iHeuure £riitsdji? (tfoumnt
Dagelijks verschijnend N Ieuwsbiad voor Leiden en Omstreken
EERSTE BLAD.
BINNENLAND.
Gemengd Nieuws.
ABONNEMENT:
Per kwartaal 3.21
(Beschikklngskosten 0.15.)
Per week 0.25
Voor het Buitenland bij Wek©*
lijksche zending
Bij dagelijksche zending 7
Alles bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad 7Vi cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
NO. 3441 DONDERDAG 27 AUGUSTUS 1931
ADVERTENT* EN:
Van 1 tot 5 regelsL17V»
Elke regel meer0.22%
Ir.gez. Mededcelingen
van 1—5 regels 2.30
Elke regel meer0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan 't bureau
^wordt berekend 0.10
10e Jaarganr
Uit nummer bestaat uit TWEE bladen
NIET ZEER FAIR
Onlangs schreven wij in een tusschenzin,
dat de heer H. Polak zich „nog altijd ver
beeldt, cbat zich een maatschappij bezig is
te vormen, waarin het persoonlijk eigen
belang geen rol meer zal spelen en plaats
zal maken voor een even krachtig werkend
gemeenschapsgevoel".
De kroniekschrijver in Het Volk komt
hierop even terug, doch geeft van wat wij
schreven déze vrije vertaling, dat hij zich
„met bekoorlijke ernst" verbeeldt,
dat een andere en betere maatschappij
mogelijk is. Er is geen betere maat
schappij dan de tegenwoordige. Vraag
het maar den twintig millioen werkloo-
zen, den slachtoffers van de jongst
nog steeds voortdurende ineenstortingen
van industrieele en financieele instellin
gen en allen, die radeloos in de toekomst
staren en geen uitkomst zien.
Tegen deze wijze van discussieeren heb
ben we tweeërlei bezwaar.
In de eerste plaats deze, dat zij beneden
de standing is van een man als H. Polak,
die niét gewoon is zich van debathandig
heidjes te bedienen. Zijn polemieken staan
in de regel op een veel hooger plan. Hier
zit iets demagogisch in.
Doch bovendien: de wijze, waarop onze
woorden weergegeven worden, is onjuist De
ontkenning, dat zich een maatschappij be
zig is te vormen, waarin het persoonlijk
eigenbelang geen rol meer speelt, mag niet
aldus omschreven worden: een andere
betere maatschappij is onmogelijk; er is
geen betere dan de tegenwoordige.
We hebben niets van dat laatste beweerd,
en de schrijver mag het zonder onjuist te
parafraseeren, ons niet in de mond leggen.
Wij wijzen deze vrije vertaling absoluut af.
Dat ligt geheel in onze lijn. Aén een vol
maakte maatschappij gelooven we niet, om
dat we het eens zijn met Polak's partijge
noot die in „Voorwaarts" schreef, dat de
oorzaak van vele ellende ligt in de „duistere
driften" van het hart des menschcn.
Maar wij erkennen met dankbaarheid,
dat de maatschappij in haar huidige open
baring vooral in de laöden met christelijke
cultuur veel en veel beter is dan in vorige
eeuwen of zelfs decennia, en wij hopen, voor
ons klein deel er aan mee te werken, dat
het nog beter wordt
Maar wanneer deze kroniekschrijver, zij
het ook „met bekoorlijke ernst", deze jubel
aanheft:
In een socialistische maatschappij zou
men van katoen, evenals van tarwe en
koffie en andere producten, voortbrengen
wat noodig is. De planters en verbouwers
zouden geen winst behoeven te maken,
want zij zouden van alle andere voort
brengselen hun rechtmatig aandeel, vol
doende om in hun behoeften te voorzien,
ontvangen;
dan verbazen we er ons over, dat zooveel
holle lyriek kan vloeien uit de pen van een
zoo nuchter denker.
VEEL GEMENGD VOLK
Onlangs werd in de roode pers de aan
dacht gevestigd op het feit, dat „tal van
personen, die niet met alle doelstelling der
S.D.A.P., met het geheel van haar strijd
wijze, met al haar uitingsvormen zonder
onderscheid instemmen, zich tcch meer en
meer bij haar aansluiten."
De S.D.A.P. wordt dus in het eigen orgaan
der partij aangeduid als een verzamelgroep.
Het is een erkenning, waarover o zoo veel
te zeggen zou zijn. Er ligt stof te over in,
voor een belangrijke beschouwing.
We zetten ons daartoe thans niet, doch
willen even met enkele woorden een bewijs
bijbrengen voor de stelling van het roode
orgaan, het aan de lezers overlatende, hier
uit de conclusie te trekken.
Dat ook in ie S.D.A.P. verschil van ge
voelen voorkomt is begrijpelijk bij de uit
groei, welke zij in de laatste jaren verkre
gen heeft. Men moge de discipline nog
zoo sterk bevorderen, als men wil, leder
nieuwe partijgenoot brengt zijn eigen eigen-
dommel ijkheden mee en daaruit worden al
lerlei kwesties en meeningsverschillen ge
boren.
Echter zou men mogen verwachten, dat er
in een partij, welke zich „sociaal" en „de
mocratisch" noemt, op deze beide terreinen
wel eenstemmigheid zou bestaan.
Hoe het met de democratie geschapen is,
werd nog dezer dagen duidelijk. Maar dat
wekt minder verbazing, omdat hierbij zoo
gauw persoonlijke begeerten in het spel ko
men, dan dat de verbrokkeling op sociaal
terrein zoo groot is. Hier toch staat men als
socialisten tegenover net kapitalisme (men
doet tenminste alsof!) en verdeeldheid is
hier dus wel zeer misplaatst
Toch is die oneenigheid, dat verschil in
beschouwing, wel degelijk aanwezig. En wel
in zoo sterke mate, dut thans in de S.D.A.P.
alle sociaal-economische inzichten aanwezig
zijn, welke men in onderscheiden andere
partijen aantreft
Op drie richtingen valt de aandacht.
Ir. v. d. Waerden, de econoom, zou het zeer
gevaarlijk achten om in deze periode van
laagconjunctuur een veertig-urige werkweek
in te voeren. Hij twijfelt er sterk aan of de
maatschappij dat wel dragen kan.
Deswege vindt hij den heer la Bella, vak-
vereenigingsleider tegenover zich, die hem
feitelijk bij de oer-liberale economen in
deelt, met de opmerking, dat men ook al te
economisch kan denken.
De tegenstelling is dus zoo scherp moge
lijk.
En dan mengt de heer H. Polak, dien de
massa nauwelijks duldt als kroniekschrijver
in „Het Volk", omd'at hij zooveel aparte op
vattingen heeft, zich in het debat en stelt de
vraag of de menschheid er wel gelukkiger
door wordt, dat één mensch plus een ma
chine (of liever, omgekeerd: de machine
voorop!) thans in één dag meer kan doen,
dan vroeger tien arbeiders in een week.
Anders gezegd: de eerste ziet alleen de pro
ductie; de tweede alleen de vakactie; terwijl
de derde vooral let op den arbeider als
mensch.
Voorwaar, de S.D.A.P. wordt steeds meer
een verzamelgroep van heterogene bestand-
deelen: precies het beeld, dat Nebukadnézar
in zijn droom; met voeten „eensdeels
van ijzer en eensdeels van leem".
GEREF. VEREENIGING VOOR
DRANKBESTRIJDING
SOJABROOD
Bij Kon. Besluit is tot wederopzeggens
toestemming verleend tot het bereiden en
in den handel brengen van een brood, be
reid uit 80 pet. tarwebloem, respectievelijk
tarwemeel, met 20 pet. ontvet sojameel, on
der den naam „Sojabrood, bereid met ont
vet sojameel", onder de voorwaarden nadei
in Stct No. 165 vermeld.
BELGISCH BEZOEK
AAN ONZE SPOORWEGEN.
De Belgische Minister van Verkeerswe-
_jn heeft gisterenmiddag in gezelschap van
eenige leden van de directie der Nederl.
Spoorwegen een bezoek aan Leiden ge
bracht. Dit In verband met de electrificatie
der spoorwegen in België.
Voor zijn bezoek aan Leiden heeft de
Minister een bezoek gebracht aan de elee-
trische central© der spoorwegen in Leid-
schendam.
Nadat in „Zomerzorg" te Leiden de the?
was gebruikt, is de Minister met den trein
van 5.06 uur naar Amsterdam teruggekeerd
MGR. DR. W. H. NOLENS
De toestand van Mgr. Dr. Nolens was
heden hoogst ernstig. Hedenochtend heeft
Dr. Nolens nog de Heilige Communie ont
vangen.
PENSIOENRAAD
HET VERSLAG OVER 1930
Blykens het verslag van den Pensioen
raad over 1930 heeft zich de in 1929 waar
genomen daling van het aantal stukken in
den loop van 9130 niet voortgezet. Deze da
ling moet als een sporadisch verschijnsel
worden beschouwd. De ervaring leert, dat de
hoeveelheid arbeid nog een regelmatige stij
ging vertoont. Zoo is het aantal ten vorige
jare ingekomen brieven (circa 74500) in den
loop van 1930 met ruim 5200 toegenomen.
Ook de vele andere werkzaamheden naast
de bewerking der ingekomen stukken
vertoonen een gestadige toeneming.
Met de gewoonte, dat slechts op Vrijdag
middag mondelinge inlichtingen door het
publiek konden worden verkregen werd ge
broken, zoodat thans op alle werkdagen in
de bureau-uren gelegenheid bestaat monde
ling over pensioensaangelegenheden te wor
den ingelicht.
Het aantal geneeskundige onderzoekin
gen bedroeg in 1930: 1193, waarvan 975 tot
pensionneering hebben geleid. Van deze 975
invalide ambtenaren waren, voor wat betreft
de vier belangrijkste groepen, werkzaam: by
het onderwys 308 of 31.5 pet., bij de politie
71 of 6.3 pet., by de posterijen 76 of 7.8 pet.
i bij de belastingen 23 of 2.4 pet.
In het afgeloopcn jaar werd tot een to
taal van f 5.058.755 aan nieuwe pensioenen
toeegekend.
Overgegaan werd tot mechaniseering van
den statistischen arbeid door ingebruikne
ming van een electrischo Hollerith-instalatie,
terwijl inzake invoering van de mechanisatie
van de betaalbaarstelling der pensioenen
door middel van de Adrema welke gelei
delijk zal moeten plaatc hebben, concrete
voorstellen aan den Minister van Financiën
zyn gedaan.
KLOMPENBEURS
TE CLINGE GEOPEND.
In tegenwoordigheid van verschillende ge
estelijke autoriteiten is gisterochtend de
derde Zeeuwsche Klompenbeurs, welke gis
teren en vandaag te Clinge wordt gehou
den, geopend.
Nadat de genoodigden ten stadhuize door
den burgemeester van Clinge, den heer J.
W. Vicnings, waren ontvangen en toe
gesproken, heeft de heer Em. Lockefeer,
uit Hulst, lid der Tweede Kamer, met een
warm-gestemdo rede de openingsplechtig
heid verricht.
DE 31E JAARVERGADERING
In de voortgezette jaarvergadering dezer
vereeniging verwelkomde de voorzitter Ds.
W. H. Gi s p e n van Scheveningen ter ver
gadering den heer P. v. d. Me uien van
Amersfoort, voorzitter der Ned. Ver. tot
afschaffing van alcoholische dranken. Spr.
deelde mede, dat de regeeringssubsidie voor
de vereeniging met 250 is verhoogd als
een tegémoetkoming in de bureaukosten
der vereeniging. Dankbaar, maar niet vol
daan. Meegedeeld werd, dat aanwezig wa
ren afgevaardigden van 48 afdeelingen en
9 provinciale bonden.
De vergadering besloot om een schrijven
van medeleven te zenden aan den heer P.
Loof te Middelburg, lid van het hoofdbe-
stuur.
Tot lid van het moderamen werd her
kozen de heer C. Buitendijk te Amsterdam.
De voorzitter richtte onder luiden bijval
een woord van hartelijken dank tot den
heer Buitendijk voor zijn omvangrijken ar
beid hem toebiddend, dat de God der hoop
hem blijve bekrachtigen. De heer Buiten-
I dijk dankte den voorzitter met een enkel
I woord.
Hierna kwamen de jaarverslagen aan de
orde. Over dat van den secretaris Ds. J.
van Herksen te Ermelo, discussieerden
Utrecht, Apeldoorn, Den Haag, Groningen,
de Prov. Bond van Gelderland en de Prov.
Bond van Zuid Holland. Bij de behandeling
van het financieel verslag werden opmer
kingen gemaakt door Vlaardingen, Gronin
gen, Apeldoorn, Arnhem, Den Haag, Haar
lem, Eindhoven en Ermelo. Na beantwoor
ding door voorzitter, secretaris en penning
meester, werden de verslagen goedgekeurd
onder dankzegging en werd de begrooting
vastgesteld met een eindcijfer van 7040.50.
Hierna werd gepauzeerd.
Na gemeenschappelijke koffietafel, ving
om halftwee de middagvergadering aan. De
heer v. d. Meulen bracht de groeten over-
van zijn organisatie, en sprak een sym
pathiek woord. Hij betreurde de vermin
derde belangstelling voor de Plaatselijke
Keuze en sprak zijn gevoelen uit, dat als
het in de Kamer tot een stemming over
de P. K. komen, van de A. H. afgevaar
digden waarschijnlijk de heer Smeenk de
eenige voorstander en voorstemmer zou zijn
geweest. Dat moet veranderen en spr. wekte
op om voert te gaan tot verwezenlijking
van het ideaal (applaus).
De voorstellen kwamen vervolgens aan de
orde. Een voorstel van den Gelderschen
Bond om te komen tot een andere finan
cieele verhouding tusschen het hoofdbe
stuur en de afdeelingen en daartoe een
commissie te benoemen, werd na bestrij
ding van hoofdbestuurszijde naar het hoofd
bestuur gerenvoyeerd. Het voorstel-Bussum
om zich te wenden tot de kerkeraden van
Geref. confessie om meer daadwerkelijke
steun aan de drankbestrijding, werd van
meer dan één zijde bestreden, ook omdat
het niets geen effect sorteert en niet in
overeenstemming is met het Geref. kerk
recht, Bussum trok haar voorstel in.
Besloten werd de volgende jaarvergade
ring te Apeldoorn te houden.
Een voorstel-Bussum om kinderlectuur uit
te geven, werd aangenomen. De vergadering
sprak uit. dat hetgeen geboden zal worden,
op hoog plan moet staan.
Een voorstel-Bussum om ook op beschei
den wijze een centraal bureau in te rich
ten, kon nog niet worden aangenomen. Het
hoofdbestuur zal de vermeerderde rijkssub
sidie voor bureauwerk besteden. Een voor-
stel-Rotterdam inzake het maandb'ad werd
ingetrokken. Een voorstel-Zuid Holland om
de gegevens in het jaarboekje te comple-
teeren werd aangenomen. Op de mede
werking der provinciale bonden doet het
hoofdbestuur terzake een dringend beroep.
Een voorstel Middelburg om op het lo:
rooster van M. U. L. O.-scholen en kweek
scholen bij het vak „Gezondheidsleer" ook
aandacht te doen schenken aan het alcoho
lisme ontlokte eenige discussie.
De voorzitter maande tot groote voor
zichtigheid. Het moet voorshands nog geen
wettelijke regeling worden. De persoonlijke
opvatting van den docent speelt hier een
voorname rol. Besloten werd het voorstel
in Enkrateia ter sprake te brengen.
Een voorstel-Middelburg inzake de Waren
et werd afgevoerd, gezien de stappen, die
terzake reeds gedaan worden. Aangenomen
werd een voorstel-Groningen om de rede
voeringen enz. ter jaarvergadering gehou
den indruk uit te geven, al bepaalde de
ergadering, dat het niet altijd in brochure
orm zal zijn. Het kan ook in het orgaan.
Naar aanleiding van een vraag van den
Prov. Gron. Bond of provinciale propaganda
commissies in het leven geroepen moeten
worden, sprak de vergadering uit, dat elke
provinciale bond geheel vrij is in zijn wijze
van arbeiden. Naar aanleiding van een
'oorstel-Middelstum om te pogen in de Chr.
'akorganisatiepers artikelen over de drank
bestrijding op te nemen ontspon zich disy
cussié, waaraan deelnamen Utrecht, Rotter
dam en Amsterdam. De vergadering zal zich
terzake wenden tot het Chr. Nat. Vakver
bond.
Een voorstel-Arnhem om over te gaan tot
aanstelling van een propagandist voor het
geheele land, werd na opmerkingen van
Arnhem, Groningen, Bussum en den Gron.
Provincialen Bond, die behalve Arnhem al
len het voorstel bestreden, verworpen. Een
voorstel-Arnhem om oprichting van bier
brouwerijen in Ned. Indië tegen te gaan,
werd teruggenomen wijl uitvoering niet
mogelijk blijkt
Na rondvraag sprak de voorzitter een op
wekkend slotwoord en werd de vergadering
met dankgebed gesloten.
DE INDIE POSTVLUCHTEN
ENKRATEIA
VIJFDE CHR. CONGRES
TEGEN HET ALCOHOLISME
NATIONAAL VEILIGHEIDS
CONGRES
6 en 7 NOVEMBER TE UTRECHT
Het bestuur van het Veiligheidsmuseum
heeft besloten, dat het zesde Veiligheids
congres dit jaar zal worden gehouden op
7 November in het Gebmnv voor Kun
sten en Wetenschappen te Utrecht.
In het October-niimmer komt in behande
ling het onderwerp: „Het gevaar voor brand,
explosies en verstikkingen in garages".
Het gemeentebestuur van Utrecht zal het
congres officieel ontvangen. j
Vandaag werd te Utrecht gehouden het
vijfde Christelijk Congres tegen het alcoho
lisme, dat werd voorafgegaan door een
Wijdingssamenkomst
in de Domkerk te Utrecht, waarin voorgingen
Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine,
van Wassenaar, Dr. W. G. Harrenstein,
pred. der Geref. Kerk te Amsterdam, en Ds.
X i e 1 s, van Kopenhagen.
Medewerking werd verleend door het Ned.
Herv. Kerkkoor „Jubilate Deo" (dir. de heer
J. W. van Setten).
Begroetingssamenkomst.
In Kunsten en Wetenschappen vond gister
avond een begroetingssamenkomst plaats,
waarin verschillende sprekers het woord
voerden.
Opening van het congres.
Hedenmorgen werd het congres aangevan
gen. Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine
sprak een woord van welkom, na de gebruike
lijke opening.
Tegenwoordig waren de Minister van
Arbeid, de heer Verschuur, de burge
meester van Utrecht, Dr. J. P. F o c k e m a
Andreae, en de Commissaris der Koningin
in de provincie Utrecht, Dr. H. Th. s'Jacob.
De Minister van Arbeid deelde onder ap
plaus der vergadering mede, dat Ds. Montijn
door H. M. de Koningin benoemd is tot
ridder in de orde van Oranje-Nassau. Hy
sprak een woord van warme belangstelling
tot het congres en uitte de hoop, dat de
drankbestrijding in nauwe samenwerking met
de regeering veel goeds tot stand moge
brengen. Ds. Montijn dankte met enkele
woorden voor de hem ten deel gevallen onder
scheiding.
Nadat de secretaris enkele mededeelingen
had gedaan werd door Prof. Dr. J. R. S1 o t e- j
maker de Bruine ingeleid het onderwerp:
Na vijftig jaar dezelfde strijd?
De volgende stellingen werden door den
referent ontwikkeld:
1. De strijd werd opgezet als een strijd
tegen de drinkgewoonten als hinderpaal voor
het Godsrijk, en wel door middel van geheel
onthouding.
2. Er is thans geen aanleiding den strijd te
wijzigen, en de geheelonthouding te vervangen
door de matigheid, of de drinkgewoonten als
niet meer schadelijk voor het Godsryk aan te
3. Alleen hebben wij geleerd, naast de gees
telijke schade ook de sociale en economische
meer in het oog te vatten dan voorheen;
(ioch dit versterkt den stryd en verslapt hem
niet.
4. Het is niet gewenscht in onzen strijd
méér te betrekken dan de drinkgewoonten, al
is het juist, dat deze deel uitmaken van een
grooter geheel op het terrein van bedwelming
en genotzucht. Het is onjuist, dat de drink
gewoonten geen bestrijding meer vergen.
Voorzoover er vooruitgang is, moet het ver-
kregene behouden blijven, tegenover terug
gang van gedistilleerd gebruik staat popula
risering van bier- en wijngebruik.
6. De invloed van Amerika dwingt tot nauw
keurig herhalen en beleven van onze be
proefde beginselen.
Ds. D. van Krevelen, em.-pred. te Bosch
Duin, sprak over: „Veranderingen in de
Volksgewoonten in de laatste halve eeuw".
Hy ontwikkelde in zijn referaat de volgende
gedachtengang:
Op een volledige behandeling van dit onder
werp rekene men niet; het is al te ruim. En
wanneer op vooruitgang kan worden gewezen
vergeten we niet. dat geen verbetering de
gansche linie geldt.
Toch kan van vooruitgang worden ge
waagd. 't Alcoholverbruik daalde. Openbare
dronkenschap werd betrekkelijk zeldzaam.
Daarentegen groeide het leger der drankbe
strijders. En een wijziging in de waardeering
der geheelonthouding ging daarmee gepaard.
Ook namen de drinkgewoonten af in vele
kringen: in de stad en op het platteland,
kerkelijke en maatschappelijke kringen Deze
vooruitgang is zonder twijfel vrucht ook van
het werk der drankbestrijders. Maar zy waar-
deeren gaarne alles, wat hun in hun strijd
hulp bood: de wetgever en de overheid, de
arbeidersbeweging, het vegetarisme e
sport
Zy zien echter ook de groote macht, die hen
tegenwerkte en die nog tegenover hen staat:
drankhandel en alcoholkapitaal, de pers en de
publieke opinie, vele geleerden, rok politieke
partijen en personen, en de nawerking
der. grooten oorlog.
Wat zy wonnen en wat zij nog moeten
winnen, wordt door niets beter geïllustreerd,
dan door de actie voor Plaatselijke Keuze.
Zij verstaan derhalve, dat zy nog niet al
te luid moeten juichen, dat ze voorioopig don
strijd moeten voortzetten. Er is nog zooveel
drankellende. Ons volk is nog by lange na
niet voldoende ingelicht. Met name de intel-
leetueelen weten van onze beweging nog wei
nig of niets af. Er groeit een geslacht op, dat
den verdrukker niet heeft geke .d, gelijk wy
hem voor tientallen jaren hebben leeren ken
Er ontstaan nieuwe drinkgewoonten
(cocktails, wijn- en bieralcoholisme), terwijl
de oude gewoonten nog niet verdwenen. Met
het oog op dit alles strijden wy voort. Wij
zetten door tot het einde!
Daarna werd gepauzeerd, terwyl des mid-
igs het congres in secties ging. In deze
secties werden referaten geleverd door Dr. P.
J. Waarrenburg van Arnhem, over
„Alcohol en Erfelijkheid", door Mr. H. d e
Bie, van Rotterdam, over „Veranderingen in
de wetgeving, van beteekenis voor de drank
bestrijding", door Dr. J. G. L e i b b r a n d t,
van Amsterdam, over „Drankbestrijdersjeugd
werk", en door Dr. S. O. L o s, van Den Haag,
,De drankbestrijding en de intellec-
tucelen".
TE 'S-l
HELPT ALLEN MEE
ONS BLAD
IN DE GEZINNEN TE BRENGEN
WAAK HET BEHOORT
OPROEP OM STEUN
Uit de berichten in de dagbladen is be
kend, welk een ramp de gemeente 's-Gra-
vemoer en in het bijzonder de tuinderijen
-boomgaarden en bloemisterijen heeft ge
troffen door den storm- en hagelslag, die
Zaterdag 15 Aug. j.l. in een half uur tijds
de groenten, bloemen en het fruit totaal
vernietigde en vele gezinnen aan armoede
bloot stelde. De vruchten van een harden
arbeid van den geheelen zomer gingen daar
door in één slag verloren en niets dan kale
stoppelvelden en waardeloos fruit, bene
vens beschadigde boomen en struiken bleven
Met de opbrengst van wat nu verwoest is.
zouden de noeste werkers in het onderhoud
van henzelf en hun gezinnen gedurende
den aanstaanden winter hebben voorzien
maar aan deze verwachting is thans dom
den storm en hagelslag den bodem inge
slagen.
Door de toestanden in Duitschland en En
geland en de lage prijzen, die tengevolge
daarvan voor groenten en fruit aan de vei
lingen worden betaald, zijn de inkomsten
van den zomer toch al schraal geweest en
voor velen is het een kwestie van dagen,
wanneer zij op den steun van anderen zul
len zijn aangewezen. En ljoe staan zij dan
in het voorjaar er voor als er geen geld
zal zijn om weer te beginnen.
De schade, die thans door een commissie
van deskundigen nauwkeurig wordt ge
taxeerd, zal voor de bedrijven alleen zeker
een halve ton bedra<gen. Voor groote krach
tige gemeenten moge dit een klein bedrag
zijn, maar voor een gemeente van 1400 zie
len, die geen enkele belangrijke bron van
inkomsten heeft en bijna uitsluitend uit
kleine tuinderijen en boerderijen bestaat en
zoodoende geen financieele draagkracht
heeft, is het bedrag onoverkomelijk groot
Met eigen krachten kunnen de getroffenen
niet gered worden.
Het Steuncomité, dat onder leiding van
den Burgemeester is opgericht, schroomt
dan ook niet de hulp m te roepen van het
Nederlandsche volk, dat steeds blijk gaf een
warm hart te hebben wanneer hun mede
burgers in benarde omstandigheden verkee-
ren. Wij beseffen goed. dat de tijden moei
lijk zijn en het voor velen moeilijk is om
te helpen Dubbel moeilijk is het echter
voor de velen, die thans door deze ramp
zijn getroffei) en het Comité vraagt u dit
te overwegen en naar krachten te" helpen.
Bijdragen worden gaarne ontvangen door
den penningmeester, den heer P. M. van
der Perk, gemeenteontvanger van 's-Gra-
vemoer, postrekeningnr. 23253.
Het Steuncomité: D. Smits, Burgemeester,
voorzitter; F. M. Volk, secretaris; P. M. van
der Perk, Gemeenteontvanger, penningmees
ter; G. Verhagen en W. Begeer, wethouders;
Ds. D .W. O. Mühlnickel, consulent der
Ned. Herv. Kerk; Ds. J. Snoey, Geref. pre
dikant; Ds. J. P. Meijering, consulent Chr.
Geref. Kerk; Pastoor H. J .J. Iluybers van
Waspik en 's-Gravemoer. A. II. M. deBruyn;
Dr. P. J. A. van Overstralen Kruysse; B.H.
Millenaar; A. van Willigen; J. van Willigen.
Ondergeteekenden hebben de schade, ver
oorzaakt door den storm en hagelslag in de
gemeente 's-Gnjvemoer, op Zaterdag 15
Aug. als Rijksambtenaar onderzocht. D?
schade aan tuinderijen, bloemisterijen en
boomgaarden is daarbij zeer ernstig bevon
den en van dien aard, dat hulp noodzake
lijk is. Wij onderschrijven daarom het ver
zoek van het Comité tenvolle.
Ir. A. VAN GOGH,
RijkSftuinbouwconsulent te Breda.
Ir. H. E. HUIZENGA,
Rijkslandbouwconsulent te Breda.
Voornaamste Nieuws.
(blz. 1)
Vijfde Enkrateia-congres te Utrecht
Groote brand te Gouda.
Gruwelijke moord bij Zuidbroek,
Oproep om steun voor 's-Gravenmoer.
(blz. 21
De Labourpartij gaat in krachtige oppo
sitie tegen het nieuwe Kabinet
Crewe minister van oorlog.
Massa-vlucht uit Polen naar Rusland.
oorstellen.
af.
(blz. 5)
ziekenhuis Bethesda te
Indrukken uit Egypte III.
(Blz. 7)
Het sociaal-economische congres te Am
sterdam.
Bij een noodlanding van een militair
vliegtuig is een persoon ernstig gewond.
GRUWELIJKE MOORD ONTDEKT
AMSTERDAM
AFSCHEID Dr. WIBAUT
Dr. F. M. Wibaut, die op 1 September
a.«. zijn ambt als wethouder neerlegt, geeft
hoofdambtenaren, ambtenaren en particu
lieren en besturen of vertegenwoordigers
van Vereenigingen, Genootschappen en an
dere instellingen gelegenheid, op Zaterdag
29 Augustus a.s., des voormiddags van 10
tot 1 uur en des namiddags van 2 tot 3
uur, in de Raadzaal ten Stadhuize van hem
afscheid te nemen.
DEN HAAG
DE WETHOUDERSBENOEMING.
Een poging tot bemiddeling?
Naar wij vernemen hebben gistermiddag
vertegenwoordigers van verschillende raads^
fracties vergaderd onder leiding van den
burgemeester, die hen tot een bespreking
had uitgenoodigd. Gesproken is over de as.
wethoudersverkiezingen. Hedenmiddag te 2
uur zouden de besprekingen worden voort
gezet.
Er is geheimhouding opgelegd. In-
tusschen schijnt de tweede bijeenkomst er
op te wijzen, dat het resultaat van den eer
sten d£ig niet geheel onbevredigend is.
BEGRAFENIS T. H. VAN HATTUM.
Zeer velen, vooral uit scheepvaartkrin
gen, waren gistermiddag op de begraaf
plaats „Oud Eik en Duinen" te samen ge
komen om hun belangstelling te tonnen bij
de teraardebestelling van het stoffelijk over
schot van wijlen den heer T. H. van Hat-
tum, directeur van de Ned. Lloyd.
Op verzoek van den ontslapene werden
geen toespraken gehouden en waren er
geen kransen.
Aan de groeve dankte een familielid voor
de talrijke blijken van deelneming.
DOODELIJKE VAL VAN EEN WAGEN.
Men meldt ons uit Waddinxvecn: De
5fi-jarige heer J. Haarman alhier die even
met zijn paard en rijtuig een familielid naar
Gouda wilde brengen had het ongeluk door
een plotselinge schrikbeweging van het
paard, van den wagen te vallen. Hij kwam
met het hoofd np de straat terecht en bleek
rnstig verwond. Onmiddellijke overbrenging
naar do Gnudsehe wijkverpleging was
noodig. Korten tijd na aankomst is de on-
lnkkiee erhter overleden.
OUDE VROUW EN HAAR ZOON
OMGEBRACHT
Men meldt ons uit Zuidbroek: Woensdag
morgen te ongeveer 10 uur kwam de brie
venbesteller C. Ruchtie .met zijn bestelling
bij de woning van de 76-jarige weduwe W.
Molanus, wonende in een kleine boerderij
aan den eenzamen weg aan het Winschoter-
diep tusschen Zuidbroek en Scheemda (Gr.»,
waar zij met haar ongeveer 45-jarigen zoon
woont. Tot zijn verwondering stond de deur
open en loeiden de koeien, daar deae nog
niet gemolken waren. Bij nader onderzoek
vond hij in de kamer onder een linnenoek
verborgen het ontzielde lichaam van de
weduwe met een prop in den mond; voorts
ontdekte hij sporen van worsteling. Onmid
dellijk waarschuwde de man de buren en
de politie, die weldra met den burgemeester
en den. dokter ter plaatse verschenen.
De mogelijkheid Is niet uitgesloten, dat
hier een roofoverval is gepleegd, daar de
deur met bloed was bevlekt, terwijl bet bed
van de oude vrouw geheel omgewoeld werd
aangetroffen en smeulde. De zoon van de
oude vrouw is spoorloos verdwenen. Er be
staan vermoedens dat deze verdronken is,
weshalve men begonnen ie in het Winscho
teriep te dreggen. Het parket van Winscho
ten is gearriveerd.
Nader vernemen wij, dat de zoon, die op
het oogenblik vermist wordt, in het dorp
als een abnormaal en ietwat driftig man
bekend staat Aan de veronderstelling, dut
hij in drift den moord gepleegd zou hebben,
wordt bier weinig waarde gehecht. De wij
ze toch, waarop de prop in den mond der
vermoorde was geduwd, wijst erop, dat hier
een of meer bandieten aan het werk zijn
geweest Men houdt daarom ook meer reke
ning met de mogelij klieid, dat ook de zoon
vermoord en in het kanaal geworpen i6,
waarna een poging zou zijn gedaan, de wo
ning in brand te steken, getuige het feit,
dat het bed, waaroj de vrouw lag, geheel
geschroeid werd aangetroffen. Op de tifol
in de kamer is nog een portemonnaie ge
vonden, welke leeg was, evenals een zak
van het model zooals nog door oudere vrou
wen wordt gedragen.
Nader meldt men ons uit Zuidbroek:
Vanmorgen te 10 uur is het lijk gevonden
van den 45-jarigen Molanus, die vermist
werd sinds het ontzielde lichaam van zijn
76-jarige moeder werd gevonden.
Het lijk van den man werd opgehaald uit
de sloot, waarin zich weinig water be
vond en gelegen ongeveer 200 M. afstand
van een boerderij. Het hoofd was ernstig ge
wond, terwijl een ketting in zijn nabijheid
lag. Het vermoeden, dat een roofmoord is
gepleegd, wordt hierdoor versterkt.
Heden zal op het lijk sectie worden ver
richt
GROOTE BRAND TE GOUDA
Men meldt ons uit Gouda: In den nfee-
loopen nacht om 12 uur is alhier een hevige
brand uitgebroken in het huiden- en velier.-
pakhuis van de N.V. Interlapin, vh. fa. N.
Mogendorff. geleden aan de Ka memel ka! oot
en Eerste Kade. Het vuur. dat in een dec
'ovenverdiepingen van het uit drie gebeu
ren bestaande complex uitbrak, baande
ich zeer snel een weg, zoodat in korten tijd
alle drie de gebouwen in lichter laaie ston
den. In de gebouwen wae een groote voor
raad huiden en vellen opgeslagen.
De brandweer, die direc: ter plaatse was,
bestreed het vuur van verschillende oun-
ten met 10 stralen. Om half twee woedde
do brand nog steeds voort, doch op dat
moment kon reeds gezeg 1 worden, dot ge
vaar voor nog verder© uitbreiding vrijwel
was geweken en dat het vuur beperkt zou
blijven tot de drie gebouwen van het pnk-
huizeneomplex. Het kantoorgebouw staat nl.
geheel vrij van de pakhuizen en liep op dat
oogenblik reeds geen gevaar meer.
waarde van de aangetaste gebouwen
en voorraden wordt geschat op 2\'2 tot 3 ton.
Alles is op beunspolis verzekerd."
Wat de oorzaak betreft, hieromtrent staat
nog niets met zekerheid vast Het personeel
had om half zes de werkplaatsen verlaten.
Om half acht is een der directeuren, de
heer J. Mogendorff. nog in een der jxikhui-
zen geweest, naar het schijnt om een dróóg-
machine in Ie schakelen. Op dat oogenb; k
was van brand nog niets te merken.
