H. D.VAN QSNABRUGBE
Nieuwe Geref. Kerk te Boskoop
IIEGTER'S WH
P. CZM - WlSTZAAN
WEEK-END
DDMtCil^lHIOIFIF CIM1MÏ
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN
BOUWBLAD No. 102 (Verschijnt eiken Maandag)
MAANDAG 11 MEI 1931
PJpE SIERT DE WONIMG
DOOR
CeiotsX
Architectuur: J. H. van Osnahrugge, te Boskoop.
Architect N.I.V.A.
Uitvoerder: H, D. van Osnahrugge, te Leiderdorp.
Zooals reeds in een vroeger gegeven resu
mé in dit blad is vermeld, werd dit nieuwe
kerkgebouw ontworpen op de plaats waar
ihet vorige kerkgebouw stond. In verband
hiermede is getracht zooveel mogelijk op de
zelfde plaats te bouwen, daar dan een ge
deelte van het bestaande heiwerk kon wor
den benut. En inderdaad bleek dat dit hei
werk, dat na het afbreken van het oude ge
bouw bloot kwam, nog zeer goed was, waar
door eenige besparing in de bouwkosten mo
gelijk werd. Wel zijn de oude palen lager af
gezaagd en moesten op verschillende be
langrijke steunpunten palen worden bijge-
glagen.
Deze gebondenheid aan de bouwplaats was
oorzaak dat het maken van een ontwerp
door verschillende moeilijkheden eenigszins
werd belemmerd.
De breedte van het terrein was niet groot,
terwijl ten Westen van het gebouw de pas
torie, een ouderwets groot heerenhuis, is
gebouwd en ten oosten een burgerwoonhuis,
vrij kort aan de straat is gebouwd. Hderdojr
werd 'het onmogelijk het kerkgebouw verder
achteruit te plaatsen. Aanvankelijk werd
een plan ontworpen waarbij aan het kerkge
bouw verbonden een zaal met verschillende
bijlokalen voor maatschappelijke belangen.
Van dit plan moest om de hooge kosten wor
den afgezien, waarna het ontwerp zooals het
thans is uitgevoerd tot stand kwam.
Wat overigens het ontwerp aangaat, heb
ik mij gewacht voor aesthetische proefne
mingen, zijn deze bij het woongebouw vaak
onmisbaar, bij het kerkgebouw lijken deze
mij gevaarlijk, daar de bijzondere bestem
ming van het gebouw in dezen ook iets le
zeggen heeft. Dit neemt niet weg dat met de
eischen van aesthetics is rekening gehou
den in dien zin dat eischen welke men aan
een kerkgebouw moet stellen, niet in het ge
drang kwamen.
Na de noodage voorbereiding had Januari
1930 de aanbesteding plaats en 17 Juli daar
aanvolgende kon de eerste steen door den
pastor loci Ds. Petersen worden gelegd.
Zooals uit de plattegrond blijkt is voor het
kerkgebouw de kruisvorm aangenomen, zoo
dat de vier hofdpijlers, waarop de kapcon
structie rust, een vierkant omsluiten.
De hoofdingangen zijn den voorgevel met
twee zij-ingang-portaleh in de buitenhoe
ken van het kruis en een aan de achterzijde.
In elk der portalen zijn trappen, toegang
gevende tot de gaanderijen, terwijl alle gaan
derijen bovendien onderling verbonden zijn.
Achter het kerkgebouw zijn aangebouwd
twee ruime lokalen voor cateohisatiën en
voor vergaderingen van jeugdvereenigmgen,
die evenals de predikantenkamer op 'n rui
me hal uitkomen. In deze hal zijn de noodi-
ge toilettes en garderobes ondergebracht.
De vergaderlokalen zijn zoo gegroepeerd
dat het eene lokaal ramen op het oosten
heeft en het andere op het westen, zoodat
in eik zonlicht kan binnentreden.
In verband met den zeer slappen veenbo-
dem, werden aan het maken van de funda
menten bijzondere eischen gesteld, waarbij
zooals reeds werd vermeld, ook de oude fun-
deeringpalen voor een gedeelte werden be
nut. In totaal werden 300 heimasten lang 11
M. bijgeslagen.
De beton fun damenten werd en op de kop
pen der palen gestort, waarbij een kelder
voor de verwarmingsinstallatde kwam, met
een diepte van 2.50 M. beneden het polder-
peil.
Al deze betonwerken werden door den aan
memer van het bouwwerk uitgevoerd.
Het plint is gemetseld van donkere streng
persklinkers en afgedekt met rollagen, ter
wijl de gevels werden opgetrosKen van go-
dekkingen. Boven den kansel is het orgel
opgesteld waarbij met de wenschen van den
organist rekening is gehouden n.l. dat hij
aan de speeltafel zittend de gemeente kan
hooren.
Dat is mogelijk geworden doordat de speel
tafel in een afzonderlijke ruimte onder het
orgel is aangebracht.
Het orgel is voorzien van een 16-voets
front waarvan de pijpen vrij gegroepeerd
De electrische windvoorziening van het
orgel is zoo aangebracht, dat in het kerk
gebouw daarvan geen storend geluid kan
doordringen.
De verwarming van het geheele gebouwen
complex geschiedt door verwarmde lucht
met versnelde circulatie. De ventilateurs,
daarvan kunnen des zomers worden benut
voor ventilatie in het kerkgebouw.
Voor verlichting van het kerkgebouw is in
het kruis een lichtkroon aangebracht met
16 bollampen en onder de gaanderijen 6
plafoniers en boven de gaanderijen 6 bol
lampen, op de interieur-foto duidelijk zicht-
De geheele licht-installatie verzorgd door
gemetseld werden van paars verglaasde
handvormsteenen van de steenfabriek
„Ouderzorg te Leiderdorp.
Deze kolommen dragen ook de vakwerk-
liggers voor de 3 gaanderijen.
De ijzeren kapconstructie en de vakwerk-
liggers werden gemaakt en gesteld door de
Hol. C o u s t r uc ti e-w e rk p 1 a a t s e n te
Leiden.
De torenspits die zich boven het kruis 14
M. omhoog verheft, werd op deze ijzercon
structie verbonden. Het torendak is inet
rood-koper gedekt, wat mooie strakke lij
nen geeft en bovendien zoo goed als geen
onderhoud vraagt.
Het kerkdak en de bijgebouwen zijn ge
dekt met blauwe romaansche pannen, met
bij'behoorende vorsten en gevelafdekpannen
geleverd door de N.V. Oosthoek en Zn.
te Den Haag.
De "loer in het keriïgebouw ls grooten-
deels vlak gehouden en loopt alleen onder
de gaanderijen 50 c.m. op, terwijl de gaan
derijen naax achter oploopend gelegd zijn.
Het podium, waarop kansel en banken
voor den Kerkeraad, is 20 c.mi hooger dan
de kerkvloer.
De voorkanten van de gaanderij balustra
des zijn gestucadoord, terwijl ook tegen de
onderkanten der gaanderijen gestucadoorde
plafonds gemaakt zijn.
De wanden in de gebouwen zijn crème
gekleurd en de lambriseeringen paars.
Het kerkplafond heeft een zuivere elips-
vorm en is gemaakt van sponningdeelen,
tusschen de met triplex omkokerde ijzeren
spanten.
Het plafond ls licht geverfd en de span
ten in omber kleur. De ventilatieroosters in
het plafond staan in verbinding met een
ventilatie-opening in de torenspits.
De ramen in de kerk en kerkeraadskamer
zijn bezet met glas in lood, uitgevoerd in
broeiglas met in de hoofdramen symboli
sche voorstellingen in gebrandschilderd glas
in lood. De ramen geven een rustige ver
lichting en ook onder de gaanderijen is vol
doende licht. Het glas werd geleverd door
de N.V. Wink el man te Amste r.da jn.
De kansel en kerkeraadsbanken en de
lambriseering op het podium zijn gemaakt
van eikenbout, gebeitst en in de was ge
wreven met enkele donkere banden en af-
U wilt wonen te Voorburg?
Wendt U tot
Laan van Rustenburg 2, Voorburg
Telef. 778168
Het geeft belanghebbenden inlich
tingen omtrent alle te Voorburg
beschikbare huizen.
Bemiddeling kosteloos.
de firma J. de Bruin te Boskoop,
wordt bediend vanuit de schakelkast in de
hal.
Het glas voor de ornamenten is Leer
aam's glas. De hoofdingangdeuren en' de
voorportaaldeuren zijn gemaakt, van. teak
hout, terwijl alle binnendeuren blank eiken
paneelen hebben en het randhout in omber
kleur geverfd.
Het buitenhoutwerk is geverfd in zand-
steenkleur. Het exterieur zoowel als het in
terieur draagt een eenvoudig streng karak
ter, terwijl de toegepaste kleuren warm
De acoustiek in het kerkgebouw is
goed, zoodat men op alle plaatsen in de
kerk niet alleen den predikant kan zien,
maar ook hooren.
Tenslotte vermelden wij nog het volgende:
Ter verbetering der acoustiek werd o.a.
gebruik gemaakt van „Masonije" der N.V.
Hollandsche Handel- en Agentuur Maat
schappij te Rotterdam. Dit product en de
vele andere bouwmaterialen werden gele
verd door T. de Waardt te Waddinxveen.
Zooals reeds bij vele andere Kerkgebouwen
is ten behoeve van deze kerk gebruikt de
kerkbankenlak der N.V. Vernis- en Japan
lakfabriek J. C. van Wijk en Co. te Rot
terdam. Voor de levering van de banken
enz. kwam in aanmerking A. Sluiter's,
Timmerfabriek te Voorburg.
Oostersche Tapijten en Wettelijke
Kunstbescherming
Een bijdrage tot het recht op wettelijke bescherming
van nabootsende Kunstnijverheid
door
Prof. Dr. JAMES BREIT
Een rechtsgeding, dienende voor de Sak
sische rechtbanken, betrof de volgende
kwestie:
Een dier toonaangevende Dudtscbe tapijt-
fabrieken, bracht catalogi in omloop, waar
in nieuwe tapijtdessins opgenomen waren,
in eigen atelier vervaardigd, echter in meer
dere of mindere mate overeenkomende met
oude Oostersche voorbeelden. Een alge-
nuanceerde gevel klinkers, geleverd door de mecne opmerking daarbij geplaatst, luidde:
firma Van Lookeren Campagnet
Zaltbommel.
Het plint werd platvol gevoegd en het op
gaande metselwerk iets teruggevoegd.
De topgevels afgedekt met rollagen onder
de gevelafdekplaten en de nokken afgeslo
ten mét met lood bekleede makelaars.
Rondom de hoofdingang en de portaal
ingang-kozijnen werd vlechtverband aan
gebracht en de raamopeningen omsloten
met pilasters.
De stoep voor de hoofdingang aan de zij
kanten afgesloten door 2 muurtjes, waarop
koperen lantaarns werden geplaatst
Deze lantaarns zijn geleverd door de fir
ma E y s e n 1 o ef f e I's te Amsterdam.
In de ingangportalen werden de lambri
seeringen gemetseld van gele klinkers,
zwart gevoegd.
De ijzeren koperconstructie rust op de
reeds genoemde gemetselde kolommen, die
Onze dessins zijn gewaarborgd bij de wet.
Een buitenlandsche firma eisoht weglating
dezer bewering. Zij deelt mee. dat alle
dessins van de catalogi in hoofdzaak niets
anders zijn dan copieën van oude beroem
de tapijten, zooals reeds in verscheidene
wenken over Oostersche tapijtikunst voorko
men. Wat de Duitsche firma toegevoegd
heeft, zijn volgens klaagster uit artistiek oog
punt slechts onbeduidende wijzigingen
Het hier volgende betoog nu is voorna
melijk ontleend aan een deskundig rapport,
uitgebracht door den schrijver van dit arti
kel, in Interieur. Het einde der rechtszaak,
als resultaat van dit rapport, was dan ook.
dat klaagster haar eisch introk en zoodoende
het recht op wettelijke bescherming der co
pieën erkende.
Thans luidt onze eerste vraag: Is de ver
vaardiging vam een tapijtfiguur, dat gelijke
nis, ja zelfs overeenkomst vertoont met oude
Oostersche voorbeelden, een lndividueel-ar
tistieke prestatie, die bescherming door de
wet mag verwachten?
Bij de beantwoording dezer vraag moeten
wij noodzakelijk de kwestie even aanroeren:
hoe komt het tapijt en voorail de teekendng
(het dessin) tot stand?
j Overal in de kunslnijverheid, dus vanzell
'ook in het tapijtknoopbedrijfgaan hand in
hand techniek en kunst, m.a.w. het schoone
beeld, dat den beschouwer aesthetisch genot
zal verschaffen, is gebonden aan vormen en
grenzen door de techniek gesteld. Dit feit
moet hier worden gereleveerd, omdat het
hier gaat om scheppingen der beeldende
kunst, die uit den aard der zaak berusten
op oudere voorbeelden, doch niet, zooals de
ze, met de hand, doch machinaal vervaar
digd worden.
Het zoogenaamde Oostersche tapijt is m
Duitschland eerst omstreeks 1870—1880 be
kend geworden. Koch, de stichter der groo-
te tapijtfabriek „K. en te K", deelt in zijn
boek over tapijtfabricatie mede, dat „al wer
den reeds vroeger door kooplieden, wereldrei
zigers en kunstenaars mooie Perzische tapij
ten uit het Oosten naar West-Europa ge
bracht, het groote publiek toch eerst gele
genheid kreeg een uitgebreide collectie daar
van te bewonderen op de wereldtentoonstel
lingen te Parijs (1867) en te Weenen (1873)".
Houth. v/h N.V. J. VAN SCHIJNDEL Co." Hoofdkantoor:
anno 1853 °p5laêplaalsen'
Oost*Admiraliteitskade 47 Rotterdam
Zagerij en Schaverij:
Nassauhaven- Boerengsf
Deze mededeeling van Koch wordt aange
vuld door Bode-Kühnel in hun boek. I
„Oude Knooptapij ten uit Voor-Azië" als I
-olgt: I
„Velen hebben den indruk nog versch in
het geheugen, die de invoering van oud-
perzische tapijten door de agenten van bui
tenlandsche huizen omstreeks 1870 bij ons
teweeg bracht. De kunstenaars waren de eer
sten, die de matte Brusselsche tapij len af
zwoeren, om de kleurrijke producten van het
Oosten in de plaats daarvan te stelden. Hun
oorbeeld werd gevolgd door het kunstzinni
ge publiek. Ieder stelde er prijs op, eenige
van deze gebedskleedjes in zijn bezit te krij
gen om ze te gei) ruik en als tafelkleed, voet
kleedje of overtrek voor sofa's en hoofdkus
sens. Men aohtte zich gelukkig in het bezit
te zijn van producten der beroemde oude
Perzische knoopkunst, onder welken naam
de kleedjes in den handel gebracht werden".
Tengevolge daarvan maakte omstreeks
580 de tapijtfabricatie in Duitschland groo-
ten opgang. Fabrikanten, die niet alleen in
technisch doch ook in artistiek opzicht een
verziende blik bezaten, zagen in het Ooster
sche voorbeeld het door de natuur aangewe
zen model voor iedere fabricatie. Ook de
schrijver van het zooeven genoemde boek,
Koch, deelt mede, dat hij, na zijn vestiging
te Oelsnitz (18S0) waar hij zich uitsluitend
wijdde aan de fabricatie van Axminster-
tapijten, in al zijn dessins gebruik maakte
van de oude Perzische originalL
Dit geschiedde natuurlijk niet, om het
publiek omtrent de herkomst der tapijten te
misleiden of om echtheid voor te spiegelen,
doch evenals thans omdat* net Ooster
sche tapijt door zijn overdadige phantasie,
inderdaad hèt aangewezen model is. Het is
zeker niet te veel gezegd, als men beweert,
dat het Oostersche voorbeeld niet meer te
scheiden is van het wezen van een tapijt.
Helaas beleven wij thans een tijd, waarin
al te veel geschermd wordt met begippen
als: „oneerlijke concurrentie". Dit begrip
heeft door zijn verkeerde uitlegging in lite
ratuur en rechtspraak een invloed kunnen
uitoefenen, vijandig staande tegenover maat
schappij en vooruitgang. Immers een phrase
als: „Met vreemde veeren pronken" zou den
importeur van echte Oostersche tapijten kun
nen helpen, de rechters te overtuigen van de
„oneerlijkheid" van het copieëeren van oude
dessins. Onze industrie echter zou het slacht
offer van zulk een nietszeggende bewering
zijn. Als het werkelijk oneerlijk was, op 't
gebied van kunst en techniek „met vreemde
veeren te pronken", dan ware de heele cul
tuurgeschiedenis niets anders dan een aan
eenschakeling van „oneerlijke concurrentie".
Geven wij thans het woord aan Frehse
in zijn boek: „Wat men van Oostersche tapij
ten moet weten".
Echte Oostersche tapijten rijn voor ons
steeds opnieuw belangwekkend en boeien
ons oog en onze phantasie door een ongeken
de weelde van kleur en teekendng. Het kij
ken naar zulke tapijten verveelt nooit, ze
blijven steeds even belangwekkend, sahoon
en edel. Dank zij deze kleurenrijkdom, deze
milde sfeer, die zoo'n rustigen indruk maakt
passen zich Oostersche tapijten aan bij ieder
interieur; nooit storen zij in hun omgeving.
Zij zijn eenig, majestueus en toch overheer-
schen rij niet hetgeen hen omgeeft, zelfs al
is dat minder mooi. Een Perzisch tapijt heeft
niets opschepperigs Jiet blijft steeds docenten
voornaam. De Oostersche volken geven in
hun tapijten een bewijs van hun rijke ver
beeldingskracht en van hun kristalzuiver ge
voel voor schoonheid en kleur: de fijnste Per
zisdhe producten herinneren aan heerlijk
mozaïek.
Op 't gebied der woninginrichting werd
in- de laatste jaren veel gemoderniseerd
Wat er echter ook veranderde, wat ook ver
dween niet de Oostersche tapijten. Inte
gendeel, de waardeering er voor is toegeno
men, en zal dank zij den zich voortdurend
ontwikkelenden smaak van het publiek blij
ven toenemen.
(Wordt vervolgd).
JyJieuw Raadhuis
te Bloemendaal
De commissie van voorbereiding inzake
den bouw van een nieuw raadhuis te Bloe
mendaal heeft besloten de ontwerpers van
twee der zeven inzendingen uit te noodigen
een nader schetsontwerp te maken van het
nieuwe raadhuis, waarbij rekening wordt
gehouden met de op- en aanmerkingen,
welke de raadscommissiën meenen te moe
ten majien. Deze nadere ontwerpen zullen
opnieuw aan het oordeel van de commissie
van advies worden onderworpen, waarna de
commissie van voorbereiding een voorstel
aan den Raad zal doen omtrent de keuze
van den architect Zij hoopt, dat de raad nog
voor September een definitieve keuze zal
kunnen doen. Thans zijn alle inzendingen,
in afwachting van de beide nadere ontwer
pen, opgeborgen.
£)e Zonneheuvel
behouden?
Naar wij vernemen, is het Landgoed De
Zonheuvel, gelegen tusschen de gemeenten
Doorn en Maarn, door de eigenaresse me
juffrouw V a n d e r P o o r t e n S c h w a
dochter van wijlen mr. dr. J. M. W.
der Poorten Schwartz (Maarten
Maartens) aan een daartoe in het leven ge
roepen Stichting in bruikleen gegeven.
Deze Stichting De Zonhaucvel genaamd,
welks bestuur gevormd wordt door de hee-
ren mr. A. Schwartz te BiPhnven, W.
H. de Beaufort on F. L. Everv
Lange, beide laatsten bestuursleden van
Het Utreohtscne Landschap en de heeren
d r. C. P. Gunning on II. L F. J D e -■»
len, te Amsterdam, heeft de verplichting
de schoone bosschen als natuurmonument
te bewaren en de gebouwen beschikbaar
stellen voor paedagogischen arbeid ten al-
gemeencn nutte van de gezamenlijke Neder
landsche Jeugdvereenigingen.
Het plan bestaat om het poortgebouw ais
jeugdherberg in te richten en het huis voor
conferentieoord te bestemmen; een gedeel
te van het huis zal tot museum worden
gericht
en Maarn krijgen een aantrekke
lijkheid temeer; het prachtige huis, de tuin
aanleg en het park. gelegen op het hoog
ste gedeelte van den Utrechtschen Heuvel
rug. zijn een bezoek overwaard.
Er zijn nog financieele moeiPjkheden, die,
naar gehoopt wordt door den steun van na
burige gemeenten als anderzinds overwon
nen zullen worden.
HOOFDAANNEMER
KERKBOUW BOSKOOP
Specialiteit in
Heeteluchtovens
Van der Doesstraat 14 Leiderdorp
Telefoon Leiden 2232
LEVERANCIER
KERKBOUW BOSKOOP
T. DE WAARDT
Handel in BOUWMATERIALEN
WADDINXVEEN - Tel. 105
Ook voor de nieuwe Geref. Kerk te Boskoop
werd de voorkeur gegeven aan
De isöleerende hout
vezelplaat ter verbetering der acoustiek
Monsters en prijzen zenden gaarne de eenige Importeur*
HJ. H01LAHDSCHE HANDEL- EN AGENTUÜR-Mij.
J.C.VAN WIJK Co.
OPPERT103
ROTTERDAM
GEVESTIGD 1823
Zooals reeds bij vele andere
Kerkgebouwen is ook ten behoeve
van de Gereformeerde Kerk te
BOSKOOP door ons de
KERKBANKENLAK
geleverd.
N.V. HOUTHANDEL voorheen
Electrische Schaverij en Stoomzagerij DE ADELAAR
Opgericht 1886. Telefoon Intercommunaal Zaandam 11U.
Amerikaansch grenen-, vuren-, dennen-, bestek- en ribhout.
- Prima droog gewaterd blokhout. Juffers en sparren.
Lijstwerk volgens elk gewenscht profiel. Import van buiten-
landsch gezaagd- en kisthout. Tijdige levering met 10 eigen
motorschuiten. Speciaal ingericht voor Directiewerken.
J. H. VAN 0SNABRUGGE
Architect N.I.V.A.
BOSKOOP
KERK-, SCH00L-
Bouw- of
3 Verbouwingsplannen
Bur. A. H. VAN WIJNGAARDEN
Leede 179-ROTTERDAM-Tel. 56380
EN LANDHUISBOUW
ZOMERVERBLIJVEN
D I RECTIEKETEN
SNELBOUW
VRAAGT PROSPECTUS
HAHBO houtbouw
N. HARDINXVELD
TELEF. 41
Inlichtingen betreffende
Hinderivets-
Bureau van Ingen
Vlietstraat 8b, Rotterdam
Telefoon 11748
OOSTHOEK ZOON
DEN HAAG-ALPHEN a.d.R.
en Zoeterwoude
VLAMOVEN
DAKPANNEN
Handel Maatschappij N.tl. „HEI BOUWBEDRIJF"
HANDEL IN BOUWMATERIALEN
Drijfstce '-Betonblokjes voor B tonworben
*T.»T»n««T,™^ntoor' Ma&aziineit en Industrie:
AELBRECHTSKADr 1 TeleL 30933 ROTTERDAM
Sedert 1864 het gezochte kwaliteitsmerk
DIJCKERHOFF „NORMAAL »oor normal^wflrkV™"*
Vraagt bij spoedeischend werk het snelverhardend cement
DIJCKERHOFF ..DO PP EL"
Rotterdam. Delffschesiraai 12B. Tel.
M I
,r3
