[-[et Communisme in de Practijk
OVERTOLLIG HAAR!
VRIJDAG 22 MEI 1931
(Nadruk verboden
Objectieve mededeelingen en critische beschouwingen
KENTERING OP KOMST?
jppf,vraag steilt men aidh on
wiiiletoeonriig' na kenjuisnaime van het etand-
puinrt, dat de volkscommissaris van boriten-
laindedhe zaken, Litwiimof, beeft uiteengezet
jin een memorie aan de ©oonoaruiecibe contfe-
rentile. Het uitgangspunt en de gedadbten-
geng ervan verschuilt hemelsbreed van dat
gene, dat in de binnienllandedbe uitingen der
govj et-iregee-ring naar voren wordt gebrartht.
Voor bdnnenllandedb gebruik wondt ge-
eohernud met de term vijaniden, waarmede
dan alles wondt behiteflid dat buiten de eov-
j et-grenzen ligt, wordt de groei en de voor
uitgang dei- ecuvjet-uoide verkondigd, terwijl
biet kapitalisme aan zijin tegeneteliLingen ten
gromde zou gaan. Litwimof tapt uit een heel
amdiea- vaatje. Hij erkent, dat bet voor de
bovjet-unie van belang ie, dat wedvaart
tieeredht in bet buitenland, opdat men daar
de sovjet-producten tegen toornende prijzen
kan koopen. Hij erkent daarmee de dwaas
heid van de gewone eov jet-voorstelling en, en
rekent er blijkbaar op, dat de regeeiüngfiig©-
voilimadhtigden, voor wie zijn memorandum
bestemd ie, de in bet Russisch gestelde nor-
gnale uitingen van zijn regeering niet lezen
en dedhalve niet gewaar worden, hoezeer
deze regeering handelt in tegerustefliling met
betgeen haar minister van buiteniLandsdhe
zaken als haar inziöhten verkondigt.
Intusecben ver klaart LitW'Lnof, dat kapi
telneten en sovjetieten dik aar noodiig hebben
en herhaalt hij zijn pledhitrige veaMaring, dat
deze twee steleels best naast elkaar kunnen
bestaan, eoonomiscih'e betreMclnigen kunnen
onderhouden en wil in dit laatste opzicht
blijkbaar eeniige meerdere medewerking
bereiken.
Tegelijkertijd komt er een officieus tele
gram uit Ameaika., waarin de regeering der
Vereenigde Staten doet doorschemeren dat
eij bereid zou zijn tot economische samen
werking met de sovjet-unie, indien deze
cphoudt haar producten uit te voeren tegen
prijzen, die als dumpingprijzen moeten wor
den beschouwd.
Geen sprake van, zegt Litwluof, wij dum
pen niet, wij zijn nu eenmaal zou goed
koop, aileen uit pure mensdhlievendheicL, in
het belang der verbruikers en van degenen,
die onze goederen in veredhAllendie landen
invoeren.
Maarhoewel! de sovjet-vertegenwoor
diger op de tairweoonferenöe te Rome heeft
verklaard, dat zijn regeering er met aan
dacht., de uitbreidingen der ta/rweoultiuur
volgens het vijfjarige plan te verminderen,
deelt L/itwlnof nu in zeer rustige termen
mede, dat Sow jet-Rusland bereid is deed te
nemen aan de komende conferentie te
Londen, waar de verdeeling der overschot
ten van den tarw-eooget 1931'32 ter sprake
eal komen. Dus heeilemaad afkeerig is men
niet van overeenkomsten tot het verkrijgen
van betere prijzen.
Brengt men deze tweeslachtigheid in ver
band met de nieuwe binne nlaudsche maat
regelen, waarin schoorvoetend en met tegen
Kin. een weinig wordt toegegeven aan de
principes van handel, terwijl daarnaast
eveneens geruchten oirouleeren over bet
Vrijlaten van een deel der talrijke InteHec-
tueelen, -die onder bet Stalin-regiem gevan
gen zijn gezet of zijn verbannen, dan zou
dit, allies wijzen op een kentering in de stern
aning der sovjet-leiders, die beginnen in te
zien, dat hun halsstarrig aandringen op in
dustriaiisatie en grootlandibouwbedrijf, eilt
op te bouwen udt edgen middelen en door be
«velen van boogeihanid, ten slotte op een
mislukking moet uitlloopen.
Ongetwijfeld zijn er velen in de sowjet-
unie, die zoo denken, tot diep in de gele
deren der communistische partij. Wij heb
ben 'echter niet den indruk, dat de Stalin-
groep door die stemming aan het wankelen
zou zijn geraakt. Naar onze meening is hier
meer sprake van tweeslachtigheid tengevol
ge der verschillende stroomingen. In Litwi-
nofs vooratellen is niet de Stalin-groep aan
het woord, maar anderen, die reeds zooveel
macht hebben, dat zij den volkscommissaris
van buitenlandsohe zaken dwingen in hun
geest op te treden.
Al deze en dergelijke feiten wijzen erop,
dat achter de coulissen in Moskou een. ver
bitterde strijd wordt uitgevochten om
macht en invloed. Op het oogenblik is de
Stailiin-groap bezig aan iuivloed in te boeten,
dat blijkt voldoende uit de bovenvermelde
schuchtere pogingen om met de Westersche
landen tot een meer principieele toenode-
ring te komen. Of men in die richting zal
doorgaan hangt ervan af, welk resultaat die
strijd zal opleveren. Tot de beslissing ge
vallen is kunnen ons allerlei verrassingen
wachten, een heen en weer wankelen van
de sowjet-politiek.
BESTAAT ER SOWJET-DUMPING?
De sowj et-regeering geeft een beslist ont
kennend antwoord op bovenstaande vraag.
Ter gelegenheid van de Mei-feesten in Mos
kou heeft Kalinin een vergadering van bui
tenlandsohe communisten toegesproken, en
daarin met een onschuldig gezicht ver
klaard: Wij verkoopen naar het buitenland
evenveel als wij vanuit het buitenland in
voeren. Vergrooting van onzen uitvoer be-
teekent dus, dat wij ook meer in het buiten
land betrekken.
Beziet men echter dit onschuldige spel
letje van naderbij dan komen er toch wel
andere feiten aan het licht. De sowj et-regee
ring verkoopt op het oogenblik, of zij heeft
den vorigen winter verkocht, steenkool naar
Noord-Amerikaansche havens. De sowjet-
kool wordt daar goedkooper aangeboden dan
de Amerikaansche, en wel tegen 6 dollar per
ton, terwijl de eigen kool meer dan 7 dollar
per ton kost. De zeevracht van de Zwarte
Zee-havens naar Amerika bedraagt 2.50
dollar per ton, het inladen in de zeeschepen
is zeer duur, daar de meeste Zwarte Zee
havens slechts gebrekkig van kranen zijn
voorzien. De sowjet-regeering krijgt dus voor
haar steenkool niet meer dan 3 dollar per
ton franco uitvoeihaven. De beambten van
de kolentrust in Charkof krijgen kool, niet
van zulke goede kwaliteit als voor export
bestemd is, tegen kostprijs, en betalen daar
voor franco station Charkof 24 roebel
per ton, terwijl zij voor het transport door
de stad naar hun woning, dat door particu
lieren geschiedt, nogmaals 25 roebel per ton
moeten betalen. Kool, die derhalve de regee
ring 24 roebel kost, of tegen den goudkoers
bijna 13 dollar per ton, verkoopt zij tegen 3
dollar per ton.
Wanneer dit geen dumping Is beteekent
het, dart de waarde van den sowjet-roebel
lager is dan één vierde van de nominale
waarde.
sowjets tegen contant geld verkoopen, en op
crediet inkoopen, maar de Italianen hebben
den eisch gesteld, dat zij ook crediet krij
gen, en de regeering van Mussolini heeft
zich tegenover de sowjet-regeering garant
verklaard voor de firma's, die sowjet-pro-
ducten in Italië invoeren.
Men zit in Moekou nu in een moeilijk par
ket Eensdeels wenscht men Italië in geen
enkel opzicht te ontstemmen, anderdeels
kqn men echter niet verkoopen op crediet,
daar men het buitenlandsche geld veel te
zeer noodig heeft om de buitenlandsche in
koopen te kunnen betalen. En staat men
eenmaal aan Italië zulke credieten toe d'an
volgen natuurlijk de andere landen, die
sowjet-prodücten koopen. terstond.
Op deze wijza doet de wereldcrisis zich
ook gelden voor de sowjet-unie. Niet alleen
krijgt zij veel minder geld voor haar pro
ducten dan waarop zij had gerekend, maar
nu komen de kapitalisten zelfs om crediet
aankloppen bij 'hen. Waarom ook niet, waar
volgens hun eigen gepoch de sowjet-unie het
eenige land is, waar geen werkloosheid be
staart, en de ontwikkeling zoo reusachtig
snel gaat?
Een correspondentie uit Moskou In de
Roel doet mededeelingen over de jongste
credlet-transactie tusschen de sowjet-regee
ring en de Italiaansche. Zooals bekend, heeft
de sowjet-regeering beloofd voor een bedrag
van 350 millioen lire in Italië te koopen, op
crediet, dat door de Italiaansche regeering
wordt gegarandeerd, terwijl Italië ©veneens
Ivoor ongeveer hetzelfde bedrag sowjet-pro-
ducten zou koopen. Natuurlijk willen de
DE COOL1DGE-DAM
De 270 meter lange stuwdam, die het water-arme Arizona in het Zuiden der Vereen.
Staten van een regelmatige watertoevoer moet voorzien, is gereedgekomen. De bouw
kostte 23 millioen dollar.
Radio Nieuws.
Zaterdag 23 Met 1031
HUIZEN (1875 M.) K.R.O. 8—9.15 Morgtsncon
eert: 10—11.30 Gram.-muziek; 11.3012 Gods
dienstig- halfuurtje; 12 Tijdsein; 12.01—12.15
Politieberichten; 12.15—1.45 Lunch-concert; 1.45
1.50 Berichten Postdulvenhoudeisbond; 1.60
2.15 Grarm-muzlek; 2.15—2.30 Verzorging zen
der; 2.30—3 Vragenhalfuurtje voor Jeugdigen;
3—4.30 Kinderuurtje; 4.30—5 Zwemcursus; 5—6
Gram.-muziek; 6 Tijdsein; 6.016.15 Nieuwsbe
richten in het Esperanto; 6.156.35 Journalis
tiek Weekoverzicht; 6.35—7 Lozing; 7—7.30 Le-
VARA. 10.15 Uitzending voor de arbeid'
de continu-bedrljven, opluistering van muziek,
zang en voordracht; 12 Tijdsein; 12.01 Concert
L45 Onderbreking verzorging zender; 2 Lezing
2.15 Lezing; 2.40 Gram.-muziek; 2.46 Paedago-
giech concert; 4.15 Vraag-halfuurtje; 4.45 Cur-
speranto; 5.05 Lezing; 5.35 Concert; 6.30
C 6.45 Muziek en voordracht; 8.45 Be-
imededeelingen; 8.55 Wekelijkse'! Nieuws;
fltzending Feestavond; 9.50 Concert!; 10.50
Persberichten Vaz Dias; 11 Concert; 11.10 Ver-
olg Feestavond; 11.25 Conoert.
Gemengd Nieuws.
ERNSTIGE AUTOBOTSING.
Drie gewonden.
Mén meldtt ons uiit Ede:
Donderdagmiddag te half 5 reed de heer v.
d. S., uit Ede, meft zijn zoo goed als nieuwe
6 cylinder Studebaker-auto in de richting
Apeldoorn, toen ter hoogte van .Roekei uit
tegenovergestelde richting de heer v. d. G.,
van de Stoomververij uit Apeldoorn, geheel
links om den draai kwam. Een botsing was
onvermijdelijk, hoewel de heer S. dit nog
trachtte te voorkomen door zijn stuur ge
heel links om te gooien. De heer de J., diens
echtgenoote en ntohitje bekwamen ernstige
inwendige kneuzingen en werden perRoode
Kruiisauto van de legerplaats Harakamo
naar Apeldoorn vervoerd. De heer v. d. S.
bekwam geen verwonding. De Studebaker
was van voren ernstig beschadigd, doch is
verzekerd. De Renault, welke per kraan wa
gen naar de Edesche Autogarage werd ge
sleept, zat verschrikkelijk in elkander. Dr.
Beumer, uit Otterloo, verleende geneeskun
dige hulp. De politie doet onderzoek.
DOODELIJK ARBEIDSONGEVAL
Men meldtt ons uiit Vlaardingen: Gister
middag ongeveer vier uur heeft in de Vul-
caanhaven een ernstig ongeval plaats ge
had. Bij het inklaren van het stoomschip
„Maasburg" van de Halcyonlyn was de 43-
jarige C. van der Lust wonende P. K. Dros-
saartstraat alhier bezig een staaldraad in de
fltoomwindh in te scheren. Het schijnt, aat
zijn jas gegrepen werd door de draad. Hl]
kwam rte vallen, zoodart hij de stoom van de
winch niet meer kon afzetten en met de
staaldraad mee door de winch werd rond
gedraaid. Vreeselijk verminkt kon hij ten
slotte bevrijd worden. De onmiddellijk ont
boden geneesheer kon slechts den .dood
constarteeren. Het slachtoffer is niet ge
huwd.
GESNAPT
Men meldt ons uirt Apeldoorn: Doör 3e
politie te Apeldoorn is gearresteerd zekere
Sp.. wiens aanhouding door de Dultsche
politie was verzocht, wijl hij nog eenlgo
jaren gevangenisstraf had rte ondergaan
wegens gepleegden diefstal. Spr. had hier
een verhuurkantoor voor dienstmeisjes ge
vestigd, dait echter onlangs is gesloten. Sp.
is naar Zutphen overgebracht om vandaar
uit der Duitsche politie te worden uitge
leverd.
EEN VEEDIEF.
Te Sneek werd door de politie aangehou
den eem 23-jarig© inwoner van de gemeente
Haskerland, die 's nachts een koe uit de
weide had ontvreemd en dieze op de markt
te Sneek had verkocht.
DIPHTHERrnS-EPnJEMTE.
Momenteel heerscht te Arnhem
vrij ernstige maite de diphtheritis.
Het aantal gevallen dat door den Genees
kundigen Dienst wordt behandeld bedraagt
70.
In den tijd, toen Duitschland nog ver
deeld was in een groot aantal kleine staat
jes was het vorstendom Ratburghausen een
der gelukkigste van 't groote rijk.
De vorst er van had bosschen om in ttö
jagen, een praohtig paleis en vlak bij het
park van zijn buitenverblijf .een zeer visch-
rijke rivier. Hij hield dol veel vaji visschen
met den hengel, had veel met muziek op,
maar' bov©n alles beminde hij zijn dochter
Amalia.
Dat was een meisje van acht jaar, blond
met groote blauwe oogen. Amalia behoefde
slechts te spreken en men deed wat zij
ZIJN OOGEN DOOR RHEUMATIEK
AANGETAST
MERKWAARDIG GEVAL TE AMSTERDAM
Pijn weg Bril overbodig
Er is bijna geen deel van het menschelijk
lichaam, dat vroeger of later niet eens door
rheumatiek aangetast wordt. Soms nestelt
htót zich in de knie-gewrichten en maakt
iemand kreupel; in andere gevallen maakt
het de handen onbruikbaar door opzwelling
en stijfheid. Een inwoner van Amsterdam
schrijft ons, hoe zijn oogen door rheumatiek
werden aangetast Ook vertelt hij welk mid
del hij hiertegen gebruikte. Lees slechts zijn
brief:
.,Ln Egypte deed ik malaria op. Na hier
voor een kuur te hebben doorgemaakt kreeg
ik vreeselijke rheumatiek; mijn oogen wer
den slecht. Na korten tijd Kruschen Salts ge
bruikt te hebben verminderden de pijnen en
werden mijn oogen beter. En thans na een
jaar is de rheumatiek geheel verdwenen en
ik kan weer lezen zond'er bril. Kruschen Salts
is een „reuzemiddel" en ik zou er niet meer
buiten kunnen". W. de B., Amsterdam.
Wat heeft Kruschen Salts voor dezen man
gedaan? Niets anders dan lever, pieren en
ingewanden aansporen tot normale, gezonde
werking. Hierdoor werden de urinezuur-
kristallen, die zich in de gewrichten en
weefsels nestelden, opgelost en tezamen met
andere schadelijke en giftige stoffen op
normale "wijze uit het lichaam verdreven.
En wanneer de oorzaak der pijnen wegge
nomen wordt, spreekt het van zelf, dat die
kwellende pijnen ook verdwijnen voor
goed. Kruschen Salts geneest niet alleen,
maai- het voorkomt de vorming der vlijm
scherpe urinezuur-kristallen, de oorzaak van
aille nheumatiak-ellende. Bovendien veert het
Uw lichaam die bestanddeelen toe, die on
misbaar zijn voor een goede gezondheid.
Gebruik regelmatig iederen morgen een
halven theelepel Kruschen Salts op een glas
warm water of in een kop thee en binnen
zeer korten tijd zult U de weldadige uitwer
king ondervinden. Kruschen Salts is niet te
evenaren, het verdrijft hiet kleinste spoor
van rheumatiek.
Kruschen Salts Is verkrijgbaar bij alle
apothekers en drogisten k 0.90 en J 1.60
per flacon. (Adv.)
EEN LOFFELIJK VOORBEELD.
Tijdens de openingsrede van den burge
meester van Den Bosch, den heer van Lan-
sohot, tier gelegenheid vajn de opening der
nieuwe veehallen aldaar, stonden in de
groote receptiezaal duizenden met mutsen
en vlaggen feestelijk getooid© schoolkinde
ren, die de genoodigden met het Wilhelmus
hadden ontvangen. De kindieren, die niet
het geduld hadden om de rede van den bur
gemeester in groote stilte aan te hooren,
deden zich zoodanig gelden, dat die heer van
Lansohot hun met een loyaal gebaar ver
zocht, maar eierst hun liedjes te zingen. Met
een daverend élan werd aan dit verzoek ge
volg gegeven, waarna het jonge volkje on
der de tonen van vroolijke marschen af
marcheerde, blijde, thans ontslagen te zijn
van het aanhooren van redevoeringen.
De burgemeester had inmiddels zijn offi
cieels speech in zijn zak gestoken en hij im
proviseerde verder een dankbetuiging aan
zijn adviseurs.
DAMES! vooral lezen I
Zenuwen! Zenuwen!
Wegens het Overtollig Haar geen Zenuwen noodig, wij verwijde
ren Uw Overtollig Haar waar het zich ook bevindt, met garantie
van nooit meer terugkomen, en met het verdwijnen van Uw
Overtollig Haar verdwijnen ook uw Zenuwen.
Weg met Scheermes, Zalfjes en poeder, onze ontharing is bereik
baar voor iedere bears. Ook verwijderen wij puisten, wratten,
lltteekens, rimpels, verslapte aangezichtsspieren, enz.
Vele referentiën van behandelde dames en H.H. Doctoren.
Telefoon 331841 Catalogus No. 36 gratis en franco.
Academie Scientifique de Beaute^.
156, Laan van Meerdervoort 156, Den Haag
Directrice: Mevr. Louise C. Gimber, GedipL Schoonheidsspecialiste 72
Onze beroemde Schoonheidsmiddelen „Llnda" worden gekocht
door onze groote Operette- en Tooneelsterrer o.a. Mimi Geynes enz.
De prinses hield er een eigenaardige
liefhebberij op na: zich zoo te kleeden, dat
ze heel anders leek, dap zij in werkelijk
heid was. Onder tdiie costumes was er een,
dat zij het liefste droeg: de kleeding van
Elzasser boerin. Als zij dat droeg, dan
hoorde men iedereen uitroepen: Wat staat
die kleeding de prinses goed!
Op een warmen lentedag stond Amalia
vroeg op. Zij scheld© en na eenige oogein-
blikken kwam een kamenier toeloopeh,
aan welke zij verzocht, haar spoedig aan te
kleeden en haar op de wandeling te ver
gezellen, omdat haar gouvernante nog
sliep. En weldra liep zij te midden vap de
weiden en akkers.
Toen zij een hut voorbijging, hoorde ze
m ezel balken. Zij bleef stilstaan en
laohte om die zonderlinge muziek. Deezel
was aan een boom vastgebonden. Zonder
twijfel riep hij iemand, die hem liet wach
ten, want hij was volgeladen en gereed
naar de markt tö vertrekken.
Amalia liep snel de hut binnen.
Daar zag zij op een bed een zieke man;
i een wieg een klein kind en op den grond
lag een vrouw uitgestrekt, die een klein
meisje van tien. jaar tevergeefs probeerde?
op te richten.
„De prinses!" riepen gelijktijdig de man,
de vrouw en het meisje.
De arme vrouw verontschuldigde zich, dat
zij niet opstond; zij was pas gevallen, toen
zij iets van de kast had willen krijgen en
zij vreesd© wel, dat zij haar been gebroken
had. Wat een ongeluk! net op 't oogenblik,
dat Martin opgeladen was ©n waarop zij met
hem naar de markt zou vertrekken. Nu wa
ren haar vruchten ^raar eieren, haar groen
ten, haar boter, kortom alles weg! Niemand
van de huisgenooten kop ze gaan verkoo
pen, wijl de man ziek was en Greta ver
plicht was op het huis te passen en haar
vader en haar kleine broertjes te verzorgen.
„Wees nu maar niet bedroefd," zei Amalia.
„Ik zal u een dokter zenden en ik kom te
rug. G© moet vooral Martin niet afladen".
Binnen vijf minuten was zij op het kas
teel, snelde naar de vertrekken van den
dokter van haar vadter om hem te verzoe-
met haar mee te gaan, opdat hij h©t
been van de arme vrouw zou zetten.
Terwijl de dokter zijn instrumenten in
pakte en zich klaar maakte, om haar te
volgen, verdwuen zij een oogenblik. Toen
de dokter zijn voet op de trede van het rij
tuig zette, stond hij heel verwonderd te
kijken! In het rijtuig zat op de zachte kus
sens achterin een aardig boerinnetje, dat
hem toelachte.
Een uurtje later was heel de markt van
Ratburghausen in rep en roer.
„Weet je 't al", zei een koopvrouw, „de
arme Liesbet Haas heeft haar been gebro
ken!"
„Dat Is ongelukkig!" was het antwoord.
„Zij heeft om haar gezin te onderhouden
niet anders dan de winst op haar boter en
haar groenten. Haar zieke map kan niets I
.erdienen. Hoe zal ze daar nu mee aan,
als ze niet op de markt kan komen? Maar
't is vreemd; ik heb toch zooeven een
ezel hooren balken en ik zou wel durven
hebben wedden, dat het de stem van Mar
tin was.
Hè,- kijk daar eeps, op d© trap van de
kerk, dat aardige Elzasser boerinnetje, ken
je haar?
„Ik' Neen. Toch! Och, hoe is 't moge
lijk! Dart zou kras zijn. Maar tooh!"
„Wat toch?"
„De prinses in eigen persoon",
„Onmogelijk".
Ik zeg je dat ze het is. Frans, de koks
jongen heeft mij eensin het kasteel ge
bracht, en toen heb ik ons knap prinsesje
in datzelfde costuum gezien!"
„Ik moet eens gaan kijken! toe! jongen,
is eens even op mijn gevogelte".
En de koopvrouw liet aan de hoede van
Frits haar ©enden en kippen en haastte
zich naar de plaats, waar de prinses Ama
lia met haar koopwaar stond.
't Was werkelijk de prinses. Zij wist heel
„.ad, dat haar vader, als zij het hem vroeg,
haar het geld zou geven, dat de boter, de
en de andere koopwaren kostten,
zij wilde liever het geld zelf verdie
nen. Daarom bevond Amalia zich bij een
der pilaren, waar zij op een kussen zat,
met de groenten en de vruchten links en
rechts van haar en het bakje met boter
voor zich. Met haar heldere stem bood zij
haar waren te koop aan: „Koopt, heeren,
koopt, dames, koopt mijn mooie eieren,
mijn wortels, mijn kropsla, mijn nieuwe
aardappelen. Versche eieren en boter.
Koopt heeren en dames".
Weldra had zich een kring gevormd om
de kleine Elzasser boerin, men keek haar
nieuwsgierig aan, maar de huismoeders en
de keukenmeiden uit de start durfden waar
lijk niet bij de dochter van hun vorst af
dingen op den prijs van een kool of van
een raap. Amalia verkocht niets; zij werd
er bedroefd van en stond op 't punt in tra
nen uit te barsten, toen een hoveling, die
van de gril van het prinsesje gehoord had,
naderde en haar vroeg, wat een krop sala
de kostte.
,,'n Dubheitje, mijnheer de baron", ant
woordde het prinsesje met een van vreug
de stralend gezicht. „Koopt toch. heeren en
dames!"
..'n Dubbeltje", vroeg die baron, ,,'n Dub
beltje voor de krop salade en een daalder
voor de armen, dia de beminnelijke koop
vrouw wil hel pen r
Hij legde zijn gift voor Amalia neer, die
in d© wolken was van blijdschap.
De baron werd gevolgd door een graaf,
die twee daalders voor een bosje prei gaf.
Vervolgens kwam nog een baron, toen een
minister en weldra ontmoette men aller
wegen in de straten van Ratburghausen
raadsheeren, officieren, gravinnen en baro
nessen, die kool, rapen, eieren, en boter
droegen, alles gekocht bij het prinsesje.
Weldra waren Martin us' manden leeg.
Amalia dankte glimlachend en verheugde
zich over het groote bedrag, dat zij ontvan
gen had.
Liesbet was ten hoogste verwonderd over
al het geld, dat haar boter en haar groen
ten hadden opgebracht Zij kon een ver
pleegster nemen om haar te verzorgen.
De vorst van Ratburghausen lachte sma
kelijk, toen hij den inval van Amalia ver
nam. Het speet hem alleen maar, dat hij
niet tijdig genoeg gewaarschuwd was om
zelf ook van het aardige Elzasser boerin
netje te kunnen koopen.
NIEUWE AVONTUREN VAN MIJNHEER PIMPELMANS
De val, door hem op straat gemaakt,
Had Pimpelmans niet best gesmaakt;
Hij kreeg het spit, en da's geen pret;
Hij werd dik in de zalf geoet,
En toen in kussens ingepakt,
Totdat de pijn wat iwas gezakt
100. Zoo, ln zijn leuningstoel gevlijd,
Had hij voor mopp'ren al den tijd.
„Nooit koop ik meer een motorfiets!"
Riep hij. „Een auto? Ook al niets!
WAT DE TORENKLOKKEN ONS
VERTELLEN
n->'
Een voorname eigenschap van de toren
klokken is haar duurzaamheid, waar
door ze zooveel eeuwen lang kunnen in
stand blijven zonder merkbaar in schoon
heid en helderheid van klank te verminde
ren. Dit is te danken aan de klokspijs, waar
uit ze gegoten zijn, die bestaat uit 4 deelcn
koper en 1 deel tin. Dit mengsel is do
eeuwen door proefhoudend geblolcen en
heeft geen verandering in de samenstelling
ondergaan. Men heeft wel beweerd, dat de
klokspijs, waaruit klokken van bijzonder
heldoren klank gegoten zijn, ook zilver be
vatten, dat door geloovige parochianen in
den oven geworpen was als een offer aan
de kerk, maar al is dit laatste wel eens ge
beurd, zoo werd de klank van de klok er
eer slechter dan beter door.
Dat zooveel klokken te gronde gegaan zijn
ïs dan ook niet te wijten aan mindere duur
zaamheid, maar aan gewelddadige oorza
ken. Vele hebben haar bestaan moeten ein
digen doordat de toren, waarin ze hingen,
rloor brand werd aangetast, waardoor de
klokken smolten of in stukken vielen. Hoe-
Veel torenbranden, waarvan de klokken
het slachtoffer werden, hebben er niet plaats
gehad men denke slechts aan de in de
laatste jaren voorgekomen torenbranden te
I- stond in- ons blad vair 19 Meiv
Zutfen en te Leiden, die ons nog versch in
het geheugen liggen. Enkele van die ge
vallen mogen hief vermeld wordèn.
Den 27en November 1429 ontstond er door
onvoorzichtigheid van den torenwachter
brand in den toren van de St Stevenskerk
te N ij m e g e n, dien men in 1284 was be
gonnen te bouwen. De spits brandde af en
zeven klokken smolten. Eén van deze, waar
van de schoone klank geen weerga had,
was zóó groot, dat twaalf personen, aan een
ronde tafel binneniboords gezeten, daarin
konden plaatsnemen. Een nieuwe ramp
trof den herbouwden toren toen hij in 1566
door den bliksem getroffen werd, ten ge
volge -waarvan het houten bovengedeelte
verbrandde. Drie jaar later was de nieuw©
spits gereed, maar ook hiermee was men
niet gelukkig, want toen in 1590 de Staat-
sche troepen onder Maurits de stad beleger
den, werd deze spits stukgeschoten. Geluk
kig was men zoo voorzichtig geweest om
van te voren de klokken en het klokkenspel
uit den toren te verwijderen, zoodat deze
geen schade leden. Een nieuwe spits werd
in 1604 en '05 op den toren geplaatst, de
zelfde, die we nu nog aanschouwen.
Ook al door het inslaan van den bliksem
ontstond er brand in den grooten toren op
het kruis van de St. Janslcerk in Den
Bosch. Dit gebeurde op den 25en Juli 1584
des avonds om elf uur. Velen zagon in deze
ramp een wraak des Hemels van wege
'he*. Te D'um Laudamus, dat men
eenige dagen te voren in deze kerk gezon
gen had uit blijdschap over den maar al te
goed gelukten moordaanslag op het kost
bare leven van den Vader des Vaderlands.
Het koperen beeld van St. Jan, den patroon
der kerk, stortte neder; r.let lang daarna
volgde de groot© klok clit voorbeeld en viel
met een vreeselijk geweld dwars door zolde
ringen en gewelven heen, tot ze in de kerk
terecht kwam. Toen dan ook spoedig daar
op de toren zelf naar beneden viel en op
het Zuider transsept neerstortte, werden
ook alle andere klokken vernield en was de
verwoesting volkomen.
Naderhand werd de toren weer opge
bouwd e gaf de Graaf van Mansfelt aan
de stads-regeering eenige klokken ten ge
schenke om die in den herbouwden toren
op te hangen. In de XVlIde eeuw werden
hieraan r.og meer klokken toegevoegd.
In 1671 sloeg de bliksem in den Aa-toren
te Groningen, die in 15-16 van een
groote klok benevens van een klokkenspel
en uurwerk was voorzien. In denzelfden
nacht werd ook de Groningsche Martinito
ren door het hemelvuur getroffen, maar
de daardoor ontstane brand werd spoedig
door aanwending var. melk en natte koe
huiden gebluscht. Met den Aa-toren was
men niet zoo gelukkig, w'ant de brand in dit
gebouw nam zoozeer in hevigheid toe, dat
do klokken smolten, terwijl het gloeiende,
vloeibare, metaal den toegang door de toch
al nauwe trapgaten versperde, zoodat aan
blusschen niet te denken viel. Negen en
dertig jaar later, n.l. den 12en April 1710
het was op eon Zondag stortte de inmid
dels nieuw opgebouwde toren in wel een
bewijs van de geringe deugdelijkheid van
het werk, want het was stil weer. Trouwens
met de soliditeit van dezen toren was het
van het begin af niet in den haak geweest,
want toen hij in 1674 weer was opgebouwd,
werd het werk zóó slecht bevonden, dat de
stads-regeering den bouwmeester, Abram
de Cock op de Poelepoort gevangen zette
en het werk op zijn kosten liet verbeteren.
Gelukkig had de ramp plaats na de gods
dienstoefening, anders zou het aantal men-
schenlevens, die te betreuren zouden ge
weest zijn ,niet gering zijn geweest Toch
kwamen er ook nu nog twee meisjes bij
om het leven. Minder erg was het hoe
wel toch ook. janxmer dat bij die gelegen
heid weer de klokken vernield werden.
Maar di© waren weer te vervangen, en dit
geschiedde dan ook in 1714, in welk jaar te
Enkhuizen nieuwe klokken voor dezen on
gelukstoren werden gegoten.
Was de Martinitoren er dus in 1671 moed
afgekomen, bij vorige gelegenheden was
ook hij door brand en andere ongevallen
geteisterd. In 1465 toch was hij door het in
slaan van den bliksem in brand gevlogen,
in 1468 was de herstelde toren ingestort en
vervangen door een 120 meter hoogen to
ren, den hoogsten, die in ons land ooit is
gebouwd. Maar ook dezen liet het noodlot
geen rust Het geuberde toch op Vrijdag
den löen Maart 1577, dat de inwoners van
Groningen in den feestroes, waarin zij ver
keerden over het vertrek van de Waalsche
ontbranden en zoo onvoorzichtig, ja roeke
loos te werk gingen om ook op den toren
zeiven vuurwerk aan te steken en daarme
de zoo slordig om te springen, dit de bo
venverdiepingen van he't schoone bouwwerk
in brand geraakten en met het wijdvermaar
de klokkenspel jammerlijk vernield wer
den. Eerst in 1627 was de toren weer opge
bouwd, maar nu slechts tot e-.n hoogte yan
95 meter toch nog een aanzienlijke hoog
te! en ook dit bouwwerk is later nog
herhaalde malen door brand geteisterd ge
worden.
Hoe de St. Janskerk te Gouda den 12en
Januari 1552 door brand vernield werd en
de klokken daarbij te gronde gingen heb ik
vroeger in dit blad uitvoerig verhaald. En
zoo zou ik kunnen voortgaan en een heele
reeks torenbranden kunnen vermelden, die
den ondergang der klokken ten gevolge
hadden van den Stadhuistoren te Leiden
in 1573, den Oudekerkstoren te Delft in 1536,
den St. Jacobstoren te 's-Gravenhage in
1593, den Abdijtoren te Middelburg in 1712,
van de torens te Breda Amerafoort, Vlissin-
gen, Hoorn, Hulst, Purmerend en zooveel
meer. Dikwijls bleef de steenon vierkante
romp staan en werd alleen het bovenge
deelte, waarin de klokken hingen, vernield.
En zoo ziet men dan dat tal van middel-
eeuwsche torens in ons land een spits of
één of meer bovenverdiepingen hebben, die
wat den stijl betreft geheel afwijken van
dien van het overig© van den toren, en er
zijn maar weinig torens, die aan dit noodlot
zijn ontkomen.
Een andere oorzaak van het verdwijnen
van do torenklokken is gelegen in den
Oorlog. Bij het belegeren van steden toch
is menige toren latgeschot r i werden
de klokken, die er in hingen, vernield. Toch
is dit in ons land niet veel voorgekomen,
in België weet men daar meer van mee te
praten. België is altijd geweest het hoekje
waar de slagen vielen, van daar de naam
„het Slagveld van Europa", waarmede dit
land dikwijls wordt aangeduid. JVc behoe-
en ons den Wereldoorlog maar t© herin
neren en voor den geest te roepen wat in
Leuven, Dendermonde, Ieperen, Nleuw-
poort, Diximuiden, Atrecht is geschied om
de juistheid daarvan in te zien. Het gevolg
is, dat Zuid-Nederlahd, dat eertijds veel
meer dan honderd klokkenspellen bezat, er
thans geen vijftig meer heeft.
In dit opzicht is Noord-Nederland vêel ge
lukkiger geweest, waar slechts weinig to
rens door den vijand zijn vernietigd, cn het
aantal slachtoffers onder de torenklokken
betrekkelijk gering is. Dat men te N ij m e-
gen in 1590 dit gevaar zag aankomen en
bij tijds de klokken uit don toren haalde,
heb ik reeds vermeld. Toch zijn er wel eeni
ge gevallen aan te wijzen, waarin het niet
zoo goed met de klokken afliep.
Toen Grave in 1674 in handen van de
Franschen gevallen was on door het Staat-
sche leger onder be vol van Rabenhaupt
word belegerd, ls de toren met de klokken
die er in hingen, verwoest. Hetzelfde ls ge
beurd in 1747 te Bergen op Zoom bij
hot beleg door do Franschen. Maar al wer
den de torens ook nlot plat geschoten, zoo
waren dc klokken toch niet veilig voor 's-
vijan' vsrntol- i hebzuoht. To Aranjuer
in Spanje hing tot voor een goede honderd
jaren eon klokkenspel, dat waarschijnlijk
in 1585 na don val van Antwerpen door
de Spanjaarden uit die stad was wegge
voerd. En toen in 1543 Boxtel door de
benden van Maarten van Rossum werd ge
plunderd, werden naar de overlevering
meldt de klokken uit den toren geroofd cn
naar Heusden overgebracht.
E. D. J. DE JONGH Jx.
