GRAVESTEIJN
«„b—Ld. 43 Prima Be^ische KLUITKALK
OKDUME TRIPLEXFLATfN merk
Jac.P.v.d.BERG's Fijnhouthandel
Uw IDEAAL..
N.V. Administratie Mij „Amsterdam"
BOUWBLAD No 107 PAG. 3
DINSDAG 16 JUNI 1931
ffTïe niet adverteert
wordt vergeten
„Publieke werken"
11 October 1930 besloten de leden van de
Véreemiiglng van Directeuren vaai Gemeente
werken een eigen orgaan uit te geven,
waarvan het eerste nummer bij A. W. Sijt-
h o f f's Uitgeversmaatschappij ie versche
nen. In verband met bijzondere omstandig
heden. draagt het den naam van „Publieke
Werken".
Ofschoon wij elke gelegenheid die wordt
aangegrepen om de verhooging van het
aanzien en de waardeering van het ambt,
dat de Directeuren van Gemeentewerken
bekleedien, sympathiek vinden, is ons de
juiste bedoeling van deze uitgave geens
zins duidelijk.
Dat dit vereenigingeorgaan zaïl slagen,
omdat reeds meerdere plannen, dank zij de
spontane medewerking raai de leden, vol
komen slaagden, zooals de Redactie-Com
missie in haar voorwoord opmerkt, is voor
ons nog geen bewijs voor de noodzak e-
I ij k h e i cl dezer uitgave. Het wordt hoe
langer hoe moed lij kor om uit de veelheid
der vakbladen zich een juist oordeel om
trent verschillende zaken te vormen en
waar met betrekking tot stadsontwikkeling
architectuur en- gebouwen, verkeerswegen,
bestratingen, volkshuisvesting, bouw- en
woningtoezicht enz., enz. teil van uitste
kend geredigeerde week- en maandbladen
ons geregeld jaar in en jaar uit in- en voor
lichten, is het ons niet duidelijk, waarom
deze vraagstukken nog eens afzonderlijk
door H.H. Directeuren van Gemeentewer
ken moeten worden aangesneden, temeer
waar de meesten medewerker van een of
ander vakblad zijn.
Hoe diit ook zij, het eerste nummer ziet
er goed verzorgd uit. Een frisch omslag
va,n A. Kurvers volmaakt het geheel
Enkele officieels personen der vereeniging
getuigen van hun groote sympathie.
Ir. W. F. van D ij c k, ingenieur van Ge
meentewerken te Rotterdam schreef een
rijk geïllustreerd art.iköl over de nieuwe
stukgoedlhaven voor de Maasstad, de z.g.
Merwehaven, waar ran de uitvoering op
het oogenblik in vollen gang is en die na
voltooiing ongeveer 35 H.A. oppervlakte zal
bedreigen. De totaal kosten zijn geraamd op
II millaoen gulden.
De voltooiing van de Merwehaven kan
in de eerste helft van 1932 tegemoet worden
gezien.
„Grondslagen der Darpsuitbreidiing"
heeft het Hoofd dei' afd. Stadsuitbreiding
van Eindhoven, den heer de Casseres,
bezig gehouden.
Bijzonder actueel en interessant zijn de
beschouwingen van Ir. J. I. P1 a n j e r Bz.
omtrent ligging, en nut van velschillende
openluahtscholen in binnen- en buitenland.
Verschillende officieels mededeelingen en
berichten completeeren deze eerste, ook ty
pografisch goed verzorgde aflevering.
BOUWMEESTER
De Kiefhoek te Rotterdam
'Alarmeereride scheuren
Eenigen tijd geleden hebben wij uit Bouw
kundig Weekblad Architecture een critiek
van ir. A .v. d. Steur opgenomen over
oude woningcomplexen in den Kiefhoek te
Rotterdam, waar voor ons klimaat z.i. onge
schikte arbeiderswoningen gebouwd zijn op
een wijze dat ze nu al talrijke scheuren enz.
vertoonen.
In „Klei" treffen we nu een in denzelfden
geest zich uitende critiek aan op dezen, on
der leiding en uitvoering van den Gemeente
lijken Woningdienst geschiede bouw, welke
alom in den lande en vooral in het buiten
land wordt geprezen als Nederlandsolie
uiting van nieuwe zakelijkheid, doch welke,
meent de Redactie, ontevredenheid bij de
er gehuisveste medemensohen wekt.
De woningen in den Kiefhoek bewijzen
het duidelijk hoe in ons klimaat geen be
pleistering en sauswerk voor gevels dienstig
is. Ook Groninger of IJselsteen zijn niet 't
aangewezen materiaal voor bebouwing in
steden zooals Rotterdam of Amsterdam, die
door haar vettige lucht spoedig deze gevoe
lige materialèn doen vervuilen. Zoowel con
structief als aesthetisch zijn deze bouwblok
ken een finale mislukking en men ziet erin
dat een imitatie van de manier van bouwen
als van Bruno Taut of le Corbusier
voor Holland tot een mislukking gedoemd is
Het artikel is rijk geillustreerd en de af
beeldingen geven een overvloed van scheu
ren in ale breedten en lengten te zien.
Stellen wij nu tegenover deze opvatting
die van den directeur van den Rotterdam-
schen Woningdienst, jhr. M J S de Jon
ge van Ellemeetj die in het Tijdschrift
voor Volkshuisvesting en Stedenbouw het
zelfde complex bespreekt
De scheuren hebben z.i. evenwel niets ern-
stigs. De grondslag, zegt hij ill., bestond uit
een kleilaag, waaronder veen, de gewone sa
menstelling van den bodem aan den Linker-
Maasoever. Bekend was dat deze kleilaag
niet overmatig dik was, maar toch werd na
rijpe overweging tot fundeering op beton-
strooken besloten. De ervaring met anderen
bouw in dergelijke omstandigheden had na
melijk aangetoond dat. men weliswaar onge
lijke zetting en dus scheuren heeft te wach
ten, maar dat de bouwblokken binnen zeke
ren tijd tot rust komen. Inderdaad zijn die
scheuren opgetreden en zelfs in aanmerke
lijk grooter aantal dan ik verwachtte, maar
uitsluitend in de gevels en niet zoodanig,
dat men er binnen iets van kon bemerken;
men heeft toen de zetting tot in den zomer
van 1930 laten voortgaan, toen de scheuren
gedicht en eerst onlangs, nu in dezen winter
practisch nergens meer scheurvorming viel
op te merken, is men aangevangen met het
in de pleisterkleur bijwerken van de repara
ties. De vraag, of het nu achteraf gezien
juist zou zijn geweest (gegeven de uiterst
krappe bouwsom) daarvan per woning ruim
f 300 af te nemen voor paalfundeering, kan
men verschillend beantwoorden; destijds heb
ik dat niet verantwoord geacht. Ik erken
echter gaarne dat de scheur in pleisterwerk
veel meer alarmeerend werkt dan die in een
gevoegden muurl
Dente van Rijks-
woningvoorschotten
Vergadering Nationalen Woningraad.
In de op 26 en 27 dezer te Enschede te
houden jaarvergadering van den Natio
nalen Woningraad, zal o.m. im behandeling
komen de volgende motie van het bestuur:
De algameene vergadering enz.,
overwegende, dat de rente voor nieuw te
verteenen Rijkevoonsohotten ingevolge de
Woningwet reeds geruimen tijd hooger is
dan de rente, welke het Rijk zelf geacht kan
worden te betalen;
dat het thans zeer goed mogelijk is ten
aanzien van de bepaling der voorschot-
rente opnieuw de gedragslijn te volgen,
welke onmiddellijk na de inwerkingtreding
der Woningwet werd vastgesteld, maar in
1914 tengevolge van den oorlog verlaten
moest worden;
nogmaals wijzende op de argumenten,
welke te dezer zake zijn aangeroerd in het
a,dires> hetwelk het. dagelijkeoh bestuur van
den Nationaien Woningraad onder d gtee-
kening van 10 Februari 1931 tot de Minis
ters van Arbeid en van Financiën richtte;
spreekt de hoop en de verwachting uit,
dat de Reeering aan het in dit adres ge
dane verzoek, om do rente weer afhanke
lijk te stellen van den koers der 3 pet. obli
gaties Nationale Schuld, zal voldoen.
Y-oever verbinding
Amsterdam
Earning 31 millioen gulden.
Door den Directeur van Publieke Wer
ken te Amsterdam, Ingenieur W. A. d e
Graaf, i6 een uitgebreid rapport uitge
bracht aan B. en W. van Amsterdam inza
ke verbinding der IJ-oevers, waarin hij
ook bespreekt de tunnel aan de Hemhrug.
Directeur De Graaf schenkt attentie
non den provincialen weg Amsterdam-Alk
maar, die het drukke verkeer uit de Zaan-
NIEUW BEDRIJF FA. V. D. WETERING
l)e bekende houtfirma W. S. v. d. Wetering, vroeger te Rotterdam, heeft een geheel
nieuw bedrijf gesticht te Schiedam. Een kijkje tusschen de houtwerven in 'de
pl Wilhelminahaven.
Telefoon 32246 GIPS en CEMENT
Rotterdam Scherp concurreerende prijzen
streek en uit de duinstreek bedient
Dit verkeer zal gebruik maken van het
thans vernieuwd wordende pontveer aan
de Hembrug. De capaciteit van zulk een
veer zooals trouwens bij zoovele veren
over de groote rivieren duidelijk is geble
ken kam in de toekomst onmogelijk vol-
verbinding, een continuverkeer waarbor
gende, noodzakelijk zal worden.
Daar, met het oog op de scheepvaart-
belangen, niet aam een brug kam worden
gedacht, is men aangewezen op een tunnel,
welke in de omgeving van de Hembrug
moet worden getraceerd. Bij zulk een ver-
hunding wordt de aansluiting aam den gor-
delweg voor intercommunaal verkeer en
het bereiken vam het hart der stad, moge-
langs den kortst mogelijken
Js^ieuwe brug Laan van
Meerdervoort, den Haag
B. en W. van Den Haag hebben aan Ge-
de behoeften, zoodat een vaste I meentewerken opgedragen het maken van
4--_i j)es^eji^en enz voor jen bouw van een nieu
we brug over het Ververschingskanaal in de
Laan van Meerdervoort. Er waren twee op
lossingen overwogen, de eene tot verbree
ding van de bestaande brug, de andere tot
het houwen van een nieuwe brug.
Nadat Gemeentewerken met de voorberei
dende werkzaamheden gereed zal zijn geko
men, kan een voordracht aan den Raad spoe
dig worden verwacht.
Steeds maar bouwen
De turnncl aan de Hembrug zal voor het
snelverkeer niet dan voordeelen opleveren.
In verband met bovenstaande en de meer
en meer doorgevoerd wordende electrifica-
bie van de spoorwegen, constateert het rap
port, dat de Hembrug in de toekomst niet
is te handhaven. Wamt de ontwikkeling
der scheepvaart zal verlenging en vermeer
dering der openingstijden vei gen, de spoor
wegen daarentegen vermindering van den
openingsduur.
Naar de directeur van P. W. meent, zal
aan dezen 6trijd van belangen een einde
dienen te worden gemaakt door het vervan
gen van de Hembrug door een spoorweg
tunnel, tevens ten dienste van het auto- en
voetgangers v erkeer.
De geraamde kosten voor deze tunnel
worden als volgt begroot:
Afdamming f 8.000.000
Grond- en baggerwemk - 2.300.000
Bemaling - 500.000
Tunnelbouw - 13.000.000
Ventilatie, gebouwen, verlich
ting, rioleerimg, bestrating,
bekleeding, balla6tbed, enz. - 500.000
Onvoorzien - 1.000.000
Wimst en risico, uitvoering
administratie, en- 2.700.000
D
Totaalf 31.000.000
e Grieken
in Zuid-Frankrijk
Prof. Dr. P. J a c o b s t h a 1, van de Univer
siteit te Hamburg, hield voor de Allard-Pier-
sonstichting een voordracht in de Duitsche
taal over bovenstaand onderwerp, met licht
beelden, in het Universiteitsgebouw te Am
sterdam.
Spr. begon met er op te wijzen, dat de over
blijfselen uit den Romeinschen tijd in Zuid-
Frankrijk, zooals die van de bogen der wa
terleidingen, terstond aan iederen bezoeker
opvallen. Minder duidelijk echter treden de
documenten van den voor Frankrijk zoo be
langrijken ouderen tijd, toen de Grieken aan
de Middellandsche Zee, van de Italiaansche
grens tot de Pyreneeën hun koloniën sticht
ten, aan den dag; koloniën, waarvan de na
men nog voortleven in plaatsnamen als Niz
za (Nikaia), Antihes (Antipolis), Marseilie
(Massilia), enz.
Een grondig, niet altijd gemakkelijk onder
zoek iu locale musea en ook van het land
zelf, heeft Prof. Jacobsthal nu in staat ge
steld, tot in bijzonderheden toe de bewijzen
voor de Grieksche kolonisatie aan het licht
te brengen. Fragmenten van vazen toonen
ons de uitgebreidheid van den handel van
Massilia, onmiddellijk na de stichting (625
v. Chr.). En niet alleen dat: de vazen beves
tigen ten volle de literaire overlevering, dat
Marseille door Phokaea, een stad aan de
Westkust van Klein-Azië, werd gesticht; de
ze vazen immers stemmen geheel overeen
met het in de buurt van Phokaea gevonden
vaatwerk. In Marseille worden bovendien
nog brokstukken gevonden van Grieksche
muren zonder mortel.
Vóór de stichting van Massilia echter moe
ten de Grieken reeds in Zuid-Frankrijk zijn
geweest. Dat bewijzen geometrische vazen,
en een bronzen fibula van het eiland Rho
des bevestigt opnieuw de overlevering, die
weet te gewagen van tochten van Rhode-
siërs, vóór de Ioniërs naai» Frankrijk kwa
men.
Het belangrijkst is evenwel, dat het Prof.
Jacobsthal gelukt is, aan te toonen, dat de
invloed der Grieken veel dieper in het land
drong, dan men gewoonlijk aanneemt. De
primitieve, inheemscihe burchten van den
laten Hallstatt en den vroegen La-Tène-tija
(6e en 5e eeuw vóór Ghristus) zijn vol van
Grieksche scherven, waarop bovendien nog
Grieksche inschriften voorkomen.
Te Aix in Provence werden verder nog
gevonden kolommen van kalksteen, gedeel
ten van friezen met kunstelooze versiering,
en grafsteenen met Grieksche inscripties, ter
wijl een kapiteel, daar gevonden, met een
cierlijst was versierd.
Daaruit blijkt, dat Zuid-Frankrijk, lang
vóór het een Romeinsche provincie werd
(120 v. Chr.), reeds sterk met de Helleensche
beschaving doordrongen was. Deze penetra
tie geeft ons ook de verklaring voor het feit,
dat juist dit gebied zoo verbluffend snel en
intensief geromaniseerd werd, en werpt een
nieuw licht op het vermoedelijke uitgangs
punt van de Grieksche invloeden, die zich in
GORINCHEM. 9 Ji
eüekschool in
"iTÖellchting: a geheel gebakkei
g traten zonder vensters
in de gevels
In New-Jersey wordt een nieuw stads
gedeelte gebouwd dat een geheel nieuwe
opvatting huldigt
De gevels aan d« straatzijde hebben nl.
geen vensters; alle raam- en lichtopeningen
liggen aan de tuinzijde. Men heeft dit uit
gedacht, om van de stofplaag verlost ttó zijn
en de straten geheel als automobielstraten
te kunnen inrichten.
De huizenblokken worden voor 3000 inwo
ners elk ingericht, die te zamen een afzon
derlijke gemeente vormen als stad.
Hoe men zich voorstelt, deze blinde mu
ren een eenigszins draaglijk uiterlijk te
geven, vermeldt het bericht niet.
T edenvergadering Ned. Inst, van
L» Volkshuisvesting en Stedebouw
De ledenvergadering van bovengenoemd
Instituut zal diit jaar gelhauden worden op
20 Juni a.6. te Amsterdam. O.m. zal de
heer J. M. de Casseres een lezing hou
den over het Streekplan voor het Z.O. deel
van Noord-Brabant.
Op 10 September zal de jonrlijksdie ex
cursie worden gehouden, ditmaal naar
Groningen.
Adverteert
tot Uw doel bereikt is
NIEUW BEDRIJF FA. V. D. WETERING
Door den Raad van Dordrecht is ctange-
>inen het voorstel van B. en W. om te
besluiten tot den bouw van een nieuwe
electrische centrale in den West-Merwede-
p Ider en voor de uitvoering van het werk
een crediet van f 6.300.000 uit te trekken.
Te Hilversum wordt een nieuwe Handels
dagschool gebouwd, waarvan de lco6ten
f 195.000 zuilen bedragen.
De verbouwing van het ziekenhuis te
Oostburg is gegund aan M. Bakkeren
te Prinoenhage voor f 146.995.
De verbouwing van de Chr. School aan
de Bloem&traat te Utreoht is opgedragen
aan P. van der Gun, aldaar.
De verbouwing ren „Jagtlust" tot ge-1 het'"maken
meentehuls van de gemeente De Bilt is ge
gund aan Van de Velden en De Jong
te Utreoht voor f 82.387.
Vacantie in de bouwvakken
Door die gezamenlijke werkgevers in de
Bouwvakken is thans besloten om de jaar-
lijksche vacantie voor de bouwbedrijven in
Haarlem en Omstreken, voor dit jaar vast
te stellen op 3, 4 en 5 Augustus a.s., zoodat
dan op die dagen het geheele bouwbedrijf
in Haarlem en naaste omgeving stil ligt
AANBESTEDINGEN
den Rijksweg No. 29.
Het Gem.-
L. O.-School m
ngewljk: H. P«
f 89000,
id st<
's-GRAVENZANDE. Het Genn.-bestuur: h
bouwen van 20 woningen en 1 winkelhuis i
een vrij terrein te 's-Gravenzande: J. en A.
Joele te Den Haag f 69470.
's-Gravenhag-
GRONINGEN.
Rijksgebouwen-
nige Rijksgebou-
10 .Tuni, De Rijkswaterstaat:
Appingedam en nabij Kaak-
ermeden f 21288
HAARLEM. H<
naken van een schutsluis
cht, nabij de
met t 153.316.
Provinciale Bestuur: het
'j „Het He-
HARDENBERG. De bouwk. J. J.
HORSSEN, 6 Juni. Het
den bedrijfsleider:
jcholen. Th. Thunlss
NIJMEGEN. 11 Juni. Het Gem.-Rest. het
bouwen van 2
mogen f 113822.
NIJMEGEN,
bouwen van een s
en bijzonder lager
Th. J. Theunissen te Nijmegen
ROTTERDAM, 10 Juni. Het
TE HOEDEN AANBESTEDINGEN
MAANDAG 22 JUNI.
AMSTERDAM, 12 sm. Het Gem.-besL: het
erbreoden en gedeeltelijk vernieuwen van bo-
enbouw van brug no. 173 (rolbascullebrug
vóör do De Vlercq-
werken; bestek en
werlcregeling zijn te
i den Administrateur
niersburgwal 74, ka-
DIXSDAG 23 JUNI.
's-GRAVEXHAGE. 2 nam. De Rijksgebouwe
dienst in een der lokalen van het geboui
Parkstraat 2 te Den Haag: het uitbreiden e
verbouwen van het palei3 van justitie
sterdam:-het bestek fs ad f
de Alg. Landsdrukkerij te
tusschen komst van de kani
3.75 vorkrijgb. bij
LEIDEN. 2.30
lam. De arch. Joh. Kortlang
namens het bestuur der Ver.
Verpleging van Idioten en
iren, in café-restaurant „Zo-
sweg no. 57 te Leiden: hot
viljoenen. elk voor 22 kinde
in van de Dr. Mr. Willem v.
g. Noordwijk (Binnen): be-
OEGSTGEEST. 14
Oegstgeest: bestek
i den Rljnzchtwe
ikeningen ad. f
jrkrijgb. bij den
WOENSDAG 24 JUNI
ROTTERDAM. 10 sm. Het Gem.-best.. In het
Stajdsbimmerhuis aan den Haringvliet: het
Inlichtingen betreffende
Bindericets-
aangelegenheden
Bureau van Ingen
Vlietstraat 8b, - Rotterdam
Telefoon 11748
jiplan ..Blijdorp''. met bijbehoo-
<-i- kennisnemlg In hét Stadstim-
ijn ad. f 3 verkrijgbaar bij C.
ZEIST. De arch. J. F. Ruijsf
straat 10b te Zeist, namens
Waschtnach ine-Ml j-
i woonhuizen met
i aan de Voorheuvel te Zeist;
verkrijgb. ad. f 5 r. p. p.
DONDERDAG 25 JUNI
's-GRAVBNHAGE.
je no. 171; het bestek
ir.gen ad f 1.25 (totaal
ARNHEM. 11
VRUDVG 26 JUNI
[stichting: het t
123 te Arnhem.
UTRECHT. 14
hoofdadministrat:egeb<
Utrecht, bestek
900: het uitvoeren van grond- en sj
n: het maken van een visitatiezaal
de Maatschappij „Zeeland":
Pi'1-het verlengen van dei
maken van een afrastering:
opruimen van weegbruggen;
op Vrijdag 2S
VILLA'S te BILTHOVEN
schitterende boschrtjke omgeving; alle modern
comfort. Zeer billijke prijzen. - Te bevragen
Bilttioven's Grondbezit
H. R. LAUWAARS ZONEN
Pijnackerplein 44, Rotterdam - MagazijnenSchommelstr. 8-30
Waal-, IJssel-, Kalkzandsteen
Speciaal dunne Gevelsteen Handvorm in verschillend formaat
Handel Maatschappij N V. „HET BOUWBEDRIJF"
HANDEL IN BOUWMATERIALEN
Drijfstee '-Betonblokjes voor B tonwerken
Kantoor, Magazijnen en Industrie:
AELBRECHTSKADF 1 TeleL 30933 - ROTTERDAM
N.V. d'Agnolo Co,
WILLEBRORDUSSTRAAT 166, Rotterdam, Tel. 40672-40982
TERRAZZO- lUOZAfK- KUNSTSTEEN- EN BETONWERKEN
DAGNOLITHOVLOEREN voor Scholen, Ziekenhuizen.
brieken. enz Estrich- en kurlcestrichondervloeren
rubber, linoleum, enz. op hout of beton. Vraagt i
Gegarandeerde kwaliteit en verlijming
Weenaplein 8 - ROTTERDAM Tel. 41490
WOON in uw EIGEN HUIS
H.V. M.J FEEHSTPA'S
DRIJFSTEEM EH BI MS INDUSTRIE
CAPELLE A/O USSEL
TEL. 21
en gij 3ESPAART 40 der huursom. Voor
spaarrekeninghouders 85 Hypotheek. Individueel
sparen met vaste rente en gegarandeerd eind
bedrag, (geen spaarkas, geen verzekering). Aan
vragen te richten aan NIEUW-EIGENHUIS, Jan
Pzn. Coenstraat 21, 's-Gravenhage. Overal actieve
vertegenwoordigers gevraagd, aangename werk
kring, ruime belooning.
Hi een WONING met
VOLLEDIG INGERICHTE BADKAMER'
Kom nu deze week eens kyken
aan de
GOEVERNEURLAAN en
VAN ZEGGELENLAAN
te 's-Gravenhage met zyn moderne
Winkel- en Woonhuizen (4 of 6
kamers, met volledig ingerichte
badkamer). Maximum comfort
GOEVERNEURLAAN 626 TELEF. 119118
's-GRAVENHAGE
OOK m VERSCHILLENDE STADSDEELEN
WONINGEN TE HUUR
