Evangelisatie binnen de Herv.
Classis Den Bosch met posten te Den
Bosch, Oss en Tilburg mocht haar 25-jarig
bestaan vieren. De Herv. Stadszendlng te
Amsterdam ontving In het voorjaar ln Ds.
W. A. Hoek een nieuwen directeur.
Ook de Geref. Kerken namen met groo-
ter intensiviteit het Evangelisatiewerk ter
hand. Voorts namen Theol. candidaten, be
roepbaar als predikant, een benoeming als
hulpprediker eener Kerk aan bepaaldelijk
voor Evangelisatie-arbeid: te Castricum,
Hoorn, Krommenie, Makkum, Nijmegen en
Wieringen. Te Assen en elders bestaan ge
lijke plannen.
De Generale Synode der Chr. Geref. Kerk
besloot te komen tot meer georganlseerden
Evangelisatie-arbeid onder de Roomschcn ln
Noord-Brabant, met Eindhoven als centrum,
en daartoe mettertijd een predikant te be
roepen.
Samenwerking voor Evangelisatie-arbeid
door het „Deventer Kwartet" bracht met
name in „meerdere vergaderingen" der
Geref. Kerken moeite en bezwaar. Vanwege
den Centraal-Bond voor Inwendige Zending
werd na inleidingen van Prof. Gros
heide en Ds. W. A. Hoek een subcom
missie der „Studiecomissie voor Evangeli
satie-arbeid" Ingesteld, om na te gaan hoe
concurrentie en dubbele arbeid tengevolge
van het vlak naast elkander evangellseeren
van verschillende Kerken en Vereenigingen
kunnen voorkomen worden. Van een acht
tal Kerkengroepen en het Heilsleger namen
vertegenwoordigers in de commissie zitting.
De Zondagsscholen bleven beteokenisvol
werk verrichten. De Chr. Geref. Zondags-
schoolverecnigtng kwam voor de eerste maal
ln Jaarvergadering bijeen. De Geref. Zon-
dagsschoolverecniging „Jachln" vierde te
Rotterdam hadr 60-jarig bestaan, bij welke
gelegenheid de ecnig overgeblevene der op
richters, Prof. Lindeboom, de vergade
ring nog toesprak. Ds. J. P. Ta ze laar,
die oprichter en 28 jaren lang hoofdredac
teur van het maandorgaan „De Zondags
school" was en begin des jaars dezen arbeid
aan Ds. A. Dondorp overdroeg, bood een
bloemlezing zijner artikelen als een jubi
leum-uitgave .Het Geref. Zondagsschool-
werk" aan, diisrin systematisch beginsel,
doel en workwijze uiteenzettend. De Ned.
Zondagsschoolvareeniging gedacht haar 65-
Jarig bestaan.
In het begin des jaars overleed de oud
evangelist D. W ilk ens, 96 jaar oud, die
na zijn opleiding aan het Theol. Seminarie
van Mr. Is. da Costa en Dr. A. C. Schwartz,
In onderscheiden plaatsen gearbeid heeft en
met name te Den Haag als straatprediker.
Door zendeling D. C. A. Bout en Ds. C.
van der Zaal werd voor het Nat. Chr.
Com'té voor geestelijke verzorging van te
wei' gestelde werkloozen ln de tweede helft
do.' irs arbeid verricht onderscheidenlijk
in 'oom en in de omgeving van Almelo
en Deventer.
Te Amsterdam werd een Bijbelkiosk op
gericht, die den Bijbel en Bijbelgedeelten ln
270 talen verkrijgbaar stelde.
Door Joh. de Heer werd te Berlijn een
18-tal godsdienstige liederen gezongen, om
deze op een gramofoonplaat te doen vast
leggen ten behoeve van het Evangelisatie
werk.
Te Utrecht werd een „Hervormd-Katholiek
Leger des Heils" geformeerd, dat door „slum
werk" (sociaal werk) ingang in de gezinnen
tracht te verkrijgen, maar tegen welke „In
stelling" reeds door het Centraal Archief en
Inlichtingenbureau Inzake Maatschappelijk
Hulpbetoon gewaarschuwd is.
Opgericht werd een Vereeniging voor
Geref. Opleiding voor Zending en Evangelisa
tie, met het doel te Amsterdam een 2-jarige
school voor meisjes en vrouwen te openen.
Het Leger des Heils zag te Amsterdam
voor een nieuw Kweekschoolgebouw den
eersten steen gelegd door Minister Mr. Dr.
J. Don n er, bij welke gelegenheid den
kommandant Bouwe Vlas het officiers
kruis in de Orde van Oranje-Nassau uitge
reikt werd.
Voor «het Oude Volk".
Door de Synode der Chr. Geref. Kerk wer
den voor het eerst deputaten voor de Zen
ding onder de Joden benoemd.
De Kerkeraad der Geref. Kerk van Den
Haag-Ooet vroeg medewerking tot de benoe
ming van een hulpprediker naast Ds. J.van
Nes Czn. voor de Jodenzending.
Door Ds. J. Rottenberg, zendeling der
Ned. Vereen, voor Zending onder Israël, ge
naamd „Elim", te Rotterdam, bedankte voor
een tweede benoeming tot directeur van „The
Hebrew Christian Testimony to Israël" te
London.
De Ned. Vereen, van Joden-Christenen
hield te Rotterdam voor de eerste maal oen
tweedaagscho Conferentie, waarin gehandeld
werd over „Gods weg met Israël".
De Ned. Vereen, voor Israël kocht te Am
sterdam in de plaats van „Salvatori" een
perceel aan de Andrieskade als Zendingshuis
„Allen creaturen".
Ook de moeizame Zending onder de Hei
denen werd met kracht voortgezet en uitge
breid.
Vanwege het Zendingsbureau te Oegst-
geest der Samenwerkende Zendlngscorpora-
ties, dat ook het Java-Comlté zag toetreden,
werd in het voorjaar ter versterking der in
komsten in een 10-tal plaatsen een vergade
ring georganlseord, waarin directoren don
toestand bespraken. Dc Zendingsweek in
Nov. bracht f 215.402,33 op, maar het totaal
der inkomsten over 1931 van f 820.000 moest
nog teleurstellend genoemd worden. In het
begin des jaars ontviel het Bureau door den
dood zijn thesaurier Jhr. H. M. de Koek,
die opgevolgd ward door den heer W. J. A.
C. Bins.
De Gerof. Kerken opendon in November
een Zending:i)ureou te Dén Haag voor ar
chief, bibliotheek, propagandamateriaal en
informaties. Dr. Th. Ruys. predikant te
Ned. Zendingsraad, beeloten de Geref. Ker
ken tot dezen niet toe te treden, wijl hij lid
is van den Intern. Zendingsraad, die zelf
geen grondslag heeft, het moderne en het
SchriftgeJoovig element bij elkander zoekt
te houden, geen vaststaande opinie over
wezen en hoofddoel der Zending bezit. Ook
de Chr. Geref. Kerk trad niet toe.
Het 25-jarig bestaan van het Zendings
consulaat is in een besloten samenkomst
herdacht, waarin verschillende consuls van.
voorheen en thans de historie cn den toe
stand bespraken. De Ned.-Ind. Zendingsbond.
een organisatie van Prot. Zendingsarbeiders
in Nea.-Indië, vierde te Bandoeng zijn 25-
jarig bestaan en gedacht dat zijn orgaan
„De Opwekker" al een kwarteeuw ourler is.
Voorta ia op 12 Juni herdacht, dat 100 jaar
geleden de zendelingen Riedel en
Sc h wart in de Mlnahassa voet aan wal
zetten en den arbeid van het Ned. Zende
ling-Genootschap aanving.
Ala missionair predikant of zendeling-
leeraar vingen hun arbeid aan: Ds. D. J. B.
Allaart (DJogja), Ds. M. Geleljnse (Mamasa),
Ds. S. J. P. Goossens (Meloloj, Ds. Th. B. W.
Gramberg (Malang) e.. Da J. A. C. Rullmann
(Poerbolinggo). terwijl Dr. H. A. van Andel
en mevrouw, die tijdens hun langdung ver
lof door H. M. de Koningin in audiëntie
werden ontvangen, tot hun arhrid (Solo) te
rugkeerden. Ds, G. D. Kuiper en de Theol.
candidaten H. van den Brink en P. J. Luyen-
dijk namen beroepen aan voor den miss. ar
beid resp. te Solo, Makassar en op Soemba.
Voor den arbeid gedurende korteren of
langeren tijd in de Medische Zending trok
ken uit: Dr. J. Berg, mei. Dr. J. P. Hörchner,
Dr. G. A Metz, Dr J. J. Mledema, Dr. W. Ped-
demors, Dr. W. H. Pruijs en Dr. D. Veen.
De oud-zendeling li. Bielke vertrok naar
Suriname als praeaes van hot Zendingswerk
der Evang. Broedergemeente In West-Indlë.
Van de Zendingsarbeiders zijn door den
dood weggenomen oud-zendeling J. A. F.
Schut, die nog Burgemeester an Ambon
was, en mevr. N. Boot, echtgenoot© van
Dr. K. P. Groot, directeur van het Petro-
nel la-hospitaal te Djogja.
Alt bijzondere vrucht der Zending valt te
memoreeren, dat 17 en 18 Februari te Ke-
boemen, onder leiding van Ds. Z. Soesena,
de 1ste Synode "an Javaunsrlie Geref. Ker
ken is gehouden waarhij 2? Kerken, die 6
eigen Inlandsche predikanten hebben. vcr-
tegenwoordigd waren. Zoo blijkt al dulde-
I ij ker de Zending niet enkel Evangeliepredi
king, maar ook bepaald de planting der Kerk
te bedoelen.
Tot besluit van dit artikel dlene. dat op de
beschuldiging van een „Dageraad -man. «la
zouden de zendelingen „nog meer geestelijke
duisternis brengen', een terechtwijzing van
den socialist A. B. Kleerekoper mocht
volgen: „De Christelijke geloofsprediklng is
daar menigmaal als cea liclit in den baaierd
ontstoken".
