Jltfitu<r friïrirltr <£onr«ttt
EERSTE BLAD.
ABONNEMENT:
Per kwartaal 3.25
(Beschikkingskosten 0.}5.)
Per week 0.23
Voor het Buitenland bij Weke-
lijksche zending 6.—
Bij dagelijksche zending 7.—
Allee bij vooruitbetaling
Losse nummers 5 cent
met Zondagsblad TVz cent
Zondagsblad niet afzonderlijk verkrijgbaar
Daqeüjks verschijnend Nieuwsblad voor Leiden en Omstreken
Bureau: Breestraat 123 Telefoon 2710 (na 6 uur 3166) Postbox 20 Postgiro 58936
NO. 3435 DONDERDAG 20 AUGUSTUS 1931
ADVEBTENTIGN:
Van 1 tot 5 regelsL17^
Elke regel meer....0.22Vj
lngez. Mededeelingen
van 1—5 regels e 2.30
Elke regel meer0.45
Bij contract belangrijke korting.
Voor het bevragen aan 't bureau
wordt berekend 0.10
10e Jaarganr
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
RECHT DER KERK.
rede op aarde, de mensch kan vrede op
aarde maken."
En hij voegde er aan toe: „Deze wereld is
iiiet meer te redden".
Wij hebben het kerkblad-artikel niet on
der de oogen gehad; maar betwijfelen toch
of deze predikant zich schuldig gemaakt
heeft aan „dogmatisch pessimisme", gelijk
de schrijver in Voorwaarts beweert Dit alles
laten wij echter geheel onbesproken; het is
ons niet om deze discussie te doen, doch om
uitspraak van den soc.-democratischen
schrijver, welke inderdaad frappant is. Ze
luidt als volgt:
Ons artikeltje, waarin wij het beroep der
Synode van de Chr. Gcref. Kerk op de over
heid, om den moordenaar aan het leven te
straffen, verdedigden, wordt in de laatste
V r ij h e i d door twee leden der redactie
bestreden. Ongetwijfeld wordt daarbij ook de
kern der zaak geraakt, doch een groot deel
van het betoog gaat er langs heen.
Nadrukkelijk hebben wij geconstateerd,
dat het bij ons in dit geval alleen hierom
ging, dat de Synode zich op het eenig juiste
standpunt plaatste: „zij stelt Gods recht
naast overheidsplicht".
De. vragen, of de doodstraf geboden is in
Gods Woord; en wat de crimincele gevolgen
van niet- of wel invoering zijn, hebben groo-
te betëekenis; doch ze zijn al zoo dikwijls
behandeld en zij drongen zich hier niet naar
Onrecht doet de V r ij h e i d ons aan, als
zij ons in de mond legt, dat wij de eisch van
Gods Woord zouden binden aan landsgren
zen; hier op wederinvoering der doodstraf
aandringen en ze voor Amerika van weinig
beteèkenis achten. We hebben er niet aan
gedacht om iets, wat daarop, lijkt, ,te be
weren. Slechts hebben we het beroep op
Amerika afgewezen, als men beweert: daar
wordt de electrische stoel vaak bezet en toch
neemt het aantal moorden toe.
Deze vergelijking gaat niet op; dat blijven
we beweren. Al voeren we nu geen argu
menten aan. Want het voornaamste bij deze
discussie wis en is voor ons het recht
der Synode om de overheid op liaar roeping
te wijzen.
Dat is da kern en de schrijvers in de
Vrijheid verstonden dat ook uitnemend, j EEN PROFIJTELIJKE PROFESSIE
Wij weten al te goed, dat d'e oorlog geen
noodlottige vergissing is, ook niet het werk
van eenige misdadige regeerders alleen en
dat de oorlog niet met wat zachte, vrien
delijke woordjes is uit te bannen. De oor
log heeft ook te maken met gevaarlijke
donkere driften en instincten, die in het
menschenhart plotseling kunnen uitbar
sten. Er is verband tusschen oorlog en het
„zondige" menschenhart.
Deze uitspraak onderschrijven wij geheel.
De grondoorzaak van den oorlog ligt in de
zonde van het menschelijk geslacht en déar-
om kunnen wij nimmer geloof slaar. aa
socialistische utopie, dat het hier op aarde
eens storelooze vrede zijn zal.
Dat een sociaal-democraat zulks erkent,
moge voor zijn lichtgeloovige partij genooten
een reden zijn, om tot ernstiger nadenken te
komen. Al te lang en al te veel maakt men
zich van het oorlogsprobleem af met de
goedkoope bewering, dat het kapitalisme de
verwekker van oorlog en maatschappelijke
verstoring is.
Uit deze erkenning spreekt althans meer
ernst en nadenken.
Uit de Pers.
whnt zij wijzen het allebei af.
De eerste zegt, dat de Synode 'en dus ook
wij, ingaan tegen het anti-rev. beginselpro
gram, waarin uitdrukkelijk verklaard wordt,
dat het staatsgezag niet door de uit
spraak van eenige kerk gebonden
kan worden.
En de andere redacteur voegt hieraan toe,
dat juist wij hadden moéten protesteèren
„tegen deze aanmatiging- van een bepaalde
kerk, "dé Overheid haar taak en plicht té
willen voorschrijven. De kerk blijve op haar
terrein en menge zich niet in de Staats
zaken; tot dusver meenden1 wij, dat de anti-
revolutionnairen die stelling evenzeer hul
digden als wij. Is de anti-revolutionaire par
tij, die steeds scheiding van Kerk en Staat
voorstaat, nu plotseling clericaal gé
worden?"
Of de anti-revolutionairen plotseling cle
ricaal geworden zijn, weten we niet (het
zal zoo erg wel niet zijn, want zij zijn nogal
vast in de leer)doch wij zijn het zeker niet,
en van clericalisme was bij de Synode ook
geen sprake.
Doch wat zou men willen? Dat de Kerk
zweeg over alle belangrijke vraagstukken,
waarmee de overheid ook iets van doen
heeft?
Dit moge het echte, onvervalschte oud-
liberale standpunt zijn; juist, omdat het 't
onze niet is, stellen wij ons tegenover het
liberale beginsel. De Kerk kan noch mag
zwijgen; vielen van hen, die haar liefhebben,
zijn zelfs van meening, dat zij veel te vaak
zwijgt. Maar, hoe het zij: als zij het .izesdec
gebod verkondigt, dan kan zij niet zwijgen
over de eisch van Gods Woord en de plicht
der Overheid.
Echter, nu ontsta er geen misverstand.
De schrijver in de Vrijheid noemt het
een aanmatiging, „als een bepaalde kerk de
overheid haar taak en plicht wil voorschrij-
cen!" We zijn het er roerend mee eens. En
we hebben nergens zoo iets beweerd. Ook in
het gewra'akte artikeltje niet. Want hoewel
wé aan deze casus positie niet dachten,
schreven we: „meent de overheid, dat de
mentaliteit der bevolking de toepassing der
doodstraf niet zou verdragen; dan ligt dat
voor haar verantwoording."
Geen oogenblik is het ook bij ons opgeko
men, dat de Synode iets aan de Overheid
zou willen voorschrijven. Daar dacht
niemand aan. De Kerk wil niets anders
doen, dan wat der Kerk is: aan iedereen,
dus ook aan d'e Overheid, het gebod voor
houden dat God gegeven heeft. Dat is haar
recht, néén, dat is haar plicht en roe
ping.
Maar met clericalisme heeft dat niets,
absoluut niets, te maken.
EEN NED. LEEUW IS I 5000 WAARD.
Onlangs werd gemeld, dat een sociaal
democraat in Ned.-Indië een ridderorde ge
weigerd had en toen bij wijze van equi
valent een slordige fooi van f 5000 had ont
vangen.
Was de dwaasheid gekroond; als we
deze beeldspraak in dit verband mogen be
zigen.
Thans geeft het Handelsblad een
nadere toelichting en een rake kwalificatie: j
Ongeveer een maand geleden heeft Aneta
gewaagd van een aanmerking, door den
heer Van Helsdingen (leider der Christelijk-
Staatkundige Partij) in den Volksraad ge
maakt op "een eigenaardigen vorm van
erkenning der verdiensten van prof. Van
Gelderen als leider van de jongste volksstel
ling. Thans- zien wij, uit de pas ontvangen
mail, hoe het geval zich precies heeft toege
dragen. De Indische regeering, blijkelijk uit
bundig verheugd over het ontdekken van
eenige millioenen Inlanders door de volks
telling, heeft den statistischen Columbus
Van Gelderen voor die ontdekkingsdaad wil
len eeren door hem voor te dragen, voor
een.:.... Nederlandschen Leeuwl Excusez
du peu.
Maarde heer Van Gelderen is sociaal
democraat en zijn politieke geloof verbiedt
nu eenmaal het aannemen van Koninklijke
onderscheidingen. Ja maar, dat kón toch
niet; de ontdekker van zooveel millioenen
onbekende zielen moest tocb iets krijgen!
En toen heeft men prof. Van Gelderen een
„gratificatie" van f 5000 aangeboden. En
prof. Van Gelderen heeft die, waarschijn
lijk onder dankbetuiging, aanvaard.
Nu laten wij de vraag rusten, of het
extra-werk dat de heer Van Gelderen aan
de volkstelling gehad heeft, met een grati
ficatie en, zoo ja, met een van f 5000 moest
worden gehonoreerd. Wij nemen aan dat de
arbeid deze aanzienlijke belooning waard
was... al kan men daarbij toch vragen of
het juist thans, nu men ambtenaarssalaris
sen kort en subsidies voor zeer nuttige
zaken schrapt, wel een gelukkig oogenblik
was voor deze largesse. Wij herhalen
echter: wij laten dat rusten, gelijk ook mr.
Van Helsdingen dat heeft gedaan. Met hem
bevreemdt ons evenwel ten hoogste de zon
derlinge constructie van het geval: liet
toekennen van een gratificatie als aequiva-
lent van een onderscheiding die de bene
ficiant moest weigeren wegens politieke ge
moedsbezwaren. Met den heer Van Helsdin
gen achten wij het op geld waardeerbaar
stellen van ridderorden eén „degradatie" van
zulke „onderscheidingen" en met de „Java-
Bode" vragen wij: Wat is het tarief? Hoe
veel is nu een officiersrozet van de Oranje-
Nassau waard? En een simpel lintje in
die orde?
Bovendien: Waar gaan wij nu heen?
Wordt de mogelijkheid van substitutie eener
ridderorde door haar „contante waarde"
als voorrecht gereserveerd voor sociaal-demo
craten of mag een doodgewone „bourgeois"
er óók van profiteeren. In het laatste ge
val zullen de financieele gevolgen, in 't bij-
DE PRUISISCHE PERSDICTATUUR
De roode pers heeft een meevaller. Zij kan;
lar waarheid verklaren, dat zij alleen
staat tegenover alle „burgerlijke" bladen.
Want de Pruisische dictatuur over de pers is
alleen doot haar verdedigd.
Die Duitsche dictatuiir, zegt de Vrijheid
oetent niet alleen meer censuur, neemt niet
alleen meer bladen in beslag (of verbiedt
ze gedurende geruimen tijd te verschijnen)
om iets wat in een blad voorkwam, de dic
tator is nu al zoo ver, dat hij gebiedt wat
moet worden opgenomen. Proclamaties of
antwoorden van Rijks- en landsautoriteiten
(of van de door haar te bepalen instanties)
moeten volledig en zonder toevoeging wor
den geplaatst. Zelfs het lettertype wordt
door de Overheid bevolen. Commentaar in
hetzelfde nummer is verboden.
Het feit, dat extremistische bladen even
onmatig als partijdig en onbillijk waren,
kan ter verklaring- strekken.
Zoodra men echter dit risico van pers
vrijheid niet meer aanvaardt, is er feitelijk
geen drukpersvrijheid meer. De „Reichs-
arbeitsgemeinschaft der deutschen Presse"
(waarin de Duitsche journalisten en uitge
vers zijn vereenigd) heeft dan ook niet na
gelaten in een verklaring op te komen voor
onvoorwaardelijke handhaving van de pers
vrijheid, ook in dezen tijd van nood.
En welke bladen hebben het bevel der
Pruisische regeering verdedigd? Alleen de
soc. dem. „Vorwarts" en het „8 Uhr
Abendblatt"!
De regeeringsproclamatie moestVrijdag
7 Augustus in alle bladen verschijnen. Op
dien dag mocht er geen letter tegen
schreven worden. Er bleef dus vóór den
dag van het referendum (Zondag 9 Aug.)
slechts één dag voor bestrijding over. Wij
geven u te raden, wat de correspondent
van „Het Volk" te Berlijn hier" J opmerkte
en wat „Het Volk" zonder commentaar op
nam. Men geniete de geniepigheid
dezen sociaal-democraat:
„Afdoende zou zijn geweest, indien de
oproep Zaterdag was verschenen". Men
denke zich eens, hoe al wat rood is
kéer gaan en terecht indien een regee-
ring de roode pers zou dwingen een artikel
als hoofdartikel te plaatsen één dag voor
een volksstemming en met verbod om er een
regel commentaar aan te wijden! En deze
ergerlijke dwang van Braun werd „van be
voegde zijde" in de socialistische ,>Vor-
warts" verdedigd....
En Het Vaderland schrijft:
.De fout zit hem natuurlijk hierin, dat
„Het Volk" aan het woord „democratie"' een
i uitleg geeft. Het blad
DE KONINGIN DE NATUURSCHOONWET
NAAR LUXEMBURG?
Men schrijft uit Luxemburg aan de „lijd'':
Sinds eenigen tijd vermelden de bladen al
hier, dat binnenkort een vorstelijk bezoek te-
verwachten is aan de hoofdstad van het Groot- j zijn aangemerkt als een landgoed in den
hertogdom. Thans twijfelt er niemand rceer j van art. 1 dér Natuurschoonwet 192S.
Voornaamste Nieuws.
aan, of de hooge gast, die hier door Groother
togin Charlotte en haar gemaal, prins van
Bourbon, verwacht v/ordt, is niemand minder
dan de Koningin der Nederlanden.
Het Luxemburgsche hof, dat na den grooien
oorlog in alle eenvoud leeft, schafte o.a. alle
paarden af. Nu zijn dezer dagen echter de
stallingen opnieuw gevuld, daar 't hof-ceremo-
niëel van Koningin Wilhelmina een intocht
met gala-koetsen inhoudt. De Luxemburgsche
soldaten oefenen reeds een parade-pas, en het
programma voor een uitvoering van Nederl.
muziek (Wagenaar, Röntgen, Ruigrok, Schil
fer, Popper en Max Guillaume) is al opge
steld.
Het Koninklijk bezoek zal, als de mededee
lingen der bladen juist zijn, in den loop van-de
maand September plaats hebben;
DE BEGROOTING
GEEN SALARISVERLAGING.
Hel invaliditeitsfonds.
De Haagsche correspondent van het
Hbl. meldt o.a.:
Bij de regeering heeft het voornemen be
staan de salarissen der ambtenaren te ver
lagen, waarbij bezuiniging als doel voor
óogen stond. Minister de Geer heeft zeer lang
weten staande te houden, dat salarisverla
ging noodzakelijk was, teneinde de groeien
de lasten van de begrooting te verminderen.
Over deze kwestie wa3 de mccning in den
ministerraad echter verdeeld. Eerst onlangs
is besloten, geen salarisverlaging toe te pas
sen. Op de Rijksbeggrooting voor 1932 is
hiermede althans geen rekening gehouden.
Intusschen wil dit niet zeggen dat sala
risverlaging hiermede voorgoed van de baan
zou zijn. Voorloopig behoeft men indien
wij juist zijn ingelicht er niet op te re
kenen.
Voorts schijnen er plannen ten opzichte
van het Invaliditeitsfonds t- bestaan, in
verband met de bezuinigingsmaatregelen tot
ontlasting van de begrooting. Volgens arti
kel 20 sub 1 van de invaliditeitswet ontvangt
het Invaliditeitsfonds o.a. uit 's Rijks schat
kist sinds 1929 jaarlijks een bedrag van
17.623.000 ter gedeeltelijke dekking van de
uit te keeren renten uit dat fonds.
Naar verluidt zou het in het voornemen
der regeering liggen, bovengenoemde uitkee-
ring met een aanzienlijk bedrag gespro-
zij ook in 1918 hèeft verkondigd, toen j ben wordt van éenige millioenen te ver
zij als minderheid zich ten onzent van bet j - hinderen, met dien verstande dat deze ver-
gézag wilde meester maken, met het axgu- j mindering een tijdelijk karakter zal dragen,
ment, dat rij eigenlek meerderheid was, Un :^at de gelden, welke dus eventueel zou-
omdat men de op de S.D.A.P. uitgebrachte j^en wordeningehouden, later, als de finan-
stemmen niet moest t ell e n,maar wegen j:cjghr dit weer toelaten, toch nog in het inva;
Gelukkig heeft toen niemand minder dan deliditeitsfonds zouden vloeien. Op. de liitkee-
heer van Kol zijn partijgenooten dit argu
ment direct uit de hand geslagen, door er
aan te herinneren, dat dit ontleend was
aan den oer-conservatieven heer Saaymans
Vader, die dit als Kamerlid een halve eeuw
geleden tegen eiken aandrang,
Deze terreinen, die een oppervlakte
geveer 11 hectaren beslaan, zijn eigendom van
den heer mr. E. H. G. J. ter Kuile, te Ensche
de. Zij sluiten onmiddellijk aan by de stad En
schede en zijn bezet met bijzonder mooie hout
opstanden, die gras- en bouwlanden omsluiten.
Vooral door de onmiddellijke nabijheid der
stad is het rijke natuurschoon, hetwelk deze i
terreinen bieden, van buitengewoon veel be-
Bij dezelfde beschikking is officieel goedge
keurd de volgende toegangsregeling:
Met uitzondering van de onmiddellijke om
geving van het woonhuis (die door bordjes
wordt aangeduid), is het geheele landgoed
het publiek opengesteld, mits dit is voor
van wandelkaarten, welke door den eige-
aan alle te goeder naam en faam bekend
staande personen kosteloos zullen worden ver
strekt.
Daarbij is als voorwaarde gesteld, dat de
wandelkaarten in den regel aan
de aanvragers zullen worden uitgereikt.
staat daaronder niet: rekening houden met
wat het volk wil, maar, met alle mogelijke
middelen doorzetten, wat de sociaal-demo
cratie in haar kraam te pas komt, een leer,
het kies
recht uit te breiden, met voorliefde bezigde.
„Het Volk" heeft zich in haar verdedi
ging van den dwangmaatregel in Pruisen
op zuiver Bolsjewistisch standpunt ge
plaatst, op het geweldsstandpunt, dat trou
wens te allen tijde door de tirannen is
ingenomen.
OFFICIEELE BERICHTEN
ONDERSCHEIDINGEN.
De president van de Tsjechoslowaaksche
republiek heeft den heer Th. F. M. Schaep-
man, lid der Tweede Kamer, benoemd tot
officier in de orde van den Witten Leeuw van
Tsiechoslowakije voor burgerlijke verdiensten.
Bij Kon. besluit is aan den heer W. Wein
berg, bankier te Amsterdam, verlof verleend
tot het aannemen van het vreemde eereteeken
Ridder der Orde van het Legioen van Eer van
Frankrijk.
ARBEIDSINSPECTIE.
Bij K. B. is benoemd tot adj.-inspectrice
van den Arbeid, mej. A. J. C. M. van Oppen
te 's-Gravenhage; zij is werkzaam gesteld
in het 3de district der Arbeidsinspectie, ter
standplaats Rotterdam.
ZUIDERZEEWERKEN.
Bij K. B. is benoemd tot ingenieur bij den
dienst der Zuiderzeewerken Ir. J .H. Verhey.
COLLEGE VOOR DE VISSCKERIJEN.
Bij K. B. zijn benoemd tot lid van het col
lege voor de visscherijen Prof. Mr. Ph.
Kleintjes, hoogleeraar aan de gem. universi
teit te Amsterdam, en Mr. A. Dirkzwager,
rechter te Rotterdam.
BESMETTELIJKE ZIEKTEN.
In de week van 7 tot en met 15 Augustus
zijn in ons land aangegeven 12 gevallen van
buiktyphus, 4 gevallen van paratyphus, 1
geval van febris undulan, 3 gevallen van
dysenteria bacillaris, 118 van roodvonk (Rot
terdam 18, Amsterdam 19, Haarlem 8), 85
diphtherie (Rotterdam 14, Arnhem 10, Nieuwe
zonder bij het meteorologische verschijnsel Pekela 10), 7 van nekkramp,
DE OORLOG GEEN NOODLOTTIGE
VERGISSING.
De schrijver van „Onder het Zoeklicht'
het soc.-dem. dagblad Voorwaarts heeft
in een kerkelijk weekblad het afkeurend
oordeel van een predikant gelezen over het
dagbladpetitionnement
Deze predikant veroordeelde de poging met
deze argumentatie:
„Dat is het humanisme. Dat is het stand
punt, hetwelk ook dén vrede op aarde ver
dacht van den mensch. De mensch moei
dat zich op 31 Aug. pleegt voor te doen,
allicht niet gering zijn. En in het eerste ge
val krijgt men, in een bevoorrechten van
bepaalde politieke opvattingen, toch wel
een zonderling novum in onze politiek:
gepremieerde gemoedsbezwaren. Want het
socialisme wordt dan, daar er tal van
sociaal-democraten in ons land zijn die
zeker al lang met een „lintje" zouden loo-
pen als ze 't hadden willen aanvaarden,
waarlijk een profijtelijke politieke geloofs-
professie.
Hetgeen zeker in strijd zou wezen met de
bedoeling van die partij zelve. En niet in 't
belang van zuivere politieke zeden.
In de week van 9 tot en met 15 Augustus
zijn geen gevallen van encephalitis na
ting ter kennis van het Staatstoezicht op de
Volksgezondheid gebracht.
DEPARTEMENT VAN ARBEID.
BU Kon. Besl. is bevorderd tot adjunct-com
mies b(J het Departement van Arbeid, de heei
P. C. Heeneman, thans schrijver lo kl.
DE INDIE-POSTVLUCHTEN
DE INVALIDITEITSWET
Volgens het bepaalde in artikel 83, le lid,
der Invaliditeitswet kunnen kinderen be
neden den 14-jarlgen leeftijd bij het over
lijden van htm moeder aanspraak maken
op weezenrente, indien zij vaderloos zijn of
de moeder kostwinster was. mits de moeder
minstens 40 weekpremiën in rekening kan
doen brengen.
De kinderen ontvangen dus geen weezen
rente, wanneer de vader nog in leven is
en in staat is voor hen den kost te ver
dienen.
Veelal onbekend is en daarom wordt het
hier vermeld, dat wanneer daarna ook de va-
der-kostwinner komt te overlijden, er voor
de achtergebleven kinderen wel recht op
weezenrente ontstaat, althans, zoolang ze
jonger zijn dan 14 jaar.
HANDEL MET ZUID-AFRIKA
HOOP OP GUNSTIGE UITSLAG.
Ten aanzien van de sluiting van handelsver
dragen o.a. met Nederland, schrijft het
officieuze Zuid-Afrikaansche orgaan „Die Bur
ger" o.m. het volgende:
„Dat de regeering niet van plan is, het han
delsverdrag met Duitschland op te zeggen, zal
voor iedereen duidelijk zijn. Integendeel is er
sprake van het sluiten van handelsverdragen
met Nederland, Frankrijk en Italië, teneinde
den Zuid-Afrikaanschen producent te verzeke
ren, dat hij op de voornaamste buitenlandsche
markten niet door een wyziging van invoer
rechten in een slechter positie danzyn mede
dingers wordt geplaatst. Deze onderhandelin
gen zijn reeds geruimen tijd aan den gang.
Er waren in sommige gevallen verschillende
moeilijkheden, doch de weder-aanknooping der
besprekingen toont aan, dat de hoop op
gunstige uitslag niet ydel is".
NED. ZEEMANSCENTRALE
VOOR NEDERLANDSCHE
WERKZOEKENDEN
De minister van Arbeid heeft eenigen tijd
ïleden aan een aantal organisaties een schrij
ven gezonden, met het verzoek, zooveel mo
gelijk aan Nederlandsche arbeidskrachten de
oorkeur te willen geven.
Het wordt, zoo lezen wij in „Maatschappij-
belangen", voor Nederlandsche werknemers
;n ruimen zin des woords hoe langer
hoe moeilijker, om in het buitenland werk te
verrichten. Zoo al niet de economische ver
houdingen een bezwaar vormen, dan wordt het
den Nederlandsche werkzoekende haast onmo
gelijk gemaakt, om in den vreemde werk te
aanvaarden, door de regelingen van overheids
wege, welke ten aanzien van het verrichten
arbeid door uitheemsche arbeiders in
schier alle Europeesche landen bestaan.
t is daarom geen wonder, dat telkens in
Nederland stemmen worden gehoord, die vra
gen, of, gezien de economische omstandighe
den in ons land en de buitenlandsche regelin
gen, de inheemsche arbeidsmarkt nog wel on
beschermd kan blijven.
Deze aangelegenheid zal de minister nader
erwegen, zoodra hij van de daartoe benoem
de Interdepartementale Commiësie haar rap
port zal hebben ontvangen.
Hij meende echter goed te handelen, door,
in afwachting daarvan, een ernstig beroep te
doen op alle werkgevers in ons land,om in de
huidige omstandigheden hij hét in dienst ne-
van arbeidskrachten zeer in het bijzonder
te letten op de beiangen der Nederlandsche
arbeiders.
(blz. 1)
Vermoedens omtrent de a.s. Staatsbegroo-
ting.
Het bezoek van de N.C.R.V. aan de Harz,
(blz. 2)
Productieve Hulpvaardigheid. (Van onz®
Duitsche correspondent).
De strekking van het rapport-Lavton is
herziening van de oorlogsschuldenregeling.
In Amerika wordt, dit met vreugde begroet
De New Yorksche bankiers zijn reeds bijeen-
het rapport te bespreken.
Een belangrijke kabinetszitting te Londen.
Oneenigheid over een algemeen invoertarief
van 10 procent.
(blz. 3)
De verkoop van de Java-suiker heeft plaats
gehad tegen de laagste prijs die ooit is
voorgekomen.
(blz. 5)
In den Storm, door Wjerny.
Heer moet gij vertrouwen. Waar de Duit-
schers in het begin het „Wilhelmus" had
den laten spelen en zoo beminnelijk ge
weest waren een pracht-portret van H. M.
de Koningin in de zaal te hangen, verzocht
de hoofdleider den Hollanders alsnog te zin
gen: Deutschland, Deutschland über alles.
Het was een prachtig slot van een prach
tige reis. Allen daalden dan ook in dank
bare stemming, gewapend met een lampion,
na afloop van den avond den steilen weg
van den Lftidenberg naar het hotel af.
CHRISTELIJKE WERKGEVERS
VEREENIGING
JAARVERGADERING TE ROTTERDAM.
Op de Jaarvergadering der Christelijke
Werkgevers Vereeniging, welke op 16 en 17
September a,s. te Rotterdam zal worden ge
houden zal Prof. Dr. Z. W. Sneller, Hoog
leeraar aan de Nederlandsche Handelshooge-
school te Rotterdam, spreken over „Het mo
derne imperialisme". Het voorontwerp-
Bedrijfsradenwet, dat oorspronkelijk op de
agenda stond, is in verband met de recente
uitspraak van den Hoogen Raad van Arbeid
vnn de Agenda afgevoerd.
DE WESTLANDSCHE WEGEN
PROEF MET BETON-WEGBEDEKKING
Bij de provincie bestond onlangs het
voornemen om in het Westland bij de recon
structie van de wegen een proef te nemen
met het maken van een beton-wegbedekking
Daarvoor zou dan bestemd zijn het wegvak
Honselersdijk-Naaldwijk, langs den L.
Broekweg. Naar we thans vernemen zal
deze proefneming evenwel geen voortgang
hebben, daar men vreest dat de gronden
in het Westland niet voor het beton ge
schikt zijn.
VERDWIJNT ..DE SOCIALIST"?
HAAST NIET TE GELOOVEN
Volgens „De Tribune" is op een bijeen
komst van de links-socialistische groepen
uit de S.D.A.P. besloten het weekblad „Dè
Socialist" op te beffen, hoewel de vertrou
wensmannen zich met 32 tegen 29 stemmen
tegen opheffing uitgesproken hadden.
Op voorste] van Schmidt is besloten tè
doen wat het partijbestuur van de S.D.A.P.
eisch te, namelijk het eigen weekblad te la
ten varen, in ruil voor een officieel partij-
weekblad.
Dat „de Tribune" van dit nieuws de pri
meur had, is teekenend.
N.C.R.V.-BEZOEK AAN DE HARZ
EEN GLORIEUZE ONTVANGST
In een zeer dankbare stemming keerden
Woensdag een honderdtal deelnemers aan
de Vereeniglngsreis naar den Harz (Werni-
gerode) huiswaarts.
Ze mochten terugzien op héél genoeglijke
d<agen, waartoe vooral de onverbeterlijke
steun der autoriteiten had bijgedragen.
R"eds aan de grens ontving de groep een
telegram van welkom; dat gevolgd werd
door een hartelijke toëspraak van den Ver-
kehrsdirektor Schultze in Wemigerode.
Op het slot in Wernigerode werd men ont
vangen d'oor den majoor, in de Schlosskir-
che door den superintendent en hofpredi
ker, dr. Falke. Bij de tochten naar en om
de Broeken ontving men het geleide van
ter plaatse zeer bekende personen. Het Ver-
kehrsamt en de Nordhausen-Wernigerode
Eisenbahn Gesellschaft (Direktor Herr
Scharmhorst) schenen een edelen wedstrijd
te hebben aangegaan om d'e gasten met
weldaden te overladen. Zoo ontvingen dezen
foto's van de groep voor het stadhuis, voor
de Feuersteinklippen, voor den trein
Schierke; een etsje van lret slot of van
stadhuis. Het Verkehrsamt gaf een heel
mooi programma; in de kerk, waarin men
's Zondagsmorgens de Duitsche godsdienst
oefening bijwoonde, vond men da liturgie
met de te zingen liederen; de St. Theobaldi-
kirebe was ter beschikking gesteld voor de
Andacht, die Ds. Visser, van Cadzand, des
avonds leidde.
Aan het einde van do reis was een ge
zellige avond georganiseerd in het Kurhotel
■MKÜWÏftfi MM XS
uitkoop en ontruiming is nu de beneden
verdieping vrijgekomen, zoodat eindelijk de
noodigc expansie aan het werk aldaar kau
gegeven worden.
De Ned. Zeemans Centrale echter heeft
momenteel met groote financieele moeilijk
heden te kampen. Nu hebben de Nederlan
ders in Hamburg, onder lei dine: van den
Consul Baron van Aerssen-Beijeren, beslo
ten de Centrale te helpen. Van den Gezant
te Berlijn werd bericht ontvangen dat al
daar ongeveer 2000 Mark voor het Zee
manshuis was bijeengezameld, terwijl in
Hamburg ongeveer 200 Mark was ont
vangen. De penningmeester der N. Z. C.,
Jhr. Ir. J. A. Quarles van Ufford te 's-Gra
Het vliegtuig heeft 212.450 Kg. post aan i venhage Oostduinlaan 36 verstrekt alle ge-
loord: wenschte ;nlicbt;.ng3D
hartelijke woorden werden
gesproken door den Stadtrat Mr. Renke,
door Director Schultze, door Director Scharn
horst. De verlichting van het slot slaagde uit
muntend, maar door een misverstand kon
den slechts enkele der deelnemers hiervan
genieten. Een mooie foto in lijst van de
groep voor de Feuersteinklippen werd den
hoofdleider, den heer Roosjen, van Bloemen-
daal, voor het bureau in Den Haag aange
boden. De hoofdleider sprak woorden van
hartelijken dank voor de overvloedige reeks
van weldaden, den deelnemers bewezen, van
warme sympathie voor het Duitsche volk,
dat zulke moeilijke tijden doormaakt en
wekte op tot Godsvertrouwen, waartoe hij
den deelnemers vroeg, den Duitschers toe
te zingen de bekende liederen van Paul Ger
hard: Beveel gerust uw wegen, enz. en: Den
KRISTANA GAZETO
Te Arnhem (Koningstr. 21), verscheen
dezer dagen onder redactie van den heer H.
Verburg een proefnummer van Krist a na
Gaze to, oficiala dusemajna organo de la
Kristana 'esperanta Rondo-Nederlando.
Ter inleiding zegt de redactie:
„Eindelijk! Een innig gekoesterde wensch
vervuld! Een eigen orgaan voor de Christe
lijke Esperanto-beweging in Nederland en
overzeesche gewesten!
Dankbaarheid en ontroering vervult ons
hart.
Want daar vóór ons ligt een nieuwe we
reld, een wereld van ideëele gedachte, maar
ook van practische werkelijkheid, een
bloeiend land met een nieuwe lente en een
nieuw geluid."
Het doel wordt aldus omschreven, en
daarmee is feitelijk alles gezegd:
„Wij stellen ons voor, dat wij ons blad
zullen ingedeeld houden in vier rubrieken.
De eerste rubriek zal een propaganda-
rubriek zijn en slechts in het Nederlandsch
geschreven artikelen bevatten.
De tweede rubriek, een studie-rubriek voor
beginnende», zal in den loop van één jaar
(26 nummers) een volledige doelmatige en
zoo aangenaam mogelijke behandeling geven
der Esperanto-spraakkunst
De derde rubriek zal bestemd zijn voor
hen, die een Ce-cursus, een andere monde
linge cursus of een schriftelijke cursus heb
ben gevolgd, en zal afwisselend bestaan uit:
samenspraken, gemakkelijke literatuur enz.
met verklarende woordenlijsten onder den
tekst
De vierde rubriek, voor eenigszins en-aren
Esperantisten, natuurlijk verreweg de be
langrijkste, zal bevatten: Algemeene artike
len over de Esperanto-beweging, voornaam
ste gebeurtenissen uit de geschiedenis, let
terkundige bijdragen, poëzie en boekbespre-'
king.
Ons blad zal dus, behalve voor Esperan
tisten, ook zijn voor hen, die nog nooit met
Esperanto kennis maakten, maar er we)
eens iets van willen weten en op de hoogte
willen komen van de Esperanto-beweging;
zonder zich verder met taalstudie te be
moeien.
Het voornemen is ons orgaan vanaf Vrij
dag 18 September 1931 telkens om de veer
tien dagen te doen verschijnen."
Zij, die een cursus van den begaafden
Espernnto-leeraar Cseh (of Ce) gevolgd heb
ben, zullen aangenaam verrast zij a in dit
proefnummer eon der „fantastische" lessen
van deze cursus te vinden.