mp.stoiioiomiiif»»
Boele van Eesteren
HEIPALENHANDEL
W. S. v. d. WETERING C2
HOUT-
M. BLANKEN
BOUWCREDIETEN
H. J. REESINK Co. N.V.
N.V. 7h LULOFS' rondhouthandel
steigerhout.HEIPALEN,bulsems.enz.
J. A. GROENEVELD
HET TEGELHUIS
ALPHEN a. d. RIJN
WANDTEGELS - VLOERTEGELS
BOUWCERAMIEK
BOUWBLAD No. 114. PAG. 3
HA AND AG S AUGUSTUS 1931
L1@n?o
N.V. HET ONDERLING CREDIET
Gevestigd te Rotterdam
HOOFDSTEEG 39 h. Toerijstuin
Opgericht 1865
Wellicht zal menig Rotterdammer, die
[rich via het Mathenesserplein naar het
(Vesten begeeft, zich hebben afgevraagd wat
toch het hooge bouwwerk zijn mag, dat
vanaf dit plein gedurende eenige weken als
een roode scy-scraper in de verte te zien
was. Welnu, dit was het hoogste gedeelte
van het gebouwencomplex voor de nieuwe
electrische centrale.
Een paar jaar geleden heeft de raad' be
sloten tot dezen nieuwbouw en al werd voor-
loopig slechts een beperkt gedeelte van het
i>enoodigde crediet toegestaan, met spoed
zijn de plannen voor deze werkelijk groote
en grootsche centrale uitgewerkt
Het geheel is begroot op 16 millioen gul-
den, waaruit blijken moge, dat we hier in
derdaad met een, voor o,ns land) grootsch,
utiliteitsbouwwerk te doen hebben.
Uit den aard der zaak zijn de gebouwen
slechts het omhulsel van de eigenlijke in
stallatie, die het G. E. B. meende noodig te
lebben.
Hiermede bedoelen we niet te zeggen, dat
het ontwerpen en uitwerken van de plan
nen voor de gebouwen een erg eenvoudig
werkje was.
Integendeel.
Rotterdam's nieuwe Electriciteits Centrale
Een interessant utiliteitsbouwwerk
Dit fabrieksgebouw heeft een lengte van
134 M hij een breedte van 27 M. De hoogte
bedraagt voor cle machinekamer 19 M. voor
het ketelhuis 28 M. voor de hunkerterreinen
(die voor de ketels is gelegen 38 M. m'et een
verhoogd) gedeelte van 44.50 M. De lift
schacht bereikt een hoogte van 52 M., ter
wijl hierop een tank wordt gemonteerd,
waarvan de bovenkant op 60 M. boven het
terrein is gelegen, en welke tank wordt be
kroond door een vlaggestok die nog 12 M
er boven uitsteekt.
De opsomming van maten moge vervelend
zijn, ze geeft eenig idee van de reusachtige
afmetingen, waarmede men hier te doen
heeft.
In het ketelhuis worden een viertal ke
tels gemonteerd, a.h.w. opgehangen tusschen
de zware ijzerconstructie en op verscheidene
meters boven den vloer, zoodat de vuren
daaronder kunnen worden aangebracht en
dan nog voldoende ruimte voor asch, aan
jaging der vuren, enz. overblijft.
Vóór de vuren is een breede gang, waar
boven de trechters van de bunkers te zien
zijn.
Blanken, dtie het heiwerk
maakte liet er 8000 stuks in den grond
slaan, terwijl zijn collega Elferich, die de
betonfundeeringen van de gemeente aan
nam voor een bedrag van 240.000 nog 4000
palen verwerkte. Deze laatste had voor het
genoemde bedrag een hoeveelheid van
geveer 8000 kubieke meter gewapend beton
voor de verschillende fundeerlngen te ma
ken.
Op dieze betonnen „voeten" zijn door de
constructi/ewerfeplaatsen De Vries Robbé te
Gorinchem de „heenen" gezet Deze heeft nl.
de ijzerconstructie aangenomen voor onge
veer 400.000.
In Juli 1931 kreeg ze na gehouden aanbe
steding opdracht voor een hoeveelheid van
ongeveer 2300 ton, welke later bij de uit
werking uitgedijd is tot 2600 ton.
Met de montage kon worden begonnen in
Januari 1931 en behalve de bunkers was
men in vier maanden -hiermee gereed.
Alles was natuurlijk aan de werkplaatsen
gereed gemaakt en zelfs de groote portalen
werden in twee gedeelten naar Rotterdam
vervoerd en „gesteld".
Zoo is -het ook gegaan mfet de zware bun
kers die in zes stukken, nl. 4 zijschotten van
7 M hoogte en 2 trechters, werden aange
voerd.
Dat er heel wat overleg en ervaring noo
dig is om dergelijke werken, in onderdeelen
zoo groote afmetingen er werden
Din balken Nos. 75, 80 en 100 verwerkt
met gewichten van 30 ton voor de ko
lommen en 70 ton voor bunkers, op te stel
len, zal voor ieder technicus duidelijk zijn.
Interessant is dat een 5 M hooge water-
Het constructiewerk der Electrische Centrale te Rotterdam. Uitvoering N.V. De Vries Robbé en Co., Gorinchem.
Men kan zich overtuigd houden, dat de
ornigeving van de omhulsels van de gi-
antische apparaten aan den chef van de
fdeeling gebouwen van Gemeentewerken,
r. van der Steur, bijgestaan door zijn staf
an medewerkers, heel wat hoofdbrekens
ekost heeft.
Het voldoen aan de talrijke en dikwijls
iterogene eischejn van een groot be-
rijf is verre van eenvoudig.
We hebben ons van het resultaat van de
amenwerking tusschen het Eelectriciteits-
ledrijf en den dienst van Plaatselijke Wer
en eens op de hoogte gesteld, voorzoover
iet thans zichtbaar is en meenen dat het
iteressant genoeg is om onze lezers er iets
an te vertellen.
Omtrent de eigenlijke apparaten zullen
te in het „Bouwblad" niet uitwijden, doch
et bouwkundige deel van deze fabriek, dat
aoals gezegd alleen dient voor bescherming
n steun van de noodzakelijke productie-
ïachines, is op zichzelf nog belangrijk ge-
Deg.
Het ruim 7 H.A. groote terrein wordt om-
loten door de Galileïstraat (langs de nieu-
ra Merwehaven), de Marconistraat (even-
ijdig aan de Mathenesserdijk), de Ben-
irain Franklinstraat en de van Helmondt-
Iraat.
Deze laatste, die thans nog het terrein
Cheidt van dat van de gasfabriek zal, wat
it gedeelte betreft, in de toekomst verdwij
nt, zxjodat de heide terreinen van gas- en
lectriciteitsfabriek aan elkaar grenzen.
Het kolentransport zal dan ook. vanaf de
Bstaande losplaats over het terrein van
e gasfabriek naar de eliectriciteits dito
ilaats hebben.
De toegang komt aan de Galileïstraa.t,
raar het fabriekskantoor reeds gereed is
n'straks ook de badinrichting zal gemaakt
i'orden.
Behalve heft fabriekskantoor is ook het
chakelgebouw thans gereed.
Het eigenlijke fabrieksgebouw, waaraan
lans met. koortsachtige haast wordt ge-
Merkt, bestaat uit een ketelhuis, eten machine
tamer, een schakelbordgebouw, een werk-
laats en een los- en laadruimte terwijl
iaast de ketelrui-mte de twee geweldige
choorsteenen in aanbouw zijn.
van 70.000 K.G. hebben twee trechters en de
twee kleine hunkers met een inhoud van
225 M3. eik. één.
De rookkanalen der vier ketels zullen aan
sluiten op een tweetal schoorsteen en van
100 M. hoog. Aan den voet hebben deze ko
lossen een middellijn van 6.60 M. buiten
werks en op 50 M. hoogte is de diameter
van het rookkanaal nog 4M. Op een hoogte
van 44 M hoven den grond wordt een bal
kon om den schoorsteen gemaakt met het
doel het nemen van proeven met de ont
wijkende rookgassen te vergemakkelijken.
Deze sc-hoorsteenen worden door een
Duitsche firma gemaakt, alleen de onder
bouw* is ook door Boele en Van Eesteren
uitgevoerd.
In de groote fabrieksruimte zullen straks
de beide turbines het meest opvallen.
De fundaties voor deze machines hebben
een respectabele hoogte en zijn voorzien
van allerlei gaten en „kanalen". Niettegen
staande deze „openingen" wordt aan elk
dezer fundatjes een hoeveelheid van 650
kubieke meter beton verwerkt
Boven de fabriekshal loopen twee kranen.
De gigantische haak van elk dezer kranen
kan 60.000 K.G. verdragen en samen zijn ze
dus in staat 120 ton te torsen.
Door een vernuftige constructie is het
mogelijk de heide kranen gelijk te bedienen
uit een der huisjes, zoodat voor het verplaat
sen van zware lasten de beide apparaten
kunnen „samenwerken".
De belasting op de kolommen is door deze
kranen uiteraard aanzienlijk verzwaard, zoo
dat een zware constructie ook hier jioodig
was. Een kolom .heeft dan ook een gewicht
van 28.000 K.G. bij een hoogte van ongeveer
28 M.
Toch zijn er nog zwaarder belaste kolom
men in het gebouwencomplex. Naast die
bunkerruimte was voor één kolom een fun-
deeringblok noodig. dat rust op 122 palen.
Immens 450 M3. kolen plus bet eigen ge
wicht der bunkers van 70 ton, p'lus de ge-
heele constructie van het gebouw moeten
ten slotte door de palen kunnen worden
gedragen.
Ln totaal waren dan ook 12,000 palen noo
dig om de gebouwen voldoende stevigheid
te waarborgen.
Voor CENTRALE VERWARMING betrekke men
RADIOTOREN, PIJPEN, FITTINGS enz. bij
'tank van 7500 K.G. gewicht, en een diame
ter van 3 M. gemonteerd wordt de tank
lag juist voor montage gereed en twee
kraanarmen van 20 M lengte staken de
lucht in om hem op zijn plaats te brengen
'boven op de 58 M hooge liftschacht.
Natuurlijk zijn ook alle ramen van staal
en zullen straks ook de deuren in dit mate
riaal worden uitgevoerd.
Ook deze werkzaamheden zullen door de
constructiewerkplaatsen De Vries Robbé
worden verricht, die in de afd. „stalen ra
men" voor dit werk speciaal is ingericht,
zooals voor het „zware" werk in de eigenlij
ke constructiewerkplaatsen.
Een goede outillage van de fabrieken en
vlotte samenwerking van de daarbij betrok
ken krachten is dan ook wel noodzakelijk
om in zoo'n korten tijd een dergelijke pres
tatie te kunnen leveren.
Toen met de montage van het stalen ge
vaarte eenige vordering was gemaakt, werd
de „afbouw" aanbesteed en aangenomen
door de bekende aannemersfirma Boele en
Van Eesteren in Den Haag voor 600.0000.—
Eigenlijk is dit gedeelte van het geheele
werk voor een blad als dit het meest van
belang en enkele mededeelingen mogen
hieronder volgen.
Bijzonder interessant is het steigerwerk,
dat Boele en Van Eesteren om het ijzeren
geraamte heeft opgetrokken.
Niet zooals te doen gebruikelijk is, heeft
men deze steiger geleidelijk opgebouwd met
het optrekken van het metselwerk, doch is
in dit geval het geheele geraamte „omstei-
gerd" om allereerst de betonnen goten te
kunnen maken. De edsdh was n.l. dat het dak
eerst dicht moest worden gemaakt, zoodat
de machines sipoedig zouden kunnen worden
gesteld.
Hoewel dergelijke eischen in de practijk
gewoonlijk wel wat anders uitkomen, dan
door de theoretici is klaargemaakt, heeft
de aannemer aan de bestekbepalingen te
voldoen.
Plafonds en dakbedekking van bimsbeton
moesten dus eenst worden gemaakt. De stroo-
ken langs de buitenkanten der gebouwen
zijn, met de goten en als contragewicht van
deze, van gewoon gewapend beton.
Voor de uitvoering hiervan was een ste
vige steiger noodig, teneinde de bekistingen
met de betonconstructie mee te kunnen dra-
«en.
Bovendien kon niet worden volstaan met
een steiger aan de buitenzijde alleen, maar
ook aan de binnenzijde was het noodig met
het oog op de construcctie van het dak en
de afwerking der muren.
De firma Boele en Van Eesteren heeft
daarom de zaak ineens flink aangepakt en
een z.g.n. „dubbele" steiger gemaakt en in
eens voor het geheele gebouwen-complex en
dat in ongeloofelijk korten tijd.
In het algemeen werden nog binnen de
termijnen, die het werkprogram van de Di
rectie stelde, de verschillende onderdeelen
opgeleverd. i
N.V. AANNEMERSBEDRIJF voorheen
BOUWWERKEN
BETONWERKEN
GRONDWERKEN
WATERBOUWKUNDIGE WERKEN
KANTOOR: DEN HAAG, DELISTRAAT 39, TELEF. 554932
OPSLAGPLAATSEN: ALBLASSERDAM, TELEFOON 40
PAPENDRECHT, TELEF. 6177, DORDRECHT
Een der foto's geeft een aardig overzicht
van het interessante steigerwerk.
Dat hiervoor een respectabele hoeveelheid
steigermateriaal noodig is laat zich begrij
pen. De heer Van Eesteren noemde een be
drag van 40.000 a 50.000 aan materiaal al
leen.
Er is dan ook 17 K.M. steigerplank ver
werkt, terwijl een hoeveelheid van 11000
steigerbeugels gebruikt is.
Tegelijk met het opbouwen van de stei
gers zijn cle stalen ramen gemonteerd. De
gemetselde vullingen tusschen de stalen stij
len zijn eerst later gemaakt.
De aannemer had slechts ruim drie weken
aan zijn steiger besteed, terwijl in zestien
weien het geheele werk zou worden opgele
verd, indien regelmatig doorgewerkt had
kunnen worden.
Merkwaardig is dat hier door de Directie
een werkprogram opgemaakt was en de re
geling van de werkzaamheden dus ook bij
haar berustte.
Het is inderdaad een mooie prestatie van
de heeren Boele en Van Eesteren, dat ze
kans hebben gezien om tot nog toe binnen
de toch al zeer korte termijnen hun werk
gereed te maken.
Want met steigers maken en metaalwerk
zijn ze niet gereed. Behalve de SOOO kubieke
meter beton die reeds vroeger werd genoemd,
verwerkten zij nog 3000 kub. meter. Verder
moet een hoeveelheid van'3600 vierk. meter
glas worden -geplaatst en werd nog 700 ton
ijzer verwerkt naast de 2600 ton van De Vries
Robbé.
Zelfs voor aannemers als Boele en Van
Eesteren, die aardig wat groote werken uit
voeren, is een werk als dit zeker niet alle
daags en het zal ook voor hen zeker een
groote voldoening zijn te weten dat ze
straks tot tevredenheid van de Directie hun
arbeid kunnen opleveren.
De uitvoering van het pompstation dat de
ontzaglijke hoeveelheden koelwater moet
verwerken, is deze firma ontgaan. De Hol-
landsche Beton Mij. snoepte hun dit af met
een paar duizend gulden en dit zal nu voor
i, HO.OOOdoor deze worden uitgevoerd.
Omtrent dit koelwater dient nog te worden
meegedeeld, dat dit uit de Merwehaven
wordt getrokken en door groote kanalen van
150 bij 140 ,die met de noodige zorg zijn on
derheid, naar de turbines wordt gevoerd om
dan aan de andere zijde naar de Keilehaven
te worden afgevoerd.
Tenslotte vermelden we nog, dat de ge
heele fabriek berekend is op voldoende pro
ductie voor Rotterdam en het geheele gebied
dat ook thans door Rotterdams Centrale
wordt bediend. Voor de eerstvolgende jaren
zal nog reserve genoeg aanwezig zijn, terwijl
bij den opzet van het geheel is gerekend op
een uitbreiding met nog tweemaal twee tur
bines met de daarvoor noodige verdere outil
lage, zoodat in een meer verwijderde toe
komst een driemaal zoo grocfee productie kan
•orden verkregen.
Aan vertrouwen in de toekomst ontbreekt
het dus bij de leidiing van het G.E.B. en het
gemeentebestuur nog allerminst.
Moge het niet worden beschaamd.
De hierbij gereproduceerde foto's zullen het
geschrevene voor de lezers wellicht voldoen
de demonstreeren om eenigen indruk te krij
gen van het belangrijke werk, dat hier wordt
uitgevoerd.
AANNEMER
BURGEMEESTER MEINESZLAAN 47
TELEFOON 32868 ROTTERDAM
EXERCITIESTRAAT 15*
ROTTERDAM
TELEF. 10574
LAAKKADE 390
TELEFOON 118178
GROOTSTE SORTEERING EN VOORRAAD TER PLAATSE.
Avenue Concordia 53 - Telef. 53456 - Rotterdam
N.V. HOUTHANDEL
Gevestigd sinds 1868 -
HANDEL
ZAGERIJ
SCHAVERIJ
NIEUWE MAASSTRAAT CPUICn A Uil
WESTERHAVEN öV/nlCUAIfl
TELEFOON ROTTERDAM-SCHIEDAM 69150 - 69151 - 69152
1 De Eleclriciteitsfabriek te Rotterdam. Het grootste sieigeruterk van. ons land. 'Aannemers: n. V. Aannemers-Bedrilt v.h. Boele en
v --r^-i-Van'Besttren, Den Haag v
