Prof. Mr. D.P.D. Fabius overleden
r DINSDAG 22 DECEMBER 1931 EERSTE BLAD PAG. 3
EEN ZEER WERKZAAM LEVEN
BEËINDIGD
ONWRIKBARE TROUW AAN HET
BEGINSEL
Een nobele figuur heengegaan
Gister is te 's-Gravenhage in den oucler-
'dom van ruim 80 jaar overleden Staatsraad
Prof. Mr. D. P. D. Fabius, oud-hoogleeraar
aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.
Reeds eenigen tijd geleden onderging hij
een operatie. Hij is hiervan met hersteld,
waarvoor, gezien zijn hoogen leeftijd, men
ook al minder hoop durfde hebben. En toen
de bb.ichten aver zijn toestand al schaar-
scher werden, ging ieder zien reeds voor
bereiden om straks de doodstijding te ont
vangen.
En thans is deze dan gekomen. Ook Pro!
Fabius is heengegaan. Ook want we
kunnen hem niet los denken van die schaar
van stoere mannen, van helden, die in de
jaren van de liberale heersehzucht op zoo
velerlei gebied, niet hel minst in het staats
beleid, de heroïeke woordvoerders waren
van het christelijk deel der natie en de on
wrikbare verdedigers van de beginselen van
's Hoeren Woord voor elk terrein waarmee
ze in aanraking kwamen. Prof. Fabius was
een van de laatst overgeblevenen van die
keurbende, en thans heeft ook hij ons moe
ten verlaten.
Een buitengewoon werkzaam leven heelt
hij geleid. Bijna tot aan zijn dood is hij
blijven voortwerken. En door al die meer
dan vijftig jaren van openbaar optreden
loopt één lijn, zonder onderbreken of afbui
gen, van trouw, tot wat hij zag als de uiter
ste consekwentie, aan het eenmaal aan
vaarde levensbeginsel. Een man van beslist
Gelijk we deden bij zijn tachtigsten ver
jaardag, 6 Juli 1.1., willen we ook thans
pogen, in vluchtige terugblik bij enkele
hoofdmomenten van dit rijke leven even
stil te staan, ditmaal voor het laatst.
Dammes Paul Dirk Fabius werd geboren
te Garderen, als zoon van een orthodox
Hervormd predikant. Zijn ouders verhuisden
later naar Broek in Waterland en daarna
naar Usselstein. Toen hij negen jaar was,
verloor hij zijn vader. Op zestienjarigen leef
tijd kwam hij aan de Leidsche Academie,
om de colleges te volgen van mannen als
Buys, Modderman, Faure, enz. In 1878 pro
moveerde hij in de rechten summa cum
laude, op een proefschrift, getiteld: „de Ie-
de- souvereiniteit". Na korten tijd als com
mies aan de prof. griffie van Drente werk
zaam te zijn geweest, aanvaardde hij bij
haar opening 21 Oct. 1880 aan de Vrije Uni
versiteit te Amsterdam de leerstoel in de
rechten met een oratie over: „het goddelijk
karakter van het recht". Zoo zag hij zich op
jeugdigen leeftijd reeds voor een zeer om-
.vargmke cn gewichtige levenstaak ge
plaatst.
De beginjaren van de* Vrije Universiteit
waren niet het minst voor de Juridische fa
culteit een perioc'e van velerlei moeilijk
heden. Maar Prof. Fabius was de man waar
op ze kon steunen, de man die als een atlas
soms heel den last der faculteit op zijn
nek torste. En terstond na de oprichting
èn in later jaren toen eerst Prof. Jhr. Mr.
W. H. de Savornin Lohman 8 Dccemb"r 1895
zijn ontslag had aangevraagd en daarna ook
Prof. Jhr. Mr. A. F. de Savornin Lohman
met ingang van 1 October van het volgende
jaar op zijn verzoek van de Vrije l uiversiteit
werd losgemaakt, stond Prof. FaMus, tijde
lijk bijgestaan door Prof. Woltjer, er geheel
ÊÏleen voor, de juridische Faculteit in stand
te houflu» tot hij in 1904 de steun kreeg van
de nieitiv benoemde professoren Diepenhorsl
en Anema, met wie hij heeft samengewerkt
tot hem met ingang an 1 Dec. 1921 op zijn
verzoek eervol ontslag werd verleend, daar
naar het oordeel der directeuren de functie
van hoogleeraar niet langer kon worden
gecombineerd met die van lid van den Raad
van State, als hoedanig hij in 1919 was be-
nöemd.
In het memoreeren van deze enkele feiten
ligt een leven samengevat van ingespannen,
noesten arbeid. Wat Prof. Fabius presteerde
in woord en geschrift was wél doordacht en
.volgens vast bestek opgebouwd.
In de praclische politiek heeft hij mee
mogen arbeiden als lid van den gemeente
raad in Amsterdam van 1891—1919 en door
dat hü van 19071919 zitting had in de Prov.
Staten. Tweemaal, in 1893 en 1895 werd hij
tot wethouder gekozen, maar hij bedankte.
Het had iets zeer pijnlijks voor hem, niet
zoozeer om hemzelf ais wel om de door hem
verdedigde beginselen, toen hij in 1919 niet
meer voor Raad of Staten werd gecandi-
deerd. Weldra kreeg hij een nieuw arbeids
terrein door zijn benoeming in dat jaar tot
lid van den Radd .van State, waar hij plaats
vervangend lid was van de afd. geschillen
van bestuur en voorzitter van de afd. bin
nenlandsche zaken. Verder heeft Prof.
Fahius vele jaren in tal van belangrijke
landelijke commissies zitting gehad.
Aan de oprichting der A. R. Partij heeft hij
krachtig meegewerkt, en van de oprichting
tot ongeveer 1910 maakte hij deel uit van het
Centraal Comité, waar hij naast Dr. Kuyper
als voorzitter vele jaren als secretaris fun
geerde. Want met Dr. Kuvper is hij langen
tijd samen opgetrokken. Beiden leerlingen
van Groen. (Prof. Fabius kende Groens
werken als weinigen, en had vanaf 1872 tot
diens dood Persoonlijken omgang met hem)
streefden ze er naar de beginselen door hom
weer naar voren gebracht door te denken
en te realiseeren. Beiden hebben dat gedaan
ook in de pers. Want reeds in 1876 schrpef
Prof. Fahius in „De Standaard", waar hij
hoofdartikelen gaf en later ook buitenland
verzorgde. Helaas echter ontstond later tus-
schen deze beide figuren een verwijdering
Volgens Prof. Fabius bleef Dr. Kuyper aan
de zuivere Anti-Revolutionaire lijn niet
trouw, maar ging hij transigeeren mot de
praktijk, speciaal ook omstreeks 1905 mot
betrekking tot de verzekeringswetgeving.
Verschillende artikelen van zijn hand zijn
in die jaren over genoemd onderwerp in
„De Rotterdammer" gepubliceerd.
Prof. Fahius beschikte over een schier
onvermoeibare pen, die tot in zijn hoogen
ouderdom productief bleef. In zijn zeventi
ger jaren hebben nog verschillende ge
schriften en artikelen van zijn hand de
pers verlaten.
Van do vele geschriften die in den loop der
jaren van hem verschenen noemen wc „De
Kerkelijke Reglementen van 1852". „Sociale
Vraagstukken", „De doodstraf", „Verzeke-
ringsdwang" en talrijke andere. Speciaal
herinneren we nog aan zijn periodiek ver
schijnende „Studiën en Schetsen op het go
bied van Staat en Maatschappij", waarin hij
van 1908—1923 zijn invloed heeft aangewend
tot 't bewandelen van de weg die naar
zijn meening in staatsbeleid en maatschap-
pel'jk leven moest worden gevolgd.
Meermalen is het gebeurd dat hij hierbij
vrijwel alleen stond en het tegen een zich
vastzettende of reeds tot stand gekomen
algemeene opinie was dat hij zijn waar
schuwende stem liet hooren. Dat heeft zijn
'wen niet v rgemakkelijkt, maar heeft, naar
re overtuigd zijn, hem dikwijls veel levens-
reugde ontnomen.
Niemand zal willen ontkennen, dat Prof.
Fabius deed zooals hij deed uit vurige liefde
tot land en volk en de Gereformeerde be
ginselen. Hij streefde niet naar de gunst
van de groote hoop, maar wilde zuiver de
eisch der principia doen geld'en, los van alle
persoonlijke kwesties en gevoeligheden. Daar
door was hij in het uiten van zijn meening
zakelijk, maar niet zacht.
Prof. Fabius is steeds geweest en zal steeds
blijven een figuur die ware hoogachting
afdwingt orn zijn nobel, oprecht karakter,
en zijn degelijke, p'rincipieele arbeid. Ook de
Hooge Overheid heeft zijn verdiensten we
ten te erkennen, hetgeen o.m. kan blijken
uit het verleenen van d'e ridderorde van den
Nerlerlandschcn leeuw, de benoeming tot
commandeur m de orde van Oranje Nassau
en tot officier in het Legioen van Eer.
Al heeft hij niet die invloed op de gang
der politieke gebeurtenissen kunnen uit
oefenen die hij begeerde, toch is het leven
van Prof. Fabius zeer vruchtbaar geweest,
niet het minst door de waardevolle geschrif
ten die hij heeft achtergelaten, welke wor
den gedragen door een liefde tot de begin
selen die niet kan nalaten bezieling te
wekken bij hen die zijn werken bestudeeron.
Daardoor spreekt hij nog na zijn dood.
In stille eerbiedige bewondering zien we
op tegen dit monumentale leven als een
schoon werk van Gods handen. De herinne
ring aan zijn heroïeke liefde tot de begin
selen en aan zijn edele geloofsmoed, moge
ons aanzetten om met telkens vernieuwde
bezieling en trouw aan de principia, en
tegelijk als kinderen van dezen tijd, onze
roeping van thans te behartigen. Dan zal
zijn nagedachtenis tot zegening zijn.
De laatste van het eerste vijftal
Hoogleeraren aan de Vrije Universiteit
ENKELE HERINNERINGEN
De man die meer dan zestig jaren, op
zijn wijze gestreden heeft voor de A.-R.
beginselen is niet meer.
Op 6 Juli 1931 mocht hij nog onder groote
belangstelling zijn tachtigsten verjaardag
vieren, welke feestdag hij dus niet lang
heeft overleefa.
Deze markante figuur, die het met onzen
vooruitstrevenden tijd maar niet al te best
kon vinden, heeft steeds tegen alles wat
met Gods ordinantiën in strijd was de wa
pens opgevat
In de A.-R. Partij waarvan Prof. Fabius
een der oprichters was en jarenlang naast
Dr. Kuyper als Secretaris fungeerde was hij
nogal eens in oppositie.
Dit was mede de oorzaak, dat hij soms
vrijwel geheel alleen stond. Zijn zelfstandig
heid bracht mee, dat hij niei in alle dingen
met Dr. Kuyper kon meegaan, wat echter
niet weg nam, dat hij Dr. Kuypcrs groote
verdiensten wist te Waard ee:*en. Bij Kuypers
dood in 1920 schreef Prof. Fabius in zij'n
tijdschrift „Studiën en Schetsen":
„Ja, hij heeft de oude Gereformeerde leer
stukken weer voor den dag gehaald en ge
plaatst in het volle licht; ze tot nieuw leven
gebracht door de macht van zijnen geest;
nieuwe loten uit den ouden stam doen
voortkomen. Dr. Kuyper heeft den moed ge
had aan de volle dwaasheid des kruises zij-
naam als wetenschappelijk man te
wagen. Met de nachtschool en al wat verder
achterlijk was in de oogen der heele en
halve lichtvrienden, is hij neergeknield voor
de oude waarheid. En dit als grond van
al het overige hij heeft weêr leeren bui
gen voor den Bijbel; voor den ganschen
Bijbel; voor den Bijbel als het Woord van
God.
Wat Dr. Kuyper reeds daardoor voor ons
'olk gedaan heeft, is van niet te berekenen
waardij."
Uit dit citaat blijkt duidelijk, dat Fabius
in Kuyper een macht'ge zag.
We willen hier niet alle feiten cn data van
zijn leven releveeren, maar toch komen er
bij de lijkbaar van zoo'n oudgediende altijd
gedachten op, die ons in het verleden terug
Met Groen van Prinsterer, die hij hoog
vereerde en die hij uitnemend kende
maalcte hij reeds kennis in 1872 en meer dan
één artikel, in diverse periodieken, heeft
Fabius aan Groen gewijd.
Uit den studententtijd van Prof. Fabius
dateerde zijn vriendschap met zijn vroeg-
gestorven boezemvriend Dr. Mr. Willem van
den Bergh, later een van de bekendste pre
dikanten uit den Doleantietijd, die hij ruim
veertig jaar overleefde, en aan wiens sponde
te Montreaux hij de laatste vijf dagen van
diens leven vertoefde.
,Met van den Bergh was het, dat hij de
laatste eer bewees aan Groen van Prinsterer
toen deze op 23 Mei 1876 op het Kerkhof „Ter
Navolging" aan de Oude Scheveningscheweg
begraven werd.
Met Kuyper, Rutgers, Hoedemaker en Dil-
loo behoorde Fabius tot het eerste vijftal
Hoogleeraaren dat 20 October 18S0 het pro-
fessoren-ambt aanvaardde bij de opening
van de Vrije Universiteit En bij het gouden
feest van deze stichting, waar hij als de
eenige nog in leven zijnde professor vanaf
do oprichting, het woord voerde merkte hij
in zijn rede op, dat de Vrije Universiteit ge
heel buiten liet kerkelijk conflict van 18S6
stond en vrij was tegenover alle staatkundige
partijen. Hij voegde daaraan toe, dat hij hij
zijn onderwijs zich daar streng aan had ge
houden.
Toen het Nederlandsch Werkliedenverbond
„Patrimonium" opgericht zou worden in
de lokalen van de bierbrouwerij „De Ge
kroonde Valk" van wijlen den heer W. Hovy
te Amsterdam, was Prof. Fabius er tegen
woordig.
Al was Prof. Fabius een jurist, op kerke-
lij-k gebied beeft hii altijd zijn invloed doen
gelden, daar was hij zoon van een Theoloog
In 1883 werd hij gekozen tot ouderling van
de Ned. Herv. Gemeente te Amsterdam en
van de tachtig Kerkeraadsleden, die op
4 Januari 1886 te Amsterdam werden ge
schorst was hij er een. Oqk in geschrift heeft
hij toen van zich doen spreken.
In de Geldersche Kerkbode Fabius
een Gelderschman van geboorte schroef
hii artikelen waarvan hij in één o.a. han
delde over „De historische successie". Hierin
toonde hij aan, dat de kerk der Hervor
ming de voortzetting der oude Katholieke
(d.i. algemeene) kerk is en de Roomsche
kerk na de reformatie van de kerk, hij het
Comité van Gunte (15451563) zich van deze
heeft gescheiden en sedert dien tijd
Roomsche Kerk bestaat.
Na de Geelkerkenkwestie in de Geref. Kork
in 1926 heeft Prof. Fabius zich, eveneens in
do Geldersche Kerkbode, op zijn eigenaardige
wijze uitgelaten, dat de weg der Geref. Ker
ken de eenige goede is. Hieruit bleek weer,
dat Fabius een man was, die een eenmaal
gekozen beginsel niet prijs gaf. Hij was er
overtuigd, dat de Geref. Kerken, waar
toe hij behoorde, het goede voor ons volk
bedoelen
In Rotterdam heeft hij eens op 15 Jan.
1918 voor de Geref. Mannenvereeniging „Cal-
een lezing gehouden over „Kerkelijk
Leve.n".
Als jongen van twintig jaar, zei Prof. Fa
bius, bij bijna tachtigjarig feest, omhelsde ik
de A.-R. beginselen en had als ideaal nog
eens Kamerlid te worden. Zijn weg is anders
geweest. Wel is hij enkele malen Kamercan-
didaat geweest o.a. in Gouda. Rotterdam en
Zierikzee.
Bij de tusschontijdsche verkiezing in 1905
werd hij candidaat gesteld in het district
Rotterdam I, dat open kwam doordat Mr. D.
Fock, die daarvoor gekozen was als Minister
Koloniën optrad. De liberalen waren
bang, dat dit district voor hen verloren zou
gaan, want het was niet zeker, dat zij voor
een andere candidaat dan Mr. Fock, dezelfde
activiteit aan den dag zouden leggen.
Bij de herstemming kreeg Prof. Fabius
2885 stemmen en zijn togencandidaat S. van
den Bergh Jr. 2998. Hij kwam dus 114 stern-
tekort, terwijl Ds. R. J. W. Rudolph hij
de periodieke verkiezing ia datzelfde jaar
3056 stemmen behaalde.
is het Kamerlidmaatschap nooit zijn
deel geworden, daartegenover heeft hij op
het publieke terrein zijn antirevolutionaire
levensovertuiging gestand gedaan, zoo bijv.
hoeft hij herhaaldelijk de aandacht geves
tigd op en de juistheid betwist van de
uitspraak van den Hoogen Raad inzake de
lijkverbranding.
Een belangrijk aantal geschriften en arti
kelen van hem zagen het licht en in ver
scheidene er van komt uit dat hij overtuigd
is, dat het Calvinisme voor Nederland van
groote beteekenis is.
Steeds waarschuwde Prof. Fabius tegen de
moderne democratie, die de volksmassa vleit
en waartegenover hij zijn Calvinistisch be
ginsel plaatste. Zijn boek „De Christelijke
Staat" besluit hij met deze woorden: „De
Staat ie zonder God en moet dit zijn. Tegen-
dezen krept uit de diepten des Satans
klinke als uit den hemel het woord van licht
le vloek der duistornis: de Staat moet
christelijk zijn, óf ondergaan in den klassen
strijd van het socialisme en den chaos der
democratie".
In zijn tijd toen hij lid was van den Ara-
sterdamschen gemeenteraad teekende Johan
Braakensiek hem in de Groene Amsterdam
mer, als jongen in hansop en met slaap
muts op ,van achteren gezien. Prof. Fabius
een portret geweigerd, zoodat Braaken
siek hem ruggelings teekende en dus het ge
zicht niet behoefde weer te geven. Prof. Fa
bius nam deze humor van Braakensiek niets
kwalijk.
Eigenaardig was ook de mooie attentie, die
Dr. J. C. Rullmann toonde bij Fabius laat-
sten verjaardag. Deze bood voor het familie
archief van Prof. Fabius aan het telegram,
dat drie-en-vijftig jaar geleden naar de fa
milie Fahius te Amsterdam was verzonden
toen de thans overledene „summa cum laude"
was geslaagd In de beide rechten te Leiden.
Vele mannen die later in het leven op
den voorgrond zijn getreden zijn leerlingen
geweest van Prof. FabJ,,s tijdens zijn lang
durige professorale loopbaan.
Moge Fabius een ietwat stroeve figuur zijn
geweest, waardoor hij soms alleen kwam te
staan en zich dan het voorbeeld van Groen
voor oogen stelde, bij zijn laatste feest bleek
toch ook weer hoeveel waardeering men voor
zijn werk en arbeid gevoelde.
Thans is deze strijder van zijn post afge
lost om te rusten van zijn arbeid, en zijn
werken volgen hem na.
Land- cn Tuinbouw.
Bovengenoemde Vereeniging hield Maan
dagmorgen in het Krelagehuis te Haarlem
haar 167ste Al gem. Vergadering.
De Voorzitter, de heer Ernst H. Krelage
herdacht in zijn openingsrede de heeren
Vincent Loosjes, G. J. Kakebeeke, D. Smit,
J. H. Kerbert, H. G. Hopman, Arie Gulde-
mond, J. H. Kersten, J. W. Roozen, N. C.
van der Zalm. J. L. Nieuwkerk Sr en Frans
Elering, die allen in het afgelöopen Ver-
eenigingsjaar gestorven zijn en lid der
Vereen, geweest zijn of zich op een of an
dere manier voor de Ver. verdieijstelijk heb
ben gemaakt Somber noemde de heer Krela-
ge thans de toestand in 't bloembollen bedrijf
Hij besprak de ongunstige factoren die hier
aan hebben meegewerkt, maar twijfelde
niet over de toekomst van den export; ge
durende de laatste jaren werden gemiddeld
45 millioen K.G. bloembollen per jaar ver
kocht. Spreker deelde verder mee uit een
goede bron vernomen te hebben dat de
Engelsche invoerrechten op tuinbouwpro-
ducten deze week zullen worden afgekon
digd en in Januari 1932 in werking zullen
treden.
Tot leden van het Hoofdbestuur zijn in
de vacatures B. Varekamp en J. A. van der
Voort (niet herkiesbaar) gekozen de heeren
H. A. van Doorne Jr. te 's-Gravenzande en
A. Warnaar Jzn. te Sassenheim. De be
grooting 1932 werd vastgesteld op 72.950.
GELD.-OVERIJSSELSCHE MIJ. VAN
LANDBOUW
Behoefte aan samenwerking
De Geldersch-Overijsselsche Maatschappij
van Landbouw heeft te Arnhem vergaderd,
ender presidium van Mr. A. G. A. Ridder van
Rappard, die er in zijn openingswoord den
nadruk op legde, dat eendracht en samen
werking de eerste vereischte voor den land
bouw waren in dezen zoo moeilijken tijd.
Een motie werd besproken en aanvaard,
waarin gezegd wordt, dat ontheffing van de
sociale lasten gedurende do crisis-jperiode,
invoerbeperking voor land- en tuinbouwpro
ducten, afschaffing van de vleeschaccijns,
tijdelijke ontheffing van grondbelasting voor
onbebouwde eigendommen, noodzakelijk zjjn.
Nog eenige andere eischen als verlaging van
de spoortarieven ten behoeve van de land
en tuinbouwproducten; goedkoop crediet voor
aflossing van hypotheken en te betalen
rente; bevordering van de reclame voor het
Ned. Land- en tuinbouwproduct; spoedige in
voering van de contingenteeringswet en een
betere voorlichtingsdienst worden tevens in
deze motie bepleit. De vergadering werd ge
sloten met een waarschuwing tegen de ge
vaarlijke actie van het nationaal boeren-crisis
comité, en een opwekking om in de verschil
lende afdeelingen daartegen protest-^
ringen te houden.
De vergadering van den Algemeenen Ne-
derlandschen Zuivelhnnd (F.N.Z.) waar ook
aanwezig was onze Rijkslandhouweonsulent
te Berlijn, ir. .Toustra. kenmerkte zich door
een groote opkomst, wat, naar de voorzitter
opmerkte, wel zou liggen aan het feit, dat
de toestand niet hollenderwijze is terugge
gaan.
Uit de mededeelingen van den secretaris,
den heer J. A. Geluk, bleek, dat de prijzen
van alle zuivelproducten belangrijk lager vva
ren dan het vorig jaar. De uitvoer naar hij
alle landen wordt zéér bemoeilijkt De
koersdaling van het Engelsche pond berok
kende ons gevoelige verliezen. Wat de con-
tingenteering van Frankrijk aangaat is er
goede hoop, dat deze maatregelen na 1 Jan.
't.s. ten onzen gunste zullen worden gewij-
igd.
In verband met de buitengewone factoren,
velke den laatsten tijd invloed uitoefenen
op den internationalen boterprijs, waardoor
deze meer gedrukt wordt dan onder meer
-male omstandigheden het geval zou zijn,
heeft de binnenlandsche markt, mede door
het toenemende gebruik, de neiging om
in sommige weken vrij aanzienlijk hoo-
ger te liggen dan de buitenlandsche. Dit
eroorzaakt groote moeilijkheden voor de
bedrijven, die in hoofdzaak op export zijn
aangewezen, aartoe vnl. de coop, vorkoops-
vereenigingen behooren. Om deze moeilijk
heden te ontgaan, hebben verkoopsvereeni-
gingen getracht, de binnenlandsche markt
te drukken door het doen van aanbiedingen
tegen internationalen prijs. Hierdoor wordt
echter afstand gedaan van de mogelijkheid
om van den hoogeren binnenlandschen prijs
te p.ofiteeren. Dit is tegen het belang der
boeren, die toch al tegen een veel te lagen
prijs moeten oroduceeren, zoodat uitgezien
moet worden naar een midcrel om dit te
voorkomen. Dit middel is te vinden door
het betalen van een toeslag op den export.
Het geld hiertoe kan gevonden worden in
een omslag over alle geproduceerde boter,
zoodat in dezen samenwerking van alle bo-
terproducenten noodig is, zal men een der
gelijke regeling zonder regeeringshulp kun
nen treffen.
Daarom heeft de Alg. Ned. Zuivelbond
organisatie's, de V.V.Z. M. en de B. v K, be
sprekingen gevoerd, die voorloopig tot een
goed resultaat leidden. Een crisis-zuivelbu-
reau zou gunstig werken. Deze zaak werd
afzonderlijk behandeld.
De stemming in de verschillende bonden
over dit onderwerp is dat, dat alle verschil
len ter zijde gezet moeten worden en dat er
een weg moet gezocht worden om te komen
tot een crisis-samenwerking.
Men moet dus met de andere bonden ko
men tot een crisisverband. Deze maatrege
len zullen gesteund moeten word'en door de
regeering. Er moet voorts komen een cen
traal punt waaruit gehandeld moet worden
in crisisverband.
De Bond van Kaasproducenten en de Bond
van Particuliere fabrieken, zoo werd ver
der meegedeeld, hebben daartoe reeds be
sloten en door don F.N.Z. zullen drie afge
vaardigden benoemd worden.
Na een korte discussie werd aldus vastge
steld, waarna de vergadering werd gesloten.
De sociale lasten moeten door het
bedrijf gedragen worden.
In een drietal adressen hebben de drie cen
trale landbouworganisaties de regeering in
de eerste plaats gewezen op de groote uit
breiding, welke de tuinbouw, speciaal de grove
en de bollenteelt, in verschillende streken
hebben ondergaan as gevolg van de slechte
uitkomsten van den akkerbouw. Ook de tuin
bouw is echter noodijdend. Verder wordt met
leedwezen geconstateerd, dat de overheids
maatregelen niet ruim en doeltreffend genoeg
zyn geweest, om de verstoring van het even
wicht tusschen land- en tuinbouwbedrijven
tegen te gaan en ten slotte wordt gevraagd,
méér aandacht te schenken aan het urgentie-
program ypn Juni 1930, benevens geldelijke
steun voor een reclame-actie voor gebruik van
Nederlandsche bodemproducten.
In het tweede adres wordt er op gewezen,
dat de leden der organisaties voortdurend en
dringend verzoeken, om den landbouw van de
lasten der sociale verzekering te ontheffen,
doch dat de organisaties tot dusver gemeend
hebben, hierop niet bij de regeering te mogen
aandringen, want zij erkennen, dat de premiën
moeten worden beschouwd als een vast deel
van het loon en door het bedrijf moeten
worden opgebracht. Indien, zooals de leden
willen, land- en tuinbouw zouden worden ont
heven van premiebetaing, zouden de Invali-
diteitsfondsen enz. de inkomsten uit den land
bouw geheel en al missen, tenzfj de staat de
betaling zou overnemen. Dit laatste zal met
het oog op den ernstigen toestand der schat
kist wel ten eenenimale zijn uitgesloten en
het geheel onthouden der premie-inkomsten,
die door den landbouw worden opgebracht,
zou afgezien nog van verzekerings-technische
bezwaren, gelijkstaan met het begin van af
braak der sociale verzekeringen, waaraan de
landbouw-organisaties niet kunnen mede
werken".
Anderzijds wijst het adres er op, dat steeds
meer boeren de premiën niet kunnen af of
met sterken tegenzin betalen. Daarom ver
zoeken de organisaties den minister, dusda
nige maatregelen te treffen, dat de boeren
de premies kunnen blijven betalen uit hun
bedrijfsinkomsten.
Een derde adres handelt over werkverschaf
fing volgens het stelsel van loontoeslagen.
Gemengd Nieuws.
opgewacht of met beide personen een café
in Bergedorf of omgeving heeft bezocht Ook
bestaat echter de mogelijkheid, dat P. door
zijn gezellin terstond naar de hank is ge
bracht, waar zich dan misschien cok
reeds onderweg de andere man bij tien
BRAND OP DE „ENGGANO".
Men meldt ons uit Amsterdam:
Aan boord van het s.s. „Enggano" van de
Stoomvaartmaatschappij „Nederland", komen
de van Lissabon, waar het schip gedokt had
voor het vernieuwen van een gebroken schroef
as, i3 Zaterdagavond toen het schip zi«-h ter
hoogte van Kaap Roca bevond, brand ont
dekt in het onderruim van luik 5. Door het
onder water zetten van het betrokken gedeel
te van het ruim kon uitbreiding van den
brand vermeden worden. Het schip is naar
Lissabon teruggestoomd en ligt aldaar veilig
ten anker. Met het oog op mogeliik opnieuw
aanwakkeren van den brand kon Zondag het
luik nog niet worden geopend. Men vertrouwt
door de getroffen maatregelen den brand te
hebben bedwongen.
Rivierberichten
HANSWEERT 21 Dei
Gepasseerd en betaamd naar
•ROTTE RU AMIdeaal. Mark'
HANS WEE 1ST: Maria. Mooy.
ER DAM* Energie. Bai
DITTSCHLAND; C
'°BELGIE: de st. B:
Helllngs; Poseldoi
Uit Oost-lndie
Het gesprek bij de bank
Den 23sten Februari 1922 Is te Bergedorf
in Duitschland de Nederlandsche koopman
P. des avonds het slachtoffer geworden van
een roofmoord. Een onderzoek naar de da
ders leverde destijds geen enkel resultaat op.
Thans deelt het politie-presidium te Ham
burg omtrent deze zaak het een en ander
mede, waaraan de Msb. het volgende ont
leend:
P. was in Februari 1922 voor zaken van
Nederland naar Hamburg gegaan, waar hij
zijn intrek nam in een hotel. Den volgenden
dag was hij in gezelschap van een vrpuw,
kort na acht uur 's avonds, van het hoofd
station aldaar naar Bergedorf vertrokken.
Den 25sten werd zijn lijk gevonden in een
weide aan den Nieuwen dijk. De dader(s)
had(den) hem beroofd van zijn portefeuille
en een portemonnaie met een vrij groote som
Nederlandsch geld alsook van zijn paspoort
Na bijna tien jaren zijn nu in deze
moordzaak nieuwe sporen ontdekt.
Volgens een nu eerst gedane getuigenver
klaring heeft den 23sten Februari des avonds
tusschen 8 en 9 uur op de laatste bank. die
op den rechter zijweg in de rjchting Aller-
möhe op den Nieuwendijk stond, een man
gezeten, die, volgens de van hem gegeven
beschrijving P. moet zijn geweest De man
maakte den indruk eenigszins onder den
invloed van drank te zijn. Achter de bank
stonden een vrouw en een man, die opge
wonden met elkaar spraken, terwijl ook de
man, die op de bank zat, zonder naar de
achter hem staande personen om te
aan het gesprok deelnam.
Met groote waarschijnlijkheid rnoot
den aangenomen, dat heide persr."on by ,jen
roofmoord betrokken zijn.
Deze personen moeten met P. te Bergedorf
zijn gezien. Aangenomen wordt dat P. met
zijn gezellin reeds hij hun aankomst in
Bergedorf door den tweeden man werden
DE FRAUDE TE LOEMADJANG
MEDAN, 21 Dec. (Aneta) De fraude welke
werd gepleegd door de algemeen ontvanger
van Loemadjang beloopt voor zoover tot du-
ver is na te gaan reeds f 18.000. Hiervan
komt ten nadeele van het land f 12.000, ten
nadeete van het regentschap f 6000. Of de
provincie schade lijdt is nog niet bekend.
De overleden ontvanger heeft geknoeid met
belastingkohieren, mandaten enz. liet onder
zoek zal maanden duren. De geheele he-
lasting administratie moet opnieuw "worden
opgezet Ruim 2000 belastingplichtigen moe
ten worden aangeschreven.
PROTESTEERENDE FANDHUÏSBONDERS
BATAVIA, 21 December. (Aneta.) De in-
heemsche Pandhuisbond protesteerde in ver
schillende plaatsen in West-Java tegen de
bekende massa-afvloeiïng bij den Pandhui»-
dienst Voor deze vergaderingen bestond
groote belangstelling. Speciaal ook werd
geprotesteerd tegen het feit dat van de 800
ontslagenen er 600 ongeschikt werden ver
klaard, waardoor zij wachtgeld missen. In
dien geest werd een motie aangenomen. Op
30 Dec. a.s. wordt het bestuur van den
inheemschen Pandhuisbond door den Gou
verneur-Generaal in audiëntie ontvangen.
SOERABAJA, 21 December. (Aneta.) ellt
Soerab. Handelsblad meldt dat de ass.-resi-
dent van Japara en een particulier plannen
ontwerpen voor de exploitatie van vfschvij-
vers door Europeesche werkloozen. De ondei
inspecteur van de visscherij, de heer
Reyntjes stelt een onderzoek in, hetgeen
met gunstigen uitslag werd bekroond. De
plannen omvatten 10 H.A tèn Z. van
Japara.
SALARISKORTING OP SUIKER
FABRIEKEN
SOERABAJA, 21 December. (Aneta). Het
Indische Courant meldt dat de directie van
de suikerfabrieken Kremboong en Toelagan
aan het personeel mededeelden, dat nie
mand zal worden ontslagen. Echter zal voor
allen een salariskorting van 25 pCt worden
ingevoerd.
PERSONEEL ONTSLAGEN.
SOERABAYA, 19 Dec. (Aneta.) Op de sui
kerfabriek Poerworedjo is het geheele tuin-
personeel plus de eerste geëmployeerde plus
een chef-aanplant, in totaal meer dan 12
personen met ingang van 1 April 1932 ont
slagen. De directie heeft deze ontslagen op
zeer humane wijze afgehandeld. Allen krijgen
drie maanden salaris plus handhaving van
hun rechten op buitenlandsch verlof, terwijl
zij de fabriekswoning mogen occupeeren met
vrij licht en water en vrije geneeskundige
behandeling
SOERABAYA. 19 Dec. (Aneta). Het Soerab.
Handelsblad verneemt uit Ambon, dat de
exploratie-patrouille van Dr. Bybmer, van
Nieuw-Guinea terugkeerde. Nabij Iwa-Kotta
werd contact verkregen met de dwerg-
Papoeas van Boven-Mimika. Vier volwasse
nen en een kind gingen mre stroomopwaarts
doch de volwassenen vluchtten 's nachts on
der achterlating van het kind. Conclusie
werd getrokken dat de dwerg-Papoeas hun
woonplaats geheim houden. Het kind werd
op den oever gezet en door de ouders weg
gehaald. De boot van de expeditie werd daar
r.a met pijlen beschoten. Verdere nasporin
gen mislukten. De bevinding van de expedi-
tio bevestigde de meening dat de dwergach
tige Papoeas behooren tot een type: de Pa
poea. Echte dwergen van een afzonderlijk
ras bestaan niet
ROTTERDAM: st. Ideaal; st. Tottma; tt.
Rek last. Moselle; st Engelbert; st Marne:
st. Westri; st. SkadJ. st. Escaut 2; st. Bell&trix;
st. Claude Bernard;'et. Button: st Relnler; st
Mount Everest; st Wingi; st. Iduna; st Actlet;
st B-denia 21; st. Luna- Mates 2, Wassenaar;
W-lant. Sanders; Utopia 2, Schot: de Ryn, Sand-
de Jong;
Rolands-
RomllnghcvenAJodi. Verdoorn; RoerxS
ter. Meeuwsen: Gallia, Versluis; Turbt.
iDankwart, v. Hanlngen; Talpt. Blom;
-ne, Sluimer; Johanna. Visser; Henderika,
it; Carolina, Helllngs. Prins Alexander, Suur
Adm
:e; W. v. Dri.
per; La Brie. Con
Leet
Schw
i 7. Hei
de Vries;
Jirjai
Rhei
152,
ECONOMIE EN FINANCIEN
EMISSIE SCHATKISTPAPIER
Ingeschreven voor 1125.549.1
Toegewezen voor f 108.826.000.
BIJ de gister gehouden Inschrijving op f 110
alllloen sohatklstprom
Westfalen. Krone; Ferni, Pusch; Pieter
Breughel, Heiboer: Excelsior, v. d. Wyngaard;
Henri StlckelWlspertal, Muno.
AMSTERDAM: Holland!*, Post; Spes. Slooter;
Hagen. Brouwer- DORPT: st Harmonie;
ZWOLLE: st. Noord: WEMELDINGE: Johan.
7. d. Berg; DOETINCHEM: de Zwerver. Meyer;
Ü'TRECHT: Woutrlna Adriana, Leeuwesteln;
OEN HAAG: Cornelia Maria, Hanse: SCHIE
DAM: Sago, Oosterloo; OUDE WETERING:
Hartje, Hukema; MTLLINGEN
Baay; SCHEL
ZUTPHEN
GIjsje Chris
tina, Hartog; SLUISKIL: Tan r. Coonen. Bak-
cer; ELBURG: Morgenstor. Poker; TIEL: Niets
jestendig v. Drifil; V/AGENINGEN: 4 Gebroe-
lers. Stadhouders: NIEUW AAL: Henla, Kerk-
ïofDELFT: Henrlette. v. Dongen: HUTSSEN
Sbenhaezer. v. Eek; ZWOLLE; Credo. v. <L
Broek- EREEZAND: Nico. Klarenaar: IJMUI-
DENKriemhilde. PlatteschoreDELFT: Gryo
ïüetbrink: Anna. Kruik; LEIDEN: Vertrouwen
I, Klunder
BELGIë: Schelde Becu: Nautilus 12, de Jong;
d. 16. Wanders: ld. 17. Blokland; Silver, Does;
-lOrette. v. d. Abeele; Junlon XI. v. Hasselt; Graa-
ilol. v. d. Kaa: Grace ds Die», Roeck; Clivia,
Saat: Pierre. Smits; Cambia. Francois; Pajemal,
Uleene- Wlttebrug, Schulter: Mariette. Cauwen-
jergh;"Richard, v. Baden: Regularite 4. Polfllet;
<ura, Nortier; Belgenland, de Groot: Virgo
Potens, MeirlaenLlppe, Seholte; Palestina. Heu-
,-elman; Homestead, de Wilde; Mont D'or. Bal;
Crena, de Smet; Hydra, Wouters; Le Cadeau.
Sterlin
DUITSCHLAND: Anna. de Rcover; st. WH-
ROTTERDAM: st Crescendo 3; st Eldor; st
Irmgard; st. Charltas; st Teuna 4; st Herta;
st Vatna; st Asa; st. Helena; st. Kara; st
Karlsruhe 10; st Atlas; st Ajax; st. Fata Mor
gana. st Pylades; st Johanna; st. Eendracht;
st Marie; st Henny; st Johanna; st Heinrlch;
at. Walsum 1; st. Stromboll; st Vergennes; st
Frigga; st Westerbouwingst. Walsum 2; st
Rerlr; st Kronos 2; st. Juliana; st Lavoisier;
st. Barba; st Modi; st. Kibo; st Vauban: st
rins Hendrik; st. Vlgila; st San Antonle; st
Lina; Sl Antolne, Dlrkse; Westerschelde. Bos;
Joha. de Bruyn, de Bru|jn: Linquenda, Visser;
Montan 18, Kind; Salve Regina, de Jong;
Wilhelm Stachelhaus, Lang; Antila, v. Oosten;
Robert Marie, Winter; Jupiter. Bechhold; Hupe.
Vermeeren; Cornells. Fro mm; Wllhelmlna,
Fischer; Geziena. Hamstra; Frlednch. v. d. En-
den; Trlnitas 5. Rdrsch; Korintje, de Jong; Ko
rnet. Zihs; Westfalla. v. d. Werken i Rhenania
14, Schmidt; Id. 44, Dahmen; Miereveld. Kranen
donk: Trlnitas 6. Jolyt: Walium 32. Roth; FlveU
Smedes; Huygena, Vos; Domlzetti, v. Anrooy
Taxandria, Lentjes; Daventrla, v. d. Brink;
Mannheim 184. Rossler; Id. 227, Lelnweber: Phe-
nix 11. Dekker; Rhelnfahrt 97. Schwarz Credo.
Timmers; Karl Luise. Krautb; Christine, Wil
helm; Isala 1, Bokslag; Schllrmann 6, Schwimm;
Mema. v. WeeldenTreco, v. d. Vllet; Ragnarls.
de Jong; Ellse Marie. Visser- Windhorst 2,
Becker. Flora. Pasman; Lloyd 10. Hofman; Un-
terwald'en. Worther; Emil, Leven; Wllfra, Neyen
hof; Ella. v. GelderenMaria, Meeuwsen.
AMSTERDAM: st Boschwyk; st Poelwyk; st
Krachtwyk; st Dwlna; st Lauwerzee; Hermlna,
Heymen; Addlo, Pols; Maria Theresia 4. Jongen;
Hendrika, Huisman; Wijkdienst 13. v. d. Meer;
ld. 17. Tempelaars- Petronello. Versteeg; Wek
dienst 8, Staab; Baudelaire, Tresch; Wykdienst
4, v. d. Velde; PANHEEL: st Johanna; st
Marwi; HASSELT: st. Ideaal; Kiek Ut, Kruger;
ZWOLLE: st. Taurus 1; Jaheanja, v. Zanten;
DORDRECHT: st. Gerhard 5- st. Seolto; st
Lilly; BREEZAND: Vallenaar. Rabeneck; Joska,
Landwchr; BEUNINGEN: Thedero.a Wassink;
ARKEL: Adriana. Troost; LEEUWARDEN: Sa-
turnus. Vlieger; VEGHEL: Antonla, v. Hasselt;
Petersburg, v.
Lai, Thai ens- DIN-
UTIÏ2
Haaren; DEVENTER: Cor
TELOORD: Hoop op welvaart v. FessemST.
MAARTENSVLOOTBRUG: St Antonles. Bosman
ALKMAAR: St Antonlus 2, Bosman; St Anto-
nius, Wennekes; MEDEMBLIK: InovaUe, Mink®
ZEVENBERGEN: Wouter, v. Fessem; DEN
HAAG: Marina. Elve; MILLINGEN: Johanna,
v. Bon; IJMUIDEN: Walhalla. Melsen; Wuta.
Broere. TIEL: Gerard, v. Schalk; Dymphlna,
MaasbacbDEN HEEN: Marinus Tatde, Wy-
gand; WAPENVELDE: Gerta, Roger; MUIDEN:
0.000.
.ndsprc
en f 32 250.0C
34 pet één-Jarige biljetten f 11.616.000. aa
-t drie-Jarige biljetten f 786.000. aan 4 pc
-Jarige biljetten f 25.000. aan 4 pet vij:
Jarige biljetten f 33.000, totaal f 125.549.000.
f 13.077.000
maandspro-
f 67.960.000 tegen f 993.63. aan
messen f 29.250.000 tegen f 982... - -
één-Jarige biljetten f 11.616.000 k pari. totaal
f 108.826.000.
BEÜRSVACANTIE OP 2 JANUARI?
Een desbetreffend voorstel i
Ingediend.
Men meldt ons uit Amsterdam:
De Vereeniging voor den Effectenhandel
kondigt algemeene vergadering der lt-den
GRONINGEN: Heiltje, GortworstVELSEi
Oberon. Reltz.
BELGIë: Duisburg. Weingart; Montan 1, Holt-
haus; Paul. Koning; Ellse Karl, HenemanAllne.
Goedgezelschap; Die Rosenburg, Becker;Junior
13, v. Hussen; Adrlanus, v. Setten; Frnternite 4,
Bomers; Hans, Köllmann; Houtvaart, Zoal; He-
lene, Larooy- Credo, de GraauwFratornlte,
v. d. Kreke; Marinus, Verberght; Bernardine, v.
Avezaath; Coverna, Dore; Germalne, Buschgens;
Achille, v. d. Vyevere; Scheldevry. de Prins;
Martha, Rottlers; Aire, Vergauwen; Clementine.
v. Audenarde. Eben Ezer 1, Rossbach; Isabella.
I v. d. Wiel; Disponibel, Broeksma; Lux. Bogaert;
I Freddy, v. d. Eede; Echo, v. d. Eede; Maasbrug.
I v. d. Linde; TJrachenburg, Jansen; Berdina, Kee-
scn; St. Antoine, Westdorp; Succes, Oehler - Ma-
I deleine. Oostveen; Res Nova, Blom; Rynsc'helde
2, v. d. Velde; Josephine, v. d. Volder; Sara
Maria. v. Damme; Anjou, Momm; Louise, Fleur-
quin; Thetis, KuypersLloyd 22. Durban; 3 Ge-
zusters, v. Ruyssvelt; 4 Gebroeders, de Souter;
Reclame. Lyssens; Rosalie. Verbaeeken; De Zoen
I Josef. Bokslag; Neerlandla, Hoch; Mannheim 192.
RürachJoseph, de Roek; Titanla. Braun; Orphce
Le.spenoy; Verdo. Vermeulen; Rynlust, Kets;
Philomene. Landsheer; Boma, Kets; Providence,
I Pyl; Philomene. Abts; Naphta 4, Karbach
Rgn_ Aeolus Blene.
Gepasseerd na 's middags 12 uur en bestemd
ROTTERDAM: st. Allod; st. 8carpe; st. Sam-
>re; sL Helvetia; st. Willem Marie; st. Stacbel-
laus 1: st. Emma; 3t. Adriana 2; st. Spes; Revl-
iio. Boos; Alhena. Sibryns; Handel i, Zanl
de
Woensdai
effet
l Decei
i. ter beti
door 93
gedai
i 1932 als beursvc
n half twee tot hi
legenheld bestaai
AMSTERDAM-LANGSA RUBBER MIJ.
IN LIQUDATIE
Uitkeering van 30 pet.
Voor elk aandeel der NV. Amsterdam-Langsa
Rubber Mij. In llq. Is In overeenstemming met
hot plan van uitkeering 30 pcL of f 300 per
aandeel beschikbaar.
NEDERL. MARGARINETRUST
Teleurstellingen in Duitsch
land tegemoet
De moderne vakbeweging in West-Dultsch-
land heeft do Rljksrogeerlng verzocht, den
kon-dig-de verhooging
AMSTERDAM: st. Doeswyk; Bertha, Haas;
Irnfried Mvruw.en; VREESWIJK: st. K. Vaart
XI; si. Teuna 3: GORlNCHEM: st. Schulp; SAS
VAN GENT: Coloma. Noordermeer; BERGEN
OP ZOOM: Vesta. Uaumann- BREEZAND: Wind
horst X. Vilten; UTRECHT: Neptun 56, Gras;
TIEL: Johitnnv Vumaas; ROLLECATE: Ver
andering. v. Bruggen; DELFT: Arnoldus. Gerrlta
Vertrouwen. Korte; DEN HAAG: Dirkje. Hei
koop. HEEMSTEDE: Wllhelmlna, Wellens; DUS-
SKN: Teuna Elisabeth, Baars; ENKHUIZEN:
inca. v, lvtar; DKIL: Zwerver, Huigen- LEI
DERDORP: Aleida. Giupper* MAASTRICHT:
F.ne.-gto, Oost er w aalVLIEREEDE; Flora VVa-
gemukerGEKKTKUIDENBERG: Verandering,
linkersBRES KENS: Kreya, Westdyk Z WAR
MERDAM. 2 Gebroeders, Kranenburg; HUK-
BELOT3Saai 9. RycquartLlyod 21. Bioo-
dino; Alle®, de UitcckValkenburg. Brouwer;
Crancnburg, Beck; Marie Louse. Verhey; Cle-
P-".yinond. v. Veen; Oceaan,
