l!
Bevoordeelt onze Adverteerders
Hotel-Pension
VACANTIE
NUNSPEET
I. MINK ii Hotel „DE (ROOI"
i Hotel-Pension DE ZWAAN
PUTTEN
Pension T KEPPELKE
AROMA KOFFIE
VACANTIE EN VELUWE 10 JUNI 1031
Harderwijk 700 jaar
door
A. SONKE, Secretaris van Harderwijk.
Op Donderdag 11 Juni 1931 zal het 700 jaar geleden
zijn, dat Otto, Graaf van Gelrc en Zutphen, bij
stichtingsakte schonk aan de gemeenschap binnen
Harderwijk en aan de inwoners, die daarin verblijf
houden en later zullen verblijven, een jaar- en week
markt en alle mogelijke vrijheid zoowel als de onge
schondenheid van haar bezit en haar dezelfde stads-
vrijheden verleende als aan Zutphen.
Om dit feit te herdenken werd reeds in 1929 opge
richt een Vereeniging tot feestelijke herdenking van
dat 700-jarig bestaan, welke Vcreeniging zich splitste
in verschillende subcommissies, teneinde de feeste
lijke herdenking voor te bereiden.
De feestelijkheden zullen bestaan uit een muziek
concours, dat op Pinkstermaandag gehouden, schitte
rend slaagde en de feesten feitelijk inleidde, uit een
oudheidkundige-, een bakkerij- en een tuinbouwten-
stclling, terwijl in de eigenlijke féestweek van 811
September 1931 te houden, zal plaats hebben een
historische optocht van pl.in. 130 personen, voorstel
lende het bezoek van Stadhouder Willem V aan
Harderwijk in zijn kwaliteit van curator-magni-
licus van de Provinciale Academie.
Ook zullen dit jaar hier verschillende congressen
worden gehouden.
Zoo zal Harderwijk in dit jubileumjaar staan in
liet midden der belangstelling, zullen vele vreemde
lingen zich opmaken dit oude stadje te bezoeken en
is het van belang voor de lezers van dit blad de rijke
historie van Harderwijk in zeer korte trekken te
laten zien.
De Gemeente is groot 3349 H.A. telt ruim 8000 in
woners cn omvat de stad Harderwijk, het dorp Mier
den en de buurtschap Tonsel.
llaur naam heeft ze volgens sommigen ontleend aan
wijk, een toevlucht voor harderen, herders.
Anderen brengen den naams-oorpsrong in verband
met het dorp Mierden; weer anderen met een zeker
soort visch, harders. Nog anderen schreven niet
Harderwijk, maar Ilandwigh (llardewegh), omdat de
grond niet alleen op de reedc „Het Harde", maar
ook buiten de stad, hard en vast is.
Graaf Otto If, Graaf van Gclre cn Zutphen. gaf
haar den elfden Juni 1231, de privilegiën, die Zutfon
bezat en. o.a. het recht jaar- en weekmarkten te
liet Wapen der stad is een blauw schild bezaaid
met gouden blokken, waar overheen een klimmende
leeuw van hetzelfde metaal. Het schild gedekt met
oen gouden kroon en ter weerszijde vastgehouden
door een klimmonden leeuw van hetzelfde metaal.
Aan monumentale gebouwen is tic Gemeente rijk,
m.n. bet Stadhuis niet de mooie Raadzaal liet
v roegere Wijnhuijs - met haar kostbaar goudloeren
behang, kunstig snijwerk, mooie schilderijen cn por
tretten; de Nod. Ilcrv. Kerk vóór de Hervorming
gewijd aan O.L.V. tie Roomsch-Katholieke Kerk
oen in baksteen ongetrokken dubbelkerk dateerend
uit het begin der zestiende eeuw; het Linnaeus-torentje
overgebleven van het huis dat de Commandeur
van liet Godshuis Sint-Jcnsdal te 's-Iloerenloo tus-
solicn de jaren 1554 en 1570 bouwde cn tot woning
van hem cn zijn opvolgers liet inrichten liet
Durger Weeshuis gesticht door den priester Jotian
van Speulde; het Hervormd Oude Mannen- en Vrou
wenhuis in 1990 gefundeerd; de oude Kazerne, oor
spronkelijk een klooster van de Franciskancr- of z.g.
Grauwe Zusters cn voorts verschillende groote gebou
wen, sommige met rijke omlijsting van voordeur cn
bovenlicht
t
Ken steen in den gevel van het gofoouw der seliolen
B en C aan hot Kerkplein bevat in het latijn een
inscriptie, welke vertaald zijnde, luidt:
„Aan God en de studie der beschaving gewijd. Dit
doorluchtig Gymnasium werd gesticht in het jaar
onizes Hecren 1372. In het jaar 1441 werd het bezocht
Boven: Een "kijkje in
L)e katheder uit de luorniuliije llooqrsrhool
te Hardertoijk, thans staande in hel
Stadhuis.
door 300 leerlingen van elders, behalve de leerlingen
uit Harderwijk. In het jaar 1503 is het verbrand, bij
de verwoesting van de geheele stad cn met den dood
van 350 leerlingen. Later in het jaar 1540 is liet her
nieuwd. Door de Staten van het kwartier Vcluwe in
het jaar 1G03 met den naam van doorluchtige scihool
genoemd, heeft bet van Maurits van Nassau den
naam wan Nassauwsch Gymnasium ontvangen, einde
lijk is het in het jaar 1708 in den tcgenwoordigen
staat gebracht, volgons besluit van curatoren".
Hoewel bovenstaande gedenksteen eraan herinnert,
dat reeds in het jaar 1372 daar ter plaatse een latijn-
sche school stond, wordt echter in de stadsarchieven
het bestaan ervan eerst in 1440 bevestigd. Op 27 Ja
nuari van dat jaar stelden schepenen Mr. Rembrant
aan tot stadsschoolmeester. Deze school verbrandde
evenals vele andere geliouwcn in 1503, doch was in
1540 vernieuwd. Zij leidde daarna door de voortduren
de oorlogen, geloofsvervolgingen en andere oorzaken
een kwijnend bestaan, waarom de stedelijke regec-
riing in het laatst der zestiende eeuw, licsloot do
school te rostaurecycn. Met modewerking van de
steden Wagcningen, Elburg en Hattexn gelukte het
haar 4 Juni 1000, de Staten van Veluwe te bewegen
de subsidie van 1000 die zij ten behoeve van de
kerk- en schooldicnaren uit haar in 1581 afgestane
geestelijke goederen genoot, met 2000 te verhoogen
cn do school te veranderen in een Veluwsch Gymna
sium. In 1003 kreeg do school den naam van Gym
nasium Nassavioo Velavicum cn voerde nevens liet
wapen der Veluwe, ook dat van Nassau.
In 1S78 werd dit gymnasium bij Raadsbesluit van
11 October, veranderd in oen gemeontclijk-pro-gjm-
nasium, dut echter den lien Decern lier 1885 hij het
einde van den loopenden cursus moest worden op-
Den eersten Juni 1647 vestigden de Staten van
Gelderland in de Stad in het voormalig Sint-Catha-
rina-kloostcr, cle Provinciale Academie.
Deze inrichting van Hooger Onderwijs waar
aan tal van geleerden met namen Boerhave in
1693 cn Linnaeus in 1735 promoveerden, bleef
bestaan tot 22 October 1811, toen zij bij decreet van
Keizer Napoleon bij een algemeene reorganisatie
van liet Ifooger Onderwijs, met eenige elders be
staande Universiteiten, werd gesloten.
Als compensatie aan de stad. voor dit verlies,
stichtte het Rijk in Augustus 1815 binnen haar mu
ren. een Athenaeum, dat de Koning echter, bij be
sluit van 13 Juni 1818, heeft afgeschaft. Na de op
heffing van het pro-gymnasium in 1886, zijn herhaal
delijk pogingen aangewend tot verkrijging van een
Rijks Hoogcrc Burgerschool, doch die pogingen faal-
Op 31 Juli 1918 werd opgericht de Vcreeniging
voor Christelijk Middelbaar- en Voorbereidend Hoo
ger Onderwijs voor Harderwijk en Omstreken, met
bet doel te komen tot stichting van een Christelijk
Lyceum.
Op 8 September 1919 werd het Christelijk Lyceum
aanvangende met slechts twee klassen in een
gebouw op de Vischmarkt geopend.
Dit gebouw aanvankelijk genoeg ruimte biedend
werd gaandeweg te klein, zoodat het Lyreunibestuur
besloot tot nieuwbouw en wel aan de Stationslaan.
Van dit gebouw werd op 26 April 1922 de eerste
steen gelegd en het werd op 10 September 1923 plech
tig geopend door deu loenmaligen Minister van On
derwijs, Dr. J. Th. de Visser.
Aanvankelijk twee. ^fdeelingen, een Gymnasium
afdeling en een Hoogere Btirgersrliool-afdeeling be
vattend, is sedert September 1925 aan dit Lyceum
ook verbonden een kweekschool-afdeeling.
Dit Lyceum mag zich in een voortdurende bloei
verheugen. Telde het bij het begin 26 leerlingen, op
1 September 1930 werd reeds van 226 bereikt en nog
steeeds gaat het in opgaande lijn. Behalve door leer
lingen uit Harderwijk en omliggende gemeenten,
wordt deze school bezocht door vele leerlingen uit
alle streken van ons land en zulks getuigt wel van
den goeden naam, die bet Lyceum zich allengs ver
overde.
Behalve bet Christelijk Lyceum bezit de Gemeen
te, in de Vakschool voor Meisjes, welke voortgeko
men is uit de in 1898 opgeriehtQ Williehnina naai
school en in de op 15 April 1031 geopende Ambachts
school Over-Veluwe, beide staande aan de Stations
laan, inrichtingen, welke ook van onberekenbaar nut
zijn, voor de ontwikkeling van de vrouwelijke- en
mannelijke jeugd.
Vergeten mag ook niet worden de Binnenvaart-
school, uitgaande van de afdeeling Harderwijk \an
de Vereeniging „het Onderwijsfonds voor de Bin
nenvaart" te Amsterdam, welke gedurende de win
teravonden wordt gehouden en waarop de visschers-
jongens worden opgeleid voor de binnenvaart.
Men kan wel zeggen, dat Harderwijk een onder
wijscentrum is voor de Over-Veluwe.
Harderwijk gelegen aan de Zuiderzee, in het bezit
van een groot complex bosschen biedt voor den vreem
deling allerlei aantrekkelijks.
De laatste jaren neemt het vreemdelingenbezoek
gestadig toe, dank zij de goede verbindingen te wa
ter cn to land.
De Holland-Veluwelijn brengt linar duizenden pas
sagiers na een heerlijk zeereisje van Amsterdam naar
de schoone Vcluwe, terwijl de spoorwegen cn de
autobuslijnen mede er het hunne toe bijdragen om
liet vreemdelingenverkeer naar onze Gemeente te
vergrooten.
Voor hen die Harderwijk als woonplaats willen
kiezen en willen bouwen bezit de Gemeente groote
complexen gronden, voor villa-, landhuizen of andere
gebouwen, terwijl voor industrieolen die hier een
industrie willen vestigen, gemeentegronden daarvoor
aanwezig zijn.
De goede gelegenheid voor allerlei-onderwijs
maakt Harderwijk gewild, de gezondsheidstoestand
is zeer gunstig tc noemen, terwijl liet bezit van gas,
electrisch licht en waterleiding mede het hunne er
toe bijdragen de vestiging hier te vergemakkelijken.
j-Jet ontstaan van het Uddeler-
en Bleeke Meer
Een bekende sage
Toen in den diluvialcn tijd oodt de Veluwe met
liet Noorsohe ijs bedekt was, stroomde cc uit do
gletsohcrpoorten het smeltwater, ook in die streek,
waar wc nu het Uikleler- cn het Bleeke Meer vinden.
Bij een scherpe bocht kolkte tiic smcltwatcistroom
deze diope plekken uit.*) Zoo is de voorstelling
der geologen.
Maar de Veluwcivaar, die en oude sagen kent,
geeft U daarvan een veel dichter!ijker beschrijving,
waarin toch ook de waterstroomen en het ijs een
rol spelen.
Het was in den tijd toen de reuzen den hvmcl be-
stormden en er in het Uunniloeen groote slang
huisde.
De ruwe reuzen, vazallen van den machtigen Win*
terreus, waren den strijd tegen de Zomergodcn be
gonnen. Van zand uit de wolkskamer kruiden ze de
Woldbergen op; maar Thunar2) <le geweldige Don
dergod hield hen nog in bedwang.
Reeds wapperden enkele najaarsncvclen over tbs
wouden, als grauwe vanen van het atuniadercnde
winterleger, en groote wolkwolven worstelden rnet
den Zonnegod.
Woest gromde dan de Donderaar in zijn rooden
haard, zoodat de reuzen een wijle angstig weken. De
reigers cn de zwaluwen, verschrikt en angstig ge
worden door den beginnenden strijd, vluchtten op
snelle wieken zuidwaarts.
De Winterreueeu trokken zich samen in het fo-
recsts), en riepen daar de hulp in van de groote
monsterslang, die door haar doodenden adem de
bladeren der hoornen deed verkleuren en verdorren,
en wuar ze gekropen had, verrezen giftige zwammen.
In dat woud van helsch roodc en giftige, gele
kleuren, sloten de reuzen een verbond met do
slang. De hoornen ontroerden zoozeer van dit vree-
selljk verdrag, dat ze veel bladeren lieten vallen.
Des anderen duags kronkelde dw slang zich om
den boogsten eik naar boven, ten einde haar gif in
den hemel te braken en de reuzen wierpen met
banden vol bugel.
Van alle zijden trok nu Tbunar zijn groote wolk
gevaarten samen om den toegang te versperren. Van
ver over de eindvlooze wolkvclden kwam hij zelf
aangereden in zijn woest rollenden, met twee zwarte
bokken bespannen wagen.
Als een roodc vlag flapperde zijn baard in deu
wind en de bokken sloegen met bun hoeven de von
ken uit 't plaveisel.
VACANTIE EN VELUWE 10 JUNI 1931
PENSION „VALE OUWE"
NUNSPEET
GEZELLIG GELEGEN, ONMIDDELLIJK BIJ BOSCH EN
TREIN. STROOMEND WATER OP ALLE KAMERS.
APARTE BEDIENING. TUIN MET ZITJES.
INDIEN U IETS VOELT OM UW
DOOR TE BRENGEN IN
Vraagt U eens onze zeer uitgebreide prospectus. - Aanbcv.:
B0NDSH0TEL en PENSION „T H E R E S I A"
Tel. 63. Dorpsstraat 68, NUNSPEET
IIIIIIIIIM
Hotel „De Valk"
Pension Restaurant
Telefoon 10
Nunspeet, Eperweg
20 kamers, 30 bedden
Prima keuken - Groote
Tuin - Waterleiding
Electrisch Licht enz. -
A. HOEFAKKER.
ïllllillllllllllllllMWliliillil^
11
GEVESTIGD SINDS 1910
Telefoon 28
NUNSPEET
Prachtig gelegen in de dennen
aan den Giooten Weg, op 7 min.
afst. van het station. In 1929 ge
heel gemoderniseerd en ingericht
met centrale verwarming en
stroomend warm en koud waler
op alle kamers. Eetkamer met
aparte bediening.
Autogarage naast het Hotel.
Pension vanaf f 5.50 per dag;
voor en na het seizoen reductie.
Het geheele jaar geopend.
Eigenaar:
R. VISSCHER, Cuisinier
Woningbur. „NUNSPEET"
Groene Laantje - NUNSPEET
Telefoon 21
Bouwterreinen, Gemeubil. en
ongemenbileerde Huizen,
Villa's en Landhuizen
Bezoekt vooral
Uitspanning „De Pol"
aan de Zuiderzee met het
prachtige strand Nunspeet.
PENSION „DENNEHÉUVEL"
GROENE LAANTJE - NUNSPEET
Heerlijk gelegen in het bosch. 1ste verdieping
met vaste waschtafels voor warm en koud
water. Mooie zitkamers op het zuiden. Dege
lijke keuken. Gaarne tarieven op aanvraag.
N.V. DE VELUWSCHE AUTO-DIENST
TELEFOON 41
ERMELO
Exploitatie van Autobuslijnen over de Veluwe.
Verhuur van comfortable autobussen voor
groote en kleine gezelschappen. Vraagt dienst
regeling en tarieven.
rEL. 85 NUNSPEET
Vlak bij het station. Midden in het bosch.
Prijzen Juli en Augustus f 4.50 p. p. p. d.
Overige maanden f 4.Goede bediening.
BSfflOHaaHBR
TELEF. 10 ELSPEET
m Mooie Kamers met stroomend water. Badkamer.
Rustig ritje. Prima kouken. Autogaragc
W BILLIJKE PRIJZEN
Aaivbevelend: O. VAN RHEE
Hotel-Restaurant
99 Parkheuvel
Theeschenkerij „De Nieuwe Belvédère"
NUNSPEET TEL. 116
Bondshotel. Het geheele jaar geopend. Electrische
verlichting. Warm en koud stroomend water.
Bad- en douchekamers. Autogarage.
11 Hoogc uitzichttoren met prachtige ver-
11 gezichten over de Veluwe en Zuiderzee,
11 vooral mooi bij zonsondergang.
Hotel „Veluwe" Nunspeet - Telef. 43 ij
Stroomend warm en koud water. Autogarage.
Dicht bij groote bosschen. Eigen fraaie tuin.
JAN KOLKMAN, Eigenaar
Vierhouten, Veluwe - Hotel Pension „Scheffel"
Geheel nieuw gebouwd. Modern comfort. Alle kamers voorzien van warm
en koud stroomend water. Boxen garage. Pensionprijs voor en na tijd
t 4.50 Juli en Augustus f 5.50, f 6.Aanbevelend J. W. SCHEFFEL
Huize „Wiffeveen
te ERMELO
Bezoekt Huize „Witteveen" te Ermelo,
gelegen in de onmiddellijke nabijheid van
bosch en heide. Zeer geschikt om in Christe
lijke omgeving de vacantie of langeren tijd
door tc brengen. Vraagt prospectus aan de
Directie van Huize „Witteveen" te Ermeto.
VEREENIGING TOT CHRISTELIJK HULPBETOON
AAN TUBERCULOSELIJDERS
Sanatorium „SONNEV ANCK" bij HARDERWIJK
Geneesheer-Direcfeur Dr. G. K. SCHOEP
Amsterdam-Harderwijk Vice Versa
Reist per Stoomboot Mij Holland-Veluwelijn N.V.
Zomerdienst twee booten heen- en terug
De Ruyterkade, Steiger B, Amsterdam Havenkade Harderwijk
op de Veluwe
TEL. 19
J. E. DE MOTS
Hotel-Restaurant „DE SPRENG";
l Formanoy van Aken - Telef. Interc. 31
Zomer- en Winterpension. Prima keuken. 1
Theetuin. Heerlijk gelegen in de bosschen a.d.
Rijksstraatweg Putten-trmelo. Autogaragc. J
VIERHOUTEN
Telefoon No. 7
Rustig gelegen. Mooie tuin.
Electr. licht op alle kamers.
Pensionprijs Juni f 3.50, Juli
en Augustus f 4.Septem
ber f 3.50.
Aanbevelend,
M. BOLKESTEIN.
.Kleintje KOFFIE'drinktdetoie.
^BAKKIE TROOST'drinkf nummer twee.
Nummer drie noemthet weer anders
Hoofdzaak is de naam; D*E
JUlcat urn de kwaliteit f
