VRIJDAG 14 AUGUSTUS 1931 TWEEDE BLAD PAG. 5
VROUWENBLAD
Wijl de redactrice van het
Vrouwenblad vacantie heeft,
verschijnt dit heden NIET
CHR. NAT. WERKMANSBOND
De 36ste Jaarlijksche Algemeene
Vergadering
VERSCHILLENDE VOORSTZLLEN
VERGADERING VAN DONDERDAG.
Donderdagmorgen werd de 36e algemeene
vergadering van den Chr. Nat. Werkmans
bond in het Volksparkgebouw te Enschedé,
voortgezet.
De vergadering wordt toegesproken door
den heer H. Amelink namens het C.N.V. en de
Prot. Chr. Int. Arbeidersorganisatie en door
een afgevaardigde van „Patrimonium".
Behandeld wordt daarna een voorstel
de afd. Rotterdam, waarin het hoofdbestuur
wordt verzocht maatregelen te treffen om
een ikrachtige propaganda te voeren tegen het
verderfelijke z.g.n. huurkoop- of afbetalings
stelsel.
Na toelichting door een afgevaardigde var
Rotterdam, merkt de heer J. A. Bakker, lid
der Tweede Kamer, op, dat er een Staatscom
missie is benoemd, welke dit vraagstuk onder
zoekt. Spr. zou willen voorstellen een adres
tot die Commissie te zenden, en een adres
jan de Regeering.
De vergadering gaat bij acclamatie met dit
voorstel acoord.
De afdeeling Koudekerk stelt voor, dat het
hoofdbestuur een kleine commissie aanwijze,
bestaande uit H.B. leden en gewone leden
van den Chr. Nat. Werkmansbond, die tot
taak heeft, de mogelijkheid te bestudeeren
te komen tot ombouw en uitbouw van
Bondsorganisatie en tot centralisatie van
bondswerk in een algemeen secretariaat
drage deze commissie op om op de volgende
vergadering met conclusies en zoo mogelijk
Biet concrete voorstellen te komen.
Het voorstel wordt aangenomen. 1
Behandeld wordt hierna een voorstel Broek
Op Langendijk en Alphen aan den Rijn, om
zooveel mogelijk te Utrecht te vergaderen.
De voorzitter merkt op, dat hiertoe meestal
Besloten wordt, al zijn er uitzonderingen op
gemaakt.
Over dit onderwerp spreekt de heer J. A.
akker, die allereerst deze verschijnselen
constateert en vervolgens toelicht, wat de
Bond ten deze kan doen. i
is plicht te trachten overal de arbei
ders geestelijk te scholen en hun inzicht te
geven in de problemen van dezen tijd ei_
mogelijkheden, welke daaruit in de toekomst
kunnen voortvloeien. Zeer noodzakelijk is het
te trachten den Bond uit te breiden en' i
in de diepte te werken. Te dien opzichte
moet het voorbeeld der vakorganisaties
den gevolgd door een Propagandaweek in te
Stellen.
Voorts moet in de af deelingen het daad-
Werkelijk Christendom meer op den voor
grond treden. De onderlinge hand mioet nog
meer worden versterkt.
In de plattelandsafdeelingen dient meer en
Bieer de geest te worden gebracht, dat men
door li d te zijn van den C.N.W. op den goe
den weg is. Van bondswege dient ook meer
Voor de piattelandsarbeiders te worden ge
daan. De bond moet op de moeilijkheden dier
arbeiders de aandacht vestigen. Versterking
Van het fonds „Hulp in nood" is in dit ver
band noodzakelijk. Juist nu is de tijd ge
schikt om daartoe over te gaan. Genoemd
fonds zou spr. tevens willen uitbouwen tot
hulp en steun voor ouden van dagen. Naast
het Kinderherstellingsoord zou spr. een stich
ting voor ouden van dagen wenschen. Spr.
stelt tenslotte de volgende motie voor:
„De Chr. Nat. Werkmansbond besluite tot
de instelling van een commissie, welke zal
trachten tot uitbouw van het fonds „Hulp in
nood" te kennen, waardoor tevens een rust
oord voor ouden van dagen! zal kunnen wor
den gesticht."
Discussie.
Bij de bespreking wijst de heer Nijland,
in Enschedé, er op, dat het geloof op den
voorgrond moet staan.
De heer Faber, uit Schoonoord, zag op den
voorgrond gesteld, of de huidige maatschap
pelijke orde goed is.
Ds de Kluis, uit Serooskerke, merkt op,
dat er gebrek is aan geestelijke scholing van
de arbeiders.
De afgevaardigden van Leeuwarden, Em-
men en Kampen heblben eenige opmerkingen
over de ondersteuning van ouden van dagen
De heer Amelink, secretaris van het
Chr. Nat. Vakverbond, heeft groote waardee
ring voor de rede van den heer Bakker. Het
kapitalisme, dat kan niet worden ontkend,
heeft groote zegeningen gebracht. Doch het
kapitalisme heeft ook zijn schaduwzijden. Van
overproductie in absoluten zin is zeker geen
sprake, want er is bij vele arbeiders in on
derscheidene landen gebrek, zooals b.v. in
China. Alleen Gods Woord kan oplossing bren
gen. Spr. zegt vervolgens concerns en trusts
te veroordeelen, evenals de stopzetting van 't
productie-apparaat. Hij besluit met te betoo-
gen. dat men niet pessimistisch anag zijn en
dat er voor moedeloosheid geen reden is.
Repliek van den heer Bakker
Na de pauze komt de heer Bakker weer
aan het woord, die de verschillende sprekers
beantwoordt. Er moet, zegt spr., begonnfen
worden met te trachten allen een levende
brief van Christus te zijn. Dat is onze roe
ping en pïicht. Spr. breekt ook een lans voco
der. kleinen middenstand, welken hij mede de
gedacht. Spr. betoogt nog-maals, dat er geen
overproductie is. Er is nog behoefte aan veel.
Wanneer er meer ..gemeenschap tusschen de
volkeren komt, zal verbetering intreden. Dan
zullen ook nieuwe afzetgebieden kunnen
worden gevonden. Als de menschheid b.v,
eens voor China deed wat thans voor
Duitschland geschiedt, welk een groot nieuw
afzetterrein zou dan niet zijn gevonden. Spr.
gaat nog even afzonderlijk in op hetgeen de
verschillende sprekers hebben gezegd.
Na eenige verdere discussie neemt de ver
gadering daarna met één stem tegen de door
den heer Bakker gestelde motie aan.
In verband met het vergevorderd uur kan
de inleiding van den heer Van Meggelen niet
aan de orde komen. De heer Van Son brengt
dan nog het verslag van de Ubo, de verzeke
ringsinstelling van den Chr. Nat. Werkmans
bond uit. Het aantal verzekerden bedraagt
meer dan 36.000. De overwinst is in 1930 met
pl.m. f 25.000 vooruitgegaan. Het verzekerd
kapitaal bedraagt nu f 596831.04. Met nadruk
dringt spr. op aansluiting bij de Ubo aan en
wijst in dit verband op de groote soliditeit
der instelling, hetgeen blijkt uit de mededee-
lingen der Verzekeringskamer. 1
Een afgevaardigde van Rotterdam brengt
dan warme hulde aan den aftredenden pen
ningmeester, de heer Meijer, die den Bond
gedurende 36 jaar zeer belangrijke diensten
heeft bewezen. Spr. stelt voor den heer
Meijer tot eerelid van den bond te benoemen.
Onder daverend applaus wordt daartoe door
de vergadering besloten.
Vervolgens wordt nog gesproken over de
wenschelijkheid van uitbreiding van het abon
nementental van „De Voorzorg". Voorts
wordt nog opgewekt tot deelneming aan de
binnenkort te Lunteren te houden Chr.
Sociale Conferentie.
De vergadering zingt den scheidenden pen
ningmeester, de heer Meijer, toe: „Dat
's Heeren zegen op u daal". Vervolgens wordt
gezongen: „Halleluja, eeuwig dank en eere'',
waarna de heer Joh. van Meggelen de
gadering met dankzegging sluit.
ZUIVELFABRIEK FIJNAART
ONREGELMATIGHEDEN IN DE
BOEKHOUDING
BTRANEGENOEGENS
UIT HET KAMP. TE GILZE-RIJEN
IN AFWACHTING VAN HET
ONDERZOEK
Geen prettig onderwerp om over te schrij
ven. Geen prettige zaak voor bestuur en ge
dupeerde leden. Maar toch een zaak van al-
gemepn belang. En daarom niet te verzwij
gen.
We zeggen er dus iets over. Maar in alle
soberheid. En niet op de wijze van de
Grondwet, het dagblad, dat in West
Brabant verschijnt. Die krant is in de leden
vergadering binnengedrongen en heeft er
direct een sensatie-nummer van gemaakt;
iets, wat slechts nadeel aan belanghebben
den kan veroorzaken. In deze zaak staan
maar enkele dingen vast en fantaseeren is
gevaarlijk. Daarom zouden we willen bevor
deren, dat men straks met de noodige kalm
te de zaken kan bezien. Want dat is verre
weg h'et beste.
Immers,
pas over eenige weken kan het Resultaat
in een grondig onderzoek verwacht wor
den en de vrees is buitengesloten, dlat deze
commissie den directeur zal sparen;
vast staat, dat er onregelmatigheden in de
boekhouding voorkomen; doch tot heden
zal nog niemand beweren, dat d'e directeur
gelden ten eigen bate heeft verduisterd of
de coöperatie heeft bestolen;
vast "staat, dat de fabriek in de schuld
zit, doch de hoegrootheid en de aard is nog
niet precies na te gaan;
vast staat, dat het bestuur in de controle
op de handelingen te kort is geschoten;
doch niemand zal beweren, dat zijn leden
medeplichtig aan fraude zijn of te kwader
trouw hebben gehandeld; en
daarom past voorzichtigheid in de bespre
king.
Wij zullen dit betrachten. [Blijkt èr later
grove schuld aanwezig te zijn; dan zullen
we het niet verzwijgen; doch oordeelen en
veroordeelen op grond van vermoedens, is
ongeoorloofd.
De historié.
De Zuivelfabriek Fijnaart, welke om zoo
te zeggen, heel de omtrek beheerscht, is in
1902 opgericht en een broer van den nu ge
schorsten directeur had van 1908 tot zijn
dood toe, in 1921, de leiding; toen hij opge
volgd werd door den tegenwoordigen.
Het zakenoptimisme was bij beiden wel
licht wat al te groot, doch vast staat, dat
de fabriek te Fijnaart een naam kreeg,
die klonk als een klok.
Toen de oudste broer stierf, bleef zijn we
duwe vrijwel onverzorgd achter: de overle
dene stond persoonlijk nog al diep in de
schuld bij de fabriek. Zijn opvolger ontdekte
die schuld, doch t£r willei van zijn broer
zweeg hij.
De eerste verkeerde daad was nu, aat de
nieuwe directeur deze oude schuld op de
balans verdonkeremaande, in de hoop ze
langzamerhand weg te werken.
Dit is hem in dagen van voorspoed gedeel
telijk, doch toen de malaise kwam minder
goed gelukt; zelfs is de schuld grooter
worden in de loop der jaren.
Er he'erscht nu twijfel over 'dé vraag, hoe
de schuld ontstaan en vermeerderd is. Be
stuur noch commissarissen hebben er vol
gens het zeggen, iets van geweten; zij w
ten ook niet, of de directeur gespeculeerd
he'eft, dan wel, of er verliezen op fabri'eks-
producten zijn geleden.
Hierover zijn verschillende lezingen, doch
de preciese waarheid is nog niet bekend.
Het vorig jaar werd een groot verlies i_
leden op een zending gecondenseerde melk
naar Duitschland, welke door plotselinge
hevige hitte waardeloos werd en toen
de directeur geen kans meer om de schuld
te verzwijgen.
Hij deelde alles aan het bestuur mee.
leed eigen schuld, dbch verzekerde ook, dat
hij nimmer zichzelf bevoordeeld had en dat
hij van familie een bedrag van circa f 90.000
had geleend voor de fabriek.
Het bestuur zag zich hiermee voor een
groote moeilijkheid geplaatst en besloot om
de schuld gewoon op de balans te brengen
en er dan de leden mee in kennis te stellen.
Voorts werd een contract m£t dien direc
teur gemaakt, waardoor de leden slechts
weinig voor de melk zouden krijgen, met
de bedoeling deze extra-winst voor schuld
delging te bezigen.
De laatste balans, waarop de oude schuld
was verdisconteerd, werd door die ledenver
gadering goedgekeurd, al begon meii er later
over te mopperen. De meeningen verschillen
over de vraag of de leden ook gekend zijn
bij de vaststelling van het nieuwe contract;
ten volle is het wellicht niet tot hen door
gedrongen.
Waarschijnlijk zou 'er nog niets gebeurd
zijn, indien niet gebleken was, dat de sta
In het kamp te Gilze-Rijen vertoeven thans geregeld verscheidene Rolterdamsche kin
deren. Van een onzer lezers kregen xoe dit kiekje toegezonden. Aan de tevreden en
vergenoegde gezichten is het aan te zien dat men liever in het frissche kamp vertoeft
dan in de stoffige en rumoerige straten van Rotterdam.
tuten zich niet voldoende aansloten bij de j
nieuwe wet op de coöperatieve vereenigin-
gen.- Daarom was statutenwijziging noodig
n dit stelde de leden in volle klaarheid
oor oogen, welke hun verplichtingen waren.
Toen rezen er natuurlijk bezwaren. Men
weigerde met het bestuur mee te gaan. Er
werd gevraagd om een commissie van on
derzoek en sommige leden hadden reeds ad
vocaten meegebracht ter vergadering.
Zoo kon het niet blijven gaan en de direc
teur ging de zaak bespreken met de (Deut
sche) Incassobank, welke een paar ton in
de zaak heeft en met de heeren Mr. Bouman
Mr. Geldtelder te Rotterdam; sedert vele
jaren rechtskundige adviseurs van het be
stuur.
Deze beloofden ter vergadering te komen
en de belangen der fabriek zooveel mogelijk
te zullen behartigen.
Het crediet der Incassobank.
Op ctezë vergadering deed Mr. P. B. Bou
man voorlezing van een brief, welke de In
cassobank te Delft hem (niét op zijn ver
zoek) gezonden had. De inhoud kwam hier
op neer, dat de iBank hem machtigde aan de
leden mee te deelen, dat wanneer zij zich
niët achter het bestuur bleven scharen, de
bank genoodzaakt zou zijn het crediet op te
zeggen.
Ieder kon hieruit zijn gevolgtrekking ma
ken. Opzegging van het crediet zou likwida-
tië beteekenen met al de ernstige gevolgen
daaraan voor de leden verbonden.
De stemming was echter tegen bestuur en
directeur en daarom concludeerde de voor
zitter, de heer R. den Engelse: dus wordt
het likwidatië. Een 25 leden verlieten toen
de vergadering, doch de rest bleef. Er kwam
beweging. Er bleek vrees voor de gevolgen.
Toen werden de besprekingen heropend.
De direoteur erkende zijn schuld, doch wees
ook op wat hij voor de fabriek gedaan had.
En dat hij kans zag om een f 30.000 voor
bedrijfskapitaal te leveren, mits men hem
vrijwaarde voor financieele en strafrechter
lijke aansprakelijkheid.
De voorzitter bracht nu dit punt In be
spreking en op zijn verzoek dienden Mr.
Bouman en zijn compagnon van advies; er
rekening mee houdend, dat zich)uit de ver
gadering geen voldoende borgen .voor een
nieuw crediet aanmeldden.
Het resultaat was, dat een motie, ontwor
pen door Mr. Bouman eerst werd verworpen,
doch daarna met 137 tegen 15 stemmen
werd aangenomen. Daarbij verplichtte men
zich, dat men eventueel den directeur niet
financieel aansprakelijk zou stellen, noch
strafrechterlijk vervolgen.
De direoteur geschorst.
Niettemin ging ook na deze beslissing
het onderzoek door; wat trouwens in de be
doeling lag en door de heer Bouman niet
was afgeraden. Immers, indien er werkelijk
verduistering geple'égd is, dan zal de goed
keuring yan de halans den directeur weinig
baten.
Naar somimiger oordeel ging dte commissie
nu echter verder dan 'haar opdracht reikte.
Zij had te onderzoeken en moest rap
port aan de ledenvergadering uitbrengen.
Zij vroeg echter al spoedig een onderhoud
met den directeur en met het bestuur en
wees er op, dat het met de balansen niet
orde was.
Dit was echter niets nieuws. Het was meer
dan eens erkend.
Echter, op grond hiervan eischic de com
missie van het bestuur om den directeur on
middellijk te schorsen. Het bestuur voldeed
aan die eisch. En ging daarmee, naar som-
miger oordeel, te ver. Men had het onder
zoek behooren af te wachten. Nu greep men
ooruit op het rapport, dat nog niet ver
schenen is. En waarop o. i. de pers ook
moet wachten, vóór zij conclusies trekt.
Wij willen het hierbij dus laten en geven
dit slechts ter oriënteering. Wij hebben te
Fijnaart bij verschillende përsanen en ook
bij „den man op de straat" geïnformeerd.
Men sprak vaak kwade woorden over den
directeur, doch zijn gedrag vond ook ver-
schooning. Men wees er opk op, dat de offi
cier van justitie tot heden niet ingegrepen
heeft. Wat niét zonder beteekenis is en ten
gunste van den directeur pleit.
Wel werd van verschillende zijden opge
merkt, dat het bouwen en bewonen van een
huis van f 36000 niét getuigt van een sobere
levenswijze en niet noodig is voor een direc
teur van een zuivelfabriek. Zoo iets maakt
de stemming onder de gedupeerden niet
gunstiger.
Doch...... Iaat ons het ondersoek afwach
ten.
Gemengd Nieuws.
ERNSTIG ONGELUK OP DE
STADIONWIELERBAAN
VIER GEWONDEN
Men meldt ons uit Amsterdam!
Tijdens da wielerwedstrijden op de Sta-
dionbaan van gisteravond is 'n ongeluk ge
beurd, dat betrekkelijk goed is afgeloopen.
In den wedstrijd voor racemotoren vloog de
Nederlandsche motorrijder Herkuleyns in
de bocht in geweldige vaart met zijn motor
tegen de balustrade. Herkuleyns zelf kwam
tusschen het publiek terecht De motor
vloog; na nog tegen een lichtmast te zijn
opgebotst, welke afknapte, nog een eind
over de baan en vloog daarna naar het
middenveld. Een der toeschouwers, een man
van middelbaren leeftijd, kreeg de licht
mast tegen het hoofd en werd bewusteloos
Onmiddellijk waren drie doktoren ter
plaatse, die zich op de tribune bevonden.
Toen Herkudeyps over de balustrade ge
slingerd was en bleef liggen, vreesde men
het ergste. Het bleek echter, dat hij nog bij
kennis was. Na onderzoek bleek, dat hij
een rechterbeenfractuur had en een gecom
pliceerd linkerbeenfractuur. Ook toen hij
per brancard was overgebracht naar het
verbandzaaltje onder de officieele tribune
was de renner nog hij zijn volle bewustzijn
en kon hij met de omstanders spreken. Het
opgeval is voor hem wonder boven wonder
goed afgeloopen.
Doordat hij eenige oogenblikken slingerde
was de vaart, waarmee hij over de balu
strade vloog, niet zoo groot, als men vreesde
Het ergst eraan toe is de toeschouwer P. de
Koning uit Hoofddorp, die door Herkuleyns
getroffen werd, toen hij over de balustrade
vloog. De man heeft een ernstige hersen
schudding bekomen en geraakte bewusteloos
Minder ernstig gewond zijp G. Bootsma en
F van den Bosch, beiden eveneens uit Hoofd
dorp. Een van hen had een kaakwonde,
veroorzaakt door een slag met een stuk van
de lichtmast, die afgeslagen werd. Herku
leyns werd per auto van den G.G. en G.D.
naar het Binnengasthuis vervoerd, waar hij
onder behandeling van professor Noorden
bos wordt gesteld.
De heeren De Koning en G. Bootsma zijn
naar het Wilhelminagasthuis overgebracht.
Noch voor Herkuleyns, noch voor de Ko
ning bestaat direct levensgevaar. De heer
van den Bosch kon huiswaarts keeren.
Het is mogelijk, dat Herkuleyns sneller
gereden heeft, dan hij kan, opgejaagd door
ROFFEL-RIJMEN
TOUDE LIEDJE
Lees je in de roode kranten
Hoe het in Brittanje staat,
Denk je aan het oude spreekwoord,
Dat de kost gaat vóór de baat.
Rood, dat daar het roer mocht roeren.
Leefde uit de groote beurs,
En is nu genoopt te trekken
Aan de veters van z'n keurs.
WaoA\ niet is verliest de keizer,
Ja de kiezer zelfs, z'n recht;
Daarom komt van veel beloven
Doorgaans bijna niets terecht.
Rood hoopt nu, dat tegenstanders
Ezelsmak gaan in 't gareel
En in 't Engdsche debacle
Dragen hun verliesaandeel.
Mac Donald zit in benauwdheid
En ons roode „Volk" lijdt mee
Met de Hooge Kameraden
Die regeer en ovér zee;
En terwijl „Het Volk" ons soebat
Om een pietsje medelij,
Stelt het hier z'n hooge eischen
In gerede razernij,
hi Maastricht is 't roode onweer.
Zoogezegd niet van de lucht,
Wordt het ruime roode hart in
IJselijk ge-eisch gelucht.
't Is een simpele herhaling
Van het politieke spel;
Rood kent de verstompte stomheid
Van z'n Pappenheimers wel
(Nadruk verboden)
LEO LENS
Radio Nieuws.
Zaterdag IS Augu.lu»,
HUIZEN (298.8 M.) KRO. 8—9.30 Morgremcon-
eert. 10—11 Kerkdienst. 11—11.30 Gramofoon.
11.30—12 Kinder'-iulde aan Pastoor Perauln. 13
—12.15 Politieberichten. 12.15—1.-15 Lunchcon
cert. 1.45 Berichten van den Ned. Postduiven-
bond voor Zaterdagvliegers. 1.453 Gramofoon
3—4 Kinderuurtje. 4.30—5 Verzorging van den
zonder. 56 Gramofoon. 60.15 Nieuwsberich
ten in het Esperanto. 6.15—6.35 Journalistiek
weekoverzicht. 6.35—7 Gramofoon. 7—7.30 Spre
ker J. Aarden. Onderwerp: „De Courant, haar
ontstaan en ontwikkeling". 1.30—7.45 Sport-
mofoon. VPRO. 10 Morgenwijding. VARA 10.16
Uitzending voor aibeiders in de Continubedrijven
12 Concert. 1.45 Verzorging van den zenden,
2.15 Kwartiertje van het Instituut voor Arbel-
1.1-5 Gramofoon. 6.30 Radio Reportage vanuit de
Amsterdamsche Volkstuintjes. 7.15 Orgelspel.
MS Varia. 7.50 Gramofoon. 8 Tijdsein. 8.01 Con-
dën Duitscher Soenlus. Doch' een "defect aan
de motor is natuurlijk niet uitgesloten. De
motor is voor onderzoek door de politie ia
beslag genomen.
GEHEIMZINNIGE DOOD
In de Nieuwstraat te Eindhoven is Don»
derdagmiddag de banketbakker A. Hugger®
die sedert eenige dagen alleen thuis wasg
aan de trap van zijn huis dood gevonden.
De buren mJeenen in de afgeloopen nacht
een val te hebben gehoord. Hedenmorgen
bleef de woning gesloten en eerst toen gis
termiddag iemand door een venster naaf
binnen keek, werd de map gevonden. Op da
bovenverdieping brandde het licht nog. Op
het lijk werden eenige bloedende wonden ga
gevonden. De politie onderzoekt of hier aan.
een ongeval of van een misdrijf sprake iay
ERNSTIG AUTO-ONGELUK
Gisteravond ongeveer 7 uur Is op 'des
Rijksstraatweg nabij De Klomp, een e nis tig
opgeval gebeurd De echtg. v. J. de Kruif, uit
Ederveen bracht familie naar de autöbua,
die den dienst tusschen Veenendaal en Eda
onderhoudt, toen liaar gezegd werd, dat aan
een fiets een tasohje was blijven hangen.
Zij stak daarop den weg over niet het ge
volg, dat zij door een passéerendc auto vant
den heer Hensen pit Eist bij Rhcnen gegre
pen werd. Zij was terstond bewusteloos. Na
bijgebracht en voorloopig verbonden te zijn
is zij in hopeloozen toestand per ziekenauto
naar haar woning overgebracht. Men vreest
voor haar leven. Den bestuurder van de
auto treft geen schuld.
IN DEN STORM
Door WJERNT
U
KORTE INHOUD VAN HET VOORGAANDE
Op treffends wijze wordt in dit verhaal het
lijken geteekend, zooals vele tienduizenden in
Rusland dat de laatste jaren hebben ondergaan.
De auteur maakte gebruik van verschillende
offlcieele bronnen: beschrijvingen, aanteeke-
aingen en rapporten, die op last van de auto
riteiten moesten worden gemaakt.
De oorlog tegen Polen ibracht groote ellende,
bij gaf Rusland op eoonomisch terrein de gena
deslag. De resultaten van de gevolgde Nieuwe
Economische Politiek, do zoogenaamde „Nep"
Waren in veler oog niet anders dan een her-
Btel van het kapitalistisch stelsel.
Grisha, een der hoofdpersonen van dit ver
haal, was als oud-student in de handels-
Wetenschappen, aangesteld bij het bestuur van
»,Tsentrosojoez", de centrale der verbruiks
coöperaties.
Zijn vrouw, de schrijfster dezer her
inneringen, vreesde vaak, dat Grisha van
baar begon te vervreemden. Maar na een ver
trouwelijk gsprek met hem bleek haar, dat zij
li oh dn diit opzicht vergist had.
Toch kwam er verwijdering tusschen 't echt
paar. De oorzaak hiervan was, dat Wjerny een
ruwen jongen, 't type van 'den parasitoerenden
ambtenaar, op geduchte wijze de les las, toen
deze knaap zich minachtend uitliet wvor Trotski
Grisha verweet zijn vrouw, dat zij een minach
tende houding tegenover de arbeiders had aan
genomen.
Spoedig daarna kwam er nog een onverkwik
kelijke geschiedenis, Marja, het 17-jarig diienst
meisje van de schrijfster, moest moeder worden
en als vader van het te verwachten kind
noemde zij den naam van Nowikof. een bekend
Partijleider. Haar meesteres beloofde haar van
deze zaak werk te zullen maken. Na een onaan
genaam gosprek met haar man, ging ze naar
een der r eg e eri n gsb u r eau xwaar men echter
listiglijk erachter trachtte te komen of per
soonlijke antipathie tegen Nowikof haar dreef.
De volgende dag stierf het meisje in het zieken
buis: ze had vergif ingenomen.
Juist nln dile daigcn was er weer een groot
Èobeepeche pairtijschacniima'ak georganiseerd
Er waren vele élementen bitmrengeclrongen
tidia Qüd' waaien geworden alleen om er per-
fcaoinQijk yoonclieieU yam, te hebben! Roven-
dien hoopten ide leiidlere bij deze edhoom-
ta kuinmen besdhuldliigen van dfecipline-
bireuk en ze op idliien gnoaucMag luöt de partij
te kuinlnien veuwijdieaien.
Onze vriendelijke buurman Stefan Was-
eilliiiewiitdh. was ails eiladhtoffer gevallen. Hij
bezocht den llaiaitsten tijd. geen vergaderin
gen unieer, was zélfs niiiet op die schoonmaak
veutgaderiing vemsobenen en zonder mieer uit
die partij gezet Merkwaardigerwijs eoheen
hij ler z/ich W'eimig van aan te trekken en
giilng niiiet eens dn beroep, hoewel bij toch
partijlid was van bet begin dier revolutie
en zeker kaïns bad om de beslissing her
roepen te krijgen. Zijn rvrouw deelM'e me in
vertrouwen aruadie, dat bij er mdiets tegen
bad als „apets" te wenken, dan kon bij een
goed salaris verdienen, terwijl bij als partij
Did ni'et meer dan bet partijmaxiimum kreeg
van 225 roebel per maand, Hij bleef spre
ken, ook na zijn uitsluiting en dleed zich
nog steeds als 'een vurig communist voor,
bl'eef ook iln zijn betrekking en was verge-
noegber en vriendelijker dan ooit. Hij zou
verdien- als „toesöhouwer" bet ver1 loop der
revolutie gadeslaan, verklaarde hij.
Bijna, dagelijks 'hadden Grisha en ik el
kaar nu niieuws te vertéllen over bet ver
loop den' schoonmaak. Mensohen in hooge
posities, dlie we beschouwd Qiadiden als on
wankelbaar on waartegen ieder opzag om
bun macht en energie duikelden plotseling
en verdwenen totaal van bet tooineél. An
deren werdén overgeplaatst naar de pro
vincie, betgeen over bet algemeen als een
blijk van ontevredenheid wend beschouwd.
In die provincie kreeg men. dan de kans om
„na te denken" en te toonen dat men zijn
fouten baid' ingezien en zich in die toekomst
zondter omzien aan de partijleiding zou
onderwerpen. Tenslotte waren er ook men
eohen vaai wie ieder verwachtte dat zij
zouden worden uitgesloten, dronkaards, date
op de grofste wijze misbruik maakten van
hun partijiiidlmaateohap, en diiie de arbei-
den-s openlijk hoonden, en zie de mees-
ten yam ben kwamen met ylag en wimpel
door die scbo'onimaalk been. Wélke criteria
golden, was voor leder een raadsel, zoodat
tenslotte ook de besten met een zekere
spanning dten tijd tegemoet zagen dat zij
voor bet ecboionimaakcomiité moesten ko
men.
Gmisba [bracht bet er niet zonder kleer
scheuren af. In de eerste plaats wenden
hem zijn opposatiiomieelie mengingen voorge
worpen, waarop bij weliswaar was terug
gekomen, maar düie bij dan toch bad gehad
Zijn gebrek aain. „boltecbewistischen ijzeren
wil1" kwam ook tot uiting, doordat bij in
zijn organisatie niet genoegzaam werkte
volgens die richtlijnen der partij. Hij stoor
de zich te veel aan de meaning der specia
listen, hij gaf nieuwelingen uit arbeiders-
klingen te wéinig kans vooruit te komen.
Op die vergadering stonden van alle zijden
menscben op om klachten tot uiting te
brengen die echoonmaakvergad-eringen
zijn openhaaa-, ook uiet-pertij leden hebben
toegang amen voelde dat een groep jon
geren, die in bet staatsapparaat waren op
genomen, bet niet eens waren met den
evenwichtigen Gnieha, die met zijn nuchter
oordeel over al bun vage plannen en ont-
etuimige voorstellen hen iln den weg 6tonid.
Het was Grieba's fout, dat bij, zoowel als
zij, [intuïtief voelden, biet bij elkaar te be
hooren. Tezamen waren zij arbeiders ge
weest, hum kunidiighedten hadden op één
lijn gestaan, hij baid tezamen met bon ge
vochten, Grisha zag te zeer hun zwakte en
onwetendheid, waardoor zij toegaven aan
allerlei onuitvoerbare planmen. Daarom
stond bij te boek alle «een man zonder veel
initiatief, als een middelmatig organisator.
Hoe wedlnilg kenden ze den kameraad We-
dinin, die aai Juzofka jarenlang gewenkt bad
aan een organisatie die hij op moest bou
wen, uit eigen imiitiatiletf, zonder middelen,
en toen deze klagers waarschijnlijk niets
anders daden dan jacht maken op voedsel
rantsoenen.
Grieha's verweer was merkwaardig; hij
gaif alles toe en zei, dat men hem dan maar
als arbeider ergens been motest sturen,' wan
tneer bij voor een leidende functie niet vol
deed. Dat. sloeg du! En tenslotte werd bij
onder luid applaus als partijlid bevestigd1,
idle kwestie van zijn functie ging deze ver
gadering niet aan.
Hij was buitengewoon tevredien met het
(resultaat, hoopte op dile manier weg te ko
men uit bet apparaat. I-Iij Wilde terug maai
de fabrieken, naar de aabeideiemassa's,
mar ondanks al zijn verzoeken had men
flietm dat steeds geweigerd, want ten slotte
moesten zelifs de partij beambten toegeven,
dat Grishas werk voor onze verhoudin
gen tenminste vlot veutiiep, dat er weinig
fouten weaidten gemaakt ondier zijn leading.
Nu had hij bet echter zoo ver gebracht, dat
veraudeaing ivoor hem ernstig onder de
oogen werid gezien. Hij zat al vier jaar bij
Teentrosoijoez en was daar langzamerhand
de oudste partijman geworden. De meesten
waren binnen vier maanden alweer ver
vangen of wegge re oaganiseeird; zij hadden
de onrust dn ziich van da groote massa, der
partijleden die toch vooral suel vooruit wil
den komen, liefst steeds dn een andere
functie, waar ze weer opnieuw konden be
ginoren te veranderen, te reoigamiseeren
(al was bet dan ook op papier), om zoo
doende hun talenten te toonen. Ze wilden
veel spreken op vergaderingen en waren
lang weea- weg als de resultaten van bun
.werk aan bet licht zoudien kunnen komen.
Diriie dagen ma die ecboonmaakveugade-
riiing belde bij me 's middags op kantoor
op en vertelde: „Nu, Tanja, we gaan weg!
Terug naar de pa-ocliuctie." Hij was aange
wezen alls directeur van een machinefa
briek in Rostof. Ze hadden hem eeist in
de Zuid-Russische ma oh ine-trust willen
stoppen, maar bij had uit alle maoht. ge
protesteerd. I-lij wilde geen bureauwea-k,
geen eindelooze papierbea-gen, neen, hij
'wilde dn een bedrijf geplaatst worden. Ten
sllotte had men hem zijn zin gegeven, en
jnliiet begrepen waarom bij zich met alle ge
wéld dn Rostof wilde begraven en Oharkof
hem niet aantrok. Feitelijk wa6 bet een be-
hiagrijke achteruitsteliing, inaar Grisha
was overgeluWbig. Hij voelde, dat hij ?n
zijn Teentnosojoez begon te verroesten, op
ging in die Sleur yan het bureaucratische
wenk.
Onze vreugde was echter kort, want in
onze cel kwam nu de schoonmaak aan die
'beurt. Toen ik binnenkwam en naar het
podium keek voélde ik een koude rilling
over mijn rug; bet wa6 of dk een heel on
gaar brood bad gegeten, zulk een lood
zwaar gevoel had dik ineens dn mijn maag.
In. dte schoonmaakoommdssie zat Nowikof.
Hij zellf bad zeker voor die plaats in onze
cel gezorgd of was bet toeval geweest? Ik
weet bet niet. Ik begreep echter teistomi,
dat het resultaat voor anij vaststond. En
inderdaad gelijk te verwachten was, werd
ik uitgesloten wegens mijn algemeene op
vattingen, dde bewezen, dat ik met mijn
burgerlijke afkomst en verleden niet had
gëbxoken. Ik protesteerde tegen dde beslis
sing, met bet resultaat, dat over zes maan
den zou woi den uitgemaakt, of ik weer als
partijlid kon worden opgenomen. Dat zou
afhangen van mijn werk en van den in-
■dirulk dien ik in Rostof maakte.
HOOFDSTUK VIII
Het werk op de Plaats
In Rostof zouden we in ieder geval niet
vastroesten, dat ondervond Grisha al na een
paar dagen. Daar was geen sprak van sleur,
integendeel, iedere dag bracht wat nieuws
„Om de een of andere reden loopt de zaak
niet", kon hij ontevreden zeggen. Altijd weel
waren er onverwachte hinderpalen die de
dingen, die men zich had voorgenomen in
den weg stonden en in plaats van zakelijke
leiding te kunnen geven moesten Grisha en
zijn medewerkers zich voortdurend bezig
houden met het wegruimen van die hinder
nissen. Hij had niet veel vertrouwen in de
technische leiding, <lie handig was in 't ge
ven van verklaringen van dc tegenvallers,
zonder ze ooit te voorkomen. Steeds waren
hei; de om'tandighedegi, buiten hun schuld-
z.g. „objectieve omstandigheden", zooals rj'j
ze betitelden die de zaken in de war
schopten.
De ingenieurs konden niet sarcastisohen
glimlach verklaren: „Dat konden wij niet
voorzien, wij moeten natuurlijk bij ons werk
rekening houden, dat andere organisaties
normaal werken. Als dat niet het geval is,
hoe kunnen wij dhu onze plannen klaar
maken?"
Ik 'had Grisha voorgesteld om zelf in. dd
een of andere functie op de fabriek te gaan
werken, maar hij had beslist geweigerd.
Ten slotte mochten volgens de partijvoor»
schriften, man en vrouw niet in één instel*
ling werken, waarbij de een ondergeschikt
was aan den ander, en dan w as Grisha van
meening, dat ik voor hen daar toch geen
nuttig werk kon doen.
„Ik zelf, die als arbeider wel eenigen kijlc
op fabriekswerk heb, kan niet uitvinden,
waar de moeilijkheden hun oorsprong vin
den, Jij, met jouw mentaliteit, zou onmid
dellijk aannemen wat de spitsen je verkla
ren en je zou onder hun invloed komen.
Het is maar béter, dat jij voorloopig tot bet
einde van je proeftijd uit hun buurt blijft.''
„Grislia's uiting dteed me pijn: het scheen,
dat mijn uitsluiting uit de partij hem die-
per getroffen had dan hij wel wild* beken
nen. Soms had ik liet gevoel, alsof bij niet
meer zoo openhartig als vroeger met mij.
sprak over alle vraagstukken, waarmede
wij geheel vervuld waren. En ik besloot des
te sterker om hem en do anderen in mijn
ptoeftijd te toonen, dnt ik ten onrechte met
wantrouwen was bejegend en dat het de
baat \an bepaalde personen was, die me ge
deeltelijk ten val had gebracht.
Ik kreeg dan ook op mijn verzoek een
maatschappelijk werk te verrichten, dat al
mijn tijd in beslag nam. Bovendien werd ik
geplaatst in de cultureele afdeeling van riten
districtsraad der vakvereenigingen, hetgeen
een reeks van vergaderingen mét zich bracht
jfWordt yervolgd).
