w
A. HOUTMAN Co's PIANO- en ORGELHANDEL schi
Nabij het Macedonische front
DONDERDAG 17 DECEMBER 1931 DERDE BLAD PAG. 9
HANDELSPOLITIEK IN DEN
SMELTKROES
ride van dr j. a. nederbragt
Een complex van nationale crisissen
Ons land heeft brand- en water
schade Slechte handelspolitiek
Voor de 'Haagsche afdeeling van de Ver-
eeniging voor Volkenbond en Vrede sprak
Dinsdagavond Dr. J. .A. N.e d e r b r a g t over
het onderwerp: „Handelspolitiek in den
smeltkroes".
Alvorens zijn eigenlijk onderwerp te be
handelen, gaf Spr. eenige opmerkingen over
de crisis ten beste, welke ons thans teisterd.
In de eerste plaatsweps hij er op, dat, al
moge er in de crisis een .internationaal ele
ment schuilen, zij in het wezen der zaak
meer L»
een complex van nationale crisissen.
Er zijn eenige landen in Europa, die een
eigen crisis hebben, daar te lande ontstaan,
zooals b.v. Engeland, Dhitschland, Centraal
Europa. Behalve deze groep zijn er nog eeni
ge andere landen met eigen crisis, maar met
dien verstande, dat hun'crisis weinig te ma
ken heeft met de groote Europeesche crisis,
zooals het geval is b.v. ten aanzien van
Spanje. In de derde plaats zijn er landen, die
geen eigen crisis hebben, maar waar de cri
sis is te beschouwen als- brand- en water
schade, die zij oploopen tengevolge van den
crisisbrand in de eerstgenoemde groep lan
den. Onder de lande vaft deze laatste groep
behoort Nederland, waar geen oorzaken voor
een eigen crisis aanwezig zijn.
Wat overigens de oorzaken der crisis be
treft, meent Spr. dat ook deze in hoofdzaak
niet internationaal zijn. Maar naar de lan
den verschillen. Zeker zien wij aan het be
gin van de crisis overal prijsdaling, maar
deze werkt in het eene land ongunstig, in
het andere land gunstig. Hier zijn het voorts
bijzonder zware lasten, die op een land druk
ken ginds het feit, dat economische banden
tegelijk met politieke doorgesneden zijn, el
ders meer verregaande achterlijkheid van de
nationale industrie. Vrij algemeen overigens
is het euvel van het te hooge levenspeil,
waardoor zich de na-oorlogstijd kenmerkt en
dat crisis in de hand werkt. Eveneens vrij al
gemeen is de daling van het verantwoorde
lijkheidsbesef. niet zoozeer ten aanzien van
eigen geld als ten aanzien van publieke fi
nanciën en vooral ook van opgenomen gel
den. Ten slotte is zeer algemeen het gemis
aan vertrouwen, dat in de wereld heerscht,
maar dat meer als een gevolg dan als een
oorzaak van de crisis is te beschouwen
In de derde plaats wijst Spr. erop, dat,
moge Nederland geen eigen crisis hebben,
de crisis er niettemin hevig is, zij het ook
dat zij minder hevig is dan in andere landen.
Gelukkig is ten onzent nog veel weerstands
vermogen. Overigens valt op te merken, dat
de crisis verschilt naar gelang van de streek,
naar gelang van het bedrijf en ook naar gp
lang van het oogenblik; er is een vrij groote
veranderlijkheid in het aspect van de crisis.
In dat verband wijst Spr er op. dat niet al
leen in de landen, waar men eenvoudigheid
én soberheid betracht heeft en nog betracht,
de crisis relatief gering is, maar dat dit in 't
eigen land ook meer opgaat ten opzichte
van de verschillende streken en verschillen
de provinciën.
Soberheid van levenshouding
geeft een groot weerstandsvermogen en be
hoeft niet noodzakelijk het cultuui'speil om
laag te drukken.
Thans komende tot het eigenlijk onder
werp vraagt Spr. zich af, welke de relatie
is tusschen handelspolitiek en de crisis.
Vóór de crisis, die in 1929 begonnen is, werd
veelal een afkeurenswaardige handelspoli
tiek gevolgd, die geen rust en vrede in Euro
pa vermoent te scheppen, en die geen duur
zame gezonde internationale verhoudingen
deed ontstaan. .Ondanks al de bezwaren,
aan deze verkeerde politiek verbonden, heelt
zij den opbloei van handel en verkeer met
kunnen tegenhouden, nog een ander feit
werpt een eigenaardig lient op het vorenbe
doelde verband. Immers van 2 landen, als
Engeland en Nederland, die beide steeds een
vrijgevige handelspolitiek hebben toegepast,
heelt het eene een neel sterke eigen crisis en
heeft het andere geen eigen crisis, terwijl
zich in de groep van landen, die geen eigen
crisis hebben, naast Nederland bevinden lan
den. die de verkeerde handelspolitiek heb
ben toegepast, waarop zoo even werd gedoeld
Spr. ziet dan ook het verband tusschen
de tegenwoordige crisis en de handelspolitiek
niet zoo, dat de Handelspolitiek van voorheen
deze speciale crisis heeft veroorzaakt, maar
veei meer aldus, dat de scherpe crisis van
thans de
slechto handelspolitiek, die op
het oogenbiik in Europa zege-
viert,
in het leven heeft geroepen.
Gaat men na welke eieuienten de handels
politiek van thans bevat, in afwijking min
of meer van hetgeen voorheen pluais greep
dan valt intusschen niet uitsluitend "op
beperkende, remmende elementen te wijzen
maar ook op elementen, die de tenüenz
hebben om nandel en verkeer te bevorde
ren. Algezien van de onderhandelingsiarie-
ven, die op het oogenblik een minder groo
te rol schijnen te spelen en afgezien ook
van de deoralorisatie van het geid in som
mige ianden, zijn er in hoofdzaak 3 ele
menten van ongunstigen aard te vermel
den. In de eersie plaats is er het instellen
van niet bestaande of het verhoogen van
bestaande rechten in verschillende landen.
Blijft het bij instelling of verltooging van
rechten, die ten principale als fiscaal zijn
te beschouwen, dan rijst geen groot gevaar,
omdat het belang van den fiscus dan mede
brengt. dat de rechten den invoer niet be
perken, maar wanneer protectionistische
rechten zeer hoog worden opgevoerd, zoo
als in een naburig land, dan moet dat zeer
nadeelig op het onderlinge verkeer werken
en kan zelfs eventueel van een algeheele
invoervermindering sprake zijn.
In de tweede plaats is er het systeem
van de contingenteering van den invoer.
Daarbij moet men wel onderscheiden tus
schen contingenteering van het eene land,
dat bedoelt den invoer te reduceeren en
contingenteering van het andere land, zoo
als in casu Nederland, dat niet anders be
oogt dan noodmaatregelen, toe te passen
als tengevolge van de maatregelen van an
dere landen een noodtoestand ontstaat. In
dit verband wijst spreker op den conside
rans van de crisis-invoerwet, die de levens
belangen van het land in het geding brengt,
In de derde plaats herinnert spr. aan de
maatregelen, door velschillende landen ge
nomen op het gebied van de deviezen, maat
regelen, die een nieuwe invoerbelemme-
ring beteekenen en ertoe leiden, dat men
een soort internationaal clearingsysteem
gaat toepassen, dat wel min of meer orde
in den chaos schept, maar helaas tevens
het verkeer neerdrukt op het niveau van
diegene der betrokken partij, wier invoer
het geringst was. Misschien niet geheel ten
onrechte heeft men het systeem genoemd.
DE RIJKSMIDDELEN overstroomingen aan de duitsch-poolsche grens
Radio Nieuws.
over de maand november
De opbrengst van de Rijksmiddelen over
de maand November 1931 geeft een iets
fleuriger beeld te zien dan de cijfers over
de vorige maanden, toen het onafgebroken
iedere maand opnieuw s eeds verder de
diepte inging. De neergaande lijn is al
thans nu tot sülstand gekomen, zelfs is er
een kleine vooruiigang te boeken. De on
derscheiden posten vertoonen voor hec
dsroo ste deel geen of zeer lichte teruggang,
terwijl de overigen een niet onbelangrijke
stijging te zien geven. Gevolg is geweest,
dat de opbrengst over November 1931 in to
taal f 42,2 millioen beloopt tegenover f 40,G
millioen over dezelfde maand van ho. vo
rige jaar. Dat wil echter niet zeggen, dat
<ie toestand er rooskleuriger op geworden
is. Beziet men immers de cijfers over fie
eersie 11 maanden van dit jaar. dan blijkt
pas hoe schrikbarend de teruggang is, n.l.
van f 4G2 millioen op f 409 millioen, alzoo
een daling in opbreng» van f 53 millioen.
Dat de opbrengst in November dus niet
verder terugliep, mag op zichzelf een ver
heugend verschijnsel worden genoemd, doch
het helpt den toestand niet beter maken.
Bovendien bedenke men, da"! de vermeer
dering in opbreng», voor een groot deel
voor rekening komt van de suikeraccijns,
die steeg van f 2,6 millioen tot f 5.2 mi!- i
lioen, waardoor zelfs de raming over deze I
maand nog met 7 ton werd overschreden.
Vermoedelijk is deze verhoogde opbrengst
een gevolg van de juist beëindigde suiker-
bietencampagne.
Wat de overige iposten betreft, valt aller
eerst op te merken dat de gewone maan-
delijksche teruggang in de opbrengst der
grondbelasting ook nu verder voortzette
met 9 ton van f 1,3 millioen tot f 480.000.
De personeele-, de inkomsten- en de ver
mogensbelasting geven gezamenlijk een be
hoorlijke stijging te zien van ongeveer f 1,4
millioen. Het is opmerkelijk dat sedert
1 Januari de inkoms enbelasting in totaal
slechts daalde van f 82,4 millioen tot f 80,7
millioen. De vermogensbelasting bleef gelijk.
Natuurlijk komt de huidige crisistijd ver
der tot uitdrukking in een verdere ver
mindering van de opbreng», der dividend
en tantième-belasting, die daalde van f 1.3
tot ruim f 1 millioen. zijnde 6 ton pndej-
de raming voor deze maand!
Een leelijke tegenvaller vormt ook de da
ling van de opbrengst der invoerrechten,
die wèl ongeveer gelijk bleven in opbrengst
(4,9 mi'Iil-ioen), doch bijna f 1 millioen on
der de raming bleven.
De accijnzen ver oonen allen een verdere
teruggang, behalve suiker, waarover wij
reeds schreven, en tabak. De laatste kon
met ruim één ton vermeerderen, van f 2
millioen tot f 2,1 millioen. De verhoogde
banderolle-belas ing zal hieraan wel niet
vreemd zijn. Voor 't overige volgen hier,
wa. de accijnzen betreft, de cijfers oven dit
jaar en verleden jaar: accijns op zout
f 141.973 (v. j. f 160.126), accijns op het ge-
voor vijf-en-twintig jaren
Vandaag is het 25 jaar geledendat de eerste electrische tram van de verbinding Bot
terdam—Schiedam te Schiedam aankwam. Dat gedenkwaardige feit op i7 December 1903
„La stabilisation de la misère".
Keert spr. thans de medaille om. dan
trekt in de eerste plaats zijn aandacht het
denkbeeld van
de douane-unie,
dat zich echter om meer dan een reden
voornamelijk tengevolge van de lange voor
bereiding, die de schepping van een douane
unie zou medebrengen, niet voor snelle toe
passing zou leenen, dan is er in de tweede
plaats het denkbeeld van de preferenties,
strekkende om enkele staten het leven wat
gemakkelijk te maken. Maar deze paefe-
renties worden ernstig bestreden, omdat zij
uitzonderingen zijn op de meestbegunsti-
ging en men zeker niet ten onrechte vreest
dat die uitzonderingen geleidelijk aan min
of meer regel zouden kunnen worden en dan
de meestbegunstiging, de grondslag van net
internationale handelsverkeer, zouden kun
nen ondergraven.
Een derde denkbeeld is dat van de econo
mische toenadering, in den zin van
de Oslo-conventie,
welke een beginsel huldigt, hetwelk zich
zeer zeker voor een ruime toepassing zou
leenen, namelijk het ontzien van elkanders
belangen. Het is trouwens een vraag, die
thans veelvuldig besproken wordt, of bin
nen den kring van de Oslo-groep niet ver
dere toenadering mogelijk kan zijn, een
vraag, waarop in officieele stukken door
de Regeering, voor wat Nederland en Bel- zfekten "van^cultuurgervassen
Ernstige overstroomingen teisteren momente el de Duitsch-Poolsche grensprovinciën. Onze
foto's geven een duidelijk beeld van troosle looze verlatenheid.
slacht f 634.179 (v. j. f 838.039, raming
f 1.025.000!). accijns op wijn f 47.408 (v. j
f 51.842), id. op gedistilleerd f 2.940.085 (v.
j f 2.962.770), id. op bier f 1.380.368 (v. j.
f 1.341.694)
De belasting op goud en zilver kwam vun
1 ton op f 87.578.
De zegelrech en sprongen terug van f 1,9
millioen tot f 1,5 mi'llioen.
De successierechten liepen iets omhoog,
met een halve ton, waartegenover de re-
gistra'ierechten daalden nog me: 2 ton.
Staatsloterij en domeinen bleven vrijwel
gelijk.
De crisis in het scheepvaartbedrijf deed
natuurlijk de loodsgelden terugloopen niet
ruim 'n halve ton, van f 432.000 tot f 380.000.
De inkomsten ten hate van het wegen
fonds bedroegen in November f 654.746 (v.
j. f 496.716). Oyer de eerste elf maanden
van dit jaar f 18,42 millioen (v. j. 17,2 mill.).
De inkomsten ten bate van het Lpening-
fonds 1914 bedroegen f 5,5 millioen (v. j.
f 4,5 millioen). Sedert 1 Januari f 56 mil
lioen (v. j. 53.5 millioen).
De opbrengst van de rijksmiddelen is nu
tot 1 December j.l. f 21 millioen onder de
raming gebleven. Zet de teruggang ook in
December niet door, dan kunnen in het
guns'igste geval de inkomsten dus f 21
millioen onder de raming blijven van tiet
geheele jaar 1931, hegeen, vergeleken bij
onze becijfering van de vorige maand toch
nog een meevaller zou beteekenen van een
kleine f 10 millioen.
king van grond aan landarbeiders; de ont
ginning van woeste gronden (voor bebos-
sching en voor stichting boerderijen); het be
heer van de Rentambten en den Scheurpolder
het Staatsboschbeheer; het Rijksboschbouw-
proefstation; de bescherming van bosschen en
andere houtopstanden.; 't behoud van natuur
schoon; de maatregelen op zuivelgebied; de
bevordering van den afzet van landbouwpro
ducten; de economische voorlichting; de inter
nationale maatregelen en de algemeene
zaken den landbouw betreffende; de land-
houwstatistiekde visscherij.
Van het Departement van Arbeid, Handel
Nijverheid is naar het
Departement van BinnenL Zaken
voor de zaken be-
Gramof.mu*1®k
«lek
N.C.R.V.: Gramofoonnvusletf
Kamermuziek
N.C.R.V.: Gramofoonmusielt
ium V.A.R.A.: Gremof.muelek
um V.A.R.A.: Voordracht Adolf
jumV.A-R.A-: Voordracht „BIJ
K.R.O.: BlIderdljk-HerdealdBS
K.R.O.: Land- en Tuinbouw-
N.C.R.V.: BilderdIJk-Herdenktn*
i u m V.P.R.O.Religrleuse echter
i u m V.P.R.Ü.: Voordrecht D».
WIJZIGING VAN DEPARTEMENTEN
DE NIEUWE INDEELING
Bij Kon. besluit, opgenomen in „St.bl." 501,
is niet ingang van een nader te bepalen datum
de naam van het Ministerie van iBinnenland-
sche Zaken en Landbouw gewijzigd in dien
van Ministerie van Binnenlandsche Zaken en
de naam van Ministerie van Arbeid, Handel
en Nijverheid gewijzigd in dien van Ministerie
van Economische Zaken en Arbeid.
Van het departement van Binnenl. Zaken
is ovengedragen naar het
gië betreft geen afwijzend antwoord ge
geven is.
Tenslotte wil spr. niet verzuimen te wij
zen op een vierde element, dat zich zeker
voortdurend voor toepassing leent, te weten,
een internationale politiek, die erop uit is
om: lo. ondanks alle moeilijkheden van
den tegenwoordigen tijd, zich te onthouden
van wat agressief is; 2o. zich te bepalen
tot afweer, die strikt geboden is; 3o. hot
goede element in onze vrijgevige handels
politiek te handhaven en 4o. door de crisis
heen te komen met nog betere internatio
nale verhoudingen dan men de crisis is in
gegaan.
de zorg voor de volgende zaken:
de statistiek; de aangelegenheden betref
fende de Centrale Commissie en het Centraal
Bureau voor de Statistiek; de organisatie van
de directie van den Landbouw; het landbouw
onderwijs; den landbouwvoorlichtingsdienst;
de maatregelen tot wering en bestrijding van
-oor cul
tuurgewassen schadelijke dieren; de paarden-
rundvee, varkens-, schapen- en geitenfokkerij
en de pluimvee- en bijenteelt; de Rijksland
bouwproefstations, de proefboerderijen
proefvelden; de trekhondenfokkerijde pacht
het landbouwkrediet; de bevloeiingen e:
ontwatering in het belang van den landbouw;
de ruilverkaveling: de jacht; de bescherming
van in het wild levende diersoorten, nuttig
voor den landbouw; de bestrijding van be
drog in den handel in meststoffen, zaaizaden
en veevoeder; het Veeartsenijkundig Staats
toezicht en de bestrijding van veeziekten; de
keuring van voor uitvoer bestemd vee; de
Rijlbsseruminrichtinghet Sfaatsveeartsenij -
kundig Onderzoekingsinstituut; de verstrek-
zorg
overgedragen de
treffende:
uitoefening der geneeskunde en der art-
senijbereidlcunde; het diploma voor ziekenver
pleging; de opleiding van vroedvrouwen; de
bereiding en het in verkeer brengen van sera
accins, bestemd voor gebruik bij den
mensch; de kleinhandel in sterken drank en
de beteugeling van openbare dronkenschap;
het opium en andere verdoovende middelen;
het hebben van Röntgentoestellen en het in
voorraad houden van radio-actieve stoffen: de
Nederlandsche Pharmacouee; het Staatsstoe-
zicht op de Volksgezondheid; de beteugeling
van besmettelijke ziekten; het weren van be
smetting door uit zee aankomende schenen;
het toepassen van middelen voor ontsmet-
tintrs- of zuiveringsdoeleinden; keuring en
aanduiding van waren; wering van vleesch en
vlrv}?chwaren, die voor de volksgezondheid
schadelijk zijn; drinkwatervoorzienintr; volks
huisvesting: verdere raken betreffende de
volksgezondheidwerkloosheidsverzekering;
arbeidsbemiddeling.
HIER MAG ALLES
DE I.EIDING VAN DE ROODE PERS.
In D e V r ij h e i d lezen we de volgende,
veelszins welverdiende critiek op de leiding
der roode pers:
„Dezelfde sociaal-democraten, wier geest
verwanten in het eeregestoelte in Pruisen de
gezamenlijke pers dwongen, vlak vóór het
„Volksentscheid" (volksstemming) een rc-
clamemanifest der roomsch-roode Pruisische
regeering op te nemen, ten einde aldus te
genover de demagogie van een deel der bla
den een tegenvergif te verstrekken, cultivee-
ren hier te lande de demagogie op bijkans
weergalooze wijze, zonder dat zij van een
„burgerlijke" regcering te vreezen hebben
wat hun partijgenooten in Pruisen als cen
soren neen erger: alg dictatoren, die één
dag de gansche pers tot regeeringspers maak
ten aandurfden.
„Het Volk", eens geleid door een fijnen
geest als Tak en een eerste-rangs-politicus
als Troelstra, „Tiet Volk", dat nog steeds op
ettelijke bekwame redacteurs mag bogen, is
in verzevenvoudigde gedaante een verzeven-
voudigd sensatieblad geworden, over welks
inhoud, „het kader" der partij klaagt, de
Tweede Kamer-fractie ontevreden is, maar
de alwetende directeur („de man, die over
lijken loopt" en van zijn medewerkers onmo
gelijkheden vergt, welke geen „burgerlijk"
directeur of hoofdredacteur zou durven ver
langen) zegenend de almachtige hand uit
strekt."
i Krabben ln binnenwt
School-ultzen-
Knutselwerk
11.80 Hutz
Huiz
21.15 Huiz
21.30 Huiz
,00 Hl lv
ers- en PoIItleberie
i K.R.O.: Polltle-berlchten
i K.R.O.: Politieberichten
rsberlehten
Uit Oost-lndie
HOSPITIUM VOOR WERKLOOZEN
Steun gevraagd
Te Medan op Sumatra is 23 November
j.l. een comité opgericht tot het stichten
van een Hospitium, waarin steunbehoeven
de wcrkloozen die niot meer in eigen huis
vesting kunnen voorzien, tegen geringe ver
goeding een aangenaam tehuis kunnen vin
den. In de toekomst wil men dit Hospitium
beschikbaar stellen voor buiten Medan wo
nenden, die aldaar korten tijd moeten ver
blijven en voor wie het verblijf in hotels
of pensions te duur is. Kolonel J. W. de
Groot, leider van het Leger des Heils in
Nederlandsch-Indië, zal voor de leiding van
dit Hospitium een tweetal geschikte officie
ren van het Leger des Heils beschikbaar
stellen. Ook de exploitatie, die geraamd
wordt op f 8000 neemt het Leger op zich.
Deze actie wordt aanbevolen door een eere
comité, waarin verschillende vooraanstaan
de personen zitting hebben, o.m. de gouver
neur van Sumatra's Oostkust en de burge
meester van Medan. Uit Nederland worden
gaarne giften in ontvangst genomen.
Penningmeester is de heer H. J. de
Ruyter, Padang Boelanweg 319 Medan, tele
foon 118.
Men kan ook rechtstreeks storten op de
rekening van het Comité bij de Neder-
landsch-Indische Handelsbank, terwijl ook
de Redacties van Deli Courant en Sumatra
Post bereid zijn bijdragen in ontvangst te
nemen.
RESIDENT SUMATRA'S WESTKUST.
BUITENZORG. 15 Dec. (Ane'a). Benoemd
tot resident van Sumatra's Westkust met
ingang van 2 Januari 1932 B. H. F. van
Heuven, tihans assistent-resident van Solok.
SUBSIDIES PARTICULIER ONDERWIJS.
BATAVIA, 15 Dec. (Ane-ia). Tijdens de
voortgezet!e debatten in het College van
Gedelegeerden van den Volksraad over ver
mindering der subsidies voor het particu
lier onderwijs, willigde de Regeenng hot
verzoek om een uitstel van zes maanden in,
welke concessie f 200.000 kost. Voorts werd
uitdrukkelijk verklaard, dat het particulier
onderwijs niet in een ongunstiger positis
zal worden gebracht, dan het openhaar
1 onderwijs.
SLigel 1141:
EDAM
6, Telel. 68871
Bekende merken in alle prijsklassen w. o.
Groote Keuze
Grotrian-Steinweg - Schiedmaijer - Mannborg e.a. Vb'.oiïtVóïiiu!
FEUILLETON
Door IVANKA
vroeg ter ru6te, want we waren doodmoe.
Den volgenden dog verwachtte men gene
raal S-emrail, die zich op inspectie bevond.
Dokter Platei had ons reeds te kennen ge
geven, dat hij van plan was ons aan den
generaal voor te 6tellen. Dringend ha-dd-m
wij hem echter verzoaht, daarvan af te zien, l
aangazien wij het nut er niet van inzagen.
Ofschoon hij ons een weinig verwonderd
aankeek, ging hij er niet verder op in.
Toen we na een heerlijke, ons wel zeeT
vreemd geworden naohtrust weer vroeg
present waren, wachtte dokter Platei ons I
In den vooravond kwamen we te Fiorina.
<>a.p Men bracht ons naar het Firansche mi
litaire hospitaal, waar ons een eenvoudige
kamer werd aangewezen, waarvan het reeds op met het voorstel, na het ontbijt
heels meubilair bestond uit: twee veldbed- j het hospitaal eerst te gaan bezichtigen.
den, die echter meer op brancards leken, Daartegen hadden we bedden niet het minste j
waarop een paar ruwe dekens lagen, en bezwaar, integendeel!
verder nog één stoel. We waren echter I Op het hoep i taai plein aangekomen, zagen j
meer dan tevreden. Dezen nacht hoopten we tot onze groote verbazing den generaal j
we toch eens heerlijk rustig te kunnen van verre, omgeven door verscheidene
slapen, een stille bezigheid, waarnaar we officieren. j
al dien tijd gesnakt hoden. Nu behoefden We gevoelden ons eenigszins verlegen, i
we eens niét op te ©taan en konden veiligdiooh er was geen genegenheid meer ons
ons hoofd neer I-eggen. J terug te trekken. I
Het was spoedig tijd, om aan tafel te gaan. Dokter Platei, diie blijkbaar in stibte naar
We zouden met de doktoren en olie officie-! dit oogenblik had uitgezien, overzag Vlug
ren het avondmaal gebruiken. Bij ons bin-Ids situatie en nam een kloek besluit. Hij
nentreden in da groote eetzaal waren we greep ons beiden bij de hand en leidde ons
echter even verreet door de aanwezigheid kordaat tot vóór den generaal, die er, niet-
dier vele onbekenden. Wa namen plaatstegenstaande zi|n reeds sneeuwwitte haren,
aan een zeer lainge tafel, waar dokter Platei nog zeer energiek en jeugdig uitzag. Deze
zich tusschen ons beiden neerzette. drukte ons hoffelijk de hand en zeidie veel
Ofschoon we zeer vermoeid waren, lieten] over ons wenk te hobben gehoord. „Ik stel
we oms h-et eenvoudig maal uitstekendhet ten zeerste op prijs, da t ge met uw
gaieken. dapper troepje," zooals hij het noemde,
Het onderwerp van het gesprek liep „de bevolking van Monastir ziit te hulp
geheël over om werk te Monastir. Dat wij gekomen en daarmede uw Hollandechen
den zwaren arbeid der Franechen een wei- naam eer aandoet." Hij wenschte ons in
jïig verlicht ton. door de zorg voor de burgers eenige vriendelijke bewoordingen veel euc-
op ons te nemen, scheen wel zeer op prijs ces met ons moeilijk werk. drukte ons har
te worden gesteld. We begaven ons echter telij-k de hand ton afscheid en vervolgde:
„Ik hoop, dat God u zal behoeden voor het
geen Mrs. Hariey Is overkomen en wensch.
dat. ge allen, na gedanen arbeid, gezond
naar uw vaderland kunt. terugkeeren met
het gevoel van tevredenheid zooveel als in
uw vermogen was, voor de arme, diep ge
schokte bevollkiinig vain Monastir te hebben
gedaan." Hij beloofde ons, zoodra zich
een gelegenheid zou voordoen, ons persoon
lijk te komen bezoeken Daarop stapte hij
ir. den gereedstaanden auto, om zich naar
elders te begeven.
Dokter Platei betoonde zich zeer voldaan.
Met tranen in de oogen zeide hij, zich ge
lukkig te voelen, niettegenstaande ons ver
zet, zijn plan te hebben volvoerd.
Daarna bezichtigden wij hot mooie hospi
taal, waarvan de ziekenzalen overvuld
waren met soldaten, en waar een uitgebreid
personeel zorgde voor den goeden gang van
zaken. Waar men ook kwam, zag men
ieder met den grootöten ijver en nauwge
zetheid aan den arbeid
Des namiddags maakten wij een wande
ling door Fiorina, een kleine plaats, precies
gelijkend op de vele andere primitieve
Macedonische stadjes met hun hartelijk
eenvoudig levende bevolking. We zaten
des avonds nog eenmaal aan de lange, ge
zellige tafel; genoten nog één nacht van
volkomen rust en maakten o-na toen we9T
reisvaardig voor den terugtocht.
Des morgens namen we voorgoed afscheid
va.n onzen vriend, dokter Platei, en de
anderen; daarop zetten we ons op
vrachtauto, die ons weer naar Monastir
terugvoerde.
Hps avoinds bevonden we ons weer te
midden der omzen. Terwijl we vertelden
over ons n-'-n» doch interessante uitstapje",
Jat ons zooveel afleiding had bezorgd, en
ovftr ons korte, onverwachte onderhoud
met generaal Sennail, kwam dokter Vouljo-
wich zeer enthousiast binnen en hield een
telegram uit Saloniki, gezonden door kolo
nel Sond-ermayer, in de hand. Dit bericht
vae op de Prefectuur aangekomen en de
Prefect had geen oogenblik gewacht, ons
dit. gewichtig nieuws te doen geworden.
Kapitein dokter Vouljowioh las ons het
volgende voor: „De Servische kroonprins
heeft u allen de bravouremedaille verleend;
een onderscheiding, die tot nu toe alleen
aan mannen is toegekend. „Gij zijt dus,"
aldus deze dokter, „de eerste vrouwen,
aan wie doze groote eer te beurt valt". -
Daarmede wenechte hij ons hartelijk geluk
Even later kwam de Prefect, drukte ons
ontroerd de hand en noodigde ons uit dien
avond op de Prefectuur te komen door
brengen,
We waren begrijpelijkerwijze zeer verrast
en niet mind-er onder den indruk. Het was
dan ook geen oogenblik in ons opgekomen,
fiat men te Salonilki, waar men zoo ontzet
tend veel aan het hoofd had, ook slechts één
moment den tijd gevonden zou hebben, het
geringe wirlj van onze kleine missie op
prijs te s^ien en dit op deze wijze zoo dui
delijk te do-en blijken.
Dien avond brachten we heel genoegelijk
door in het huisgezin van den Prefect, den
heer Joannowitch.
Den daarop volgenden dag reeds kwam
dokter Vouljowioh ons de medaille brengen,
die hij' ons, naddt wij ons in den tuin had
den opgesteld, na een korte, indrukwek
kende toespraak, onder het suizen der gra
naten, op de borst ©pelde.
Nu het bombardement aanhield en de
toestand zeker zoo zou blijven, totdat de
vijand geheel verdreven was, had de dokter
reeds maatregelen getroffen, om de ergst
gewonden naar veiliger plaatsen te doen
overbrengen. De anderen zouden in on6
hospitaal blijven, totdat zij volkomen gene
zen waren en naar hun buisjes konden
tarugkeeren.
Enkel» Roode-Kruis-auto's arriveerden,
waarin de vrouwen voorzichtig werden neer
gelegd. Een van haar, de oudste, legde, toen
het oogenbld-k van vertrek meer en moer
naderde, de hand op haar hart en zeide
met een door tranen verstikte stem: „Of
schoon ik ernstig gewond ben, voel ik hier
de grootste smart om het afscheid van u
allen, dat mij zoo zwaar valt" Ook de
anderen waren zeer onder den indruk en
konden met moeite haar tranen bedwingen.
Voor on6 waren het oogenblikken, dia we
niet licht zouden vergeten.
XI.
We hadden echten- ook nog met andere
moeilijkheden te kampen: er was namelijk
geen brandstof meer. Tot nu toe had men
ons iedere week van elders een flinke vracht
hout toegezonden, welke op de ruggen der
ezels, die door eenige knapen geleid werden,
werd aangevoerd. De voorraad bleek echter
te zijn uitgeput, zoodat we, na eenige daaen
vergeefs gewacht te hebben, een pa ar oude
meube's moesten veratoken, om zoodoende
de eenige kachel aan te houden, waarop
dagelijks de eenvoudige soep, toebereid met
aardappelen, kool. een weinig vlee6ch en
pannica. werd gekookt.
We hoopten echter, dat ln dezen toestand
spoedig verandering zou kornet aangezien
de verdere voeding voor d-e patiënten en
ons allen alleen udt zuur brood bestond.
Boter was nergens te verkrijgen. De
Enigelscben hadden ons uit vriendelijkheid
eenige keeren een paar klisten met levens
middelen toegezonden, waarbij ook boter
was verpakt, doch deze waren nooit aanga-
komen en waarschijnlijk door honger igtn
onderweg in beslag genomen.
Ons werk ging echter geregefl-d, of liever
gezegd: ongeregeld, door. Des avonds en
des nachts kregen we nieuwe gewonden,
die d-e plaatsen der geëvacueerden weer in
namen.
Ofschoon dokter S. zich meer en meer aan
den toestand had weten aan te passen, bleef
hij zeer -in zicbzelven gekeerd, sprak weinig,
doch verrichtte dagelijks den vaak mooi-
lijken en zwaren arbeid.
Op zekeren dag, geheel onverwacht en
onvoorbereid, ontvingen we een zeer ge
schonden telegram uit Nederland, waaruit
we duidelijk kon-den opmaken, dat we ten
spoedigste in ons land werden terug ver
wacht
Wij waren zeer ontsteld: mi den uit ons
Wij waren zeer ontsteld: midden uit ons
den worden, zoo plotseling te moeten ver
dwijnen, om naar ons eigen land terug te
keeren! Of zou Nederland misschien toch
nog in den grooten oorlog betrokken wor
den? Zou dit de reden kunnen zijn?
In het verminkte telegram hadden ws
ook iets mennen te lezen over de geldmid
delen, die uitgeput waren.
(Wordt
rolgd.)
