H. R. LAUWAARS ZONEN
H.H. Architecten!
„UPS0N BLUE STRIPE" ISOLATIE
DUCKERHO^ CEMENT
A. VAN WIJNGAARDEN ZONEN
Goeverneurlaan 626 - Den Haag
Stuyvesantstraat
Goeverneurla an
Hakk< e
SS I
BOUWBLAD No. 97 (Verschijnt eiken Maandag)
DINSDAG 7 APF1L 1931
Bouwkunst en tuinarchiSectuur
raw aan een telkens voorkomende chaos van voortuinen het groote publiek nog
bsoluut geen aanstoot neemt, is een bevestiging van de uiterst
geringe waardeering, welke de tuinarchitectuur heeft.
De gemiddelde Nederlander beschouwt tuinkunst
als een luxe
In tegenstelling met de bouwkunst, mag
tuinarchitectuur zioh nog slechte in een
aaorÜ eer geringe waardeering verheugen en de
k j esthetica, welke feitelijk het richtsnoer is
Pi oor onze stadsuitbreiding, draagt mm of
>r een eenzijdig karakter. Bij het projec-
■en der uitbreidingsplannen beperkt de
...nr .irdeering der tuinarchitectuur zich tot
idaJ Iraatbcplanting en de perken of plantsoe-
Kab» ien. Aan de groote aesthetische waarde van
ot! 00|-| uinoomplexen voor het stadss oh oen
''or{11 nagenoeg een enkele villawijk uit-
Kiing wonderd weinig aandacht geschonken
Niet enkel uit een oogpunt van stadsver-
aaiing, doch evenzeer ten opzichte van
>t architectonisch karakter van het bouw-
zerk, i6 meerdere aandacht voor bet aesthe-
I Boh aspect van voortuinen gewen6oht. De
!V'.acl rohitectuur van een gebouw dient zich als
ware voort te zetten in den tuin. Voor-
inen, welken- stijl vaai aanleg harmo
nieert met de architectuur van het gebouw,
doen de lijnen en motieven van den bouw-
architect sterker to.1 uiting komen. Als zoo
danig is samenwerking tusschen den tuin
architect van overwegend belang.
Tallooze stralen zouden een veel mooier,
aanlokkelijker aanzien hebben, Indien tege
lijk met den bouw een massa-aanleg van
de voortuinen volgens één stijl, in overeen
stemming m- de bouwarohitectuuir, was
Het groote euvel, dat de voortuinen thans
niets andere vormen dan een chaos van te
meest uiteenloopende beplantingen, lijnen
en figuren. Huizen van hoog architectonisch
karakter worden nog steedB bedorven door
de fantastische scheppingen van tuinlieden
en pseudo-tuinlieden.
Dat aan een telkens voorkomende chaos
van voortuinen het groote publiek nog ab
soluut geen aanstoot neemt, ie een bevesti
ging van de uiterst geringe waardeering,
welke de tuinarchitectuur deelachtig is. In
derdaad meg de tuinarchitectuur we
merkten dit reeds boven op zioh nog
slechts in een zeer geringe populariteit ver
heugen, vergeleken bij de zorgen en groote
kosten, welke de bewoner zich steeds ge
troost voor stoffeering, meubileering en het
verdere interieur van het huis.
Een aanlokkelijk huiselijk interieur van
in stijl en met smaak gearrangeerde ameu
blementen, gezellige hoekjes, kostbare club
fauteuils bij een open haardvuur, alles ver
radende een verfijnden smaak van den be
woner en voor aan de straat een tuintje
waarvan de aanleg in goed vertrouwen aan
«en goedkoope tuinman werd overgelaten,
omdat het niet te veel mocht koeten. De ge
middelde Nederlander besohouwt tuinkunst
als een luxe en aaarmede uit
Overigens is de kostenkweet&e een pro
bleem, welke besleohting geen overwegen
de bezwaren behoeft op te leveren. Een
straat, geflankeerd door stijlvollen, samen-
hangenden aanleg van keurig gazon, 'n
harmonische verscheidenheid van bloemen,
klimplanten, lage, groen blijvende plantan
en heesters, zal een warm oontrast vormen
met het stijllooze, min of meer sobere as
pect, dat vele nieuwe straten bieden.
Het zou het karakter van onze woon
steden aanmerkelijk verhoogen. Noodig zal
het daarom zijn de massa-aanleg van voor
tuinen ernstig bij het ontwerp der stadsuit
breidingen te overwegen. Dit is tevens een
radicaal middel om te voorkomen, dat het
jaeethetisohe aspect van bouwcomplexen of
stadsuitbreidingen min of meer bedorven
wordt door een chaos van stijllooze, veelal
tot naadjes en perkjes versnipperde voor-
I tuintjes.
klassen tot f 4 per week waren 333 hofjes-
woruingen) en dat opsohuiving naar de duur
dere woningen plaats heeft, een verschijnsel
dat reeds eerder is waargenomen.
Ten aanzien van de leegstaande woningen
i de verschillende afdeelingen der woning-
statistiek en de daaruit berekende percen
tages van den voorraad, valt te melden, dat
vooral in Oct. 1930 en 1929 de afdeeling Nas-
en Van Bylandtkwartier en Duinzicht
het hoogste percentage leegstaande wonin
gen haidj, ml. 9.96 en 9.18. Een laag percen
tage hadden in October 1930 de afdeelingen
Valkenbosch. Boom- en Bloemenkwartier,
Scheveningen, Transvaal wijk en binnenstad,
(alle lager dan 2.5 pCt.); in October 1929 uit
sluitend binnenstad.
««jHouth. v/h N.V. J. VAN SCHIJNDEL Co. o»^T.'.°i°«n "zf^e^schi'veru-Ro(lerdam
ANNO 1853
EEen architect krijgt in het algemeen zijn
iplrachten door middel van zijn „relaties"
'Penl ioms doordat de neef van zijn vrouw ee.
iiei« ,enn:s heeft, die in een schoolbestuur zit
Boertigbouwplannen heeft Of, omdat een der
:f*"J|eden van zijn club hem in kennis brengt
een toekomstig opdrachtgever,
w. x teer gewild middel is ook het bezit van
ibbeoi ur/loecfrijk schoonvader. Een onfeilbaar
mihÜ ucce® beeft men in R.K. kringen, aldus
Jj^Van Bouwen en Sieren, met een tante,
'fto» waarvan de nicht iets te zeggen heeft in
i; JU een bepaalde kloosterorde. Reclame helpt
a-nlHjoms, persoonlijke aanbiedingen in heel
«ndï Inke'le gevallen, ma r bekwaamheid nooit
het verkrijgen van een opdracht.
Den laatsten tijd komt het eohter voor, en
kt is een gelukkig verschijnsel, dat toe-
bmstige opdraohtgevers advies inwinnen
ij deskundigen of bij een deskundig col
li lege.
e* Zoo'n deskundig advies kan echter op
iezui rensohi'Llende manieren gegeven worden, en
en<j1,0316 bet in de wereld gaat, er zijn steeds
erdmalcontenten die het weer andere willen
in de deskundige oommissie en de andere
jdenide mensohen. Dit gaf in de B.N.A.
^lanieiding tot eenig krakeel. Een enkele
iigstigerd zag, naar aanleiding der enkele
eervoudige opdraohten die tot stand kwa-
en, den architect in 't algemeen reeds ge-
8^ legjradeerd tot een gesalarieerd offerte-
tnaker. Anderen hadden ineens ingezien
»teö lat het belang der Bouwkunst het uit-
tchrijven van vele openbare prijsvragen
>t lii tócht. En zoo waren er nog meer
Mf»
".Uns,
-dorj 1
:hreo
Opslagplaatsen, Zagerij en Schaverij:
Nassauhaven—Boerengat
Hoe krijgt een architect een opdracht?
eeerd in den B.N.A. of in de groep Bouw
kunst der Alg. R.K. Kunstenaars-veree ui
en ging.
In kleine plaateen en op het platteland
zijn de praktiseerende architecten vrijweü
nooit georganiseerd. Maar ook in de groo-
tere plaatsen is 't slecht. Zoo zijn er b.v. in
Tilburg dertig „architecten", dooh sleohts
twee georganiseerd. In Arnhem zijn er op
de veertig sleohts vier. In Utrecht op le
ruiim taohtig maken vijf B.N.A. leden reeds
een gunetigen indruk.
Het ligt voor de hand, dat zelfs de meest
wél-willende opdrachtgever bij het bepalen
van zijn keuze, al wil hij ook familie en
andere toevallige en lastige relaties uit
schakelen bij zoo'n overstelpend „aanbod"
de kluts kwijt raakt.
De B.N.A. ka ndius werkelijk goed werk
verrichten.
Nu vraagt men om openbare prijsvragen
ten behoeve van de jongeren. Het zou wel-
iicht goed zijn dat eens werd uitgelegd wat
met „die jongeren" wordt bedoeld. Is hel
de architect van dertig, vijf en dertig of
ook nog van veertig jaar? Of is het de héél
aten.
Nu i6 er een uitspraak van de ledenver-
jüuifeadering van den B.N.A., en wel:
ie, le. iin het algemeen verdient een enkel-
©udige opdracht de voorkeur;
•ina2 ?,e- meervoudige mededinging (in den
tahia f01"10 van een openbare of besloten prijs-
Knl vraag of meervoudige opdracht) is te over
ipben wegen:
aidJ2 a. indien voor den opdrachtgever bezwa-
w!uren bestaan tegen een enkelvoudige op-
j draoht;
n b. bij opgaven van zoodanigen aard-, dat
8* best u-de er i-ng door meer dan één architect,
trina® 'k®*' belang is te achten, hetzij van den
opdrachtgever, hetzij van de ontwikkeling
der bouwkunst
Het is nu maar te hopen, dat die advi-es-
Vjj commissie veel aanvragen te behandelen
™Jj krijgt want. ze kan veel nuttig werk doen.
Dit springt in 't oog als we bedenken dal
ons lieve vaderland-, naar ruwe schat
ing, ruim tienduizend architecten zijn,
menschen die zich architecten noe
men en ook inderdaad bouwwerken ont
werpen en uitvoeren. Daarvan zijn er ruim
300, du6 ongeveer drie procent georgani-
piepjonge, de bouwkundige teekenaar van
gisteren -die de architect van vandaag '.s
Of is het de kereversche Delfteche ingenieur
Mogelijk is „jongere" een betrekkelijk
begrip want ons zijn jonge menschen be
kend die overvloedig werk hebben, en kun
dige oudere architecten dia niets te doen
hebben.
Openbare prijsvragen kunnen hun nut
hebben, maar zij zijn ook niet zonder be
zwaren. Het kan zijn dat een knap teeke-
naar een ontwerp maakt dat er oppervlak
kig gezien als „rijp" werk uitziet. Wanneer
zoo'n ontwerp wordt uitgevoerd komt dan
vaak de ellen-de. Goed verantwoord werk
wordt door z'n eenvoud zoo gauw over nel
hoofd gezien.
En welk een ontzaglijk kwantum ver-
geefsohen arbeid. Gelukkig maar dat der
gelijke openbare prijsvragen door velen als
een studie-object worden beschouwd, 't
welk een enlkele maal voorkomend, 'geen
kwaad kan. Maar het resultaat is niet van
dien aard dat tot algemeen doorvoeren van
publieke prijsvragen moet worden beslo
ten.
Zoodat we maar zoggen willen, dat mei
een onderlinge, goed geregelde, en behoor
lijk gehonoreerde, etrijdkamp tusschen een
klein aantal, hoogstens vijf, architecten, de
„jongeren" niet uitgesloten de „Bouwkunst"
het beste gediend ie.
Leegstaande woningen in Den Haag
Gestegen woningruimte. Opschuiving uit de goedkoopste woningen.
In October 1930 heeft Bouw- en Woning
toezicht van de Hofstad, in aansluiting bij
soortgelijke onderzoekingen in voorafgaan
de jren, een telling gehouden van het aan
tal leegstaande woningen, Blijkens de voor
afgaande tellingen is het aantal leegstaan
de woningen sinds 1924 regelmatig toege
nomen. In October 1929October 1930 was
d-e toeneming eohter belangrijk kleiner dan
in het daaraan voorafgaande jaar (53 tegen
500).
Het cijfer, dat de verhouding aangeeft
tusschen het aantal inwoniere en het aan
tal woningen is teruggeloopen van 4,06 tot
4,03.
Het aantal inwoners is van October 1929
tot October 1930 toegenomen met 9299. Bij
een gemiddelde woningbezetting van 4 zijn
daarvoor noodig 2325 woningen. De toene
ming van het aantal woningen is echter ge
weest 3214, dus 889 meer.
Het aantal leegstaande woningen is
slechts toegenomen met 53 waaruit dus volgt
dat 836 woningen gediend hebben voor meer
gezinsvorming, het breken met eamenwo-
ningen, gewijzigd gebruik.
N.V.KON.VEREENIGDE
TAPIJTFAERIEKEN
ROTTERDAM
Mu. „NIEUW-EIGENHUIS" n.V.
J. Pzn.Coens'raat 21, 's*Gravenhage, Tel.773952
E HUUR of TE KOOP
voor ZELFBEWJNING o» GEL DB iLEGGING
VRIJE BENEDEN- en BOVENHUIZEN
aan de VAN HOY1EMA- en WEISScNBRUCHSl R.
(bij Benoordenhoutschenweg) te DEN HAAii.
Tevens2 HEERENHUIZEN metGarages
en Kelder.
Bevragen op het werk en bij GESTEL ANKUM,
Graal Florisstraat 60a, Rotterdam, Telefoon 34132
Pijnackerplein 44, Rotterdam - Magazijnen: Schommelstr. 8-30
Waallissel-, Kalkzandsteen
Gedurende de laatste jaren behoorde
steeds meer dan 1/3 der leegstaande wonin
gen tot de nieuw geibouwde en nog niet be
woond zijnde woningen.
Nieuw gebouwd en nog niet bewoond ge
weest, (tusschen haakjes de leegstaande
gem.- en vereenigingswonimgen, begrepen
in de hoofdgetallen).
Absoluut pCt van de
leegst won.
October 1927 1015 (82) 33.71
1928 1166 (88) 36.79
1929 1290 (51) 36.16
1930 1347 (75) 36.19
Het aantal leegstaande gemeente- en
vereenigingswomingen verminderde 6inds
October 1929 eenigermate; het bedroeg
October 1927, 1928, 1929 en 1930 respectieve
lijk 237, 258, 223 en 190 of onderscheiden
lijk 7.87, 8.14, 6.08 en 5.10 pCt van het to
taal aantal leegstaande woningen. De voor-
raad van dit soort woningen bedroeg ein-oe
September 1930 ruim 13000 w.v. 190 of
pCt onbewoond.
Nog zij aan het verelag ontleend:
Van de woningen met nering of bedrijf
waren er in October 1928 onbewoond 200.
in October 1929 216 en in October 1930 270.
Het aantal in October 1930 leegstaand'
woningen in de verschillende huur klassen
in pCt. van den woningvoorraad loopt
evenals in October 1929 zeer uiteen.
Leeg stond in de huurklaese tot f 4 per
week 4.22 (2.69) pCt. van den voorraad; jaar-
huurkilassen van f 208 tot f 350 van 0.71
(0.84) tot 1.69 (1.93). Het aanbal leegstaande
gemeente- en vereenigingswoningen
echen f 4 en f 6 per week bedroeg:
Gem. woningen Ver. woningen
Aantal pCt. v. d. Aantal pCt
voorraad voorraad
1930 99 1.36 70 2
1930 88 1.21 63 1
1930 62 0.87 58 1
1930 47 0.Q5 29 0
1 Jan.
1 April
1 Juli
1 Oct
"yuin- en
Landschap-architect
Rapport inzake de opleiding.
Verschenen is bij de Landsdrukkerij het
rapport van de door d.e Landbouwhooge-
school, de Technische Hoogeschool, den
Stedebouwkundigen Raad van het Nedcrl.
Instituut voor Volkshuisvesting en Stede-
bouw en den Bond van Ned. Tuinkunste
naars gevormde commissie inzake de oplei
ding tot tuin- en landschaparchitect. Ze
bestaat uit: prof. ir. A. M. Sprenger, ir. J
T. H. Thai Larsen, ir. J. A. G. v. d. Steur
en ir. M. J. Granpré Molière, ir. A. M.
Kuyster, ir. P. Verhagen, H. F. Hartogh
Heijs van Zouteveen en Th. J. Denis met
K. D. van Dissel als voorzitter.
Haar conclusies luiden:
Het is noodzakelijk:
1. dat zoo spoedig mogelijk te Wagenin-
gen een volledige hooger-onderwijsopieiding
tot tuin- en landschaparchitect worde in
gesteld, voorloopig als afsplitsing van da
richting tuinbouw en -in overeenstemming
met het bij dit rapport gevoegde program
ma, zij geeft aan den Senaat der Landbouw
hoogeschool in overweging te bevoegder
plaatse de noodige stappen te doen;
dat zoo spoedig mogelijk te Delft een
cultatief college worde ingesteld teneinde
den bouwkundig- en civiel-ingcnieurs een
inzicht te geven in de tuin- en landschap
kunst. Zij geeft den Senaat van de Techn.
Hoogeschool in overweging, daartoe te be
voegder plaatse de noodige stappen te doen.
De Commissie beveelt aan:
3. dat te Wageningen een facultatief col
lege op den voet van het onder 2. bedoelde
college te Delft worde ingesteld, teneinde
den voor tuin-, land- en boschbouw stu
deerenden een inzicht te geven in de tuin
en landschapkunsL
De commissie geeft het bestuur van den
Stedebouwkundigen Raad en het bestuur
van de Ned. Vereeniging voor Tuin- en
Landschapkunst in overweging, bij de mi
nisters \an Binnenl. Zaken en Landbouw
en van Onderwijs adhaesie te betuigen aan
de conclusies van dit rapporL
De commissie acht bevorderlijk voor de
goede ontwikkeling van de stad en 't land
schap:
4. dat van tijd tot tijd studieconferenties
of „Tagungen" worden gehouden ter behan
deling van onderwerpen van stedebouw en
landschapkunst;
5. dat aanvullingscursussen worden gege
ven, teneinde aan allen, die invloed hebben
op het landschaps- en stadsbeeld, een in
zicht te geven in de problemen van de tuin
en landschapkunst;
6. dat óan reeds in de practijk werk
zaam zijnde tuin- en landschaparchilecter
de gelegenheid worde gegeven meer kennis
op te doen door middel van vacantiecur-
en geeft aan den* Stedebouwkundigen
Raad, de Vereeniging voor Tuin- en Land
schapkunst en andere in aanmerking ko
mende lichamen in overweging aan deze
voordrachten en cursussen hun aandacht
te wijden.
In de jaartmuAElMUen van f 350 tot t 500
is h-et percentage ondereohieidienlljik 4.13,
(4.51) 4.67 (5.23) en 4.83 (4.81) om in de vol
gende jaarhuurklaeee terug te vallen tot
2.93, hetwelk het laagste percentage ie in
de jaarhuurkilasse boven f500, (in Octobvi
1929 bedroeg in de huurkla6©en boven f500
p. jaar 't laatste percentage 2.73 n.l. in de
huurklasse van f600 tot f700).
Het sind6 October 1929 sterk toegenomen
percentage der leegstaande woningen in de
huurklassen tot f 4 per week en de blijvend
lage percentages bij de woningen met een
huurwaarde van f 208 tot f 350 per jaar vor
men een aanwijzing, dat de minder goede
woningen in de laagste huurklassen vrij
willig worden veriaten (van de 411 in Oc
tober 1930 leegstaande woningen in de huur-
Zweedsche kunstnijverheid
De Zweedsche stijl in
en aardewerk, metalen artikelen en meubels,
die nu door de meeste menschen in Europa
op 't eerste gezicht wordt herkend, is thans
te Londen in al zijn belangwekkendheid en
vaak treilende eenvoudige schoonheid volle
dig vertegenwoordigd in een tentoonstelling,
georganiseerd door het Engelsch-Zweedsch
Verbond, met steun van de Zweedsche regee
ring, met medewerking van den Zweedschen
gezant. Het is een opgewekte tentoonstelling
schrijft het Vad. en ze kan in Engeland,
waar kunst in zaken van dagelijksch ge
bruik maar geen voet kan krijgen en waai
een gevoelig hart eiken dag smartelijk wordt
ge-troffen door de troostelooze leelijkheid
van hetgeen men er in dingen van het da-
gelijksch gebruik te koop aanbiedt, veel nut
stichten. De uitzonderingen op dit punt, dl»
ook Engeland wel laat zien in winkels al:
die van Heal's, in meubels van Gordon Rus
sell, bevestigen slechts den regel der einde-
looze leelijkheid. Geen treffender voorbeeld
er van werd geleverd dan in de zoo recente
mijlen en mijlen stands van de Britsche
Jaarbeurs.
Het doel van de Zweedsche kunstnijver
heid springt onmiddellijk in het oog.
neer men de vestibule betreedL Men bevindt
zich tegenover een uitbouw in den muur.
Tegen een achtergrond van blauwig purpe»
staan meubels van strakke lijnen en fraai
gevormde tdnnen voorwerpen op voetstuk
ken. Hooger tegen den wand ziet men scha
len voor dagelijksch gebruik; en daarboven
weer speelgiedstukken in sterke kleuren en
van boersoh karakter. Het geheel wordt ver
licht door een Saturnus-vormige lamp. Het
is 'n verrassende variatie van lijn en zuiver
A. VISSER ZONEN
Inlichtingen bebouwing aan den Terbregscheweg
j te Hillegersberg bij
J. C. HENRI VAN INGEN
Vlielstraat 8b Rotterdam Telefoon 11743
Handel Nlaatschpij N V. „HET BOUWBEDHIlf"
HANDEL IN BOUWMATERIALEN
Drijfstee -Betonblokjes vuoi B tonwerken
Kantoor. Magazijnen en industrie:
AELBRECHTSKADT 1 TeleL 30933 ROTTERDAM
UW ADRES
▼oor Uw
DRUKWERKEN
is
Drukkerij LIBERTAS
IÜDSCH! SINGEL 105 - ROTTERDAM
Teletoon 224S0 (4 lijnen)
NV. M.J.FE EMSTOA7S
DRIJFSTEEN BIMSIMDU5TR1E
CAPELLE A/O USSEL
TEL. 21
in 36 M. lange, 43—6586 cM. breede, plooibare, sirooken DOODT GELUID!
Vraagt voorbeelden van toepassingen voor plafonds, muren en in betonbouw. Officieele,
vei gelijkende Regeeringscijiers met soortgelijke materialen op aanvrage, verkrijgbaar.
40% 60% kulenbesparing III
Importeur: Fa. G. KEHLENBR1NK Jr.,Zuidblaak 2, Rotterdam - Tel. 56768
het superieure cement
voor normale werken.
Sedert 1864 het gezochte kwaliteitsmerk
DiJCKERHOFF „NORMAAL
Vraagt bij spoedeischend werk het snelverhardend cement
DIJCKERHOFF „DO PP EL"
Rotterdam, Delltsdiestraaf 12B. Tel.
Hfa SUBam Jügi li'':y:
4° o.*
De N.V.
(Zie i
■volg pag 2)
Telefoon 118118
biedt U TE HUUR aan, direct te aanvaarden, op
verschillende punten van 's-Gravenhage, de volgende
gerieflijke woningen:
gelegen in het Bezuidenhoutkwartier, nog slechts
eniteie, naar de eischen des tijds ingerichte, étages,
bevattende 4 Kamers, Keuken, W.C., Waranda.
Te bereiken met lijn 4, 6, 7, 13 en 15.
Direct bij halte Laan van N. O. I.
Huurprijs: f 35.per maand.
de nieuwe verbindingsweg Rijswijkscheweg Zuider
park, bevattende 4 6 Kamers, met volledig ingerichte
Badkamer. Met lijn 2 tot aan de Beetsstraat.
Huurprijs: f 35.— tot f 42.50 per maand.
Sleutel te verkrijgen aan bovenstaand adres.
VRAAGT PR0SECTUS
HAKBO Houtbouw - N. Hardiuxveid - Te!. 41
EffiiCÏO!
