a
Villa- en Landhuizenbouw ie Oegstgeest
;,-.>dPICU«
l:
in het PRINS HENDRIK-,
JULIANA- en ORANJEPARK
Geverssfraaf 61 (e Oegsfgeesf
BOUWCREDIETEN
BESCHERMT ALLE GEBOUWEN TEGEN
HlTTE - KOUDE - VOCHT - LAWAAI
aBATIS 6ESKUNDIO AOVIES
N.V.ProduchnSGrondstoffenHmij.
AMal ErfOAMSarphatikade - Tal. 34824 - ót824
ROTTERDAM: Stationsweg 37o - Tslat. 11690
BOUWBLAD No. 126 (Verschijnt eiken Maandag)
MAANDAG 26 OCTOBER 1931
^TRIPIEX!
Plan voor goedkoope woningen
Hoogere lasten voor de thuiswerkers.
Rapport van Ir. Keppler
Naar aanleiding van de berichten omtrent
«en door den directeur van den Woning
dienst te Amsterdam, ir. A. Keppler sa
mengesteld rapport over bewoningstoestan-
den in Oost en West aldaar, reeds uitvoerig
in deze kolommen besproken, verzocht de
architect C. Hellingman Jr., om plaats
om de in genoemde berichten gegeven cijfers
en conclusies nader te bezien.
Aan zijn beschouwingen in „De Tijd"
ontleenen wij het volgende:
Uit de buurt rondom het Mercatorplein en
in de nieuwe Indische B:urt, heeft men tus
schen 250 en 300 willekeurige perceèlen
onderzocht, zonder dat vooraf ecnige bijzon
derheid over de daarin gelegen woningen
bekend was.
Aangenomen 3rd. dat vier kinderen in
één slaapkamer konden slapen, hetgeen even j
wel in verband met de afmetingen van de
vertrekken niet steeds mogelijk was. De j
werkelijke toestand was dus in sommige
gevallen ongunstiger dan in dit rapport
wordt voorgesteld.
Waar de bestaande vereenigingswoningen
gemiddeld ten minste f ö.üU moeten kosten,
hetwelk voor de toekomst tot f 0,30 zal
dalen, en volgens oflicieele gegevens een
grootere woning, voor gezinnen met zes of i
meer kinderen f 1.40 per week méér aan j
huur zal kosten, wordt de zelf dekkende!
huur van een grootere woning in vereeni
gingsbouw f 7.70 per week. Waar de lagere
huren in West en Oost voor het meerenueel
vaneeren resp. om f 8.en I 7.25, zullen J
de bewoners bij een groote toepassing van
vereenigingsbouw niets van een huurver-
laging merken, want de huren van de groote
vereeniginswouingen zijn niet lager dan de
goedkoopere woningen van de particuliere
bouwnijverheid, waarin de prijsverlaging
van de laatste maanden nog niet verdiscon
teerd is, zulks in tegenstelling met de ge
noemde t ïkomstige hu_rpri. .1 va., ue ver
eenigingswoningen, waarbij dit wèl het ge-
Maar er is nog een ander facet. Aan wo-
Dingen met een lagere huurwaarde dan f 8
per week is, gezien het zéér geringe aantal
leegstaande woningen, een groot gebrek. Van
de woningen in huren tot f 8 per week staan
slechts driekwart procent leeg. Terwijl een
percentage van 3 door velen als wenschelijk
beschouwd wordt.
Uit het rapport blijkt, dat er vele gezinnen
zijn,, die het bedrag van de huur van hun
woning niet kunnen verwonen, maar door
onderhuur en gebruik als werkplaats van
een der vertrekken, het door hen gehuurde
perceelsgedeelte meer productief moeten
maken, hiernaast is nog een groote groep
van gezinnen, die blijkbaar geen hoogere
huur kunnen betalen en daarom in te kleine
woningen huizen; terwijl er bovendien nog
zeer velen zijn, die een te nooge huur ver
wonen.
Waar de te verdrijven gezinnen in Oost en
West naar verwachting resp. ong. f 7.25 en
I 8 per week huur betalen en de woningen
voor gezinnen met 6 of meer kinderen van
de woningb-uv creer'gmg.n v^io-ons Ue ai-
verse publicaties f 7.70 per week moe
ten doen, is het niet te vcrwacnien dat de
te verdrijven gezinnen voor dezelfde kosten
als zij nu -rwonen een nieuwe grootere
woning zullen kunnen betrekken, want be
halve de te betalen woninghuur moeten zij
ook een bedrijfsruimte hur.n en dt ■ven zij
bovendien ook de inkomsten van de onder
huur. De voorgestelde regeling zal dus veel
zwaardere lasten op de schouders van de
gezinnen leggen. Zeer '.ek«-r zullen Ue om
standigheden in een woning zonder een
inwonend persoon en waar binnenshuis geen
bedrijf wordt uitgeoefend beter zijn dan in
fie onderzochte gevallen, ook zullen deze
betere omstandigheden de meerkosten wel
waard zijn, echter bestaat het bezwaar dat
de betreffende gezinnen meerdere kosten
krijgen. Hiermede is deze in het rapport aan
bevolen oplossing, omdat deze voor de be
treffende gezinnen meer kosten medebrengt
\eroordeeId.
Het zal mogelijk wezen de betreffen Je ge
zinnen voor de door hen betaalde nuur in
\oldoenue groote woningen van won'ng-
bouv vereonigingen onder te brengen, n aar
net is op deze wij te niet mogelijk om de
«- verdrijven gezinnjn voor de dooi ten
erwtendb huur, dus i a aftrek van hel door
l en ohtvargene wegens ondaibuur, behalve
oen wor.ing óók nog een wukplaats te
geven
Verbetering zonder verhooging.
De oplossing van de moeilijkheden van de
onvoldoende huisvesting dient te worden
gezocht in verbetering van de huisvesting
zonder verhoogingpder kosten. Het verschaf
fen van een woning en van een geschikte
bedrijfsruimte dient zelfs te geschieden voor
een lageren prijs dan nu door deze gezinnen
besteed wordt, omdat de omstandigheden
uitwijzen dat vele gezinnen reeds nu boven
hun draagkracht wonen. De in het rapport
geboden oplossing geeft wel woningen voor
den prijs die tot nu toe door de gezinnen
besteed wordt maar de gcmeentcl.^ve werk
plaatsen kc '.en f 2 50 ner week, v.elk be
drag de lasten van de gezinnen te zeer zou
verhoogen, bovendien zijn, gezien de be
staande onderhuur en het uitoefenen van
bedrijf binnenshuis de tegenwoordige lasten
voor deze gezinnen reeds te hoog.
Dat in deze richting een oplossing gevon
den kan worden volgt uit de verslagen van
de behandeling van de gemeentebegrootin-
gen der laatste jaren en uit het verslag van
het onderzoek in de afdeelingen van de
begrooting voor 1932. Te dier plaatse worden
verschillende plannen en ontwerpen ge
noemd, waarover, niettegenstaande een
wethouderlijke toczaggine. nog gc.n ._pport
openhnnr gemaakt is. De H deze .s.agen
genoemde huurprijzen -vijzen erop dat het
door deze ontwerpers mogelijk geacht word»
om in West en elders op opgehoogde gronden
woningen met drie slaapkamers te bouwen
in huurprijzen van gemiddeld f 6.60 per
week en om op onopgehoogde gronden der
gelijke woningen te bouwen in huurprijzen
van gemiddeld f 5.35 per week. Tellen we
bij het laatstgenoemde bedrag nog do huur
voor een werkplaats ad f 1,75 per week op,
dan zal in deze complexen een woning met
drie slaapkamers èn een afzonderlijke werk
plaats komen op f 5.35 plus f 1,75 is f 7.10
per week; hewelk nog beduidend lager is
dan de huur van een enkele groote woning
in den vereenigingsbouw.
O
nze huidige
binnenhuiskunst
Men kan wat de binnenhuiskunst ten
onzent betreft, de laatste jaren duidelijk
drieërlei richting herkennen, welke zich
aldus onderscheidt:
le. die van de Klerk (Kramer e.a.);
2e. die van W o u d a (Spanjaard e.a.) en
3e. die van Rietveld (v. Ravesteyn e.a.)
Elk hunner stelde zich een scherp om
lijnd beginsel. Vergelijkende komt Otto
van Tussenbroek in de Groene tot het
volgende Inzicht:
a. Er is bij eerstgenoemde groep steeds
een neiging merkbaar tot wat men zou
kunnen noemen: het uitbuiten der vorm-
mogelijkheden van het houtmateriaal enz.
in een verlangen naar verrijking en versie
ring van het meubel dat als zoodanig wordt
opgevoerd tot een kunstwerk waarin de ont
werper zijn gansche persoonlijkheid en
kunstzinnig vermogen uitspreekt.
De lijnen zijn zwenkend en buigend, een
donkere soms zwoele kleur overheerscht en
het binnenshuis maakt steeds een vollen
indruk. Men dicht als het ware de beschik
bare ruimte, met zwaar meubilair. Een
zekere geslotenheid is hier het treffend
kenmerk.
b. Bij laatstgenoemde, derde groep, lijken
veeleer de vertrekken van het binnenhuis
ietwat leeg. Tegenover de artistieke vrijheid,
ja schilderachtige, romantische wanorde,
welke bij eerstgenoemde richting wordt
aangetroffen, is bovenal systematiek en or
delijkheid bij hetgeen deze groep bereikt
opvallend. Men heeft meer eerbied voor de
ruimte (in navolging van de Duitsche na-
huren noemde men ook ten onzent de
nieuwe richting: Ruimte-Kunst) en men
schiep meubels waai men, althans voor liet
grootste deel, dwars doorheen ziet, immers
men maakt bij tafels veelvuldig gebruik
van spiegelglazen bladen, gedragen duoi
betrekkelijk dunne stalen buizen. Ook de
zitmeubels zijn lichter en open. Het binnen
huis maakt een minder gesloten indruk, de
kleur is licht en het is in wezen overzich
telijk als e: l machine want er is niets te
veel maar ook niets te weinig in verband
mot hetgeen men bij de functie der bewo
ning noodig heeft. Rationaliteit is hier het
sterkste kenmerk.
c. Tusschen deze belde groepen in staat
het streven van Wouda. Men zou hetgeen
hij in zijn binnenhuiskunst bereikt kunnen
rangschikken als zijnde beheerscht door de
zelfde beginselen, welk levend zijn in den
archiiectonischen arbeid van een Berlage.
een Dudok. De door hem ontworpen meu
belen en de naar zijn aanwijzingen ver
zorgde intérieurs zijn strak en streng, er is
steeds een samenspel van onversierde vlak
ken en klaar en overzichtelijk wordt aldus
het eindresultaat, waarin een verlangen
valt af te lezen naar een aaneensluitende
rankschikking van het meubilair dat steeds
een vierkant karakter vertoont waarbij ten
slotte beheerschte eenvoud aan de orde i«
Zoo is dus Wouda als binnenhuiskunsxe-
naar een zoeker naar rust en naar even
wicht Ook op doelmatigheid is zijn streven
gericht en menig vertrek, dat aanvankelijk
zonder eenig stijlbegrip was gemeubeld
heeft hij kunnen omtooveren tot een woon
ruimte, waarin het goed is te vertoeven,
menige doodgewone suite werd door doel
bewuste rangschikking van het meubilair
met veel succes verbeterd en steeds trefl
daarbij het zuivere gevoel voor verhouding
en de opmerkelijke aanleg voor ruimte-
beheersching.
Wouda's voorkeur gat uit naar het blanke
eiken. Wie dat eikenhout (naar vaderland-
schen trant!...) donker gerookt wensclu
kan op zijn mede erking niet rekenen! Het
gaat hem om de lichte kleur van het hout,
onderbroken door donker palisander en hier
en daar een vlak van effen, sprekende kleur,
rood of blauw, in z.g. slijplak (dat is lak-
verf welke in dunne lagen telkens geschuurd
wordt) of wel in snuitlak (cellulose-verf,
welke wordt opgespoten); het gaat hem om
rustige tegenstellingen van licht en donker,
ook de bekleedingsstoffen zijn steeds effen
evenals de gordijnen en vloerbedekking,
terwijl de wanden licht-getlnt zijn.
Er is eenheid tusschen deze laatste en uen
vloer en het plafond. Het grondplan van het
vertrek als zoodanig, waar dus „verkeers
ruimte" moet open blijven, is op een zoo
danige wijze ingedeeld dat men nimmer
den indruk van opzettelijkheid of gewild
heid verkrijgt (het bizarre ligt Wouda niet)'
en wie zulk een grondplan op teekenin?
beziet krijgt den indruk dat alles in zulk
een kamer staat, zooals het staan moet
gehoud van werkgelegen
heid voor eigen volk
Behoud van werkgelegenheid voor eigen
volk.
We zoutten het ook wat minder parlemen
tair kunnen uitdrukken: „het hemd zit
nader dan de rok".
't Is een Nederlandsch spreekwoord, ont
staan naar aanleiding van eigen opvattin
gen. verhoudingen en zeden.
Naar vermogen dient men de werkgele
genheid voor eigen volk te behouden. Wij
zeggen naar vermogen, omdat wij het ver
staan dat aan dat vraagstuk meer dan één
zijde zit
Op'een gewestelijke vergadering van den
Bouwvakarbeidersbond te Sittard werd in
een motie het verlangen belichaamd en ter
kennis van de Regeering gebracht om maat
regelen te nemen tegen buitenlandsche
werkkrachten.
Een in Limburg ingesteld onderzoek wees
n.l. uit dat daar ettelijke duizenden buiten
landsche arbeiders in het bouwbedrijf werk
zaam waren. Het geuite verlangen was dus
redelijk te noemen.
Veel resultaten van deze actie zijn echter
niet bereikt Wel heeft de Minister van
Prijzen van f lO.-- tot f IS.— per M2.
Zandbodem. Alle terreinen voorzien van gas, Electrici-
teit, Duinwater en Rioleering.
Uitstekend onderwijs. Lage belasting.
Alle verdere inlichtingen verstrekt de Direct,e
Arbeid zich tot de organisatie van wekge
vers gericht met het verzoek zooveel moge
lijk Nederlandsche arbeidskrachten te werk
te stellen.
Onderstaand persbericht doet in dit ver
band toch wel zonderling aan:
„Naar aanleiding van eenige berichten,
volgens hetwelk aan de R.K. Bouwver-
vereeniging „Volksbelang" te Sas van
Gent, d'io met steun van het Rijk een
complex arbeiderswoningen gaat bou
wen. en in het bestek wilde bepalen dat
uitsluitend Nederlandsche werkkrachten
mogen worden tewerkgesteld, vanuit Den
Haag zou zijn bericht, dat een dergelijke
clausule niet toelaatbaar is. is ons bij
informatie gebleken, dat inderdaad be
zwaar wordt gemaakt tegen beperking
van den aannemer in de keuze van
werkkrachten bij den bouw van arbei
derswoningen met Rijkssteun, aangezien
de ervaring heeft geleerd, dat elke zoo
danige beperking leidt tot verhooging
van den prijs en daardoor ten nadeele
komt van de arbeiders, voor wie de wo
ningen bestemd zijn".
We hebben hier dus te doen met een R.K.
Rouwvereeniging, die het verzoek van don
Minister wil inwilligen, door zelfs in het
bestek te bepalen, dat uitsluitend Neder
landsche werkkrachten mogen worden te
werk gesteld.
Dezelfde Regeering subsidieert dien bouw
schept dus nieuwe werkgelegenheid, maar
heeft er geen bezwaar tegen, nu duizenden
Nederlandsche bouwvakarbeiders werkloos
zijn, dat eventueel Belgische arbeiders dat
werk bezetten.
Maar 't geschiedt om wille van goed
koopere woningen, zal menigeen opmerken.
Dit blijkt toch duidelijk uit het geciteerde
bericht
Of de woningen metterdaad goedkooper
zullen worcten nu ook Belgische arbeiders
het werk kunnen bezetten, valt in een kort
bestek moeilijk te bewijzen. Daarvoor zijn
meerdere gegevens noodig, waarover we
ihans niet beschikken.
Maar wel is het ons volslagen onbegrijpe
lijk dat deze doeltreffende maatregel voor
behoud van werkgelegenheid voor eigen
arbeiders niet de goedkeuring kan weg
dragen van onze Regeering, die bij monite
van den Minister van Arbeid den Nedcr-
landschen werkgevers verzoekt om Neder
landsche arbeidskrachten aan het werk te
stellen
A. J. BOON'S BOUWBEDRIJF
Apeldoornschelaen - Hoog Buur oostraat
Mooie standen Inlichtingen: Lage huren
Kantoor van Diemenstraat 196» Den Haag Telefoon 331112
N.V. HOUTHANDEL v/h Firma J. G. ALBLAS
WADDINXVEEN TELEFOON No. 6
Opslagplaats ROTTERDAM aan dan ZWAANSHALS h 203-205 - ïelal. Kt. 40091
ADVERTEERT
N.V HET ONDERLING CREDIET
IN DE
Gevestigd te Rotterdam
HOOFDSTEEG 39 h. Toerijstuin
Opgericht 1865
BOUWWERELD
£)e behoefte aan
bouwcredieten
Over dit vraagstuk schrijft Herbert
Hoover in de Zaanlandsche Crt. het
volgende:
Het bouwcrediet slaat terug op vele open
bare en particuliere werkzaamheden en op
een van de meest belangrijke dingen, n 1
ons geldwezen. De tegenwoordige malais^
heeft duidelijk aan hét licht gebracht, hoe
onbevredigend de organisatie onzer bouw
credieten is, vergeleken met die der andere
credieten op het gebied van handel, indus
trie en zelfs hypotheken op het boerderij-
bedrijf.
Het aankoopen van een eigen woonhuis
volgens een regeling, die in de praktijk
neerkomt op een afbetalingsstol
sel, vereischt een eerste en gewoonlijk ook
nog een tweede hypotheek. De bouw- en
credietinstellingen hebben op dit gebied
groote diensten bewezen, doch zij kunnen
den last niet alleen dragen zonder hulp. De
eerste hypotheken, die vroeger op zoo
grooie schaal de geldbelegging van spaar
banken en verzekeringsmaatschappen vorm
den, ondervonden de laatste jaren wat dat
betreft groote concurrentie van staatsle
ningen en andere beleggingen. En behalve
dat hebben velen nog behoefte aan een
tweede hypotheek-
In dezen tijd van uitbreiding op allerlei
gebied, die aan deze malaise voorafging,
moest men op deze tweede hypotheken in
clusief commissie en andere onkosten in
vele steden 20 tot 25 pet. per jaar afbetalen.
Hierdoor zagen velen af van het aankoopen
van een eigen huis, terwijl anderen hun
verplichtingen niet konden nakomen, zoo
dat hun huizen moesten worden verkocht.
Het gevolg is. dat de tegenwoordige depr^s-
ste i\ dadelijk een groote werkloosheid ver
oorzaakte in het bouwvak en de aanverwan
te bedrijven.
T
ijdstip van inwerkingtreding
der Gewijzigde Woningwet
We lezen in het Weekblad v. h. Recht
No. 12342:
In W. 12339 deelden wij onder hoofd „Wet
ten, besluiten, circulaires enz." mede, dat
krachtens K. B. van 7 September 1931, S.
393, in dat nummer van het Stbl. is bekend
gemaakt de tekst der Woningwet, zooals
deze laatstelijk is gewijzigd bij de Wet van
9 Juli 1931, Stbl. 266. Wij voegden daaraan
toe, dat de gewijzigde wet in werking treedt
op bij K. B. te bepalen tijdstip.
Men wijst ons van geachte zijde er op, dat
dit laatste niet juist is. Daar wij, bij nadere
overweging, de gegrondheid dezer critieK
moeten erkennen, laten wij hieronder de
motivecring daarvan volgen.
„Weliswaar bepaalt art. 79 der gewijzigde
wet: „Deze wet treedt in werking op een
nader door Ons te bepalen tijdstip", doch
dit arrtikel is niet anders dan art. 60 der
wet vóór de daarin bij wet van 9 Juli 1931
i gebrachte wijzigingen en „Deze Wet" in
Iart 79 beteekent dan ook de oorspronkelijke
wet, zoodat de werking van het artikel In
het verleden ligt.
„De Wijzigingswet van 9 Juli 1931 is,
krachtens art. 2 der Wet A. B., in werking
I getreden op 19 Aug. 1931, behalve de art.
I XXI, XXXII, XXXIII, XXXV, XXXVI en
XXXVII, welke volgens art XXXIX in wer-
king treden met ingang van den dag, waar
op de Woningwet 191S (Stbl. 379) ver-
valt. Deze wet vervalt, zooals eveneens in
I het W. 12339 wordt medegedeeld, behoudens
I eenige artikelen, op 12 Maart 1932.
„Op grond van art 3 der wet van 26 April
1852, Stbl. 92, zal men moeten aannemen,
dat de gewijzigde nummering van de Wo-
I ningwet verbindend zal worden op den 20-
-ten dag na 21 Sept 1931, dat is dus op
1 11 Oct 1931".
jQ)e financieering van het
Rijkswegenplan
De uitvoering van het Rijkswegenplan'32
wordt geraamd een bedrag van meer dan
400 millioen gulden te zullen kosten. Zulk
een raming strekt zich over te veel en te
verscheiden objecten uit en grijpt te ver in
de toekomst om voor een practische en
voorzichtige financiering van nut te kun
nen zijn. Zij is weinig meer dan een slag
in de lucht
Noodig is, dat men zich een klaar begrip
vormt van de Rijkstaak in b.v. de eerst
volgende tien jaren en dat een zeer scherp
onderscheid gemaakt wordt tusschen wer
ken te betalen uit de gewone middelen en
die uit de kapitaaldienst.
Uit den kapitaaldienst mag alleen be
taald worden de zeer geleidelijke opbouw
van het snelverkeerswegennet zoodanig uit
gevoerd, dat men de volkomen zekerheid
heeft dat het ook aan toekomstige edschen
ruimschoots zal voldoen.
Op korten termijn kan geleend worden
indien dit onontbeerlijk is, voor het ver
beteren van een bestaanden weg tot sur
rogaat-snel verkeersweg. Alle overige verbe-
teringsvverken benevens het onderhoud
dienen bekostigd te worden uit de midde
len van den gewonen dienst
De Inkomsten
Waaruit bestaan de inkomsten? Bij toe
passing van het serum tegen de lintbe
bouwing zullen er vier bronnen, zijn nl.:
le De Rijksbijdrage uit de gewone mid
delen;
2e. het Rijksdeel uit de opbrengst van
de wegenbelasting;
3e. de opbrengst van de bouwbelasting
voor het bouwen in de Rijkswegenzóne*
4e. de opbrengst van de straatbelasting
voor gebouwde eigendommen, rechtstreeks
uitweg hebbende op de Rijkswegen.
De splitsing welke men nu behoeft wordt
door ir. A. A Mussert C.L als volgt aan
gegeven:
a. de geldmiddelen, welke ten goede
komen aan den kapitaaldienst; (snelver
keerswegennet met de groote overbrug
gingen);
b. de geldmiddelen, welke noodig zijn
voor den gewonen dienst en eventueele
leeningen op korten termijn; (onderhoud en
verbetering van het tegenwoordige Rijks
wegennet).
Voor de geldmiddelen bedoeld sub a
zullen beschikbaar gesteld kunnen worden:
le. een deel van de Rijksbijdrage uit do
gewone middelen;
2e. een deel van het Rijksdeel uit de op
brengst van de wegenbelasting;
3e. de geheele opbrengst van de bouw
belasting.
Voor de geldmiddelen bedoeld sub b zul
len beschikbaar gesteld kunnen worden:
le. het overige deel van de Rijksbijdrage
uit de gewone middelen;
2e. het overige deel van het Rijksdeel uit
de opbrengst van de wegenbelasting;
3e. de geheele opbrengst van de straat-
belasting voor Rijkswegen.
Laat ons deze verdeeiing van naderbij
bezien.
Dat de Rijksbijdrage uit de gewone mid
delen verdeeld zal moeten worden tusschen
beide diensten behoeft geen toelichting.
Wel doet zich de vraag voor, of 't billijk
is de opbrengst van de wegenbelasting ten
deele aan den kapitaaldienst ten goede te
doen komen. Immers een zeer belangrijk
deel van de wegenbelasting wordt gevormd
door de rijwiêlbelasting. terwijl het rijwiel
volkomen ge\yeerd zal worden van de
nieuwe snelverkeerswegen. Hiertegenover
kan worden opgemerkt, dat de snelver
keerswegen noodig zijn mede door de aan
wezigheid van de fietsen op de gewone
wegen en dat naar mate de automobielen
verhuizen naar de snelverkeerswegen, de
fietsers met minder levensgevaar kunnen
verkeeren op en langs de overige wegen.
D« verhouding tusschen de automobiel en
het rijwiel, is die, van hond tot kat en het
is een kat wel wat waard om den fox-
terrier veilig opgeborgen te weten.
De bouwbelasting, verschuldigd voor het
optrekken van gebouwen in de Rijkswegen
zóne, zou geheel ten goede komen aan den
kapitaaldienst Dit is ook niet meer dan
billijk. Is niet de lintbebouwing de voor
naamste oorzaak van de noodzaak tot het
maken van een apart wegennet voor auto
mobielen? Had men deze belasting maar
twintig of desnoods maar tien jaar gele
den ingevoerd en de opbrengst daarvan
voor fondsvorming aangewend dan zou
men nu al een niet onaardig kapitaal
hebben om de financiering van het snel
verkeerswegennet te kunnen beginnen.
Trouwens, hoe meer men doorgaat met
bouwen langs de Rijkswegen, des te sneller
zal het snelverkeerswegennet moeten wor
den tot stand gebracht.
De opbrengst van de straatbelasting zou
geheel ten goede komen aan het onderhoud
van de Rijkswegen, hetgeen m volkomen
overeenstemming is met de bedoeling, waar
mede men de straatbelasting heft, nl. het
verkrijgen van een tegemoetkoming in de
kosten van onderhoud van den Rijksweg
welke tevens gebruikt of misbruikt wordt
als straat
Op grond van de verwachtingen voor de
naaste toekomst ten aanzien van de groone
van de middelen, welke ten goede zullen
komen aan den kapitaaldienst en aan den
gewonen dienst, zullen plannen opgemaakt
kunnen worden voor de werken, welke in
de eerste tien jaren zullen worden uitge
voerd ten laste van ieder van deze diensten
Men zal weer vasten bodem onder de
voeten voelen en bevrijd zijn van de onaan
gename gewaarwording, die men krijgt bij
het ontwaren van een gat, waarvan de
omvang niet te meten, noch de diepte te
peilen ls.
H
oe H.H. Architecten aan werk
komen of een nieuw Duitsch
informatiebureau.
Architect M. I. van Engelen, B. N. A.
schrijft in Van Bouwen en Sieren: „Hoe
heeren architecten aan werk kunnen komen
of een nieuw Duitsch Informatiebureau."
Bij mijn bezoek aan de laatste Jaarbeurs
werd mijn aandacht getrokken door een
gesneden Madonnabeeldje van een Werk-
6tatte te Oberammergau, die op deze beurs
een stand had.
Al spoedig raakte Dt itf gesprek met den
vertegenwoordiger en zooals gebruikelijk
noemt men zijn naam en kwaliteit
Zoo spoedig de man het woord architect
hoorde werd ik uitgenoodigd om plaats te
nemen en werd mij ongeveer bet volgends
medegedeeld:
Met een architect kunnen wij zaken doen.
Wij komen o.a. hier op de Jaarbeurs her
haaldelijk in aanraking met Heeren Pas
toors, die b.v. een beela willen koopen. Bij
het gesprek wordt door zoon pastoor los
gelaten, dat hij een kerk of een ander
gebouw moet bouwen. Welnu bij ons zijn
namen van verschillende architecten be
kend, waarmede wij in relatie staan (en
hij noemde mij namen, waaronder van ds
meest vooraanstaande en ln den vervolg*
zal mijn naam ook wel genoemd worden).
Met deze heeren hebben wij de volgende
overeenkomst:
Neem aan een pastoor verspreekt zich of
laat Iets omtrent zijn bouwplannen los;
enkele uren daarna wordt per expresbrief
aan een der architecten dit plan medege
deeld en de architect kan zich gewapend
met zijn ontwerpen naar het slachtoffer
begeven om te trachten de opdracht meester
te worden. Zulk een geheim wordt sleclita
aan één architect verklapt omdat de l.eeren
anders wellicht gaan concurreeren. Het ge
heele geval is strikt vertrouwelijk.
Daar moet natuurlijk iets tegenover
staan! De architect verbindt zich morrel
om het beeldhouwwerk of snijwerk op te
dragen aan bedoelde firma mits de prijs
niet verschilt met dien van een HollancT-
sche firma. Is de firma de laagste en zou
de voorkeur gegeven worden aan Neder
landsch Fabrikaat, dan mag de architect
zijn opdracht behouden en is niet tot schade
vergoeding verplicht!
Ik had natuurlijk onmiddellijk mijn ver
ontwaardiging kunnen uitspreken over een
dergelijke „kaufmannische" handelwijze (in
Duitschland werkt men op dezelfde wijzn,
werd mij verzekerd) doch ik meende in
dit geval beter te doen te zwijgen en een
en ander ter kennis te brengen van de
collega's.
I-Iet Haagsche Gemeentelijk
Grondbedrijf
In een vergadering van den Middenstands
besturenbond te Den Haag, voerden de hee
ren van Kesteren en van Dongen
het woord om krachtig te pielen voor in
tensieve bemoeiing van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken, o.m. met de ontwikke
ling der grondpolitiek der gemeente Den
Haag.
Waar van meerdere zijden wordt opge
merkt dat in het Haagsche Gemeentelijk
grondbedrijfsvraagstuk een sterke politieke
inslag zit, meenden genoemde heeren. dat in
het voetspoor hunner actie meer dan tot
heden moet worden geageerd. In het grond-
bedrijfvraagstuk zitten alle symptonen, die
de toekomstige maatschappij-inrichting in
sterke mate anti-middenstands, d.w.z. tegen
het particulier initiatief, kunnen beir.vloeden
Stedelijk, nationaal- en internationaal
verweer is noodzakelijk, willen op den duur
de ambtenaren geen vrij spel krijgen en den
weg banen voor de bekende socialisatie,
welke men allereerst op het gebied van den
onroerenden eigendom beoogt.
Uitgebreide discussies over het vraagstuk
volgden.
