ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1931
TWEEDE BLAD PAG. 5
NEDERLANDSCHE
ORGANISTENVEREENIGING
CONGRES TE AMSTERDAM
BELANGRIJKE REFERATEN
[et Congres van de Nederlandsehc Or-
dsten Vereeniging, dat te Amsterdam ge
ilden wordt ter gelegenheid van het 40-
fig bestaan dezer organisatie, is gister-
hrgen in de aula der Gemeentelijke Uni
citeit geopend.
fot de aanwezigen behoorde de rector-
jgnificus, Prof. Dr. J. O. v. d. Waals.
|n zijn openingswoord merkte de heer
de Vries, eerste eongresvoorzitter, op,
het doel, waarmede de vereeniging 40
r geleden werd cpgericht, bereikt is.
ast moreelen en finaneieelen steun aan
en-organisten, die dit behoeven, maken
cis jaren de jaarlijksche kerkelijke orgel-
imens een belangrijk deel van den ar-
d der Vereeniging uit.
Jpr. bracht prof. van der Waals harte-
c dank voor het feit, dat hij de auia
ir het houden van dit congrès beschik-
ar heeft gesteld. Hij is ervan overtuigd,
dit congres in hooge mate voor hen,
er aan deelnemen, leerzaam zal zijn en
het er toe zal bijdragen, het bewustzijn
verdiepen van de sclioone taak, die den
janisten is opgelegd. Mogen onze orga
an aldus spr. een ieder naar zijn
enten, in die richting God, de Kerk en
gemeente dienen.
;pr. trad hierna in een korte beschouwing
n het programma van dezen dag, waarbij
er zijn vreugde over uitsprak, dat een
uitstek deskundige als prol. dr. A.
po reit zij, te Utrecht spreken zal over
e Schoonheid der Psalmen". Hartelijk
ilkom heette spr. vervolgens de buiten-
ïdsche gasten van het congres, Oberlan-
skirchenrat, dr. Phil C h r i s t h a r d
ahrenholz, uit Hannover en Studien-
t Ernst Fladem uit Plauen (Vogt-
ïd), die beiden een voordracht zullen
uden, waarna hij het woord gaf aan prol.
G. van der Leeuw, te Groningen,
or het houden van een inleiding over
STELLINGEN. Prof. v. d. Leeuw
rdedigde dc volgende stellingen:
1. Liturgie, eeredienst, is de kerkelijke
rm van de daad van God, die komt tot
gemeente en tot haar spreekt en van
daad der gemeente, die zich voor Gods
ngezicht stelt en Hem antwoordt.
ï."De muziek heeft in den eeredienst de
terst belangrijke taak om vorm te geven
n datgene, wat, omdat het mysterie is,
in woord en begrip niet laat uitdrukken.
Het orgel, als voornaamste drager van
muzikale element in den eeredienst, zij
jt 't cent mm daarvan (Altaar en Kansel)
iuwverbondent hetzij doordat het zich op
it koor der kerk zelf bevindt, hetzij door-
it het door een seinsysteem daarmede is
rbonden, opdat de muzikale en de ge
roken eeredienst één geheel vormen,
in den architect der kerk mag worden
irlangd, dat hij reeds bij den opzet van
I gebouw bevoegd advies inwint om-
int dc plaatsing van het orgel.
|4. Het orgel zij in den imwendigen
huw zoo, dat het strenge karakter van
n gereformeerden eeredienst bewaard
ijft. Uiterlijk worde het zoo aangebracht,
t er voldoende gelegenheid is voor de
aatsing van een koor en orkest op feest-
igen en bij uitvoeringen van kerkmuziek.
5. Dc organist is in den eeredienst die-
lar, geen concertgever, en nog minder
rtuoos. Zijn spel drage daarvan het
empel.
6. Zijn spel neemt in den eeredienst een
oote en gewichtige plaats in, doordat het
i verschillende elementen van den dienst
iderling verbindt en tegen een gemeen-
happelijkc achtergrond zet,
7. ITet orgelspel voege zich geheel in het
irakter van den dienst (niet van de
eek). Van den organist mag worden ver
acht, dat hij zich in het karakter van
en eeredienst heeft ingeleefd. Bij zijn op-
iding worde daarmede gerekend.
8. Het orgelspel zij geheel kerkelijk van
ijl en begeve zich nóch op het terrein der
liitenkerkelijkc, nóch op dat der z.g. op-
ekkingsmuziek. Het vinde zijn basis in
GOUDEN JUBILEUM CHR, SCHOOL. ZWIJNDRECHT
werd met de kinderen
het reformatorische koraal.
S. De plaats in den eeredienst, waar dc
organist do grootste uitbreiding aan zijn
werkzaamheid kan geven, is niet het oogen-
blik na de prediking, maar behalve
praeludium en postludium het groote
lied, dat aan de prediking vooratgaal.
10. Behalve het orgel geve een koor van
gemeenteleden leiding aan het gemeente
gezang. De orgelbegeleiding drage zoowel
in muzikaal als in liturgisch opzicht een
streng karakter. Voor- en naspelen thema-
11. Van organisten op kleine plaatsen mag
worden geëischt: 1. dat zij eenig inzicht
hebben in het wezen van den eeredienst;
2. dat zij een eenvoudige muzikale ontwik-
-keling bezitten en bijv. kunnen transpo-
neeren.
12. dc Dienaar des Woords, als leider van
den eeredienst, erkenue den organist als
zijn mededienaar en plege met hem een
geregeld overleg.
Na prof. dr. G. van der Leeuw hield fr.
dr. Caecilianus Huigens, O. F. M.
te Utrecht een voordracht over „De Oc-
toëchos" in den Gregoriaanschen Zang".
Na de pauze sprak prof. dr. A. Nocrdt-
zij te Utrecht over
„Do schoonheid der Psalmen".
De spalmen zijn niet slechts de liederen
van het Jodendom maar tevens het geeste
lijk bezit van aHe Christelijke kerken. Zelfs
de ongeloovige kan onder de bekoring van
de psalm geraken en er vertroosting in
vinden. Spr. verklaart dit feit uit de schoone
verklanking, de uitbeelding en de veelzij
digheid der gedachten in de psalmen. De
taal is muziek in klanken en het zijn de
psalmen waarin we een buitengewoon
schoone verklanking van de gedachte vin
den. De psalmen zijn dan ook gedicht door
taalvirtuozen in den vollen zin des woords,
die de kunst verstonden hun zielestemming
in juiste en meest-toepasselijke beelden uit
te drykken.
Wat de veelheid der gedachten aangaat,
die in de psalmen worden vertolkt, merkt
spr. op, dat wij er de meest-uiteenloopende
stemmingen in vinden: ootmoedig gebed,
diep zieleleed, overwinnende vreugde, ver
brijzeling des harten, hooggestemd Gods
vertrouwen. In de psalmen van Israels dich
ters ontsluit zich do menschenziel in al
haar roerselen onder een innerlijken hoo-
gen drang om de heerlijkheid Gods meer
nabij te komen. Hierin \ertoont zich de.
schoonheid der psalmen in al haar rijke
volheid.
Vervolgens hield Oberlandeskirchenrat
Dr. Phil Ch ris than d Mahren-
h o 1 z te Hannover een voordracht over
Studienrat Ernst F1 a d e te Plauen
(Vogtland) besloot de besprekingen van
heden met een voordracht over
„De bcteekenis van Gottfried
Silbermann vooi den orgel
bouw van onzen tijd".
Spr. ging na hoe de Duitsche orgelbouw,
vooral in het Noorden, sedert de 16de eeuw
in het teeken der „Nederlanders" stond.
Het waren de uit liet Saksische Ertsge
bergte stammende Gebroeders Andreas cn
Gottfried Silbermann cn hun leerlingen, die
het. nieuwe klankideaal in den Duitschen
orgelbouw voor tenminste een halve eeuw
vestigden. Van hen zijn afkomstig talrijke
orgels in den Elzas en in Saksen, welke ten
deele heden ten dage nog bewaard geble
ven zijn.
Sedert Albert Schweitzer, de groote mu
sicus, theoloog en medicus, op de eigenaar
dige schoonheid van de Silbermann-orgels
in den Elzas dc aandacht gevestigd heeft,
zijn oogen en ooron van de muzikale wereld
op deze weinige, nog behouden voorbeelden
eener nu verdwenen wereld van „gratie
en schoonheid" gericht.
Schweitzers belangstelling voor deze" or
gels was gewekt, doordat zij zelfs in den
meest ingewikkelden, polyphonen-stijl een
buitengewone helderheid van toon en lijn
behouden. Daardoor leenen orgels uit de
school van Silbermann zich bijzonder
voor de vertolking van orgelwerken van
Baoh.
In het jaar 1927 werd in Freiburg in Sak
sen, de geboortestad van Gottfried Silber
mann, het derde Duitsche Orgelcongres ge
houden, ter gelegenheid waarvan de werken
van dezen meester voor een belangstellend
publiek in liturgische bijeenkomsten en
kerkconeerten ten gehoore werden gebracht.
De van licht sprankelende en levenskrach
tige tonen van het Silbermannorgel be
zaten meer overtuigingskracht dan theore
tische en aesthetische beschouwingen over
den bouw van het toekomstige orgel. In
elk geval vertegenwoordigt het Silbermann
orgel een waardevol orgeltype, dat alleszins
waard is tot uitgangspunt gemaakt te wor
den van iedere beschouwing over moderne
orgelbouwtecbniek.
Hedenavond wordt een officieele maaltijd
gehouden in de Groote Zaal van het Pavil
joen Vondelpark.
Toespraak Z. Ex. dr. J. Th.
do Visser.
In den loop der middagvergadering heeft
de Minister van Staat, Z.Ex. Dr. J. Th. de
Visser, de vereeniging, waarvan hij eere
lid is, gelukgewenscht met [haar 40-jarig
bestaan.
Men heeft zeide spr. het orgel eens
vergeleken met een waar Christen: men
ziet geen geluid en het strekt toch tot ver
heerlijking'Gods. In zijn uitvoerigheid be
antwoordt het orgel aan het Christelijk
leven het is niet pronkerig en toch indruk
wekkend. En het mooiste is, dat de orga
nist verborgen blijft, terwijl hij aan hel
orgel toonen ontlokt, die den mensch ver
heffen en stichten. Spr. noemde het een
zegen dat de Hervormer bij zijn eeredienst
iets heeft gered van het muzikale. Orgel
tonen kunnen soms nog meer indrukwek
kend zijn dan een preek zoo ontroerend
kan hier heerschen de toon van het smach
tend bidden.
Als Oud-Dienaar van liet Evangelie en
vriend der Vereeniging stelt spr. het op
prijs, hier zijn diepe overtuiging uit te
spreken van de kunst in het algemeen en
voor de orgelkunst in het bijzonder.
Moge besloot spr. de Vereeniging
nog jaren lang tot haar verheffing bijdra
gen en zoo met de muziek der orgels "de
toon doen weerklinken: Soli Deo Gloria!
Kerknieuws.
NED. HERV. KERK
Beroepen: Te Eist (U.), J. H. Verschoor
te Nieuw-Weerdinge.
•dankt: Voor Heteren (toez.), J. H.
Koster te Montfoort.
CANDIDATEN TOT DEN H. DIENST
Door het Prov. Kerkbestuur van Drente is
tot de Evangeliebedening in de Ned. Herv.
Kerk toegelaten de heer K. F. Creutzberg te
Hees (bij Nijmegen).
AFSCHEID, BEVESTIGING, INTREDE.
D s. D. J. v a n D ij k Hzn., predikant der
Ned. Hervormde Gemeente te Zuidwolde (Dr.)
hoopt Zondag 11 October, a.s. afscheid te
men ygn zijn Gemeente, om Zondag IS October,
d.a.v. intrede te doen te Oosterhaule c.a. (Fr.),
na bévestigd te zijn door zijn broeder, Ds. H.
van Dijk, van Nieuwolda (Gron.).
Ds. H. C. VAN DEN BRINK
In den toestand van Ds. H. C. van den Brink
te Amersfoort, pred. der Geref. Kerk in Her
steld Verband, die in het laatst der vorige
week door een pijnlijke ziekte werd overvallen,
kwam een gunstige wending. Bezoeken kun
nen vooreerst nog niet worden verwacht i
kan nog geen correspondentie worden gevoerd.
Ds. J. P. PA AU WE
Naar wij vernemen, is Ds. J. P. Paauwe te
Den Haag van zijn langdurige ongesteldheid
weer hersteld. Hij hoopt a.s. Woensdag te
Delft een godsdienstoefening te leiden.
Brs. C. Flens en van den Houten, resp. uit
Emmer-Erfscheiderveen en Groningen, ver
haalden van hun werk in die gemeenten.
Ds. H. J. E. Westerman Holstijn uit Apel
doorn riep namens de Ned. Herv. Kerk uil
de plaats van samenkomst allen een harte
lijk welkom toe.
Het zangkoor „Looft den Heer" verleende,
onder leiding van den Dir. den heer H. van
Laar uit Apeldoorn zijn medewerking.
De jaarvergadering zelf stond onder lei
ding van Mr. E. A. Stam Numan uit Gro
ningen, die nadat men gemeenschappelijk
gezongen had en Ds. A. J. Montijn uit
Utrecht voor was gegaan in gebed, z'n blijd
schap uitsprak over de groote opkomst. De
president wendde zich speciaal tot Ds. E. D.
Boeke uit Heemstede, vertegenwoordiger van
liet Ned. Bijbelgenootschap.
Mr. HT de Bie, die verhinderd was langer i
deel uit te maken van Hoofdbestuur werd
bedankt voor het schenken van z'n krachten
aan dit schoone werk.
Het verslag van den penningmeester, Mr.
d. Hoop van Slochteren, meldde een batig
saldo van 2212.58.
Uit het jaarverslag van Ds. E. Syperda uit
Tjamswecrd, bleek dat het aantal aange
goten evangelisatiën thans 83 bedraagt. Over
het algemeen is de toestand der afdeel ingen
joed. Dankbaar wordt melding gemaakt van
koninklijke belangstelling.
De wijziging van de Bondsstatuten wordt
met algemcene stemmen aanvaard.
Het Hoofdbestuur bestaat thans uit: Ds.
A. J. Montijn, Utrecht; Prof. Dr. J. de Grootr
Groningen; E. G. van Hoogstraten, 's-Gra-
venhage; Mr. C. de Roon Swaan, Velp en
Mr. W. Baron Prisse, Ulvenhout.
Nu hield Ds. A. C. H. v. Hoogenhuytfe
uit Amsterdam een causerie over het onder
werp: Rome, de eeuwige stad, en 'handelde
daarbij over de verhouding tusschen Musso
lini en de Paus, Rome als middelpunt der
Roomsche Kerk en de ontwikkeling in de
loop der tijden.
Nadat dc voorzitter der vergadering den
referent dank had gezegd, werd de samen
komst door Ds. E. Boeke met dankgebed
gesloten.
Schoolnieuws.
HERDENKING VAN DE AFSCHEIDING
Het Comité, door de Generale Synode der
Chr. Geref. Kerk benoemd tot voorbereiding
van de herdenking van de Afscheiding in 1S34,
vergadert 18 September a.s. te Apeldoorn.
EVANGELISATIE
Te Haarlem wordt Donderdag 10 Sept.
a.s. in de Kerkeraadskamer der Kloppersingel
kerk een vergadering gehouden van alle Evan
gelisatie-commissies uit de Classis Haarlem
der -Geref j Kerken, alwaar de heer W Venema
een referaat houden zal over: „Evangelisatie-
arbeid onder jongens en meisjes van 12 tot
18 jaar." Ds. A. Dondorp, van Heemstede,
zal het openingswoord spreken. Tevens zal er
gelegenheid zijn om kennis te nemen van
teekeningen en houtsnijwerk, vervaardigd
door Haarlemsche jongens en meisjes, waar
ender gearbeid wordt.
BOND VAN EVANGELISATIEN IN DE
NED. HERV. KERK.
Jaarvergadering te Apeldoorn.
De Bond van Evangelisatiën in de Ned.
Herv. Kerk hield gisteren in gebouw „Irene"
bij de Groote Kerk te Apeldoorn haar negen-
en-idertigste jaarvergadering.
Donderdagavond was er reeds een samen
komst geweest van hoofdbestuur en afge
vaardigden. Hier sprak Ds. A. C. H. van
Hoogenhuyze, uit Amsterdam, terwijl de
Prof. Dr. T. HOEKSTRA
Gelijktijdig met Prof. Dr. H. Bouwman
Prof. Dr. T. Hoekstra, van Kampen, naar
lezië, Saksen en Hongarije afgereisd. A.s. Maan
dag wonen zij, naar reeds gemeld is, te Papa
het 4d« eeuwfeest van de Hoogeschool bij.
THEOL. SCHOOL TE APELDOORN
De nieuwe cursus aan de Theol. School der
Chr. Geref. Kerk, die 18 September a.s. aan
vangt, zal aan den morgen van dien dag ge
opend worden met een toespraak van den pre
sident-curator, Ds. P. J. de Bruin, van Veenen
daal, waarna de aftredende rector, Prof. P. J.
M. de Bruin, het rectoraat zal overdragen aan
Prof. F. Lengkeek.
GEREF. GYMNASIUM TE AMSTERDAM
Uit Amsterdam schrijft men ons:
Waar vroeger op de Keizersgracht bij het
Molenpad vier woonhuizen stonden, is thans
een nieuw Gereformeerd Gymnasium ver
rezen. Dit nieuwe gebouw, zeer modern
ingericht, doet geen afbreuk aan liet
grachtbeeld. Integendeel de architect^ de
heer A. Ingwersen, een zeer groote ver
dienste van dezen bouwmeester heeft dit
nieuwe gebouw" geheel doen passen in de
omgeving. Hierdoor is gebleken dat ook mo-
I derae gebouwen de sfeer van de oude stad
j in het algemeen en die van onze mooie
grachten in 't bijzonder niet behoeven te ver
storen. Dit nieuwe gebouw met zijn ge
vel van kleine klinkers en zandsteenver-
siering, waarvoor de bekende hooge stoep,
doet niet. aan als een schoolgebouw, maal
ais een patriciërshuis. En toch is dit een
modern schoolgebouw.
Wanneer men beneden ingaat vindt men
daar een rijwielstalling en gaat men achter
door naar de ruime gymnastiekzaal, ter
grootte van 15 bij 10 M. Zij ligt 2.80 M. on
der den -beganen grond en is uit bouwkun
dig oogpunt beschouwd een kunstig water
bouwkundig werk. De vloer toch doet zonder
eenig tegenwicht den zwaren druk var
grondwater weerstaan, die naar berekening
10.000 K.G. per vierk. meter bedraagt.
Wanneer we den hoogen stoep opgaan,
komen we door een vestibule in een hal,
die een grootschen indruk maakt. Zij ont
vangt haar licht door een lantaarn, die t
midden van het gebouw afdekt en eve-neens
op de beide bovenverdiepingen het midden
gedeelte an het gebouw het noodige dag
licht verschaft. Om dit centrum zijn op de
drie verdiepingen de 14 klasselokalen ge
groepeerd.
Alles is zeer eenvoudig gehouden, omdat
de Regeering geen subsidie wenscht te ge
ven voor eenige versiering. Ondanks dien
eenvoud maakt toch het geheel een aange-
namen indruk. De eenige weelde, die men
zich veroorloofd heeft, zijn twee lantarens
aan den gevel en twee beelden op het bordes
boven den hoogen stoep. Deze lantaarns zijn
door het bestuur van het Gymnasium be
taald en de beelden, voorstellende .„Geloof"
en „Wetenschap" zijn een geschenk van de
gemeente.
Dit nieuwe Geref. Gymnasium heeft met
den grond mee een half millioen gulden
gekost.
Hedenmiddag is het met eenige plechtig
heid in gebruik genomen.
Het gebouw is Maandagmiddag a.s. van 2
tot 5 uur en dienzelfden avond van 7 tot 10
oor belangstellenden te bezichtigen.
HOOFDBENOEMINGEN
a c h e m, D. A. van Binsbergen, ond. te
Scheveningen.
ONDERWIJZERSBENOEMINGEN
ied recht (Geref. School, hoofd H.
Hakkenes), H. Huig te Leerdam.
ingen (Julianasehool, D. Huizinga-
straat 5, hoofd G. J. van Dalen), H. Reidsma
te Groningen. Voor tijdelijk.
Hilversum, O. D. Offringa, tijdelijk ta
Oldehove. Voor tijdelijk.
H. BIJKERK
Te Haarlem heeft de heer H. Bijkerk
officieel afscheid genomen als hoofd van de
Chr. School aan de Rakenessergracht. Het
Gemeentebestuur was vertegenwoordigd door
den heer C. Maarschalk, Burgemeester, en
den heer W. Roodenburg, wethouder van
Onderwijs. Verder waren aanwezig een groot
aantal autoriteiten, hoofdambtenaren van de
afd. Onderwijs ter Secretarie, vertegenwoor
digers van Vereenigingen, collega's en onder
wijzers. Ds. C. J. van Paassen sprak het
scheidende hoofd toe, hem dankende voor
alles wat hij voor het Christelijk Onderwijs
het bijzonder te Haarlem sedert 1910,
gedaan heeft. Verder voerden o.a. het woord
de Burgemeester; Inspecteur K. Brants; Dr.
J. Weener, Ned. Herv. predikant; de heer
G. J. Kappers, hoofd der Dr. Kuyperschool
i vele anderen, voornamelijk oud-collega's
i onderwijzers
A. MAASKANT
Naar wij vernemen, is door den heer A.
Maaskant, hoofd der Chr. M.U.L.O.-School te
Alphen a. d. Rijn, tegen 1 Januari a.s. ont
slag gevraagd als hoofd der af deeling U.L.O.
van bovengenoemde School.
CHR. KWEEKSCHOOL TE EMMEN
De actie ter verkrijging van een Christe
lijke Kweekschool te Emmen wordt onver
moeid voortgezet Het Bestuur heeft getracht
handteékeningen te verzamelen, teneinde te
onderzoeken, of op algemeene medewerking
kan worden gerekend. Door vele corporaties
is geteekend. Deze lijst is door het Bestuur
doorgezonden aan den Minister van Onder-
(Voor Examens zie pag. 2).
Land- en Tuinbouw.
A. A. TER HAAR. t
bekende redacteur van „De Veldbode-
laatst toe ongekenden ijver heef
tijd overledi
Met tot h<
hö gewerkt
in Nederland heeft
Uit Oost-lndie
DE PERSVRIJHEID IN INDIË
BATAVIA, 4 Sept. (Aneta). De Volksraad
beeft heden liet ontwerp-ordonnantie in
zake de ongewenschte periodieken aangeno
men met 3223 stemmen. Voorts nam de
Volksraad z.h.6. aan het verdrag in zake
economische statistieken.
INDRUKKEN UIT EGYPTE
V')
Het verschil tusschen de inlandsche stad
de Europeesche wijk in Kaïro is gewel-
ig groot. De hotels hier beproeven het ge
ne westersche comfort aan te bieden,
arin men natuurlijk niet geheel slaagt
ook het personeel speelt daarin een
roote rol, getrokken als het wordt uit
lleriei rassen maar het is er in allen
evalle best te doen.
Een kruis is het ,dat om elk hotel een
•oep schoenenpoetsers, straathandelaars en
akschischklanten zwerft. De eersten pos-
seren zich, als de portier een wat erg goed-
loedig man is, op de trap van den ingang,
d oefenen hun ambacht uit voor 1 piaster
12% cent per persoon, en de anderen
ormen een eere-hrigade, als de vreemde-
tiïzarstraat te Kaïro. Men lette op de erken
fetftda tomen voor d& turQuwenverblyvtTU
ling gaat wandelen. Is men niet gediend
van die kooplui, dlan dient hard opgetreden.
Maar de reizigers hebben vast schik in het
geval, vooral, wijl zij meestal hooger wor
den aangeslagen, dan dat thuis het geval
Herr Graf. Herr Baron of Hen- Doctor,
dat is zoo de gewone titulatuur. Daarnevens
hoort men roepen ein mark, zwei mark en
hiermee is dan de kennis der vreemde taal
bij de venters uitgeput.
Heel merkwaardig is, dat in deze zuide
lijke en oostersohe landen de Duitsche in
vloed op het leven van het gewone volk
thans nog, nadat een eind kwam aan dc
overhieersching der Turken, waarmede de
Duitschers sterk bevrind waren, veel groo-
ter is dan de Engelsche. Langzamerhand
zal dit wel veranderen. In de winkels
ontvangt men meestal gaarne Duitsch1
geld, maar Engelsch wenscht men bijna
nooit aan te nemen.
Heirlegers Duitsche reizigers beproefden
vóór 1914 de Duitsche waren hier te plaat
sen en de mannen der wetenschap stortten
zich met groote liefde op de in den bodem
verborgen schatten van oud-Egypte.
Het uiterlijk van modern Kaïro is anders
veel meer Fransch. Fransche opschriften op
straten en winkels cn Fransche scholen
voor de meer ontwikkelde bevolking.
De straten zijn geasfalteerd; de tram
wagens hebben afzonderlijke vrouw enaf-
deelingen, een tegemoetkoming aan de
mohammedaansobe volksgewoonten; de
winkels doen niet onder voor die bij ons;
de brandweer staat dag en nacht klaar en
het auto-verkeer is zeer intensief.
De christelijke religies hebben hier alle
hun kerken. Oorspronkelijk was liet, plan
naar dc Fransche protestantsche kerk te
gaan, waar een orthodox predikant op
trad, maar wijl dit bezwaren mee zou
brengen voor mensohen van ons gezel
schap, heeft Professor Noordtzij des Zon
dagsmorgens in een zaal van ons hotel ge
sproken en het Woord geopend.
Wij denken zoo. dat in Egypte niet vaak
het evangelie zal worden verklaard in de
Nederlandsche taal. ofschoon wij toch nog
iets doen aan zending in dit merkwaar
dig land. Te Calioub, drie uur ten noorden
van Kaïro is een nederlandschcn zendings-
post gevestigd, waar thans zendeling
P. B ij 1 zijn werk verricht. Vergissen wij
ons niet, dan is dit buiten ons eigen Indië
de eenigste plaats, waar wij doen aan zen
ding onder mohammedanen.
Toóli over zending schrijvende, kan er
hier aan toegevoegd worden, dat de Ameri
kanen in Egypte zeer veel aan missie doen.
Zij hebben talrijke scholen onder hun be
heer, waarop zeer veel kinderen gaan uit
de hoogcrc standen. Op deze wijze hoopt
men den christelijken invloed van boven
af op het volk téMoen inwerken. Tot ver in
hot Zuiden-van-Soedan verrichten de ame-,
De moskee van Zeinab te Kaïro.
rikaansche mannen en vrouwen hun arbeid
van christelijke zelfopoffering en liefde.
Blijkbaar trekt de mohammedaansche we
reld onze medechristenen in Amerika zeer
aan. In Klein-Azië en Syrië is op talrijke
plaatsen de christelijke vlag geplant. Wat
zijn tijdens de vervolgingen der Armeen-
sche christenen in de vorige eeuw deze
zendingsposten niet vaak de oasen geweest,
waar de opgejaagden een schuilplaats von
den. Te Beyrouth hebben de amerikanen
zelfs een medisch opleidingsinstituut tot
steun van de zending.
In dit nieuwe gedeelte van Kaïro, in de
19e eeuw tot stand gekomen, vindt men een
dierentuin, waarin de merkwaardigste
exemplaren van de afrikaansche dieren
wereld worden aangetroffen. Alsook het
beroemde egyptische museum. Op dit mu
seum, hetwelk alléén reeds geleerden uit
alle landen naar Egypte trekt, komen wij
nog wel nader terug.
Ofschoon de Engelsche politie ook wel
een oogje houdt op oud-Kaito, is nieuw -
Kairo vooral haar terrein. Dit is een doorn
in het oog der nationale groepen, maar hot
vreemdelingenverkeer heeft de wetenschap
noodig, dat Engeland een oog in het zeil
houdt, zal het zich rustig kunnen ontwik-
Toen onze trein Kaïro binnenstoomde.
vonden wij alle uitgangen van het. station
bezet door militaire^i onder commando van
Engelsche officieren. De algemeene .verkie
zingen waren op komst en er dreigden
moeilijkheden, welke ook gekomen zijn.
Allereerste taak is dan te zorgen, dat de
knooppunten van het verkeer veilig gesteld
worden.
Het lijkt dus thans niet ongewenscht, het
mohammedanisme, hetwelk zulk een eigen
stempel op Egypte heeft gedrukt, wat nader
te bezien. Nog steeds belijdt, 90 der be
volking de leer van Mohamecl.
Wij ontmoeten hier nog veel, wat duister
is. Tot vóór een halve eeuw was bijvoorbeeld
de moskee, de vergaderplaats der moham
medaansche geloovigen, absoluut gesloten
voor den ongeloovige. Thans is dit bijna
nergens meer het geval. Helaas mag een
niet-moliammedaan echter de moskee nog
niet betreden op Vrijdag, den gcheiligden
dag, op feestdagen en tijdens dc gebedsuren.
Daardoor is de sluier nog niet- ten volle
opgelicht. Ook van de gebruiken bij de
religieuze orden, bijvoorbeeld de derwischen
is lang nog niet alles bekend. Een Duitsche
zendeling uit Leipzig beweert erin geslaagd
te zijn door als denvisch gekleed te gaan
in d'en Soedan volkomen kennis te hebben
kunnen nemen van deze wondere religieuse
wereld. Het boek, waarin dit beschreven is,
konden wij nog niet in ons bezit krijgen.
Het mohammedanisme vertegenwoordigde
eenmaal een machtige beweging, welke een
gevaar beteekende voor de christelijke cul
tuur. Groote stukken van Europa werden
overstroomd door de Aziatische horden*
j welke de vaan van Mohammed volgden,
j Of het wel juist is, deze periode van strijd
tuschen Europa en Azië als een godsdienst-
krijg te bestempelen, als nog vaak geschiedt,
wordt lang niet grif meer erkend. Waar
schijnlijk was het veel meer een soort
volksverhuizing van Semitische volken,
i welke door economischen nood gedreven, er
op uit trokken, om andere landen in bezit
te nemen. Precies dus als vroeger met de
Germaansche volksverhuizing het geval was.
Maar natuurlijk, d<e religie speelde, toen
de trek eenmaal begonnen was, een groote
rol erbij. Want de Mohammedaansche gods
dienst heeft zijn volgelingen onderworpen
aan de leer van het noodlot. En liet is deze
leer met zijn ellendige gevolgen voor maat
schappij. gezin en persoon, welke uitkomt
in alles wat de landen van de halve maan
te zien geven.
Het mohammedanisme is centralistisch
van aard. Mohammed, de stichter, het mid
denpunt. De Koran, liet heilige boek, bevat
levensregelen voor altijd en deed een eigen
recht ontwikkelen, waarbij de persoonlijk
heid, die volgens christelijke leer verant
woordelijk is voor God, tot niets ineen-,
schrompelde. Mekka, de heilige stad, mët
Jeruzalem, als tweede geestelijk centrum.
Een clerus, een oppermachtige geestelijk
heid, aan wie leeren en verklaren van den
Koran is opgedragen, kon met het volk
doen als de pottenbakker met het leem. Het
hoofd der mohammedanen in elk land is de
mufti, een machtig man. De oud-consul van
Nederland in Palestina, de heer Kan, ver
telde pas in een brochure over het Joden
vraagstuk in Palestina, dat naar zijn vaste
overtuiging de in 1929 ondernomen aan
vallen op de jodenkolonies in het Heilige
Land slechts een gevolg waren van ophit
sen door den mutti te Jeruzalem.
Onder den mufti en andere hoogere
geestelijken komt de groote schaar lagere
dienaren der religie en de leden van reli
gieuse orden, als derwischen. Zij allen die
nen het systeem. Het westersche ras zou dit
niet kunnen gedoogen, het arabische,
of breeder, het aziatisc.be wel. En
zoo is er van een hooge mohammedaansche
cultuur nooit bijzonder sprake geweest. Wat
d'e middeleeuwen te zien gaven was voor
een groot gedeelte imitatie van de oud
christelijke cultuur, onder den voet geloo-
pen door de onpersoonlijke mohammedaan
sche volkeren.
Het is een domme massa, waarover de
clerus het bevel voert, en welke zij, en dit
is het gevaar, tot fanatisme kan opzwecpen.
De religie is er eene van de letter, welke
geest en gemoed onberoerd laat. Het over
treden van de voorschriften is minder erg,
als men ze maar aanneemt als de ware.
Kasr-El Kijlbruy te Kaïro,
