Het Communisme in de Practijk
haa
3 a a a
WOENSDAG 3 JUNI 1931
DERDE BLAD PAG. 9
(Nadruk verboden)
Objectieve mededeelingen en critische beschouwingen
VERSTERKING DER MILITAIRE
KRACHTEN.
Een front in vredestijd.
De vereeniging „Aviechim" afkorting
van vliegdienst-chemie die de taak heeft
van propaganda der militaire maatregelen,
in het bijzonder op de gebieden van vlieg-
wezen en chemische oorlog, onder de sovjet-
bevolking, zal dezen zomer haar kampen
uitbreiden. In de kampen zullen allereerst
leden van de communistische jeugdorgani
satie aangenomen worden, die de militaire
cursussen van den eersten en tweedon graad
ihebben doorloopen. In de tweede plaats zul
len gewone burgers worden aangeworven,
die de tweede militaire cursus hebben be
ëindigd, en ten slotte burgers, die de eerste
militaire cursus achter den rug hebben. In
totaal zullen door deze kampen meer dan
100.000 man getraind worden in den loop
van den zomer.
Voorts is er een speciale commissie in
bet leven geroepen tot motorisatie van de
grenswachten der sovjet-unie. Deze com
missie heeft een half mililioen roebel gekre
gen van de organisatie „Autoweg", en deze
laatste wekt zoowel (haar leden als de ge-
heele sovjet-maatschappij op mede te offe
ren aan „vrijwillige" bijdragen tot dit ver
heven doel. Want als zoodanig wordt Tiet
voorgesteld in de volgende vredelievende
termen:
„De sovjet-grens beschermen be teekent
in de onmiddellijke nabijheid te zijn van
onverzoenlijke vijanden. Het werk van de
roode grenswacht beteekent een compleet
front in vredestijd. De grenswachten staan
aan het voortdurende gevaar bloot van
overvallen door bandietenbenden en ge
wapende agenten der wereldimperialisten"
Dit gebral neemt niet weg, dat deze „we
reldimperialisten" zelf, zooals eenigen tijd
geleden een delegatie van Duitsche en Ita-
liaansehe industrieelen, en op het oogenblik
een delegatie van Poolsohe industrieelen,
met de grootst mogelijke pronk en voorko
mendheid door de sovjet-autoriteiten als
gasten worden ontvangen en geëerd. De
„imperialisten" voelen zich daardoor ge
noodzaakt in dank voor zooveel gastvrijheid
de loftrompet te steken over de toestanden
in de sovjet-unie. Dat doen de Poolsche in
dustrieelen nu ook, zij verklaren verrukt te
zijn over de schitterende successen der sov
jet-regeering op industrieel gebied. Gaan ze
nu soortgelijke maatregelen ook in hun
land propageeren? Het antwoord wordt in
bovenvermelden oproep gegeven; zij zijn
„onverzoenlijke vijanden", tegen wie een
„front in vredestijd" wordt gevormd.
De wegen der diplomatie zijn voor ge
wone stervelingen vaak ondoorgrondelijk.
De commissie ter controle op 'de uitvoe
ring van besluiten, onder voorzitterschap
van Molotof, heeft zich uitgesproken over
de werking van het nieuwe systeem van fi
nanciering. Zij is over het algemeen onte
vreden over de resultaten, daar het systeem
niet werkt. De lcoopers willen hun contractu-
eele verplichtingen niet nakomen, omdat
zij geen geld krijgen van de staatsbank, en
laten de bestelde goederen, als zij aankomen
maar kalm aan de stations staan. Van de
publieke verkoopen van dergelijke goederen,
die bij de verordening zijn voorgeschreven,
komt niets. Anderen trachten aan hun ver
plichtingen te ontkomen door aanmerkingen
te maken op de leveringen.
In verband hiennede wordt gesproken van
een „feestdagstemming" onder de aanvra
gers van goederenwagons bij de spoorwegen.
Het aantal wagons, dat dagelijks in- en uit
geladen wordt, loopt nog voortdurend ach-
Ook de bank zelf krijgt een reprimande;
die is te bureaucratisch en houdt te weinig
rekening met de bijzonderheden van elk be
drijf, zoodat dikwijls onvervulbare eischen
worden gesteld.
Met deze hooge wijsheid, dat beide par
tijen ongelijk hebben, houdt de beslissing
zich vaag in het midden en hebben de con
troleurs hun taak vervuld.
De Russische academie van wetenschap
pen -zal in Juli een buitengewone zitting
houden over de jongste uitvindingen op
wetenschappelijk gebied, en hoe deze zijn
toe te passen voor den socialistischen op
bouw. De zitting zal beginnen te Leningrad
en worden voortgezet te Moskou. De bij
zonderheid van deze zitting is, dat zij groo-
tendeels zal worden gehouden in openbare
volkshuizen, zoodat de massa toegang zal
hebben en het contact tusschen de acade
mie en de arbeiders versterkt wordt.
HET TWEEDE VIJFJARENPLAN.
Door de sovjet-regeering is een commissie
ingesteld onder leiding van Boecharin, die
de richtlijnen moet opstellen voor het twee
de vijfjarenplan, van 1 Januari 1933 tot 31
December 1937. De commissie moet haar
rapport uiterlijk 15 Augustus van dit jaar
gereed hebben.
ALLE KLEINTJES HELPEN.
Bij beslissing van den raad van volkscom
missarissen der sovjet-unie van 13 Mei is
toegestaan, dat kinderen vanaf hun veer
tiende jaar lid der coöperatie worden. De
minimum-contributie bedraagt voor hen 1
roebel per jaar. Kinderen jonger dan 16 jaar
kunnen echter niet in een bestuurs- of der
gelijke functie verkozen worden.
EEN WERELDRECORD DER SOWJETS.
Ook de sowjet-unie maakt thans aan
spraak op een plaats in de rij der ver
overaars van wereldrecords. ITet is echter
geen record voor het langste pianospelen of
dansen, of op een vlaggestok zitten, maar
een record in steenen leggen. Het telegraaf-
agentschap der unie bericht uit Kuznetsk in
Siberië, dat de keurtroepen daar bij den
bouw van nieuwe cokesovens 2 ton steen per
man per ploeg hebben gelegd, welk cijfer,
volgens den berichtgever, een wereldrecord
is. De Fransche ontwerpers der installatie
hadden gerekend, dat er y2 ton per dag ver
zet zou worden door een man.
Deze recordprestatie heeft in de sowjet-
unie, waar op stukloon wordt gewerkt, ook
de practische beteekenis, dat de betrokkenen
een zeer hoog loon verdienen. Wij gelooven
daarom niet, dat dit record gauw zal wor
den afgenomen, want probeerde men in een
ander land dergelijke records te slaan, dan
zouden de arbeiders daar en hun vakver-
eenigingen gauw een speld steken voor der
gelijke spelletjes.
DE EERSTE RUSSISCHE BLOKWALS.
Een blokwals is een reusachtige machine,
da.t is alles, wat de lezer hehoeft to weten.
Het is een onderdeel in t mechanisme van
een groot ijzerswalswerk, zooals wij die in
ons land niet hebben. Welnu, de eerste sow-
jet-blokwals is door Ijorski-zawod afgele
verd; een feit, waarop de sowjet-autoriteiten
erg trotsch zijn, maar dat op zichzelf niets
bijzonders is. Waarom zou een Russische fa
briek iets dergelijks niet 'even goed kunnen
vervaardigen als een Duitsche of een Ame-
rikaansche.
Er zit ecihter toch een bijzondere kant aan
deze sowjet-blokwals, gelijk de volkscom
missaris Ordjonikidze mededeelt De ontwer
pers ervan waren vier ingenieurs, Neu-
mayer, Tichomirof, Zille en Tille. De na
men klinken nogal Duitsch over het alge
meen, maar volgens Ordjonikidze waren het
Russen, en welgearresteerden. Het wa
ren ingenieurs, verleden jaar gevangen ge
nomen in verband met het proces Ramzin.'
Zij zijn toen voor het dilemma gesteld: óf
een goede blokwals ontwerpen, öf jullie bent;
saboteurs, en ze hebben hun best gedaan.'
De eerste blokwals wordt nu opgesteld en
nis die blijkt goed te werken zullen de vier
berouwvolle saboteurs vrijgelaten worden
en een belooning krijgen op den koop toe.
Voorloopig houdt men ze nog even vastj
Eerst afwachten of de machine goed func
tioneert, zoodat de sowjet-autoriteiten heele-'
maal zeker zijn, dat er geen sabotage ach
ter dit nieuwe project schuilt.
DE ZAAICAMPAGNE.
De uitzaai van katoen is gereed gekomen,,
en de plannen zijn. geheel vervuld. Overi
gens had op 20 Mei nog geen enkel district:
dc 100 procent bereikt, al naderden sommi-!
gen de 90. Opmerkelijk is het achterblijven
van den Kaukasus, waar slechts ongeveer
de helft van het program was uitgevoerd,;
terwijl de zaaitijd in die streken einde Mei:
allang achter den rug is. Dit geeft sterke!
steun aan de berichten in de emigranten-!
bladen over voortdurende onlusten onder
de bevolking van den Kaukasus, die zich
met de wapens in de hand zou verzetten
tegen de gedwongen collectivisatie. De sow-,
jet-regeering heeft de juistheid van die be
richten steeds ontkend, doch het is dan toch;
wel zeer toevallig, dat de gehcele Kaukasus1
zoo ver ten achter blijft bij het programma.:
Voor tarwe was op 20 Mei het program
voor 63 procent vervuld, voor suikerbieten
bijna 90 procent. Wat vlas en lijnzaad be
treft was nauwelijks meer dan 10 procent
uitgezaaid; naar verluidt heeft de regeering
besloten de prijzen, waarvoor zij deze pro
ducten teat opkoopen, met 30 procent te ver-
hoogen. Men hoopt zoodoende dc boeren nog
te kunnen prikkelen tot het zaaien van vlas
e. d. over te gaan, hoewel daartoe nauwe
lijks tijd meer zal zijn.
VERHOOGDE POSTTARIEVEN.
Vanaf 1 Juni worden in de sowjet-unie
nieuwe, verhoogde tarieven ingevoerd voor
het binnenlandsche post- en telegraafver-
keer, een treffend bewijs voor den waarde-
val van den roebel, ondanks alle geschreeuw
over socialistischen opbouw.
Briefport is vastgesteld op 15 kopeken
voor het landelijk verkeer per brief tot 20
gram, stadsbrieven kosten 5 kopeken. Eeni-
ge jaren geleden bedroeg de briefport voor
gewone brieven 6 kopeken, zoodat het tarief
in betrekkelijk korten tijd met 150 procent
is verhoogd.
Het telegramtarief bedraagt dan: stads-
telegrammen 3 kopeken per woord, telegram
men in het rayon 5 kopeken en buiten het
rayon 10 kopeken per woord. Dit tarief geldt
voor zakentelegrammen van de sowjet-on
dernemingen, voor alle andere is het tarief
4, 7 en 15 kopeken. Bovendien wordt van elk
telegram 20 kopeken geheven voor bezor-
gingskosten.
De tarieven, niet opgenomen in de nieuwe
verordening, worden vastgesteld door het
volkscommissariaat van post- en telegrafie,
tezamen niet het volkscommissariaat varj
finantïën.
Hoewel wij niet alle gevallen vèrmelden
houdt de stroom van berichten over moor
den en moordaanslagen op communisten in
de sowjet-unie aan. Ook in de sowjet-pers
leest men van tijd tot tijd berichten hierom
trent, maar, dan dat de moordenaars zijn
terechtgesteld. Op het Russische platteland
blijft' de toestand ongetwijfeld gespannen.
Radio Nieuws.
Donderdag -1 Juni.
HUIZEN (1875 M.) NCRV. 10 Tijdsein, 10—
10.30 Zang- door het NCRV.-Dameskoor. 10.30
Ttldsein 10.30—11 Korte zlelcendienst te leiden
door Ds. I' van Vliet. Pred. der Vrije Evang.
Gemeente tc Amsterdam. 2 Tijdsein 2—2.15 Gru-
Htlvi
even door den orgelist Alex. Schtllevis. 6.45
Cursus Knippen en Stofversieren, te geven
het_ Instituut EN SAID, te Utrecht. 7 Tiid-
door het Dubbelm
Kracnt" to den H
;n heer L. IV. Vischei
est, onder leiding van
—2 Gramofoon.
HILVERSUM (298.8 M.) AVRO. 8—9.50 Gra
mofoon. 1010.15 Morgenwijding. 10.31)11
Gramofoon. 11—12 Concert. 12—2 Concert. 2—
2,30 Lezing. 2.30—3 Rustpoos voor het verzor
gen van den zender. 31 r-aalcursus. 1—4,30
Gramofoon. 4.30—5.30 Ziekenuur. 5,30—6.30 Con
cert. 6.307 Radio-Volksuniversiteit. 77.30
itUng concert. 7,308 Sportpraatje. 8—
8,1510,15 Muzi.
8.15 Grs
10.15—10.
11,10 Mus
Dias. 10.3
STORING VAN HILVERSUM
r£OTEEÖ^o^
De bekende Ritsema-stof-
zuigers worden o.a. thana
ook gemaakt met de kost
bare roteerende borstelcon
structie. Type R.R!
Een eerste klas machine
tegea ongekend lagen prijs.
Nederlandtchc fabrikaat
Uw oetoaderden of defecten itofzuiger kannen
uiij desgewenscht repareeren. Ook willen wij Uw
oode machine van U koopen. indien II zich
één der moderne Rilsema's gaat aanschaffen.
11 ,,Elc h^wa t Wil5_l
UIT HET LEVEN VAN EEN GROOT MAN
den i
Hoe donken, hoe somber was de jeugd
van den ïjverigen en schranderen kaaap.
Maar toch v\as het dezen armen, misbruik
ten Jongen in de mijnen, die kolen moest
uitzoeken, gegeven, het tijdperk van net
verkeer in te" leiden. Gerorge Stephenson,
de remmer, de mecanicien, de uitvinder
heeft de wereld kleiner gemaakt, de volke
ren nader tot elkaar gebracht en aan een
nieuwen tijd een nieuw tempo gebracht
Het was geen mooie jeugd, doe de kleine
George, in het dorp Wylam bij Newcastle,
sleet. Tien uur in de mijnen kolen eortec-
ren, de banden en gezicht zwart, im plaats
zoo als de andere kinderen te kunnen spe
len en in de weide te dartelen. Er waren
nog vijf kinderen in het gezin, de vader was
stoker in de pompimrichting van de mijn en
men was blij, dat de kinderen er wat bij
verdienden. Men schreef het jaar 1790 en
toen was er nog geen wet op de kinderar-
De jongen mocht al spoedig zijn vader als
hulpstoker helpen. Thans was hij in zijn
element, machines fascineerden hem. Terwijl
hij spoedig machinebewaarder werd. ver
diende bij door aJderlei werkjes als schoe
nen lappen, het repareeren van allerlei din
gen de middelen om de avondschool te
kunnen bezoeken.
Toen hij negentien jaair was, kon hij zijn
naam schrijven en hij was er trotsch op.
Toen hij 20 jaar was, weid hij remmer.
Trouwde op zijn 21ste jaar met het dienst
meisje, Fanny Henderson. Werd vader op
zijn 22ste. IIy gaat in zijn vrijen tijd schoe
nen maken en herstelt, op schitterende wij
ze, horloges van voorname families. Hij
vindt tijd zich in de mechanica te bekwa-
Zijn vrouw sterft, laat de zorgen voor
zijn zoon aan hem ovea. Hij ziet geen uit
komst om in zijn vaderland vooruit te ko
men en wiii naar Australië. Maar hij heeft
geen reisgeld.
Door een verbetering van de kabelbaan
weet hij de bedrijfskosten te verm inde rei
en hdj weet de pompmachine van een na
burige mijn, die ie ondergeloopen en welke
machine in geen zes maanden heeft ge
werkt, binnen een week te herstellen en
aan den gang te brengen. Hij krijgt tien
pond betooning en een betere ptaats.
Het aanzien en het inkomen Aan den
jongen machinedokter gaat groeien. Ste
phenson wordt inspecteur van de naburige
mijnen en houdt zich bezig met het vervoer
en wil de paardebraohten door machines
in de mijnwerken varvangen. Voor hem had
men allerlei machines uitgevonden en ge
probeerd, maar zond ei' succe6. Hij kreeg van
Lord Ravenewerth, aan waen de mijnen be
hoorden, geld om een machine te bouwen.
In Engeland was geen inrichting, waar
men een locomotief kon bouwen, toen richt
te hij zelf een werkplaats op. Met onge-
Bohoolde arbeiders en primitieve werktui
gen. maar in het volle bewustzijn van zijn
beslissende daad. begon Stephenson aan den
arbeid. De we.fcplaats van Wets Moor
«as de fabriek, de grofsmkt van de mijn.
de chef-mecanicien der eerste locomotief
van Stephenson. Deze locomotief was zeer
primitief, maar goed bruikbaar en trok in
de mijnen van Kdllingworth acht zwaar bei a
'den wagens over een steile helling den berg
op- Ook de „My-lord", de eeiste groote loco
motief van Stephenson is geen meesterwerk
van machinebouw. Intussdhen zette hij zijn
onderzoekingen voort, ook wat betreft het
vraagstuk vnin de rails. En irotussoheii
maa.kte hij de e eiste bruikbare veiiigheMs-
lamp voor de mijnwerkers. Met levensge
vaar probeert hij de lamp zelf in een met
gas gevulde mijngang.
Drie jaar later stelt Stephenson een ze
keren Mr. Pease, die een paa-rdenbaan wil
maken tusschen het koiencentrum Dar
lington en de Ladingplaats Stockton, voor
om een soort spoorweg te maken. Na een
proefvaart met een van de oude machines
krijgt Stephenson de opdracht en den 27en
September 1825.wordt de eerste spoorbaan
ter weredd onder groote belangstelling ge
opend. De locomotief .„Active" trekt twaalf,
met steenkool en meel beladen, goederen
wagens en meer dan twintig personenwa
gens, waarin 450 personen hadden plaats
genomen.
Men wil nu de spoorbaan Manchester
Liverpool bouwen, maar jen ontmoet veel
tegenstand, vooral van de maatschappijen,
die het verkeer over de kanalen in handen
hebben. Men hitste de Landarbeiders en de
boeren op. De kippen zullen, wanneer de
spoorbaan er komt, geen eieren meer leg
gen, haver en hooi zullen onverkocht blij
ven, wanneer de paarden in onbruik ge
raaktenHet vuur uit de schooisteenen
van de locomotieven zou de huizei
aansteken. De herbergen zouden worden on;-
volkt „Nooit zouden de locomotieven meer
dan zes mijlen èn 't uur afleggen",
schreeuwde de eene- „Geen mensch zou de
snelheid van een spoortrein kunne verdra
gen," beweerde een ander. Den passagiers
werd een versohriikkelijk einde voorspeld
door het ontploffen van de ketels.
Eindelek werd een onderzoek door een
commissie ingesteld. De meeste leden dier
commissie hielden Stephenson voor krank
zinnig. Eindelijk wiet hij zoo te spreken, dat
met een meerderheid van één stem toestem
ming werd gegeven voor den aanleg van de
spoorbaan.
Toen moest de geschikste locomotief wor
den gevonden. De spoorwegmaatschappij
schreef een prijsvraag van 500 pond uit. Oc
tober 1829 had de beroemd gebleven loco-
motieveiiwedstrijd in RaimlhiTl plaats, waar
bij de locomotief „Rakete" van Stephenson
de overwinning behaalde. Ze liep met 29
mijlen. In September 1832 had de opening
van de spoorbaan ManchesterLiverpool
plaats- De opening van deze lijn beteokende
een besliste overwinning van den spoorweg.
Gemengd Nieuws.
DE VOORTVLUCHTIGE BETAALMEESTER
Te Antwerpen gesnapt
De voortvluchtige betaalmeester de Br.,
van de veiling „Zwartendijk" te Naaldwijk,
die zich schuldig gemaakt heeft aan ver
duisteringen en malvensaties in de boeken,
is te Antwerpen aangehouden en na door de
politie aldaar te zijn verhoord naar Den
Haag op transport gesteld. De B. is te Den
Haag in verzekerde bewaring gesteld.
DOOR EEN AUTO OVERREDEN
Te Assen is in de Rolderstraat een jon
gen, K. H. geheeten dor een auto overreden.
Hij werd met ernstige inwendige kwetsuren
naar het ziekenhuis vervoerd
MIJNWERKER ONDER STEENEN
BEDOLVEN
De mijnwerke G.. uit Bochooltz, werd .in
Staatsmijn Wilhelmina onder afvallend ge
steente bedolven. Het duurde vier uren. eer
hij kon worden gered. G. bleek slechts licht
gewond, zoodat fiij per auto naar vrouw en
kinderen kon gebracht worden.
INDRUKKEN VAN DE PARIJSCHE
KOLONIALE WERELDTENTOONSTELLING
II.
De Fransche opleving van koloniaal stre
ven nam een aanvang op de Noordkust
van Afrika. In den loop der eeuwen hadden
zich daar in de moeilijk te hereiken schuil
plaatsen, die het steile kustgebergte als van
zelf schept, roov'erstammen gevormd, de
een machtiger dan de ander, de een beter
georganiseerd dan de andere. Alle Europee-
sche zeevarende Mogendheden hebben van
deze zeeroovers te lijden en te duchten ge
had, zoodanig, dat velen ertoe overgingen
de rooverijen tegen een vast bedrag 'sjaars
af te koopen. Frankrijk had met den Dey
van Algiers zekere verbintenissen, krach
tens welke een Resident aan het Hof van
den Dey verblijf hield. Een beleediging,
dezen Resident in 1830 aangedhan, gaf
Frankrijk de lang gewenschte gelegenheid
om een militaire expeditie daarheen te on
dernemen. Misschien had cle heerscher zelf
wel willen toegeven, toen de uitstekend uit
geruste en zwaar bemande Fransche vloot
voor de Algiersche kust verscheen, maar een
zijner machtigste Emirs, de beroemde Abd-
el-Kader, riep geheel de Islamietische bevol
king tot een Heiligen oorlog tegen de Fran-
schen op. Zoodoende bleek de taak, die
Frankrijk zich daar gesteld had, niet zoo
gemakkelijk uit te voeren als men had ge
dacht. WeL werd de hoofdstad Algiers ge
makkelijk genomen, hetgeen het uitgangs
punt is geworden van de onherkenbare ver
anderingen, die deze plaats sedertdien
heeft ondervonden, maar het binnenland
bleef opstandig, en jaren heeft het geduurd,
voordat Frankrijk het land in den waren
zin des woords had gepacificeerd. Sterke
Fransche legermachten zijn daaraan te pas
gekomen, maar sedert omstreeks 1845 was
het grootste deel dezer pacificatie, mede
door het breken van den tegenstand van
Ab(l-cl-Kader, volledig!
Algiers is iets grooter dan Frankrijk zelf;
'drie Departementen, die Algiers, Constan-
tine en Oran tot hoofdpla\tsen hebben, ver-
deelcn het in drie zónes. Algiers is over het
algemeen een vruchtbaar land, en het Teil-
gebied, dat gedeelte van het Atlasgebergte,
dat tot aan de zee komt, levert overvloed
van producten op. Een 5y2 millioen zielen
bevolken Algiers, waarvan bijkans W2 rnil-
lioen Inlanders, die voor een deel behooren
tot de Nomaden of Berber's, de oudste be:
wonei's van Algiers; voor een ander deel
tot de Arabieren of Beduïncn, die reeds in
de zevende eeuw invallen in dit gebied
deden. Berbers behooren eigenlijk tot de
Christenen, maar hun vermenging met de
Arabieren heeft dat eigenaardig cleel der be
volking doen ontstaan, dat men met Mooren
aanduidt. Welk een enorm werk heeft
Frankrijk in deze honderd jaren niet in
lAlgiers tot stand gebracht; werk, dat een
Vorig jaar met begrijpelijken trots is her
dacht. Niet slechts staan landbouw en vee
teelt in Algiers op hoogen trap, terwijl de
nijverheid daar nog weinig beteekent, maar
alles gaat er ordelijk en geregeld, men
reist er even veilig als in Frankrijk zelf,
en wegen doorsnijden het gebied naar alle
kanten. Dat Algiers er prijs op heeft gesteld
om zich op deze tentoonstelling waardig
voor te stellen, is volkomen te begrijpen.
Bij elkander liggen de paviljoens of de com
plexen, die op Algiers, Tunis en Marokko
betrekking hebben; er zit zekere overeen
stemming in aller uiterlijk, maar er is ook
groote verscheidenheid. Algiers heeft een
prachtig paleis met een glanzenden koepel;
imposante deuren/ verleenen toegang tot dit
gebouw, waarin niet slechts de materieele
voortbrengselen van het land worden ge
toond, maar waarin het Fransche koloniaal
beleid ons doet zien hoezeer het is geslaagd
in de moeilijke taak, die het zich 'hier voor
oogen stelde. Het Algerijnsche paviljoen be
hoort niet tot de oorspronkelijke; de ver
menging van Inlandsche en Europeesche
stijl is duidelijk merkbaar, maar het inner
lijk ervan geeft een mooi overzicht over
Frankrijk's arbeid, en doet dengene, die er
binnentreedt, met ontzag vervuld zijn over
den arbeid, die is verricht.
En onmiddellijk daarna, aan dezelfde zijde
dus van het meer, dat het geheele tentoon
stel lingeterrein in twee groote deelen splitst,
is Tunis gelegen. Tunis behoort nog niet
lenvolle een halve eeuw bij Frankrijk, want
van cle tachtiger jaren dateert Frankrijk's
protectoraat over dit land, gevolg van het
feit, dat Tunesische stammen in Algiers her
haaldelijk invallen deden. Italië heeft den
Franschen invloed over dit land, waarheen
zooveel zijner burgers emigreerden, met lee-
de oogen aangezien, maar erin moeten be
rusten. Want Tunis omvat ongeveer hetzelf
de gebied als de vroegere Afrikaansche pro-
cincie van Rome, en ter plaatse, waar nu
Tunis is gelegen, heeft in de onmiddellijke
nabijheid het oude, beroemde Karthago ge
staan, dat door de Romeinen tot den grond
toe werd verwoest en ook na zijn opbouw
in later tijd door de Vandalen met den
grond opnieuw is gelijk gemaakt. Ook in
Tunis heeft Frankrijk beschavend werk
terricht, hetgeen er zeker toe geleid heeft,
dat de handelsbalans niet alleen snel op
gaande cijfers in het algemeen vertoont,
maar deze cijfers zich vooral ten gunste
van Frankrijk uiten. Tunis, de hoofdstad,
heeft een overwegend Oostersch karakter,
veel meer dan het Oostelijk gelegen Bizerta,
waarhij zich het Arsenaal van Ferryville
aansluit In het achterland van het z.g.
Sahelgebied, het Gordelgebied, dat midden
deel is tusschen gebergte en woestijn, ver
dwijnen de sporen van antieke vestigingen,
die in Tunis in vrij groot aantal zijn terug
te vinden. Maar hij de bevolking bemerkt
men er niets meer van; ook hier is eens
deels het Berbersche, anderdeels het Ara
bische element overheerschend. Men heeft
Tunis op eigenaardige wijze op de tentoon
stelling gebracht. Een prachtig patio met
een vijver, alles uitgevoerd in wit marmer,
is het hoofdmotief) en de daarop uitkomen
de zalen zijn niet alleen voorzien van een
schat van interessante artikelen, maar ook
indrukwekkend gedecoreerd. Ecnigszins ter
zijde daarvan is wat men zou kunnen noe
men het. Tunesische dorp, waar de kleine,
artistiek opgezette winkels elkander als het
ware verdringen. Men ziet hiér de Tunesi
sche arbeiders, handarbeiders voornamelijk,
in volle glorie aan het werk. Een dergelijke
nederzetting op welke tentoonstelling ook
heeft altijd iets gemaakts, en dat heeft men
ook hier niet kunnen vermijden, maar men
heeft het werkelijk tot een minimum weten
terug te brengen.
En dan, als derde in dit gezelschap, Ma
rokko, gebied dat zoowel den ingang van de
Middellandsche zee als een niet onbelang
rijk deel van den Atlantischen Oceaan be-
heerseht. Het moge eigenaardig klinken,
maar de gemiddelde leek heeft de neiging
om zich Marokko voor te stellen als met de
belangrijkste kust geopend naar de Middei-
landschc Zee. Dat nu is niet juist, want
langs de Middellandsche zee strekt zich het
z.g.n. Rifgebied uit, dat Spanje naast de Pre
sidios in enkele steden in bezit heeft Bij
kans geheel in het Noord-Westen is Tanger,
de internationale stad van Marokko, die het
echter in beteekenis steeds meer verliest te
gen Casablanca en tegen de nieuwe en oude
steden van Marokko, voor een deel aan den
Oceaan, voor een deel in het binnenland ge
legen. Twee crisessen heeft Europa om der-
wille van Marokko doorstaan, die van 1906
en 1911; de laatste, de hevigste ook, ging ge
paard met Franschen afstand van een deel
van zijn Midden-Afrikaansoh gebied, dat na
den oorlog is teruggenomen. De macht, door
Frankrijk in Marokko uitgeoefend, is onbe
twistbaar, en het is vooral Maarschalk
Lvautey, die op geheel dit werk zijn persoon
lijk stempel heeft gedrukt. Nu spreekt het
wel vanzelf, dat Frankrijk het noodige heeft
gedaan om zorg te dragen, dat het grootste
overwicht van Marokkaansdhen in- en uit
voer op Frankrijk is gericht; Frankrijk
heeft dan ook zijn werkkracht, zijn moeite
en zorgen aan Marokko gegeven en welk
ander land deed insgelijks! Intusschen valt
niet uit het oog te verliezen, dat Marokko,
al reeds dadelijk door zijn ligging, een ge
bied is, dat op de aandacht van vele groote
Mogendheden heeft te rekenen. Dit Marokko
xiu, feitelijk geheel het oude Marokko met
uitzondering van het Spaansche Rifgebied,
wordt waardig vertegenwoordigd door een
uitgebreid gebouw met een prachtigen in-
wendigen Hóf, mooie poorten en deuren, al
les opgezet, in den tvpischen Marokkaan-
eohen stijl, die in de havensteden al meer
en meer in onbruik gaat geraken. Wie Ma
rokko wil zien, kan zich niet, gelijk ter ten
toonstelling voor een groot deel het geval is,
bijkans beperken tot de havensteden; die
moet ook het binnenland in, en vooral aan
Marokko en Marakes aandacht schenken.
Die aandacht is niet verkeerd geplaatst,
want Marokko beschikt over producten.van
beteekenis, en Marokko is, niet minder dan
Tunis en Algiers, een heerlijk land om te
reizen. Het is steeds meer voor den toerist
opengesteld, en, gezien de vorderingen, die
men in deze richting in den loop der laatste
jaren heeft gemaakt, kan het niet verbazen,
dat een afzonderlijke afdeeling van Noord-
Afrikaansch toerisme ter tentoonstelling is
geplaatst en uitstekend wordt vertegenwoor
digd.
Schilderachtig zijn deze Noord-Afrikaan
sche groepen in het prachtige bosch van
Vincennes ondergebracht. Reeds overdag
doet het exotische heel typisch aan. maar
wanneei; des avonds de lichten stralenbun
dels werpen over geheel de tentoonstelling,
komen de typisch grillige vormen eerst
recht uit!
Ten Zuiden van deze drie Noord-Afrikaan
sche gebieden ligt het vreeselijke woestijn
gebied van de Sahara. Waar is de tijd, dat
men veronderstelde, dat de Sahara niet an
ders was dan een enorme uitholling, een
droge bodem van de zee, bedekt met een
volkomen gelijke laag zand. Neen, nu weet
men beter, en nauwelijks kan men nog zeg
gen, dat dat gedeelte van de Sahara, het
welk in het Westen Fransch gebied is, niet
te begaan is. Integendeel, overal, vooral
daar waar de oases met hun groepen palm-
boomen zijn, heeft Frankrijk militaire bewa
king ingericht. Naarmate de artesische put
ten in dit Saharagebied worden vermeer
derd, zijn ook de streken, waar dc grond in
cultuur kan worden gebracht, toegenomen,
en in de omgeving van Touggourt, door een
spoorweg verbonden met. Misera, zijn zelfs
Europeesche ondernemingen voor de exploi
tatie van dadelplanten gevestigd. De eigen
lijke bewoner van dit woestijngebied is de
Touareg, die al evenzeer als de Kabylen en
de Berbers tot de Christenen behQort. maar
wiens oorspronkelijke type is verloren ge
gaan door de vermenging met Arabieren
eenerzijds, met Europeanen anderzijds. Naar
mate Frankrijk zoowel in het Noorden als
in het Westen van Afrika zijn gebied uit
breidde, ontstond de wensch naar vereoni-
ging dier b<hde gebieden. Daartoe moest de
Sahara worden geëxploiteerd, en doorkruist
Dit laatste is met grooten heldenmoed ge
daan, wellicht het meest kenmerkend dooi
de expeditie der Citroen auto's. Zoodoende
heeft Frankrijk van zijn gezamenlijke Afri
kaansche bezittingen één groot geheel kun
nen maken, dat zich uitstrekt van het noor
delijkst punt der Noordkust tot aan het zui
delijkst gedeelte van Fransch Equatoriaal
Afrika, dat grenst aan den Belgischen Con
go. De Touaregs zijn de eigenlijke bewoners
van dit gebied, en ook van het Gordelgebied,
dat de Sahara verbindt met de meer Zuide
lijk gelegen streken van Soedan. Deze. Tou-
axegs zijn al even trotsch op blanke afkomst
als Berbers of Kabylen, maar in bijna elke
Touaregsche stam heeft in den loop der
eeuwen groote vermenging plaats gehad, die
het hier en daar zelfs moeilijk maakt om
het juiste onderscheid met de Negers vast
te stellen. En de Negers zijn dat deel van
de bevolking, die door de krijgszuchtige
stammen, welke handenarbeid beneden haai
waardigheid achtten, werden gebruikt om
den landarbeid te verrichten, hetzij, dat zij
daartoe worden geprest, hetzij, dat dc voort-,
brengselen van hun vlijt en nijverheid hun
werden afgenomen.
Dit gedeelte van de tentoonstelling behoort
wellicht tot het meest belangwekkende. Het
is vrijwel naast de tempelruïnen van Ang
kor Vat gelegen, en maakt zich reeds van
verre af kenbaar door de roode kleur, waar
in het is gevat. Het bestaat uit een aantal
onderdeelen, die echter ieder op zichzelf ook
weer de moeite van het bezichtigen waard
zijn. Men treft er, te midden van hoornen,
een Soedaxieesch paleis aan, waaromheen
zich niet slechts straten kronkelen, doch
waarachter zich ook een Moskee en een
wachttoren verheffen. Dit alles heeft typi
sche vormen, genomen voor het grootste
deel naar de origineelen, zoodat wij ons op
een oogenblik kunnen verbeelden in Djenns,
een der bekende Soedaneesehe handelsplaat
sen, rond te loopen. Frankrijk heeft heel
wat offers moeten betalen 0111 in het daad
werkelijk bezit van het Westelijk Afr
kaansch gebied te geraken, maar het is er
ten slotte in geslaagd, en deze Inlandsche
sterkten met grillig uitziend karakter, deze
prachtige paleizen van typisohen stijl wor
den door Fransche troepen uit het Moeder
land of door de onder Fransche leiding ge
drilde Inlandsche troepen bezet Nabij do
andere gebouwen is er het Soedaneesehe
restaurant, dat een aardig overzicht o
een groot deel der tentoonstelling biedt,
aan het einde van de groote laan, die Ave
nue des Colonies is geheeten, verheft zich
de eerezuil, opgericht voor de nagedachte
nis van Frankrijks groote kolonisators ca
de daden, die er door het leger zijn begaan.
Dit is voor een deel de gebruikelijke ver
heerlijking van militaire daden, maar het
is voor een ander deel laat ons zulks in
dit geval niet vergeten de herinnering
aan beschavenden arbeid, die inderdaad hei
leger er verricht heeft. Dat is zeker niet al
tijd gegaan op de wijze als velen onzer had
den gewenscht, maar het hoeft een groot
1 stuk Afrika blootgelegd. De Fransche Gou-
1 verneur-Generaal over dit acht onderdeelen
tellende gebied, zetelt te Dakar, de hoofd
stad in Frankrijks Noord-Westen, welke in
belang steeds toeneemt en in staat wordt ge
acht de havensteden op de Atlantische Oce
aan-eilanden te verdringen. De inihoud van
deze achtereenvolgende West-Afrikaansche
paviljoens is zeer verschillend; in het mee-
rendeel der huizen treft men dc arbeidslie
den aan het werk, voor een deel gehurkt op
den grond, voor een ander deel op lage stoe
len gezeten. Er zijn ook ruimten, die de In
landsche producten van dit Westelijk Afrika
toonen, en 'er zijn ook, die inheemsclie kunst
schatten tentoonstellen. Kortom, in de gebou
wen, die uiterlijk het karakter van dit ge
bied dragen, leeft innerlijk het voornaamste
voort, dat op deze landen betrekking heeft!
En in de koionades, die het militaire gedeel
te omgeven, zijn specimen van Inlandsche
troepen den geheelen dag aanwezig. Al ware
het alleen maar om te bewaken de vele en
velerlei historische relequiën, die hier op
het gebied der koloniale geschiedenis wor
den aangetroffen!
Men vergete ten slotte niet, dat, zij het
ook langs indirgeten weg, Frankrijks gebied
in West-Afrika door de aan Frankrijk toege
kende mandalen over Togo en Kameroen
nog aanmerkelijk is vergroot. Het waren
deze, door Duitschland ingenomen gebieden,
die een niet onbelangrijk deel van Frank
rijks West-Afrika van de zee afsloten, gelijk
ook verschillende Engelsche gebieden het
doen. Zoowel over Togo als over Kameroen
heeft Engeland een stuk van het mandaat
behouden, maar dit is, naar oppervlakte ge
rekend, wel uitermate klein tegenover wat
Frankrijk bezit. Dat men er te Parijs prijs
op stelt om Togo en Kameroen te toonen, is
begrijpelijk! Men heeft dan ook een vrij
groote ruimte opengelaten, die door beide
mandaatlanden wordt bezet. Hier ziet men
in de Inlandsche woningen dezelfde kenmer
kende teekenen, die reeds ter Vredes- en
Volkenbondstentoonstelliug, te 's-Graven-
hage in 1930 gehouden, opvielen. Jacht, vis-
scherij, bosch bouw, landbouw en wat al niet
meer toonen ons Togo en Kameroen, waar
men rustig kan ronddwalen zonder dat men
tengevolge van een gebrek aan ruimte, elk
ander hindert. Ook hier weer de Inlanders,
die het gebied bevolken; zij liepen er de eer
ste dagen nog wat onwennig rond; zij zijn
warnfier klimaat gewend dan Parijs op dat
oogenblik kon bieden. Maar dat zal wel ver
anderen, en als eenmaal al deze exotische
bewoners van het bosch' van Vincennes zijn
ingeburgerd, zal het aan leven en aantrek
kelijkheid niet ontbreken.
Vermelden wij ten slotte in de rij der co
quette en goed verzorgde koloniale gebou
wen, die de Avenue des Colonies vormen,
dat hetwelk betrekking heeft op de Fran
sche Somalikust Deze is in het Zuid-Ooste
lijk gedeelte van Afrika gelegen, daar waai
de Roode Zee in Golf van Aden overgaat.
Niet alleen uit strategische en andere over
wegingen kan men deze Somalikust belang
rijk achten, maar economisch is zij dit voor
zeker, omdat zij, veel beter dan Engelsch of
Italiaansch Somaliland het kunnen doen,
den toegang opent tot Abessynic. Het is te
begrijpen, dat in dit verband de Franschen
aan deze, ietwat toevallig verkregen bezit
ting vasthouden, en haar als belangrijker
beschouwen dan op het eerste oog het geval
schijnt, Somaliland, waarvan Djibouti de
hoofdstad is, heeft een alleraardist pavil
joen; dit toont niet alleen zijn voortbrengse
len, maar laat ook door panorama's en dio
rama's de eigenlijke Somalikust leven.
Trouwens, een ieder, die zijn oogen op
deze tentoonstelling goed den kost geeft, zal
worden getroffen door het groot aantal dio
rama's en panorama's, bewegende en niet-
bewegende. verlichte en niet-verlichte, doch
die alle ten doel hebben, oni hot oude, iet
wat doodsche karakter, dat elke tentoon
stelling eigen was, daaraan te ontnemen, en
in de plaats daarvan to stellen een zeker
leven, dat den bezoeker als het ware uit-
noodigt om zijn exploratietocht verder uit
te strekken. M ij laten het er dan ook niet
bij; wij gaan deze zijde van het Meer verder
langs, en wij zien too Wel het gebied van
-Ion Franschen als van den Belgischen Con
go voor ons geopend!
