TWEEDE KAMER
BILDERDIJK-HERDENKING
Wrijf pijnlijke spieren
AKKE/ïs Kloosterbalsem "czZn&t°dd'
VRIJDAG 18 DECEMBER 1931 TWEEDE BLAD PAG. 5
ONDERWIJSBEGROOTING
Z.H.ST. GOEDGEKEURD
SCHEPENWET
HET ZENDERVEAAGSTUK
Vergadering van 17 Dec. 1931
OVERZICHT
Vergadering van 17 De-c. 1931
In één ruk achter elkaar heeft de Kaïmer
gisteren de Onderwijsbegrooting afgedaan
pins nog een wetsontwerp je. Haar agenda
was toen uitgeput voor Donderdag. De voor
zitter kon om één-minuut voor achten de
vergadering schorsen, onder rneidedeeling,
dat de avondvergadering om. 8 uur niet zou
doorgaan.
Op zoo'n manier zit er wel opsehieten in,
maar daarmee i6 dan ook allies gezegd. Ge
meenschapsbelangen lijden er vermoedelijk
niet onder. De opgeschreven redevoennkjes
komen tooh in de Handelingen en in voort
durend beperkten' mate im de pers.
Hulde brengen we aan den minister, die
in.goede verhouding alle geachte afgevaar
digden weet te beantwoorden en dank zij
zijn deugdelijke kennis van zaken daarbij
kort weet te zijn, zonder aan de helderheid
van zijn antwoorden te kort te doen.
Men heeft a.l gauw afgeleerd dezen be
windsman te willen overrompelen, gelijk 'n
enkele bij zijn eerste begrooting o-p niet zeer
geslaagde wijze poogde te doen. De minister
toonde ook nu weer volkomen berekend te
zijn voor zijn parlementaire taak. Hij weet
met de Kamer om te gaan en de Kamer
w.eet wat zij aan hem heeft.
*Z.h.s. ging zijn begrooting'er door.
Wel bleef nog een motie-Ketelaar 'liggen,
maar daarover heben we geen zorg. Ér is
geen reden, waarom die niet den weg van
zoovele moties zou gaan.
Een wetsontwerpje betreffende een wijzi
ging der Schepenwet passeerde na kort dehat
eveneens z.h.s. den hamer. Dr. Beamier
bracht den Minister van Waterstaat op het
goede staatsrechtelijke pad met betrekking
tót de regeling van een beroepsinstantie.
De heer v. Dijk verraste de Kamer met
een interpellatie-aanvraag over het zender-
vraagstuk.
Deze kwestie was aanvankelijk opgeno
men in de interpellatie-aanvraag van Mr.
Boon. Gisteren had hij echter dit onderdeel
er uitgelicht. De heer v. Dijk zorgde er voor,
dat het toch aan de orde komt
VERSLAG
d. HEIDE (S.D.) besprak de vra
p een betrekking Is
.adslid
•heJds-
school op goede gronden weigerde aan een
leeraar om Ud van den Raad te worden. Zijn
eigen antwoord luidde ontkennend.
De MINISTER VAN ONDERWIJS merkte op.
dat de afd. Nijverheidsonderwijs nog 2
is dan verleden ja;
(toei
wil in het
leerMngw
Er is gevraagd
srhoo-
vijl alle andere af
in wel bezulni-
ultgang. Op de begrc
langrijk bedrag vooi
i allerlei nieuwe sub;
n na^ 1 Jan. a.s. doo
dap wordt toegepast, wil de mlnist
dat onder
De minister is
Kweekscholen to
Korting op de
Het Georg. Ovt
Het
ispht
i kon de
Je ziektei
vorden gevondi
^Het^ verliooere
i plan subsidies voor
ién werd niet onbillijk
onderwijzers zal niet
uitgebreid. De bestaande bijzon
kan over alles oordeelen.
ister niet doen.
Ing voor de onderwijzers is min-
bestaat bij ziekte het recht der
e doen keuren. Overigens is de
het Bezoldigingsbesluit niet de
inister. Alleen bij invoering van
misschien een oplossing kunnen
"'van den minimumleeftijd voor
platteiande
ichtei
Het 5
De heer v. DIJK (A.R.) vroeg ij
iet feit, dat de 1
jchen zendeo- nii
-erband t
Op dit verzoek
de Onderwljsbei
terking
de verwacintangen neon
at Interpellatie over der
rdt heden beslist
tegrootlng vnn Onderwijs
arna de behandeling var
MINISTER TERPSTRA beantwoordde de spre
kers van Woensdag. Inzake de toelating tot de
H.B.S. heeft he'
regeling,
er weinig
herzien. O
nister lie\
baar kom
•endeel
behoud van de bestaand
>k wat de schoolexamens betreft, 1
Lanlelding. de bestaande regeling t
'Van groot belang was
den minister, n.l. dat al
dam. den Haag en Haar
regeling voor het M.O.
ring, dat van zooveel b
gaarne bereid is, die ger
aanmerking te doen kor
si dié.
•Over het befai
Naarden. sprak
die dit blijkbaar
hard had overge
De MINISTER
niet
3ij d.
afd et
antwoordde, dat de weigering
,t de richting van het lyceum
heeft
„Nijverheidsonderwijs"
Mej. WESTERMAN (Lib.) hoe het
iet de uitbreiding
ijsinrichtin-i
allerlei nijverheids
3 Rotterdam, naar we v<
rede zelf was vrijwel r
wat Mevr. BAKKER—1
had,
vangei
mmoedden. Wai
Me
MEYER (R.K.)
■ingsclrculaire van
bijzonder
rwijs vot
d. BILT (Lib.)
3l ook aan op de be-
/an aen minister en klaag-
ver het tekort aa.n nljver-
idsonderwijs voor jongens te Rotterdam.
besprak de belangen
inisch onderwijs. Hij
formltelt dn einddiplo-
>dat men bij de T.H.S.
.1 zijn zioh een oordeel
die zich daar aanrnel-
heer KETELAAR (V.D.) ziede, dat reeds
verklaarde zioh
ma's der M.T.-Si
gemakkelijker ii
tijd j
isteld
wijs. Hij betreurde
mididelba*
er den ai
>rdt. Kan de
Rot-
toneelsbela
Mej. GROENEWEG (S.D.) besprak enk
-n bestreed de bezudnigin
;nde, dat bij het vakondi
terdam te weinig ontvangt
Ijs.
schuwde de heer TILANUS
dat Roi
'akondei
ladrulc
Opdrijving van de Intellectueele elschen i
e M.T.S. is den minister niet bekend.
De minister heeft in het door den heer
e avondscholen bespre-
-• er op, dat zij noodig
bezuiniging. Er moest
"zuiinigd
-linister de bijdrage verhoogen, dat is eisch van
echtvaardigheid.
De heer DE BOER (S.D.) wensohte leerplicht
•oor schipperskinderen.
De MINISTER was verbaasd over de klachten.
3r is een regeling ontworpen overeenkomstig
iet rapport der Commissle-Smeenge en op de
i-itgaven voor 1932 (f 267.950) is niet besnoeid.
Bij de afd. „Kui
geldt het bijbet
nolen ia daardoor het
ndscholen hebben aan
vo-nden per
nemen. Er m
seerd worden
bij het avoi
oodig hebben.
Bij de replieken vroeg de heer KETELAAR
m de toepassing der circulaire uit te stellen
het slot der
- heer W
eiijst te
De MINISTER kor
De heer Ketela:
ook kan hij het geld
diende e>en motie in
ïestemd.
isprak Mej.
van sohool
die bij de
WESTERMAN (Lib.) h-
bouw. Verder roerde zi.
a.s. herziening der L.O. wet aan de orde zulle:
De heer v. ZADELHOFP (S.D.) zag geen
schoolhervormingen en was daarom ontevreden
met het beleid van den mln.iste-1.
Het land'bouwverlof moet verdwijnen en de
Leerplichtwet moet strenger werden toegepast.
Ook d<
In somm
godurenc
ting is.
Onderwijs in hi
gere scholen was
DE BOER (S.D.)
'IEYiSr
lig Zij:
mjarigen leerplli
landbou-
het jaar een aanflui-
Frl&soh op de Friesche Ia-
lating op de lagi
den heer
"hooi
de hartewensoh
Mej. MEYER "(R.K.)
ijarigen leeftijdi" in"
'(C.H.) wilde bij de a.s.
swetne-rzienmg het Frlesch als faoulta-
zien erkend. Hij waarschuwde tegen in-
van lichamelijke oefening als verplicht
1 Jan. 1936. Voor het platteland zal dat
KETELAAR
izien van het landbouw
(loot hij zich bij di
De het
oholei
niet betee
latlonaal verband hand-
beginselei
wake mei
vak Licha
iltrzfj° z<
De het
•ndslag ligg(
vreezen. Da
icherp oordeelde
Dat bewijst
rdeelde over
lijn oordeel over
z.l. verkeerd,
nieit e
►ngepas
uitbreiding
i het
jlijke oefening, die
vijs zal zijn.
SURING (R.K.) wensohte geen invloed
lariskorting op de wachtgelden der
ins. Hij zou willen, dat de bijzondere
voor de onderwijzers gelegenheid zou
in de Centrale Commissie voor Georg.
blijken, door
'ordei
>rd.
TILANUS (C.H.)
ir°nfeuwe "kweek-
uwe onderwijswet
de christelij-ke
Verder werö de oprieti
chool te Vierhouten ter sprake gebra/oht.
raagd werd hoe de gang van zaken gewee;
De heer K. TER LAAN (S.D.) protesteerd'
Het hoofdat
ictiseh niet mogelijk.
)ver Vierhouten hee
uws te zeggen, na zij
van den heer Boon.
De handihavinj
toen de MI-
i beter bij de
t ligt bul-
i den mlnlstei
aanwijst in welke inspectie de i
VERBINDING HOLL". 1JSSEL EN GOUWE
Ter verbetering van den vaarweg tasschen Amsterdam en Rotterdam is men bij Aioor-
drecht bezig een Icanoal te graven vanaf de Gouwe naar de Hollandsclie IJssel. Ren
overzicht van de werkza. heden aan het nieuwe kanaal.
(zuinlgd is op de Kunst,
ken scheen hot ons veel
>rdde kort. De artikelen
ien niet lang op. We genoten van een
3nd betoog van den heer TER LAAN (S.D.)
den toren van Slochteren, z'n geboorte-
half 8 werd het wetsontwerp z.h-s. a a n-
Was vroeg en dus stelde de VOORZITTER
.40 uur nog aan de orde een
wijziging der Schepenwet,
loeisel van het Veiligheidsverdrag van Lon-
van 1929.
Te laat cn te vroeg
rerscheen dé heer
zijn
ng. Hij
mderd.
'ondvergadei
seldde
jeduidde
kamp ging toen kalmpjes de pre-
ïerdë de heei' KNOTTENBELT
- de Schepenwet en wel In het bijzon-
ezoldlgd vi
MINISTER REYMER
Het aanwijzen van een definitief
'acht op sollicitanten; er as nu een g
Bij de artikelen verdedigde Dr.
De MINISTER t
BEUMER
jrbereidlng
uitgeput, verklaarde
TE DEN HAAG
BIJEENKOMST IN DE REGENTESSE-
KERK
't Was stampvol in de Regentessjiierk,
to^u gisterenavond de door het Bilderdijk
Comité 1931 georganiseerde samenkomst
werd gehouden ter herdenking van den
lOOsten sterfdag van Mr. Willem Bilderdijk.
Onder de aanwezigen waren de minister
van Justitie, mr. J. Donner, dr. W. J.
L e y d s de heer P. J. de Kanter, voor
zitter van het algemeen Nederlandsch ver
band en enkele nazaten van Bilderdijk.
i een orgelsolo van den heer H. Schou
t e n organist alhier, hield Dr. J. Th. de
Visser, eerelid van het Bilderdijk-Comité
1931, een rede over:
Spr. wil de aandacht vestigen op den mo
narchist Lilderdijk tegenover de republikei-
van zijn tijd.
In zijn dagen vierde de omwentelingsge
zindheid haar triomfen. Wat nationaal was
en Orahje heette, was in discrediet Maar
Bilderdijk heeft zich als een held princi-
SOCIALISTISCHE OPVOEDING
Woensdag vergaderde de Nederlandsche
Verecniging van Spoor- en Tramwegperso
neel te Utrecht onder leiding van het sociaal
democratisch Eerste Kamerlid, den heer P.
Mnltmaker,
Het meerendeel der leden van dezen bond
in dienst van de Spoorwegen, dus bij een
semi-publiekrechtelijk bedrijf. De regeering
heeft sanctie te verleenen aan de arbeids
voorwaarden.
Het ging er nu over de bestaande arbeids
voorwaarden voor een jaar te verlengen. Een
alleszins aannemelijk voorstal van de Direc
tie der Spoorwegen, natuurlijk met 't voorbe
houd, dat bij sterk gewijzigde omstandig
heden deze Directie recht heeft over verande
ring zich te beraden.
Nadat de heer Moltmaker natuurlijk
de regeering allerlei verwijten naar het
hoofd had geslingerd, kwamen de afdeelin-
gen aan het woord.
Haarlem pleit voor, zoo noodig, buiten
parlementaire middelen en georganiseerd
verzet
Gouda is bevreesd, dat de leden terug
zullen deinzen voor openlijken strijd.
Rotterdam hoopt op sterker machts
ontplooiing.
Amsterdam wil buiten-parlementaire
actie. i
Stadskanaal wil internationale actie.
Leeuwarden is het meest radicaal en
vraagt om een handleiding, let wel, getiteld:
„Hoe pleeg ik lijdelijk verzet?"
Wat antwoordt het Eerste Kamerlid Molt
maker, ook een ij veraar voor medezegging
schap in dit soort bedrijven op deze schun
nige vraag om les te ontvangen in genie
pige methoden?
Geen stom woord. Alleen zal het
Bestuur de buiten-parlementaire middelen
niet verwaarloozen, als het noodig mocht
zijn.
Ziehier een staaltje der socialistische op
voeding. Is het wonder, dat het één bonk
verwarring is in de socialistische groep
de leiding steeds iferder weggedrongen
wordt?
In het vrije Nederland wordt er duchtig
op los gestookt. Inmiddels zijn de spoorw
gen er nog steeds zoogenaamd ten dienste
van het publiek.
Dr. J. Th. DE VISSER
pieel gesteld tegenover de geest van zijn tijd.
Hij was in merg en been monarchist. De
vorst, die zijn macht aan God dankt, is alleen
aan God verantwoording schuldig. Daarom
mag zijn macht niet door een grondwet zelfs
worden beperkt.
Geheel deze beschouwing heeft bij Bilder
dijk een godsdienstigen achtergrond. Wat de
vader, krachtens goddelijke ordening is in
het huisgezin, is de vorst in den staat.
Naar Gods wil moeten gezin en maat
schappij en staat op deze twee grondzuilen
rusten: gezag en verdrag.
Tegenover het atomió'isch en individualis
tisch streven zijner dagen zag hij in al het
bestaande den samenhang door God en uit
God. Spr. herinnert aan de smaad die zijn
beginselvastheid Bilderdijk bracht. Ook na
zijn ballingschap werd hij miskend. Het is
geeh wonder, dat een kleine kring vaji ge
trouwen hem als een martelaar vereerde.
Bilderdijk blijft bij al zijn gebreken d"e man
die „bij de poort zijner eeuw het schijnbaar
kinderachtig christendom over -den revolu-
tiêstroom dorst heen beuren".
-In zooverre is Willem Bilderdijk de geeste
lijke vader van het Reveil.
Het Bachkoor en Orkest Euterpe, onder
leiding van Henk van den Berg, bracht
qa de gloedvolle rede van den eminenten
spreker ten gehoore Kantate No. 44 van
Joh. Seb. Bach; als solisten traden daarbij
op Mevr. J. KrantzRoosenburg (sopraan),
Mevr. Jeanne van de Rosière (alt), Henk
Gregoor (bas), terwijl de heer J. Schouten,
organist te Rijswijk, het orgel bespeelde.
Nadat de heer Willem Niestadt een vier
tal gedichten van Bilderdijk had voorge
dragen en de heer H. Schouten nog een
orgelsolo ten gehoore had gebracht, nam
de heer August He ij ting, voorzitter
van het Bilderd'ijk-comité, het woord.
Hij schetste eerst de groote belangstelling,
welke er voor de Bilderdijkherdenkingen
blijkt te bestaan en zeide. dat het Comité
tevreden meent te mogen zijn over de
roering, welke het teweeg bracht en welke
iederen Nederlander duidelijk maakt, dat
hij in Bilderdijk een groot, zeer groot land
genoot heeft te zien.
Vervolgens hield de heer Heyting een
rede over
Bilderdijk als strijder en lijder.
Hij stelde daarbij den mensch, den dich
ter. den Nederlander en het verschijnsel
Bilderdijk in het licht der eeuwen en vol
ken. waarvoor, nu zijn sterfdag een eeuw
voorhij is. de tijd rijp lijkt.
Uitvoerig schetste spr. hem als een man
van schitterende kwaliteiten en prachtige
oogemblikken, die in sommige daden en
AUGUST HEYTING
werken de onafgebroken noodige controle en
zelfcritick, welke zijn persoon en arbeid tot
een harmonisch, onaantastbaar geheel zou
den hebben gevormd, mist.
Ten slotte gaf spr. een beeld van den
gekerstenden oud-Germaanschen geest in
Bilderdijk. die van hem.een onvermoeid en
onvervaard strijder maakte, een Neder
landsch heldendichter, die zelf een held en
martelaar was.
Deze rede duurde wel wat lang, zoodat.
reeds tijdens het uitspreken er van verschil
lende aanwezigen het kerkgebouw verlieten
cn na het beëindigen een ware exodus be-
gon.
Het koor Aeolusharpe, dir. Jan Bartels
man, zong alsmi een drietal liederen, daar
na declameerde Willem Niestadt nogmaals.
Als slotzang diende het Kerstoratorium
van J. S. Bneh, uitgevoerd door het Bach-
1 koor en Euterpe.
TE ROTTERDAM
REDE Prof. Dr. F. 0. GERRETSON
Ter herdenking van Bilderdijks sterfdag
18 Dec. 1831 hadden de afdeelingen hier ter
stede van het Alg. Nederl. Verbond, de Mij.
tot Nut van 't Algemeen en de Mij. tot be
vordering-van woordkunst gisteravond een
samenkomst belegd in het Nutsgebouw aan
de Oppert.
Een aangrijpend moment was het toen
vlak voor den aanvang de gordijnen open
gingen en men plotseling op het podium dat
met rouwfloers was afgeschoten, temidden
een sobere groep groene planten de beel
tenis zag van genoemden genialen vader
lander.
Als tweede voorzitter van de afd. van het
Alg. Nederl. Verbond opende Mr. H. van
Haeringen de vergadering, waarna hij
terstond het woord verleende aan Prof. Dr.
F. C. G e r r e t s o n, vanUtrecht voor het uit
spreken van een herdenkingsrede.
Over het feit. aldus spr. van Bilderdijk's
grootheid is men het meestal meer eens dan
over die aard ervan.
Veelal heeft men het over zijn gecompli
ceerdheid, over de tegenstrijdigheden in zijn
karakter, maar volgens spr. is zijn karakter
juist erg eenvoudig. Bilderdijk is juist groot
om en door zijn gebreken.
Uit dit gezichtspunt wil spr. verklaren de
Dr. F. C. GERRETSON
richtende invloed van Bilderdiijk op de ge
schiedenis van onze natie. Het medium daar
toe was zijn dichterschap.
Reeds in de 18e eeuw liep 'het vast met
onze specifiek Nederlandsche cultuuront
wikkeling. Fransohe invloed belemmerde
ROFFEL-RIJMEN.
ELLENDE-W EELDE
De meeste arbeiders vreten niet
wat een fauteuil is en hebben er
in g-ezeten Men vindt over het alge-
ztin. Zoo zitten
•andeling heel
Voorwaartsheeft aan zijn redactie
Minstens ook één dominee;
Deze predikt Onder 't Zoeklicht'
En zijn naam is J. A. B.
Ook zijn zoeklicht is gevallen
Op het Crisis-Comité;
Hij zag er de divaaste dingen,
En daar grapt hij even mee:
De fauteuils, die 't comité in
Zijn vergaderzaal bezit
Hebben zijn verklaarde hersens
Voor een oogenblik verhit.
Arbeiders, als Duijs en Vliegen,
Kennen zelfs zoo'n voorwerp niet;
De gebouwen van hun kranten
En op hoog bestuursgebied,
Staan vol kale houten banken,
Hier en daar een harde stoel;
(Dat geeft aan de roode billen
Wel een arm, maar koel gevoel!)
Al die dikke groote heeren
Leven op te groote voet,
Zie maar, hoe De Zeeuw het ook met
Stoelen zonder zitting doet;
Op de-laatste kruk van Suze
Komt nou nieuwe overtrek;
Albarda brak, met zijn driepoot,
Pasgeleden haast zijn nek;
Op zijn afbetalingsmeubels
Zweet Ter Laan gemeenschapszweet;
Ja, het is een gammel zoodje
In de proletarenkeet
Lui, die lui in auto's rijden
Als de wethouders van Rood)
Deden beter uit te stappen
Voor wie werken voor hun brood
Ditmaal ben ik het es eens met
Dezen rooden dominee:
In de weelde der ellende
Baadt het Crisis-Comité.
(Nadruk verboden.) LEO LENS.
Deze regel heb ik zelf bedacht.
fÊtm
Stramheid, rheumatiek en spierpijn verdwijnen even vlug als
ze kwamen, als Ge U vanavond eens grondig Iaat wrijven met
de diep in de huid dringende Akker's Kloosterbalsem. Uw pijn
verdwijnt. Uw spieren worden lenig. Ge slaapt vannacht weer
heerlijk rustig en morgenochtend zult Ge de verrassende uit
werking eerst goed waardeeren. Pijn en stramheid zijn dan weg.
het eigen nationale. In deze tij<J wordt
Bilderdijk geboren, de dichtersgeest met
geniale zelfbewustheid. Weldra ontstaat de
innerlijke spanning tusschen zijn ménsche-
lijkheid en zijn maatschannelijkheid welk
conflict vooral op politiek terrein tot uiting
kwam.
Bilderdijk wordt verbannen en deze breuk
met de nationale samenleving smart hem
meer dan wij ons kunnen voorstellen.
Als oorzaak van die smart noemt hij zelf
zijn hoogmoed, het figuur dat hij slaat tegen
over de natie.
Hoogmoed, hybris, is ook de wortelzonde
der menschheid, slechts te overwinnen door
wegcijfering der persoonlijkheid. Dit is bok
de kern van het Grieksche drama, en naar
spr. opmerkt, van alle ware religiositeit; in
zooverre is Bilderdijk ook Calvinist, want
dit is volgens spr. een der voornaamste en
diepste inziohten van het Calvinisme.
Teruggekeerd in het vaderland, volgt een
belangrijke periode in zijn dichterlijke werk
zaamheid. Hij schept dan zijn „Ondergang
der eerste wereld".
Er moet volgens spr. iets ontbreken bij de
mocterne critiek, indien ze onmachtig is de
beteekenis van dit werk ten volle te verstaan
Dit werk is niet voltooid. Spr. ziet hiervan
als oorzaak, dat de epische sfeer tijdens den
arbeid een te sterk autobiografische en lyri
sche inslag kreeg.
Een belangrijk moment is het jaar van
de ondergang der natie en tegelijk van den
burger Bilderdijk. Hier ligt de aanleidting
voor zijn geschiedbeschrijving. En in de ja
ren van neergang die volgen spreekt Bilder
dijk zijn treffende voorspelling van herstel.
Die profetie werd vervuld. Oranje en Ne
derland werden hereenigd'. Tevergeefs hoopt
Bilderdijk dan op een leerstoel. De Amster-
damsche regenten onthouden deze aan hun
felle tegenstander.
En men kan hen dankbaar zijn.
Als officieel professor zou Bilderdijk een
pasquil zijn geweest, en zou hij niet als pri
vaat dbcent in Leiden de nationale leeraar
en voorganger zijn geworden die hij nu werd,
en waardoor hij een zoo invloedrijke school
vormde. De invloed van Bilderdijk moet
volgens spr. niet te zeer worden gezocht in
een negatief stelling nemen tegen de tijd
geest. Niet de inhoud maar d"e methode van
zijn onderwijs is in dezen het belangrijke.
Positief beïnvloedde hij vooral door zijn
leven, zijn zijn, zooals dit zich vertoonde in
zijn laatste levensjaren.
In sterke tegenstelling met zijn eerste pe
riode is er tegen het eind van zijn leven een
tweede Bilderd'ijk ontstaan, een Bilderdijk
die van het leven afstand deed en zich ken
merkte door vriendelijke eenvoud.
Hierdoor heeft hij naar uit de laatste onder
zoekingen vooral blijkt, op zijn kring steeds
meer invloed uitgeoefend. Merkwaardig is
dat bij zijn graf in de St. Bavo niet stonden
de dichters en geleerden en staatslieden,
maar de vrienden van den mensch en van
dten christen.
In Bilderdijks menschelijke lijdensweg
ligt zijn blijvende nationale beteekenis. Uit
'het hart zijn de uitgangen des levens en ook
van de nationale wedergeboorte.
Spr. eindigde met het reciteeren van het
nieuwe slot van de Ondergang der eerste
wereld.
Na de pauze heeft A1 b e r t V o g el op zijn
bekende meesterlijke wijze eenige verzen
van Bilderdijk voorgedragen. Hij koos daar
voor „Uitvaart"; „De dood van Pelias" en het
bekende slot van „Afscheid".
DE RIJN-SCHELDE VERBINDING
BELANGEN VAN N.-BRABANT
BERGEN OP ZOOM ZEEHAVEN?
In de zitting van de Provinciale Staten
van Noord-Brabant werd door den heer
v. id. P o e 1 de kwestie van de RijnSchelde-
verbanding ter sprake gebracht en de be
langen van Noord-Brabant, welke hierme
de gemoeid zijn, nl. de ontwatering van
West-Brabant en de verbetering van het
scheepvaartverkeer met de zee.
Teneinde het scheepvaartverkeer met
West-Brabant naar de zee mogelijk te ma
ken, zou het volgens Spr. noodig zijn, dat
het kanaal in kwestie niet voorbij Barth
in de ópen Wester-Schelde worde afgeslo
ten. en het in de toekomst mogelijk zal zijn
Bergen op Zoom in haar vroegere positie
van zeehaven te herstellen. Zooals in de
plannen van ir. Bongaerts en ir. van Ko
nijnenburg is voorzien, kan dan een uit
stekende verbnding met Zeeuwsch-Vlaan-
deren tot stand worden gebracht.
Wanneer dan de uit het oogpunt van ont
watering reeds noodzakelijke verbinding
van Mark en Vliet tot stand zal zijn ge
komen, dan eerst zal Brabant, met zijn op
komende industrie, zijn ontwikkelenden
tuinbouw, zijn s^eds in belangrijkheid toe-
nemenden landbouw en veeteelt een water-
verkeersader hebben gekregen, welke het
dringend noodig heeft, die zal bestaan uit
Wilhelmina-kanaal, met eenerzijds de aan
sluiting op Limburg en het Luiksche ge
bied, en anderzijds de verbinding met Mark
en Vliet-Eendrachtskanaal zeehaven Bergen
od Zoom. Mocht een kanaal aangelegd wox*-
den, dat op de Westerschelde oversteekt,
tot aan de Belgische grens en op die wijze
de Brabantsche wal van dé open zee afge
sloten wordt, dan is de mogelijkheid: Ber
gen op Zoom zeehaven, met Brabant, als
achterland voor goed uitgesloten.
De voorzitter zeide in ae beantwoording
dezer interpellatie o.m., dat naar aanlei
ding van besprekingen, welke het College
van Gedoputeerden met de Regeering heeft
gehad, de provinciale waterstaat een diep
gaande studie is begonnen.
Aan het kanaal zijn groote afmetingen
toegedacht, ongeveer die van het Amster
damRijnkanaal en berekend voor schepen
van 4000 ton. Dat brengt mede, dat er niet
zeer veel bruggen in zullen kunnen komen.
De daardoor afgesneden landstreek zal
nog al geïsoleerd worden. Dat is een reden
geweest om aan te dringen dat het kanaal
zooveel mogelijk naar het Westen ontwor
pen zal worden en liever beperkt tot Din-
telas dan doorgevoerd tot Willemstad.
Voor zooveel noodiig is nog gewezen op
de belangen van de sehelpdierencultuur en
de ansjovis-visscherij en verzocht daarme
de zooveel mogelijk rekening te houden.
Bij de regeering is erop aangedrongen do
kansen van Bergen op Zoom zoo gunstig
logelijk te maken. God. Staten houden
zich ervan overtuigd, dat dit ook zal ge
schieden.
Welke de oplossing voor deze zijde van
het vraagstuk zal kunnen worden, daarom
trent zijn thans nog geen inlichtingen te
geven. De plannen hebben nog geen vol
doende vastheid. De studie van den Prow
Waterstaa: is nog nie-t beëindigd, liet over
leg met de regeeriivr evenmin. Op dit
oogenblik kunnen Ged. S'aten slechts vei^
klaren, dat dit belangrijk deel hun volte
aandacht heeft
