DONDERDAG 7 JANUAR11932
DERDE BLAD PAG, 9
BINNENLAND.
VRAGEN VAN KAMERLEDEN
DE GEVAARLIJKE SMILDER VAART.
Het Eerste-Kamerlid de heer Rugge heeft
aan den minister van waterstaat de volgen
de vragen gesteld:
1. Is het den minister bekend, dat on
Dinsdag 29 December j.l. weer een auto in
de Smilder vaart geraakte, waardoor 2 per
sonen het leven verloren?
2. Is het den minister bekend, dat, met
inbegrip van de in vraag 1 bedoelde per
sonen, in ongeveer 2 jaar tijds door den toe
stand van den weg langs de Smilder vaart
14 personen, doordat auto's in de vaart ge
raakten, het leven verloren?
3. Is de minis er voornemens te bevorde
ren, dat ten spoedigste maatregelen worden
getroffen tot verbetering van bedoelden
DE RAMP VAN DE „OOIEVAAR"
VRAGEN IN DEN VOLKSRAAD.
Het lid van dien Volksraad in Neder!.-
Indiië, de heer Roep, heeft de volgende
schriftelijke vragen lot de regeering ge
Was het bureau luchitvaart van het d'e
partement van gouvernementsbedrijven,
hetwelk o.m. is belast mot de veiligheid
van het burgerlijk luchtverkeer, op de
hoogte met heit resultaat van tie genomen
proeven met belrekkimg tot het maximum-
gewicht, waarbij verkeersvliegtuigen vari
het type Ooievaar hier te lande (N.-I.) nog
aan de internationale eischen betreffende
starllengte en stijgvermogen kunnen vol
doen, zoo mede met de maxima, welke de
K.L.M. na die proeven voor dit type heeft
vastgesteld'
Zoo ja, welke maatregelen heeft dat bu
reau genomen om de K.L.M. Ie bewegen het
door die maatschappij laatstelijk vastge
stelde niet gedifferentieerde maximum
(5250 K.G.) te verlagen tot de limie', welke
blijkens vorenbedoelde proeven hier te lan
de, resp. te Batavia en te Bandoeng, niet
mag worden overschreden?
HET LOONVRAAGSTUK EN DE
CRISIS
REDE VAN Mr. Dr. A. A. VAN RHIJN.
Voor de Middens'andsbesturenbonden te
VGravenhage heeft Mr. Dr. A A. van
Rhijn, administrateur aan het departe
ment van arbeid, handel en nijverheid,
gisteravond een rede gehouden over: De
Middenstand, het loonvraagstuk en de
crisis.
Spr. meende, dat de oorzaken der crisis
van velerlei aard zijn. Men kan Jaarbij
onderscheiden tusschen natuurlijke oorza
ken, (b.v. grooie landibouwoogsten uit de
jaren 1927 en 1928), technische oorzaken
(de rationalisatie en de overproductie, die
daarop is gevolgd) en politieke oorzaken
(Verdrag van Versailles, invoerbelemms
Mr. Dr. A. A. VAN RHIJN
ringen). In de laatste maanden hebben
vooral financieele oorzaken de moeilijkhe
den vergroot Tal van landen hebben nn<-
wrichte valuta's. Meer en meer treden ook
peycholog
Menigeen
vangen, welke hem tot economisch onjuis
te handelingen drijft, die hot vertrouwen
in het bedrijfsleven verder ondermijnen.
Vermoedelijk heeft de middenstand als
geheel nog niet zoo erg van de crisis te tij
den als jLe bedrijven, die voor de interna
tionale markt werken.
Spr, wees rten bewijze daarvan op de
door den directeur-generaal van den arbeid
Uitgebrachte belclirijfs-enquëte. Todh worden
ook de middenstanders ernstig geschaad
door de bezuinigingen van den verbruiker,
door het verlies, dat zij lijden op voorraden,
door de scherpe concurrentie, welke co
prijzen doet dalen; door de werkloozen,
die een eigen zaakje beginnen en door de
dreigende beias ingverhoogingen.
Het laat zich aanzien, dat het bedrijfs
leven op een veel lager prijsniveau opnieuw
zal moeten worden opgebouwd.
Ook het loon zal zich bij dat nieuwe
prijsniveau moeten aanpassen, zoodat aan
een verlaging van het geldloon me; zal
kunnen worden ontkomen. Spr. acht Jai
ook sociaal niet onbillijk, daar het werke
lijke loon door de groote prijsdaling van
eerste levensbehoeften als melk, boter,
brood, booncn enz. is gestegen.
Ook van de zijde van den middenstand
wordt tegen loonsverlaging nog wel eens
aangevoerd, deit de koopkracht der arbei
ders en beambten er door wordt vermin
derd. Spr. acht deee koopkrachttheorie niet
juist. Zij negeert het fei\ dat de looro-n
oen zeer belangrijken invloed uitoefenen op
de productiekosten. Bovendien bevorderen
te hooge loonen de werkloosheid en werk
loozen hebben weinig koopkracht. Ook re
kent de koopkrachttheorie uibsoluut niet
met de expoq. !>edrijven, die van een hooge-
ren loonstandaard nimmer eenig voordeel
kunnen hebben, omdet zij hun producten
in het buitenland afze'ten.
Zelfs de voorstanders der koopkracht the
orie durven in deze crisis geen loonsverhoo-
ging aanbevelen. En toch zouden zij dat
krachtens hun standpunt moeten doen.
Bij het toepassen van verlaging der geld*
loonen zal met groote voorzichtigheid te
werk moeten worden gegaan. Loonsverla
ging is niet het mil Mei, maar één der mid
delen om tot verbetering van den bedrijfs-
toestand te komen. Bedrijf voor bedrijf zal
moeten worden nagegaan welke verlaging,
gezien alle in aanmerking komende om
standigheden, billijk is. Tegen plotselinge
groote verlagingen moet worden gewaar
schuwd, omdat zu'ke groote veranderingen
de economische desorganisatie vergroot-n.
Spr. heeft liet vertrouwen, dat de arbei
ders en de beambten ook in 'den midden
stand eiulien erkennen dat het loon bij het
nieuwe prijsniveau moet woriien aangepait.
indien hun de noodzakelijkheid daarvan
met kracht van argumenten wordt aange-
HET DORUS RIJKERSFONDS
Bestuursverkiezing.
Gisteren heeft te Den Haag een algemetne
vergadering plauis pehad van de vereniging
„Helden-der-Zee-fonds Dorus Rijkers". Deze
vergadering werd gepresideerd door den lieer
G. W h i 11 a u, en had ten doe'de verkiezing
vin een voorzitter en van een nieuw bestuur.
Door den heer Boissevain werd mee
gedeeld, dat de directeur van het Scheep
vaartkundig Instituut te Rotterdam zich had
bereid verklaard het voorzitterschap der ver-
eeniging te aanvaarden, indien hij 'ojj accla
matie werd verkozen, en het geheelc oude
bestuur zich niet zou herkiesbaar stellen.
Dit denkbeeld werd echter door de verga
dering verworpen.
Na veel discussie en enke^ herstemmingen,
waaruit bleek, dat de heeren Henri ter
a 11 en G. W h i 11 a u de meeste kans op
het presidium hadden, werd deze laatste ton
slotte tot voorzitter der vereeniging gekozen.
In het bestuur werden tevens gekozen mevr.
Dirkzwager en de heer De Lau
Over eenige weken zal een nieuwe /ereade-
ring ter voorziening in de zes opengebleven
vacatures gehouden worden.
BESTRIJDING VAN DE T. B. C.
SUBSIDIE-AANVRAGEN.
De minister van abbeid brengt ter kennis
van belanghebbenden, dat verzoeken om
rijkssubsilJie voor de tuberculosebestrijding
voor 1932 vóór 1 Maart moe en worden in
gediend, en verzoekt de besiuren der ver-
eenigiriigen nauwkeurig op te volgen de
voorschriften, ave like met betrekking tot de
indiening van de subsidie-aam ragen in de
lgemeene subsidievoorwaarden zijn go-
R.K. VAKSCHOOL VOOR MEIS
JES aan het Galgewater te Lei
den, die gisteren onder groote
belangstelling werd geopend.
DE STAKING
IN DE TEXTIELINDUSTRIE
HOOG WATER IN HET ERTSGEBERGTE
ERNSTIGE RELLETJES
EEN VEEBOD
VAN SAMENSCHOLINGEN
De toestand te Enschedé was Woensdag
avond ondanks het ongunstige weer tame
lijk onrustig. Op verschillende punten van de
stad hadden relletjes plaats. Ditmaal had
men het niet alleen gemunt op de ruiten
van de werkwilligen, doch ook op dip van
de beter gesitueerden. In de Haaksberger
straat werden van twee woningen ruiten
stuk gegooid. Hetzellde geschiedde met twee
huizen in de Vondelstraat. Ook werden rui
ten vernield in de villa van een fabrikant
aan de Rembrandtlaan. De politie ne^nt aan
dat in het laatste geval de ruiten zijn stuk
geschoten.
In een huis, waarin alleen de vrouw en
een kind van een half jaar thuis waren vlo
gen de steenen door de kamer. De vrouw
is toen met het kind in den kelder gevlucht
totdat de politie kwam opdagen.
Kenmerkend voor de te Enschede heer-
schende stemming was het geweldig drukke
bezoek aan de meeting van de Landelijke
Federatie van Textielarbeiders, welke op het
Van Heekplein werd gehouden. Het was de
drukst bezochte openluchtmeeting welke tot
nu toe in de stakingsperiode werd gehouden
en zulks ondanks den steeds neerstroomen-
den regen. In deze meeting werd weer tot
begeleiding van de werkwilligen opgewekt
Nemen de communisten de leiding?
Ook werden de stakers aangespoord over
dag niet thuis te blijven maar zooveel moge
lijk overal te demonstreeren. Onder bedekte
termen wees de communistische spreker de
stakers er op dat zij 's avonds door moesten
gaan met hun actie tegen politie en werk
willigen, maar met meer overleg nog, zoo
veel mogelijk verspreid in zijstraatjes en
buiten het bereik van de politie.
Na de meeting werd een reusachtige stoet
van stakers, naar schatting ruim 3000 raen-
schen, geformeerd, die onder het zingen van
de „Internationale" de stad door trok.
Vooral bij het passceren van de groote fa
briekscomplexen aan den Bothof werden
allerlei strijdkreten aangeheven.
Bloedige botsingen op het Pathmos
In de arbeiderswijk het Pathmos werd
weer met steenen naar de politie gegooid,
.ulnn? maatregelen tot steun aan de aardappel
als gevolg waarvan twee marechaussees me|lindustrie c.a-> weike zouden neerkomen
bloedend aan het hoofd werden verwond. Zij1
moesten zich onder geneeskundige behande
ling stellen. De marechaussee heeft van de
vuurwapens gebruik gemaakt, doch tot zoo
ver kon worden vastgesteld werd niemand pjr CONTINGENTEERING
VLEESCH EN BOTER
Volgens de „Volkskr." zou ter bevoegder
plaatse thans een contingenteeringsmaatregel
in voorbereiding zijn inzake den
buitenlandsch vleesch en buitenlandsche boter.
COMMUNISTISCH GEWROET
PROPAGANDA ONDER MILITAIREN. Naar aanleiding van ingekomen klamten
over handelingen var personeel jer C-mVale
Naar „De Avondpost verneemt, heef. zich iiMnapui--nk <-PYPsti-"l Malir»hflAn 91 »n
gisteravond aan verschalende kazernes te Den h£u™7? an 21 te
Haag en aan de hoofdwacht het volgende ^^h/a )m™'ssans van P°1
«val ",,c aldaa' overweging om -ivore.is mei
Er verschenen'een paar mannen, die een r".'?,ie te tredc" ""licali-gen
doosje sisaren overhandigden en verschillen.Ie 5.'_1haV1 van werken in te win-
doosjes lucifers, met een oranje-etiket, dra- .n J f. a^- Centrale Recherche zijner ad-
gende den naam en het merk van een bekende mmisuatie.
sigarenfabriek hier te lande. Zij deelden mede, /i.,nnnnnn.
dat een en ander was bedoeld als rec'ame en j ONGEREGELDHEDEN TE LEMMER,
bestemd voor de soldaten, die op wacht moes- fc De Lemmer (Fr.) heerscht over de
ten. Daarop verwy derden zy zich. Naderhand loonen bij de werkverschaffing en over de
laag steunuitkering aan uitgetrokken werkloo-
n verü v.erde stemming, die al maar
dat daaronder zich 2en
een communistisch manifest bevond.
Door de militaire autoriteiten wordt
onderzoek ingesteld.
STEUN AAN DE AARDAPPEL
MEEL-INDUSTRIE
Naar de Tel. verneemt, beraamt de regee-
Vijf personen, allen opgeschoten jongene,
werden door de politie gearresteerd, ver
dacht van met steenen te hebben gegooid.
Ook in de gemeente Lonneker hebben
ongeregeldheden plaats gehad, welke echter
een minder ernstig karakter droegen dan
die te Enschede. Een rijksveldwachter, dié
met steenen werd geworpen, heeft eenige
waarschuwingsschoten gelost. Een werkwil
lige werd door stakers te water gegooid.
Voorts werden in de woning van een werk
Willige de ruiten vernield.
Do burgemeester van Enschede heeft be
sloten een verbod tot samenscholingen uit te
vaardigen, welk verbod hedenmorgen 10 u.
van kracht wordt Een zelfde verbod zal
worden uitgevaardigd door den burgemeester
van Lonneker voor zoover het deelen van die
gemeente betreft welke grenzep aan En
schede.
Gemengd Nieuws.
HUIZEN INGESTORT.
Te Hollandscheveld (Dr.) is een zijmuur
van een huis tengevolge van den storm
wind omgewaaid, waarbij een 15-tal kippen
oen dood vonden. De verhuurder heeft voor
een pn>ot oeel de schade vergoed-
Het in aanbouw zijnde lokaal van de
7 n. Pinkstergemeente te Elim (Dr.) is in
gestort. Slechts de voor- en achtergevel zijn
bl-'jvcn staan.
groen en ir. samenscholingen en betoogingen
tot uit'ng k. mt En hoewel reeds verschil-
lendo conferenties met B. en W. gehouden
zijn, schijnt men maar niet tot een bevredi
gende oplossm^ te kunr.cr. komen- Uit het
verloop van een en ander blijkt, dat de com
munisten aan het wroeten zijn. Reeds zijn
verschillende venters in dagelijksche ver
brui ksartikelen lastig gevallen. Als men
wi et of meent dat bedoelde personen bij de
hu» gei wacht behooren, die er absoluut nog
fliets mee te maken heeft, boycot men ze
iied gewoon. Het begin iets op een terreur
te ge'y'ken.
EEN ZONDERLINGE EVANGELIST.
Bij een boekhandelaar te Parijs vervoegde
zich een vreeniueiing, om hem verecheiuen
geneeskundige wei-ken van groote waarde
ie verkuopen, aldus de N.R.C De boekliauüe-
laar, die wist, dat de boeken dien ochtend
bij n vakgenoot in diezeltde straat gestolen
waren, meende met den diel te doen te heb
ben, waarom hij hem probeerde te grijpen.
Maar de ander gooide hem omver en maakte
dat hij wegkwam. Een politieagent versper
de hem den weg, waarop de diet hein met
het temet van een scheermes te lijf wou. De
agent wist hem eohter te overmeesteren,
waarna de ander, iemand van ongewone
kraoht, zich eenige sneden in den LinkerpoJs
toebracht, welke eohter niet den dood ten
gevolge hadden.
Na verbonden te zijn is liij door den com
missaris van politie van het arrondissement
ondervraagd. Daar legde hij twee paspoor
ten voor, een op naam van den Nederlander
Hartog Sluis, geboren 12 Juli 1902 te Am
sterdam, waarop hij als evangelist aangetee-
kend stond, en een ander, klaarblijkelijk
vervalecht, tem name van P. H. Cohen, ge
boren te Den Haag, 31 Maart 1903. De dief
zei slechts met behulp van het vervaJschte
paspoort uit Nederland, waar hij al wegens
diefstal veroordeeld was, ontkomen te zijn.
Sluis droeg een groote hoeveelheid ont
vreemde artikelen bij zich. o.a. vulpenhou
ders, medische instrumenten en boeken. Hij
heeft in België, Duitschland en Oostenrijk
en in verscheiden steden van Frankrijk ge
w-oond, waar hij zich altijd voor predikant
uitgaf, wat hem vele bestedingen bez rgde.
Bovendien werd hij in het bezit van een re
volver gevonden. De man is opgesloten.
HERINNERING AAN PRESIDENT KRUGER
Door een Fransch meisje gezoend
In het Haagsche Maandblad
schrijft de heer jhr. dr. C. G. D. Sandberg,
een artikel, getiteld „Een Herinnering aan
President Kruger". Het slot heeft betrekking
op de ontvangst van den President na zijn
vertrek uit Zuid-Afrika, te Marseille'en luidt
aldus:
„Onder hen die zich bij het Comité had
den aangemeld met het verzoek den Presi
dent hun hulde te mogen betuigen, bevond
zich ook een alleraardigste boeren dochter.
die den President een gedicht, door haar zelf I
gemaakt, wilde voordragen. Men begrijpt. I
hoe een verzoek tot voordragen van een ge-1
Radio Nieuws.
VRIJDAG 8 JAXTARI
d 30 H i 1
1.00 Hal!
Hilv
11.20 Künigswusterhaustn: Gramofoon
11.20 Kalundborg: Strijkorkest
12.01 Hilversum -
12.20 Da
12.20 Do
12 30 H j
IA 00 H
11.00 HuU
H.30 H i 1
sum A.V.R.O.: Omroep-orke,
:ry: Gramofoonmuzk-k
l R.: Concert.
N.C.R.V.: Concert,
sum A.V.R.O Gramof.muzir
A.V.R.O.: Mddagcoacort
Hilversum A.
14 50 Kalun db org:
15.00 Hulzen N.C.R.V.: Utrechtsch Strijk-
17 00 Hulzen N.C R.V.Orgelconcert.
iT.OO Hi", versum V.A.RA.: Gramof.muslek
17 16 Hilversum V.A.K.A.: Vara-ork.-st
17.20 Brussel: Otnroep-?ymphor.ie-orkes:
16.15 Hilversum V.A.R.A.: Vars-orkest
19.20 Loni-n R.: R-elnald K;ngs Orkest
20.00 Hui 7
l'hllharmonlech
0.30 H11 v
1.20 Lon Jen R.: B.B.C.-orkest
1.30 Huizen N.C.R.V.: H.-iarl. Orkestt
1.30 Hilversum VPRO.: Concert.
2.45 Hilversum V.P.R.O.: Gramcf.n
i N.C.R.V.: Schrlftlei
N.V.R.V.: Ziokendie
18.80 Huizen N.C.R.V.: Bezoek van den radio
dokter.
'9 00 Huizen N.C.R.V.: Vragen over knmer-
19 45P^u"sen N.C.R.V.: „Duitschlanï als loe-
n V.P.R.O.: Kerkgeschiedenis
in het
K C.R.V.: üitze
dicht van een eenvoudig, lief, mooi Fransch
boerenmeisje, opgedragen aan den grooten
Transvaalschen Boeien-leider, bij het Comité
insloeg en dan ook dadelijk werd ingewil
ligd. Vol vuur voordragend kweet zij zich
buitengewoon goed van haar taak, waarvoor
ze een ware ovatie in ontvangst mocht
nemen, een ovatie die haar hoogtepunt be
reikte. toen zij aan 't slot den goeden, ouden,
niets vermoedenden President omhelsde en
twee klinkende zoenen gaf.
's Avonds aan tafel, toen de gebeurtenissen
van den dag de revue passeerden, zeide de
heer P. Grobler zoo langs zijn neus weg
tegen den President, terwijl hij de anderen
een knipoogje gaf:
„Dit was n gave noointje wat vir Presi
dent die versie opgese het; sy het dit regtig
goed gedoen en was heeltemaal nie skaam
„Nee", antwoordt toen de President, „dit
was sekerlik een liewe meissie en sv het
haar versie goed opgesè."
„Ja, President, en dit het ons gelyk of
President dit lang nie onaangenam gevind
het nie toe sy U so skielyk omhels en 'n
paar flinke soene gegé het."
„Nee, waarom zou ek? Dit was mos1) 'n
baie liewe meisie".
„Maar, Preident, ek wonder wat Tant
Sannie2) daarvan sal denk als sy dit hoar?"
Verschrikt kijkt de President plotseling op
en roept uit: „Wat meen jij Piet? Maar sy
sal dit mos niet hoor nie!"
„Ek is daarvan nog nie so seker nie",
klinkt het antwoord, terwijl wij ons allen
hartelijk zitten te verkneukelen dat Presi
dent er even gemoedelijk tusschen genomen
wordt „U weet dat de Franse dit almaal
baie mooi gevind het en hulle was heelte
maal opgewonde daarover. More staan dit
seker in al hulle koerante en so mag ook
die Volksstem dit een dag oërneem, en
as neef Frikkie (Eloff) soos gewoonlik "s mor
gens die koerant voorlees, sal sy dit ook
verneem."
Even volgde een stilte; toen, heftig geba
rend: „Piet só vir hulle. hulle moet dit nie
publiceer nie! Ek wil dit nie hé nie! Het jy
gehoor. Piet, ek wil dit nie hè nie!"
Een hartelijk gelach volgde op deze ont
boezeming en President is er zich van bewust
er tusschen genomen te zijn. Maar hij kan
zoo n grapje best verdragen, grunselt zelf ook
weldra gejioegelijk en met con kwasie-drei-
gend opgeheven vinger tot Grobler heet het:
„Wag maar Piet, ek sal jou nog wel kryl"
VERDRONKEN
Men meldt ons uit Hooge Zwaluwe:
Naby de draaibrug iti het Wilhelminaka-
naal is dryvende gevonden het lyk van een
onbekenden man van ongeveer 50 jaar. Het is
naar het gemeentehuis van Terheyden overge
bracht ter identificeering. Vermoed wordt,
dat de man een hengelaar uit Breda of om
geving is.
FEUILLETON
Nabij het Macedonische front
Door IVANKA
Na een langzame reis kwamen ave te
Prilep aan, de stad, die zich drie jaren
achtereen in handen van de Duitschers had
bevonden. Voorloopig namen we onzen in
trek in een der weinige, zeer primitieve
hotelletjes, doch zagen spoedig naar een
geschikt huls om, dat ons al vrij gauw door
een onvoorziene omstandigheid gelukte van
een Turk, die in armoedige omstandigheden
was geraakt, te huren. We begonnen deze
flinke woning alvast voor onszelf in ge
reedheid te brengen, waarvoor ons de ach
tergelaten meubelen der Duitschers,
waarin hun namen gegrift v;iren, door
de Servische autoriteiten werden verstrekt.
Binnen weinige dagen was ons huis ge
reed en zag er eenvoudig, doch goed be
woonbaar uit. Intussclien had de behulp
zame Profeet ons een leegstaand, oud, doch
flink gebouw aangewezen, dat voor reke
ning van het A.R.K. als hospitaal zou wor
den in orde gebracht. In dien tijd arriveer
den tevens de vele wagonladingen mate
riaal, waarmede wij 't crobouw zoo spoedig
tot cehruik gereed maakten.
Toen na cenigen tijd alles zoover gevor
derd was, dat wc de eerste patiënten en
zieken konden ontvangen, werd op zekeren
morgen het hospitaal door twee pope's met
eenvoudig ceremonieel ingewijd. Van alle
kanten stroomden de stakkerds toe, zoodat
het ziekenhuis binnen zeer korten tijd ge
heel was gevuld.
Op de polikliniek kwamen eiken morgen
behalve des Zondags, een paar honderd
menschen uit Prilep en de omliggende dor
pen ter behandeling. Vaak gebeurde het,
dat zich onder hen zwaar zieke vrouwen,
mannen en kinderen bevonden, die don
heelen nacht den langen tocht te paard of
per ossenwagen hadden afgelegen, om
door onze doktoren te worden oruderzocLt
en behandeld, of in het hospitaal te worden
opgenomen.
Zoodoende kreeg men tevens een over
zicht van de door de oorlogsomstandig
heden verwaarloosde, vaak ongeneeslijke
gevallen van verschillende vormen van
tuberculose en de vele en zeer ernstige oog
ontstekingen en andere ziekten. Vaak leg
den de vrouwen uit d,e streek de grootste
koelbloedigheid en tegenwoordigheid van
geest aan den dag. Een boer was bijvoor
beeld met een hoorn van een zijner ossen
in den buik gestoken waardoor een groote
wonde was ontstaan. In ons hospitaal aan
gekomen. bleek de diepe wonde reeds aan
de opperhuid gehecht te zijn. Toen de dok
ter den boer vroeg, wie dit gedaan had,
wees hij naar zijn vrouw, een stevige boerin
die dc naald en het garen, waarmede zij
midden op den weg de wonde gehecht had.
nog in haar bezit had. Gelukkig was zij
aan de oppervlakte gebleven en kon de
boor, na door de doktoren te zijn geholpen,
weer na enkele dagen het hospitaal ver
laten, daar er wonder boven wonder geen
infectie was ontstaan.
Op een der polikliniekdagen was het aan
tal vrouwen verre in de meerderheid; nnge
veer twintig van haai kwamen na elkaar
binnen met dezelfde klachten: „Bollei kla-
*va" („Pijn in het hoofd"). Onze tolk. den
volksaard kennende, kreeg den indruk, dat
zij meer uit nieuwsgierigheid waren ge
komen en hij deelde den dokter zijn ver
moedens mee.
Toen -de laatste der vrouwen binnentrad
en de dokter haar vroeg, of zij misschien
ook last van hoofdpijn had, antwoordde zij
ontkennend. Nadat hij alle organen had
aangewezen en zij haar hoofd bleef schud
den, vroeg hij haar, op zijn knieën wijzend
of daar dan ook misschien de kwaal zat,
waarop zij zich naïef in haar volle breedte
op de knieën van den dokter neerzette, tot
groot vermaak van alle aanwezigen.
Met primimtievc middelen, gevonden in
de militaire magazijnen, werd tevens een
uit eenige afdeelingen bestaande barak ge
bouwd, waar de besmettelijke zieken en zij
die ter observatie waren aangewezen, wer
den opgenomen. In een eenvoudige, doch
goed ingerichte operatiekamer werden de
vele operaties verricht
Na eenigen tijd van zeer harden arbeid
kregen we onverwachts bezoek van de
hoofdvertegenwoordigers van het A.R.K., die
zeer verrast waren over hetgeen in zoo n
korten tijd was bpreikt en van hun groote
tevredenheid blijken gaven.
Later mochten onze doktoren het genoe
gen smaken, dat nieuw aangekomen Ame-
rika.ansche artsen, die in dienst van het
A.R.K. in Macedonië een station zouden
oprichten, eerst eenigen tijd bij ons kwa
men doorbrengen, rv» nnze werkwijze latei-
zelf elders in praktijk te bengen.
Op zekeren dag brachten we op uitno. li
ging een bezoek aan het klooster, hoog in
de bergen gelegen, waar de beide pope's,
die ons hospitaal hadden ingewijd, thuis
behoorden We legden den langen, moei
lijken, doch interessanten tocht af, gezeten
op kleine bergpaarden, die ons voorzichtig
langs de ravijnen voerden, steeds hooger en
hooger totdat we na uren het oer-oude,
romantische, stille klooster naderden, waar
de klokken ter verwelkoming luididen en
we door de vier pope's reeds buiten werden
opgewacht. In deze heerlijke, ongerepte om
geving, waar men zulk een prachtig uit
zicht verkreeg over de bergen en de mina-
rettenstad Prilep, brachten we eenige on
vergetelijke uren door met onze vriende
lijke gastheeren, die ons bij deze gelegen
heid een tvpischen Servischen maaltijd aan
boden, bestaande uit een aan liet spit ge
braden speenvarken, waarvan men zich
ieder een stuk moest afsnijden en waarbij
verscheidene andere gerechten werden op
gediend en waar ook de Servische landwijn
niet ontbrak.
De door de pope's zelf toebereide ali-
gowitza, een soort brandewijn, en vooral
de Turksche koffie speelden ook hier weer
een grooten rol.
Vóór den avond keerden we van dit on
vergetelijke uitstapje naar ons huis terug,
na een vriendelijk afscheid van de goede
hartelijke pope's te hebben genomen.
Een stil verlangen had mij -doen beslui
ten nog éénmaal naar Monnstir te gaan.
om 't hospitaal terug te zien. waar zooveel
droef gebeuren zich vroeger had afgespeeld
Op pen goeden morgen vertrok Ik met den
trein en kwam na eenige uren te Monastir
aan. Daar huurde ik een fincre en liet mij
door de gebombardeerde stad rijden, waar
nu de rust gelukkig was weergekeerd. Ik
zag de straten terug, waarin nog overal de
groote kuilen te zien waren, door de gra
naten geslagen; de afgebrande en verwoeste
huizen; de oude, geschonden kerk. waarin
de gasbommen gevallen waren en de on
noemlijk vele slachtoffers den vreeselijken
verstikkingsdood hadden gevonden.
Daarna reed ik naar de plaats, waar
velen van onze vroegere patiënten in de
eeuwige rusj vereenigd waren: het stille
kerkhof, waar op de vele eenvoudige kruis
jes de namen der dooden gegrift waren;
waar in den koesterenden zonneschijn do
vogels een vredeslied schenen te zingen.
Zeer onder den indruk reed ik naar de
stad terug en kwam in de straat aan. waar
het hospitaal gelegen was. Ik steeg uit en
schelde een weinig nerveus aan. Hard ging
de hel over! Ik moest even terugdenken
aan den koetsier, die op den bewusten
avond na onze aankomst in de donkere,
troostelooze stad. zoo voorzichtig had aan
gebeld. alsof hij angst had, dat de vijand
het geluid zou kunnen hooren De poort
werd geopend door een der nonnetjes. Ik
maakte mij bekend en daarop leidde zij
mii naar de moederoverste, die mij zeer
vriendelijk ontving. Ik deelde haar mede.
dat ik een der zustere was. die in baar
afwezigheid de gewomlen en zieken had
verpleegd. Danrp schudde zij haar lievo,
vriendelijke hoofd. Ja, alles was haar reo.U
bekend. Dadelijk na den oorlog teruego
keerd, waren zij nu weer aap den arbeid
gptogen.
Ik vroeg de sympathiek uitziende vrouw
nog eens de zalen te mogen zien. Stil voer
de zij mij door het gebouw; bij alle kamers
bleef ik oven staan en dacht aan hen, die
we hier in de moeilijke dagen hadden bij
gestaan. Ik opende de oude keuken, waar
in we met ons zessen de vele onrustige
nachten hadden door geworsteld; liet nog
even mijn blik glijden door de gang, op
welker roode tegels de door gas verstikten
hun laatste uren hadden doorgestreden.
Van mijn oud-patienten was er niet een
meer aanwezig. De meesten waren genezen
naar hun huizen teruggekeerd. De bedien
den waren door anderen vervangen.
Stil schreden de nonnetjes door de gan
gen, trouw haar plicht vervullend. Het
scheen, alsof zij nooit waren weg geweest.
Ik nam afscheid van dc moeder-overste, die
mij zeide: „Eiken dag dank ik met de
mijnen, voor de rust. die is weergekeerd en
bidden wij om eeuwigdurenden vrede."
Toen keerde ik naar Prilep terug, waar
we onzen arbeid nog een langen tijd voort
zetten.
Wanneer ik in stille uren nog eens mijn
blik laat rusten op de koude, harde granaat
scherven en looden kogels, meegenomen uit
de verwoeste kamer der nonnetjes, is het,
alsof ik bet suizen veer hoor en de vele
ongelukkigen vóór mij zie.
Dan voeren mijn izedachtcn mij terug
naar den armen soldaat, die. m t verlof van
bet front in zijn woonplaats weergekeerd,
't- mocht terugvinden van alles, wat
aan de wereld bond en ik denk met
o :oed aan de tranen, die blonken in de
oogen van onze patiënten bij ons hartroe-
rond afscheid uit M nastir.
De vele jaren, ze lijn voorbijgegaan, doch
die tranen zullen nis kostbare paarlen in
mijn herinnering bewaard blijven.
EINDE
